[post_tabs][post_tab title="Ανάληψη υποχρέωσης (από 01.01.2017) (Π.Δ. 80/2016) "]
Εκδόθηκε η εγκύκλιος Υπ. Οικ. 2/45592/0026/14.06.2017 με την οποία δίνονται διευκρινίσεις σχετικά με την εφαρμογή του Π.Δ. 80/2016 από τους Δήμους.
Από την πρώτη ανάγνωση της εν λόγω εγκυκλίου διαβλέπει κανείς ότι το Υπουργείο Οικονομικών αντιμετωπίζει το θέμα άκρατα από την οπτική γωνία του Ν. 4270/14, του Π.Δ. 80/16 και της προηγούμενης γενικής εγκυκλίου του 2/100018/0026/30-12-2016, παραβλέποντας το ιδιαίτερο ισχύον θεσμικό πλαίσιο για τους Δήμους, που έχει κριθεί και νομολογιακά από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Κατά την άποψή μας η εν λόγω Εγκύκλιος δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής, πριν το Υπουργείο Εσωτερικών (προς το οποίο απευθύνεται και σχετική παραίνεση στην περιπτ. ΙΙΙ) προέλθει στην νομοθετική ρύθμιση για την τροποποίηση διατάξεων του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου των Δήμων, που αντίκεινται στις διατάξεις του Ν. 4270/14 και του Π.Δ. 80/16.
Προς τούτο και για την εφαρμογή της ανωτέρω Εγκυκλίου θα πρέπει κατά την άποψή μας να αναμένουμε:
- τις απόψεις του Υπουργείου Εσωτερικών
-την νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών για την τροποποίηση των σχετικών διατάξεων στο θεσμικό πλαίσιο των Δήμων, που κατά το Υπουργείο Οικονομικών αντίκεινται στις διατάξεις του Ν. 4270/14 και του Π.Δ. 80/16
- την αντιστροφή της νομολογίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου
Σε συνέχεια των ανωτέρω με τις διατάξεις του άρθρου 203 του Ν.4555/18 (ΦΕΚ 133/19.07.2018 τεύχος Α') τροποποιούνται οι διατάξεις σχετικά με τον διατάκτη στους ΟΤΑ και ορίζεται για κάθε είδος δαπάνης ως διατάκτης ο Δήμαρχος, καταργώντας την αρμοδιότητα από την Οικονομική Επιτροπή και από το Δημοτικό Συμβούλιο, όπου αυτό προβλεπόταν.
Η ανωτέρω τροποποίηση ισχύει από 19.07.2018 (άρθρο 210 παρ.2 και άρθρο 283 Ν.4555/18)
Ειδικότερα,
ο Δήμαρχος αποφασίζει για την έγκριση των δαπανών και τη διάθεση όλων των εγγεγραμμένων στον προϋπολογισμό πιστώσεων, συμπεριλαμβανομένων των πιστώσεων που εγγράφονται σε αυτόν με αναμόρφωση, με την έκδοση της σχετικής απόφασης ανάληψης υποχρέωσης. Για την άσκηση της αρμοδιότητας αυτής δεν απαιτείται προηγούμενη απόφαση συλλογικού οργάνου, εκτός αν αυτή είναι απαραίτητη, προκειμένου να επιτευχθεί η απαιτούμενη εξειδίκευση της πίστωσης. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, πριν από την απόφαση του δημάρχου, προηγείται απόφαση της οικονομικής επιτροπής για μέρος ή το σύνολο των πιστώσεων που χρήζουν εξειδίκευσης. Εξειδικευμένη θεωρείται η πίστωση, όταν κατονομάζεται ρητά η συγκεκριμένη δαπάνη για την οποία προορίζεται και προσδιορίζεται στο αναλυτικότερο δυνατό επίπεδο κωδικοποίησης του προϋπολογισμού. (περίπτ. ε' της παρ. 1 του άρθρου 58 του ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ.1 του άρθρου 203 του Ν.4555/18 και τροποποιήθηκε με την παρ.1 του άρθρου 14 του Ν.4625/19)
Για τη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων του διατάκτη δείτε την ενότητα:
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΤΑ » ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ - ΑΝΑΛ. ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ » ΑΝΑΛΗΨΗ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ (από 01.01.2017) (Π.Δ. 80/2016) » Διατάκτης
Ως χαρακτηριστικό παράδειγµα θα µπορούσε να αναφερθεί το άρθρο 202 του Κώδικα Δήµων και Κοινοτήτων, περί παροχής επιχορηγήσεων και βοηθηµάτων: η αρχική εγγραφή στον προϋπολογισµό καθορίζει το ύψος του συνολικού προς διάθεση χρηµατικού ποσού, όµως από τη φύση της δεν µπορεί να καθορίζει τους τελικούς δικαιούχους. Οπότε, εν προκειµένω, απαιτείται προς τούτο απόφαση του δηµοτικού συµβουλίου, πριν τη διάθεση πίστωσης από τον δήµαρχο.
Στην τελευταία αυτή περίπτωση, πριν από την απόφαση του δηµάρχου, προηγείται σχετική απόφαση του δηµοτικού συµβουλίου. Εξειδικευµένη θεωρείται η πίστωση, όταν κατονοµάζεται ρητά η συγκεκριµένη δαπάνη για την οποία προορίζεται και προσδιορίζεται στο αναλυτικότερο δυνατό επίπεδο κωδικοποίησης του προϋπολογισµού
Με τον τρόπο αυτόν καθίσταται αποτελεσµατικότερη η οικονοµική λειτουργία του δήµου και επιταχύνονται οι σχετικές διαδικασίες, χωρίς επ’ ουδενί να επηρεάζεται δυσµενώς η τήρηση της νοµιµότητας κατά τη διεξαγωγή των διαδικασιών αυτών, καθώς η βούληση του συλλογικού αποφασιστικού οργάνου του δήµου έχει ήδη εκφραστεί κατά τη διαδικασία ψήφισης του προϋπολογισµού και κρίνεται µάλλον περιττό διοικητικό βάρος να καλείται αυτό να αποφασίσει εκ νέου για διάθεση πιστώσεων, ή έγκριση πραγµατοποίησης των σχετικών δαπανών, τις οποίες έχει ήδη ψηφίσει. Η έγκριση δαπάνης/διάθεση πίστωσης, συντελείται µε την σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης που θα εκδίδει ο δήµαρχος, η οποία αποτελεί ουσιαστικά εκτελεστική πράξη της ήδη εκδοθείσας απόφασης του δηµοτικού συµβουλίου µε την οποία έχει ψηφιστεί ο προϋπολογισµός. (Αιτιολογική Έκθεση Ν.4555/18)
Το δημοτικό συμβούλιο δεν διαθέτει πιστώσεις σε καμία περίπτωση, μπορεί όμως να χρειασθεί να εξειδικεύσει μια πίστωση, εάν αυτή δεν είναι επαρκώς εξειδικευμένη. Ως προς την έννοια της εξειδικευμένης πίστωσης σημειώνονται τα ακόλουθα:
Κατ’ αρχήν, όλες οι πιστώσεις του προϋπολογισμού είναι ειδικευμένες και η εξειδίκευση αυτή επιτυγχάνεται με την ταξινόμησή τους σε καθορισμένους εκ των προτέρων αναλυτικούς κωδικούς αριθμούς (άρθρο 51 παρ. 2 περίπτ. α΄ ν.4270/2014).
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις πιστώσεων, για τις οποίες το δημοτικό συμβούλιο δεν έχει εξαντλήσει την αποφασιστική του αρμοδιότητα κατά την έγκριση του προϋπολογισμού και πρέπει πριν από την πραγματοποίηση της δαπάνης να επανέλθει με χωριστή απόφαση, διότι η έκδοση της απόφασης αυτής προβλέπεται από διατάξεις που δεν έχουν καταργηθεί.
Π.χ. για τις δαπάνες της παρ. 3 του άρθρου 158 του ΔΚΚ, ναι μεν το δημοτικό συμβούλιο παύει να ενεργεί ως διατάκτης των σχετικών πιστώσεων (άρθρο 203 παρ. 2 ν.4555/2018), παραμένει όμως η αρμοδιότητά του να αποφασίσει ποιές συγκεκριμένες δράσεις, εκδηλώσεις, εορτές, φιλοξενίες, επιχορηγήσεις κ.λπ. θα λάβουν χώρα και θα χρηματοδοτηθούν από τις πιστώσεις αυτές.
Αντίθετα, οι προμήθειες, οι υπηρεσίες και τα έργα αποτυπώνονται αναλυτικά στον προϋπολογισμό, επομένως για τη διάθεση των πιστώσεων που αφορούν τις συμβάσεις αυτές δεν απαιτείται προηγούμενη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, όπως άλλωστε ορίζεται ρητά στο νόμο (άρθρο 206 παρ. 1 ν.4555/2018). (Απάντηση ΥΠ.ΕΣ. Νο 6)
Από 31.08.2019 (ημερ. έναρξης ισχύος του Ν.4625/19) η αρμοδιότητα εξειδίκευσης πιστώσεων ασκείται από την Οικονομική Επιτροπή αντί του Δημοτικού Συμβουλίου.
Οι αποφάσεις διάθεσης πιστώσεων που εκδόθηκαν από το δημοτικό συμβούλιο ή την οικονομική επιτροπή, κατόπιν έναρξης ισχύος του ν.4555/2018, ανακαλούνται είτε από τα όργανα αυτά είτε από το όργανο που είναι κατά το χρόνο της ανάκλησης αρμόδιο για την έκδοσή τους, δηλαδή μετά την 19/07/2018 από το δήμαρχο (άρθρο 21 παρ. 1 ν.2690/1999). (Απάντηση ΥΠ.ΕΣ. Νο 9) (ΥΠ.ΕΣ. 39788/31.07.2018)
Δεν εκδίδονται διακριτές αποφάσεις έγκρισης δαπανών και διάθεσης πιστώσεων από το Δήμαρχο, εκτός από την Απόφαση Ανάληψης Υποχρέωσης. (Απάντηση ΥΠ.ΕΣ. Νο 12)
III. Ανάληψη υποχρέωσης και δημόσιες συμβάσεις
Οι διακηρύξεις, οι αποφάσεις ανάθεσης και οι συμβάσεις που συνάπτονται για λογαριασμό όλων των φορέων Γενικής Κυβέρνησης αναφέρουν απαραίτητα τον αριθμό και τη χρονολογία της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης, εφόσον η προκαλούμενη δαπάνη πρόκειται να βαρύνει το τρέχον οικονομικό έτος, τον αριθμό καταχώρησής της στα λογιστικά βιβλία του οικείου φορέα, καθώς και τον αριθμό της απόφασης έγκρισης της πολυετούς ανάληψης, σε περίπτωση που η δαπάνη εκτείνεται σε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη, συμπεριλαμβανομένου του τρέχοντος. Σε περίπτωση που η προκαλούμενη δαπάνη πρόκειται να βαρύνει αποκλειστικά και μόνον το επόμενο ή τα επόμενα οικονομικά έτη, οι διακηρύξεις, οι αποφάσεις ανάθεσης και οι συμβάσεις της παρούσας φέρουν μόνο τον αριθμό της πολυετούς έγκρισης, κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 2 του ΠΔ 80/2016. (παρ 4 άρθρο 4 του ΠΔ 80/2016 όπως αντικαταστάθηκε από την παρ.2 του άρθρου 40 του Ν.4701/20)
Η δαπάνη προς πληρωμή της οποίας εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα είναι μη κανονική, καθ’ ότι δεν προκύπτει ότι τηρήθηκε η διαδικασία έκδοσης πρωτογενούς και εγκεκριμένου αιτήματος, καθώς και σχετικής απόφασης ανάληψης υποχρέωσης ούτε η διαδικασία ανάρτησης των εν λόγω πράξεων στο Κ.Η.Μ.Δ.Η.Σ. ως προς το σύνολο της εκτιμώμενης αξίας του διαγωνισμού. Ειδικότερα, οι ανωτέρω πράξεις (ανάληψη και αιτήματα) δεν αφορούσαν σε συνολικό ποσό 48.769,90 ευρώ πλέον Φ.Π.Α., στο οποίο ανήλθετοσύνολοτων προς ανάθεση ειδών, τα οποία προκηρύχθηκαν ενιαία και επρόκειτο να ανατεθούν κατά ομάδες ή ενιαία, βάσει της διακήρυξης, αλλάζει ποσό 47.168,90 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., στο οποίο δεν περιελήφθησαν τα λιπαντικά και το χημικό πρόσθετο. Η ανωτέρω κρίση περί μη κανονικότητας της δαπάνης δεν δύναται να αρθεί δεκτης επικλήσεως μη ομοειδούς των εν λόγω μη περιληφθέντων προϊόντων και διαφοροποίησης αυτών ως προς τους κωδικούς CPV προς τα λοιπά είδη που αποτέλεσαν αντικείμενο του διαγωνισμού, αφού τούτο δεν θα μπορούσε να αποτελέσει νόμιμο λόγω εξαίρεσής τους από τη διαδικασία έκδοσης αιτήματος και πράξης ανάληψης, ενόψει της διενέργειας ενιαίου διαγωνισμού από την αναθέτουσα αρχή, ούτε ως εκ του γεγονότος ότι τα ποσά των μη περιληφθέντων ειδών (προσθέτου και λιπαντικών) υπολείπονται του ορίου των 1.000 ευρώ, άνω του οποίου προβλέπεται καταχώρηση στο Κ.Η.Μ.ΔΗ.Σ., καθόσον οι ανωτέρω πράξεις της αναθέτουσας αρχής έπρεπε να αφορούν το σύνολο της δαπάνης προμήθειας των προκηρυχθέντων ειδών. Μη νόμιμη δαπάνη. Συγγνωστή πλάνη. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 261/2019)
IV. Πότε εκδίδεται η Ανάληψη Υποχρέωσης
α. Προκειμένου να αναληφθεί έγκυρα οποιαδήποτε υποχρέωση ή να εκτελεσθεί οποιαδήποτε δαπάνη από τους φορείς του άρθρου 1, εκδίδεται από το διατάκτη ή το κατά νόμο εξουσιοδοτημένο όργανο σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης με την οποία δεσμεύεται η αναγκαία πίστωση και εγκρίνεται, όσον αφορά στους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης, η πραγματοποίηση της δαπάνης (δημοσιονομική δέσμευση).
β. Για τους λοιπούς φορείς της Γενικής Κυβέρνησης η έκδοση της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης διενεργείται σε συνέχεια της απόφασης έγκρισης πραγματοποίησης της σχετικής δαπάνης από το αρμόδιο όργανο του φορέα. (παρ 2 άρθρο 2 του ΠΔ 80/2016)
Ειδικά όσον αφορά στις δαπάνες για την πραγματοποίηση προμηθειών, παροχή υπηρεσιών, διενέργεια μισθώσεων και εκτέλεση δημοσίων έργων, η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης εκδίδεται πριν από την υπογραφή της σχετικής διακήρυξης όπου απαιτείται, από το αρμόδιο όργανο του φορέα, εφόσον η προκαλούμενη δαπάνη από τις ανωτέρω αιτίες πρόκειται να βαρύνει εν όλω ή εν μέρει το τρέχον οικονομικό έτος. Στην αντίθετη περίπτωση, εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 8 του άρθρου 67 του ν. 4270/2014 (Α΄143). Ειδικότερα, επί όλων των διοικητικών πράξεων που εκδίδονται σε κάθε στάδιο της δαπάνης, εφόσον η προκαλούμενη δαπάνη δεν βαρύνει το τρέχον οικονομικό έτος, δεν απαιτείται η έκδοση απόφασης ανάληψης υποχρέωσης, υπό την προϋπόθεση ότι έχει εκδοθεί η πολυετής έγκριση του άρθρου 67 του ν. 4270/2014 (Α΄143), η οποία μνημονεύεται και ελέγχεται αρμοδίως κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 68 του ν. 4270/2014 (Α΄143) και στις διατάξεις του παρόντος. (παρ 4 άρθρο 2 του ΠΔ 80/2016, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ.1 του άρθρου 40 του Ν.4701/20)
Για περισσότερα σχετικά με την απόφαση ανάληψης υποχρέωσης όταν η δαπάνη βαρύνει μόνο επόμενα οικονομικά έτη και όχι το τρέχον δείτε την ενότητα:
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΤΑ » ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ - ΑΝΑΛ. ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ » ΑΝΑΛΗΨΗ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ (από 01.01.2017) (Π.Δ. 80/2016) » Πολυετείς δαπάνες » ΣΤ. Διαδικασία πολυετών υποχρεώσεων όταν η δαπάνη βαρύνει αποκλειστικά επόμενα έτη και όχι το τρέχον
Έπειτα από την αντικατάσταση της περίπτ. ε' της παρ. 1 του άρθρου 58 του ν. 3852/2010 από την παρ.1 του άρθρου 203 του Ν.4555/18, από 19.07.2018, ο Δήμαρχος αποφασίζει για την έγκριση των δαπανών και τη διάθεση όλων των εγγεγραμμένων στον προϋπολογισμό πιστώσεων, με την έκδοση της σχετικής απόφασης ανάληψης υποχρέωσης.
Συνεπώς, στην ίδια Απόφαση Ανάληψης Υποχρέωσης (ΑΑΥ) ο Δήμαρχος θα εγκρίνει την πραγματοποίηση της δαπάνης και θα διαθέτει την σχετική πίστωση που είναι εγγεγραμμένη στον προϋπολογισμό του Δήμου.
Το Δ.Σ. ή η Οικονομική Επιτροπή, πλέον, δεν θα λαμβάνει αποφάσεις για την έγκριση μίας δαπάνης, εκτός των περιοριστικά αναφερόμενων περιπτώσεων που αναφέρονται στο νόμο.
Σύμφωνα με τα άρθρα 11 και 13 του β.δ/τος 17.5/15.6.1959 «Περί οικονομικής διοικήσεως και λογιστικού των Δήμων και Κοινοτήτων» (ΦΕΚ Α΄ 114), που εφαρμόζεται αναλόγως και επί των οικονομικών διαχειρίσεων των Δ.Ε.Υ.Α. που δεν διαθέτουν ίδιο κανονισμό οικονομικής διαχείρισης, για την πραγματοποίηση οποιασδήποτε δαπάνης απαιτείται προηγουμένως η δημοσιονομική ανάληψη αυτής, κατά την οποία ο αρμόδιος διατάκτης εγκρίνει τη δέσμευση των πιστώσεων του προϋπολογισμού τους. Το στάδιο αυτό προηγείται και διακρίνεται από εκείνο της διοικητικής ανάληψης της υποχρέωσης, που συνίσταται στην έκδοση σχετικής απόφασης του αρμοδίου οργάνου, η οποία αποτελεί την γενεσιουργό αιτία της δαπάνης και δημιουργεί υποχρέωση προς πληρωμή της. Στην περίπτωση κατά την οποία η γενεσιουργός αιτία της δαπάνης και, συνακόλουθα, η σχετική προς πληρωμή υποχρέωση της Δ.Ε.Υ.Α. οριστικοποιείται, κατά νόμο, μετά από απόφαση οργάνου έτερου διοικητικού φορέα, δηλαδή εκτός της αποφασιστικής αρμοδιότητας των οργάνων της, τότε συγχωρείται η έκδοση της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης (δημοσιονομική δέσμευση) μετά την κατά ανωτέρω οριστικοποίηση της γενεσιουργού αιτίας της δαπάνης. Στην κρινόμενη περίπτωση, γενεσιουργό αιτία αποζημίωσης σε υπάλληλο Δ.Ε.Υ.Α. ΙΔΑΧ λόγω συνταξιοδότησης, αποτελεί η οριστική απόφαση περί απονομής πλήρους σύνταξης γήρατος στον ως άνω αποχωρήσαντα υπάλληλο. Εφόσον η απόφαση αυτή γνωστοποιήθηκε στη Δ.Ε.Υ.Α. στις 12.12.2017, τότε οριστικοποιήθηκε και η σχετική προς πληρωμή υποχρέωση της τελευταίας και ως εκ τούτου νομίμως τότε μόνον προέβη αυτή στη δέσμευσης της αναγκαίας πίστωσης, με τη σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, χωρίς να απαιτείται η έκδοση αποφάσεων ανάληψης δαπάνης και αντίστοιχες ανακλητικές αυτών κατά τα προηγούμενα οικονομικά έτη, κατά τα οποία είχε ήδη κριθεί από την αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου ότι δεν υφίστατο αντίστοιχη υποχρέωση, κρίση προς την οποία η ελεγχόμενη Δ.Ε.Υ.Α. συμμορφώθηκε. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 53/2018)
Λειτουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων. Νόμιμη η μεθοδολογία κατάρτισης προϋπολογισμού παροχής υπηρεσιών με ποσοτικό προσδιορισμό της προϋπολογισθείσας δαπάνης επί τη βάσει ορισμένης τιμής μονάδας. Περαιτέρω, προκειμένου να διασφαλιστούν α) η συμφωνία μεταξύ προϋπολογιζόμενης και αναλαμβανόμενης δαπάνης, β) η μη υπέρβαση της συνολικής εγγεγραμμένης πίστωσης και του ανά χρονικό διάστημα διαθεσίμου ποσού αυτής και γ) η ολοκληρωμένη από πλευράς λογιστικής τάξης εμφάνιση και παρακολούθηση των αυξομειώσεων των πιστώσεων μιας υπό ανάθεση υπηρεσίας, πρέπει να λαμβάνεται κατά την προετοιμασία ανάθεσης πολυετούς σύμβασης υπηρεσιών απόφαση πολυετούς έγκρισης ανάληψης υποχρέωσης του αρμοδίου διατάκτη της αναθέτουσας Αρχής για το σύνολο του ποσού, συμπεριλαμβανομένης και της αξίας του δικαιώματος προαίρεσης, με σύνταξη επί της εν λόγω απόφασης και της προβλεπόμενης από της ίδιες διατάξεις βεβαίωσης του Π.Ο.Υ. της αναθέτουσας Αρχής περί νομιμότητας της δαπάνης. Στην υπό κρίση περίπτωση έπρεπε να εκδοθεί με τη δημοπράτηση απόφαση πολυετούς έγκρισης ανάληψης υποχρέωσης του αρμόδιου διατάκτη, στην οποία έπρεπε να αναγράφεται η συνολική αξία της σύμβασης συμπεριλαμβανομένης και της αξίας του δικαιώματος προαίρεσης. Δέχεται προσφυγή ανάκλησης. (Ελ.Συν. Τμήμα 7 Απόφαση 193/2022)
V. Προτεραιότητα Δεσμεύσεων
Με την έναρξη κάθε οικονομικού έτους και πριν από την ανάληψη οποιασδήποτε νέας υποχρέωσης, δεσμεύονται με ευθύνη των προϊστάμενων οικονομικών υπηρεσιών στον προϋπολογισμό του φορέα, πιστώσεις ισόποσες με το ανεξόφλητο μέρος των αναλήψεων υποχρεώσεων του προηγούμενου οικονομικού έτους. Νέες υποχρεώσεις αναλαμβάνονται σε βάρος του εναπομένοντος υπολοίπου μετά τις κατά τα ανωτέρω δεσμεύσεις πιστώσεων. (παρ 7 άρθρο 66 ν. 4270/2014)
Με την έναρξη κάθε οικονομικού έτους και πριν από την ανάληψη οποιασδήποτε νέας υποχρέωσης, δεσμεύονται στον προϋπολογισμό του οικείου φορέα άμεσα και κατ' απόλυτη προτεραιότητα, με ευθύνη των Προϊστάμενων Οικονομικών Υπηρεσιών, πιστώσεις που:
α) έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο πολυετών υποχρεώσεων κατά το μέρος που αφορούν στη δαπάνη που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του εκτελούμενου προϋπολογισμού και
β) αφορούν στο ανεκτέλεστο μέρος συμβατικών υποχρεώσεων ή/και απλήρωτες υποχρεώσεις και ληξιπρόθεσμες οφειλές.
Νέες υποχρεώσεις αναλαμβάνονται σε βάρος του εναπομείναντος υπολοίπου μετά τις δεσμεύσεις πιστώσεων κατά τα ανωτέρω. (παρ 3 άρθρο 4 του ΠΔ 80/2016)
VI. Τύπος και περιεχόμενο απόφασης ανάληψης υποχρέωσης
Η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, με την οποία εγκρίνεται και αναγνωρίζεται ταυτόχρονα από το διατάκτη ή το κατά νόμο εξουσιοδοτημένο όργανο η πραγματοποίηση δαπανών, περιλαμβάνει απαραίτητα:
α. Τις διατάξεις των νόμων ή κανονιστικών πράξεων, με τις οποίες επιτρέπεται η πραγματοποίηση της συγκεκριμένης δαπάνης.
β. Το είδος, πλήρη αιτιολόγηση της δαπάνης με σαφή αναφορά στη συγκεκριμένη δραστηριότητα που εξυπηρετείται από την πραγματοποίησή της και στο χρόνο υλοποίησής της.
γ. Το ύψος της συνολικής επιβάρυνσης που προκαλείται στον προϋπολογισμό του φορέα, καθώς και την κατανομή αυτής κατ' έτος σε περίπτωση τμηματικής πραγματοποίησης της δαπάνης σε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη.
δ. Τον αριθμό της απόφασης προέγκρισης (προηγούμενης έγκρισης) της πολυετούς υποχρέωσης.
ε. Το/τα οικονομικό/ά έτος/η πραγματοποίησης της δαπάνης.
στ. Τον τίτλο και τον κωδικό αριθμό του φορέα και του ειδικού φορέα, καθώς και τον κωδικό αριθμό εξόδου. (παρ 1 άρθρο 3 του ΠΔ 80/2016)
Επί της απόφασης της παραγράφου 1 συντάσσεται παρά πόδας πράξη-βεβαίωση του Προϊσταμένου Οικονομικών Υπηρεσιών του οικείου φορέα περί: α) ύπαρξης σχετικής πίστωσης στον προϋπολογισμό του και, ειδικά για τους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης, εντός του ποσοστού διάθεσης αυτής και β) δέσμευσης ισόποσης πίστωσης για την πληρωμή της δαπάνης και γ) ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 4 παρ. 1α του πδ 80/2016.(παρ 2 άρθρο 3 του ΠΔ 80/2016) (Υπ. Οικ. 2/100018/0026/30.12.2016)
Η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, με τη σχετική βεβαίωση του Προϊσταμένου Οικονομικών Υπηρεσιών, αναρτάται στο διαδίκτυο (πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ») και λαμβάνει μοναδικό αριθμό διαδικτυακής ανάρτησης (ΑΔΑ) που αναγράφεται επί του σώματος αυτής. (παρ 3 άρθρο 3 του ΠΔ 80/2016) Σημειώνεται ότι η ισχύς της απόφασης αρχίζει από την ανάρτησή της [άρθρο 4 παρ. 2 του 3861/2010 (Α' 112)] (Υπ. Οικ. 2/100018/0026/30.12.2016)
VII. Κατ' εξουσιοδότηση νομοθεσία
Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται μέχρι 31.12.2015 κατόπιν πρότασης του Υπουργού Οικονομικών καθορίζονται οι διαδικασίες ελέγχου για όλες τις αναλήψεις υποχρεώσεων κατά την εκτέλεση των προϋπολογισμών της Γενικής Κυβέρνησης. (παρ 1 άρθρο 68 ν. 4270/2014)
Κατ εξουσιοδότηση της ανωτέρω διάταξης εκδόθηκε το ΠΔ 80/2016.
Οι διατάξεις του ανωτέρω Προεδρικού διατάγματος εφαρμόζονται σε όλους τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης. Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται Υπηρεσία Δημοσιονομικού Ελέγχου (Υ.Δ.Ε.) νοείται η αρμόδια οικονομική υπηρεσία του φορέα. (παρ 1 άρθρο 1 του ΠΔ 80/2016)
VIII. Σημαντικές θέσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου
Οι παρακάτω πράξεις του Ελ.Συν. εκδόθηκαν πριν την τροποποίηση των σχετικών διατάξεων για τον διατάκτη στους ΟΤΑ από το άρθρο 203 του Ν.4555/18.
Έπειτα από την έναρξη εφαρμογής του άρθρου 203 του Ν.4555/18 (ημερ. έναρξης ισχύος 19.07.2018) διατάκτης στους ΟΤΑ είναι σε κάθε περίπτωση ο Δήμαρχος.
Το ελεγκτικό συνέδριο με τις αριθ. 193/2011 και 205/2011 πράξεις του 7ου Τμήματος κάνει δεκτά τα εξής (ουσιαστικά αποδέχεται την ερμηνεία της 30/19664/20.4.2011 εγκύκλιου των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών):
1. Η αρμοδιότητα διάθεσης των πιστώσεων και έγκρισης των δαπανών στους Ο.Τ.Α. α´ βαθμού ανήκει κατά κανόνα στην οικονομική επιτροπή (άρθρο 72 παρ. 1 περίπτ. δ΄ ν.3852/2010) και κατ' εξαίρεση στο δημοτικό συμβούλιο και στο δήμαρχο (άρθρο 158 παρ. 3 και 4 ν.3463/2006). Κατά συνέπεια, σε αντίθεση με τα ισχύοντα στο Δημόσιο, το όργανο το οποίο, κατά την έννοια του Δημοσίου Λογιστικού (βλ. άρθρο 20 ν.2362/1995), αναλαμβάνει υποχρεώσεις σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του φορέα του και προσδιορίζει τις απαιτήσεις σε βάρος του, είναι στους Ο.Τ.Α. α´ βαθμού, κατά περίπτωση, κυρίως, η οικονομική επιτροπή, το δημοτικό συμβούλιο και ο δήμαρχος, ενώ σύμφωνα με το λογιστικό των Ο.Τ.Α. (άρθρα 11 και 13 παρ. 3 ως άνω) το έγγραφο ανάληψης της σχετικήςυποχρέωσης (δαπάνης) υπογράφεται από το δήμαρχο.
Ειδικότερα, στις περιπτώσεις εκείνες που διατάκτης είναι ο δήμαρχος, αυτός υπογράφει και την σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, (άρθρο 158 παρ. 4 Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων),ενώ στις περιπτώσεις που διατάκτης είναι η οικονομική επιτροπή ή το δημοτικό συμβούλιο, οΔήμαρχος (ή το νομίμως εξουσιοδοτηθέν από αυτόνόργανο) υπογράφει πρόταση (ή έκθεση) ανάληψης υποχρέωσης προς τον αρμόδιο διατάκτη (οικονομική επιτροπή ή δημοτικό συμβούλιο). Στη δεύτερη ως άνω περίπτωση, το έγγραφο της ανάληψης υποχρέωσης, το οποίο περιέχει τα στοιχεία του άρθρου 3 του π.δ/τος 113/2010, δεν έχει την μορφή της απόφασης, αλλά τηςπρότασης (ή έκθεσης) στον διατάκτη, δεδομένου ότι υπογράφεται μεν από το δήμαρχο, η αρμοδιότητα όμως έγκρισης της δαπάνης και διάθεσης της πίστωσης ανήκει σε άλλο όργανο. Σε κάθε περίπτωση η εκ των υστέρων ανάληψη της υποχρέωσης, η έγκριση δηλαδή της δαπάνης και η διάθεση της πίστωσης από το αρμόδιο όργανο σε χρόνο μεταγενέστερο της πραγματοποίησης της δαπάνης δεν μπορεί να νομιμοποιήσει αυτή αναδρομικά.
2. Σχετικά με την εγγραφή των παλαιότερων οφειλών στον κωδικό των ΠΟΕ παγιώνεται η νομολογία του Ελ. Συν. με την αποδοχή της νομιμότητας του κωδικού αυτού για τον προϋπολογισμό του 2011.
Η εντελλόμενη με τα κρινόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, δεδομένου ότι η ανωτέρω έκθεση ανάληψης της δαπάνης έπεται τόσο της απόφασης ανάθεσης, όσο και της σχετικής σύμβασης, καθώς και της απόφασης παραλαβής. Μη νόμιμη δαπάνη. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 124/2012,125/2012)
Η εκ των υστέρων έγκριση της δαπάνης και η διάθεση της πίστωσης από το αρμόδιο όργανο, με την οποία και τελειούται η διαδικασία ανάληψης της υποχρέωσης στους Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, σε χρόνο, δηλαδή, μεταγενέστερο της πραγματοποίησης της δαπάνης, δεν μπορεί να νομιμοποιήσει αυτή αναδρομικά. Τόσο η ανάθεση και η υπογραφή της οικείας σύμβασης (15.10.2012) όσο και η πραγματοποίηση της προμήθειας (25.10.2012) έγιναν κατά παράβαση των περί αναλήψεως της δαπάνης διατάξεων, δηλαδή σε χρόνο πρότερο της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής (13.11.2012) για την έγκριση της δαπάνης και τη διάθεση της σχετικής πίστωσης, η εκ των υστέρων έγκριση της οποίας δεν δύναται να νομιμοποιήσει τη δαπάνη αναδρομικά. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 49/2013)
Η μη τήρηση της διαδικασίας δημοσιονομικής ανάληψης της επίμαχης δαπάνης, δεν θεραπεύεται ούτε από την επικαλούμενη από το Δήμο χρονική στενότητα που αντιμετώπιζε κατά τη κρίσιμη περίοδο της ανάθεσης των τριών επιμέρους μελετών, ώστε αυτές, ως σύνολο, να ενταχθούν, εγκαίρως, σε πρόγραμμα του ΕΤΠΑ, ούτε από τη μεταγενέστερη εγγραφή της σχετικής πίστωσης στον προϋπολογισμό του Δήμου του οικείου οικονομικού έτους. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 360/2013)
Ο προϊστάμενος της λογιστικής υπηρεσίας του Δήμου οφείλει, με προσωπική του ευθύνη, να αρνηθεί αιτιολογημένα τη θεώρηση της έκθεσης ανάληψης της δαπάνης, καθώς και την προσυπογραφή της πράξης εκκαθάρισης σε περίπτωση που η εντελλόμενη δαπάνη προδήλως δεν είναι νόμιμη, απαλλάσσεται δε της ευθύνης του μόνο εάν ενεργήσει κατόπιν σχετικής εγγράφου διαταγής του δημάρχου. Μόνη δηλ. η παράλειψή του να υπογράψει το χρηματικό ένταλμα, χωρίς την προηγούμενη έγγραφη αιτιολογημένη άρνηση θεώρησης της έκθεσης ανάληψης της δαπάνης και της προσυπογραφής της πράξης εκκαθάρισης, δεν τον απαλλάσσει της ευθύνης του. (Ελ.Συν.Ολομ.Απόφαση 1161/2015)
IX. Λοιπές ερμηνευτικές διατάξεις
Με την εγκύκλιο 30/2011 του ΥΠΕΣΑΗΔ, η οποία αφορούσε το ΠΔ 113/2010, γίνονται δεκτά τα εξής (τα οποία δεν διαφοροποιούνται από το ΠΔ 80/2016):
α. Όπου στις διατάξεις του ΠΔ 113/2010 αναφέρεται «βιβλίο εγκρίσεων και εντολών πληρωμής», νοείται στους δήμους το μητρώο δεσμεύσεων του άρθρου 7 του διατάγματος αυτού (πλέον άρθρο 8 του ΠΔ 80/2016), εκτός αν πρόκειται για δήμους όπου έχουν συσταθεί και λειτουργούν ΥΔΕ.
β. Οι διατάξεις του άρθρου 8 του ΠΔ 113/2010 που ρυθμίζουν τις αναλήψεις δαπανών σε βάρος του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων, δεν αφορούν τους δήμους. (πλέον άρθρο 5 του ΠΔ 80/2016)
γ. Οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 21 του ν. 2362/1995, όπως ισχύει, και της παρ. 2 του άρθρου 5 του π.δ. 113/2010, οι οποίες προβλέπουν την έγκριση των πράξεων ανάληψης πολυετών υποχρεώσεων από τον εποπτεύοντα Υπουργό, δεν εφαρμόζονται στους ΟΤΑ α' και β' βαθμού, οι πράξεις των οποίων υπόκεινται κατά το Σύνταγμα και το νόμο μόνο σε έλεγχο νομιμότητας, που ασκείται σύμφωνα με τις ειδικές για αυτούς διατάξεις.
Χ. Νομιμοποίηση δαπανών από 01.12.2017 έως 31.12.2019 λόγω τυπικών ελλείψεων στη διαδικασία
Δαπάνες για την εξόφληση υποχρεώσεων των ΟΤΑ α΄ βαθμού, που διενεργήθηκαν κατά το χρονικό διάστημα από 01.12.2017 έως και 31.12.2019, για τις οποίες δεν τηρήθηκαν οι τυπικές προϋποθέσεις των άρθρων 66 και 68 του ν. 4270/2014 (Α΄ 143), του π.δ. 80/2016 (Α΄ 145), των άρθρων 2 έως 4 του ν. 3861/2010 (Α΄ 112) και του άρθρου 11 του ν. 4013/2011 (Α΄ 204), λόγω τυπικών ελλείψεων που αφορούν στη διαδικασία ανάληψης, ανατροπής και ανάκλησης των υποχρεώσεων, τις διαδικασίες ελέγχου της ανάληψης υποχρεώσεων και την ανάρτηση πράξεων στο πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» ή στο ηλεκτρονικό σύστημα ΚΗΜΔΗΣ, θεωρούνται κανονικές και νόμιμες και δύνανται να εκκαθαρισθούν σε βάρος των προϋπολογισμών των αντίστοιχων ΟΤΑ α΄ βαθμού του τρέχοντος ή των επομένων ετών, εφαρμοζομένων κατά τα λοιπά, των διατάξεων του άρθρου 91 του ν. 4270/2014 (Α΄ 143), εφόσον αναρτηθούν στο πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» ή στο ηλεκτρονικό σύστημα ΚΗΜΔΗΣ, ανάλογα, εντός μηνός από την έναρξη ισχύος της παραγράφου αυτής (δηλ. εντός μηνός από την 11.03.2020). (άρθρο 121 παρ.1 Ν.4674/20)
XI. Υποβολή ερωτημάτων στο Υπ.Οικ.
Σχετικό το έγγραφο Υπ. Οικ. 2/84014/0026/20.11.2017.
[/post_tab][post_tab title="Ανάληψη υποχρέωσης (και ειδικές περιπτώσεις) (έως 31.12.2016)"][id="49096"]
[/id][/post_tab][/post_tabs]