Επιχειρησιακά προγράμματα
I. Διαδικασία κατάρτισης με Βήματα
II. Υπόχρεοι εκπόνησης επιχειρησιακού προγράμματος. περιεχόμενο και δομή του
Α. Υπόχρεοι εκπόνησης
Β. Περιεχόμενο και δομή
III. Χρόνος κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων
IV. Όργανα κατάρτισης του επιχειρησιακού προγράμματος
V. Έγκριση του επιχειρησιακού προγράμματος
VI. Όργανα και διαδικασία παρακολούθησης και αξιολόγησης του επιχειρησιακού προγράμματος
VII. Δομή και περιεχόμενο των ετήσιων προγραμμάτων δράσης των Ο.Τ.Α.
VIII. Όργανα και διαδικασία παρακολούθησης και απολογισμού των ετήσιων προγραμμάτων δράσης
IX. Σχέδιο Οδηγού Κατάρτισης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (της ΕΕΤΑΑ)
X. Ανάθεση σε Εξωτερικούς Συμβούλους
XI. Κυριότερες αλλαγές που επέρχονται με την τροποποίηση του Π.Δ. 185/07 από το Π.Δ. 89/2011
I. Διαδικασία κατάρτισης με Βήματα
Α. Από την έναρξη της δημοτικής περιόδου του 2019-2023
1. Το συμβούλιο της κοινότητας με απόφαση του που λαμβάνεται ένα μήνα τουλάχιστον πριν την κατάρτιση του επιχειρησιακού και τεχνικού προγράμματος του δήμου, εισηγείται στην εκτελεστική επιτροπή με σειρά προτεραιότητας, ανάλογα με τον επείγοντα χαρακτήρα των αναγκών των κατοίκων της περιφέρειάς του και τις προτεραιότητες για την τοπική ανάπτυξη, τις δράσεις που πρέπει να περιλαμβάνει το επιχειρησιακό πρόγραμμα του δήμου και τα έργα που πρέπει να εκτελεστούν (συμπεριλαμβανομένων προτάσεων κοινωνικών φορέων της περιοχής). (άρθρο 86 παρ.4 Ν. 3852/2010)
Στη συνεδρίαση του συμβουλίου της κοινότητας για τη λήψη των αποφάσεων της προηγούμενης παραγράφου, καλούνται οι κοινωνικοί φορείς της περιφέρειάς της κοινότητας, προκειμένου να υποβάλλουν τις προτάσεις τους. Εάν το συμβούλιο της κοινότητας δεν υποβάλλει εισήγηση εμπρόθεσμα στην εκτελεστική επιτροπή, το σχέδιο του επιχειρησιακού και τεχνικού προγράμματος του δήμου καταρτίζεται χωρίς αυτήν. (άρθρο 86 παρ.5 Ν. 3852/2010)
2. Παράλληλα οι υπηρεσίες του δήμου και των νομικών προσώπων του προβαίνουν σε εντοπισμό προβλημάτων για την εσωτερική ανάπτυξη του Δήμου και αποτυπώνουν την υφιστάμενη κατάσταση.
3. Η αρμόδια, κατά τις οργανικές διατάξεις κάθε δήμου, υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού συγκεντρώνει τα απαιτούμενα στοιχεία από τις υπηρεσίες του δήμου, των νομικών προσώπων του, καθώς και τις εισηγήσεις των συμβουλίων των κοινοτήτων του δήμου προς την εκτελεστική επιτροπή και συντάσσει σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού του δήμου, το οποίο υποβάλλει στην εκτελεστική επιτροπή (άρθρο 2 παρ. 1 Π.Δ. 185/2007, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ.1 του άρθρου 2 του Π.Δ.89/2011)
4. Η Εκτελεστική Επιτροπή συνεργάζεται με τους όμορους δήμουςγια τη διασφάλιση του συντονισμού των δράσεων υπερτοπικής ανάπτυξης και την προώθηση τυχόν διαδημοτικών συνεργασιών. (άρθρο 2 παρ. 2 Π.Δ. 185/2007, όπως προστέθηκε με την παρ.2 του άρθρου 2 του Π.Δ.89/2011)
5. Η Εκτελεστική Επιτροπή εισηγείται το σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού στο Δημοτικό Συμβούλιο για συζήτηση και ψήφιση. (παρ.3 του άρθρου 2 Π.Δ. 185/2007, όπως αναριθμήθηκε με την παρ.2 και αντικαταστάθηκε με την παρ.3 του άρθρου 2 του Π.Δ.89/2011)
6. Το Δημοτικό Συμβούλιο ψηφίζει το σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού του Επιχειρησιακού Προγράμματος.
7.Το εγκεκριμένο από το Δημοτικό Συμβούλιο κείμενο στρατηγικού σχεδιασμού, τίθεται προς συζήτηση στη Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης (άρθρο 76 ν.3852/2010), και παράλληλα δημοσιοποιείται για διαβούλευση, τουλάχιστον επί δύο (2) εβδομάδες, με καταχώρηση στην ιστοσελίδα του Δήμου, καθώς και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο. Κατά τη διάρκεια της δημοσιοποίησης υποβάλλονται προτάσεις, εγγράφως ή ηλεκτρονικά (παρ.4 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007 όπως αναριθμήθηκε με την παρ.2 και αντικαταστάθηκε με την παρ.4 του άρθρου 2 του Π.Δ.89/2011).
Υπόδειγμα Γνωμοδότησης Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης
8. Οι υπηρεσίες του δήμου και των νομικών προσώπων του, αφού λάβουν υπόψη τους το εγκεκριμένο κείμενο στρατηγικού σχεδιασμού, το οποίο αποτελεί προπαρασκευαστική πράξη της διαδικασίας κατάρτισης του επιχειρησιακού προγράμματος, προτείνουν, με γραπτή εισήγηση τους, κατ' αντιστοιχία προς τους άξονες και τα μέτρα του στρατηγικού σχεδίου, τους στόχους της κάθε υπηρεσίας για την επόμενη περίοδο και τις δράσεις για την επίτευξη των στόχων αυτών, ιεραρχημένες κατά σειρά προτεραιότητας. (παρ.5 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007 όπως αναριθμήθηκε με την παρ.2 και αντικαταστάθηκε με την παρ.5 του άρθρου 2 του Π.Δ.89/2011)
9. Το διοικητικό συμβούλιο του κάθε Νομικού Προσώπου του Δήμου, εντός μιας (1) εβδομάδας από την εισήγηση των υπηρεσιών του, λαμβάνει απόφαση για τους στόχους και τις δράσεις που το αφορούν. (παρ.6 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007 όπως αναριθμήθηκε με την παρ.2 του άρθρου 2 του Π.Δ.89/2011)
«Ως «Νομικά Πρόσωπα του Δήμου» νοούνται τα ιδρύματα και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των Δήμων, οι αστικές εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και οι κάθε λογής επιχειρήσεις των ΟΤΑ Α' βαθμού (κοινωφελείς επιχειρήσεις, δημοτικές ανώνυμες εταιρείες, καθώς και δημοτικές επιχειρήσεις ειδικού σκοπού). (παρ.3 του άρθρου 1 του Π.Δ. 185/2007 όπως αναριθμήθηκε με την παρ.4 του άρθρου 1 του Π.Δ. 89/2011)
10. Η αρμόδια, κατά τις οργανικές διατάξεις κάθε δήμου,υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού επεξεργάζεται τις προτάσεις των υπηρεσιών, των συμβουλίων των δημοτικών ή τοπικών κοινοτήτων του δήμου, τις αποφάσεις των νομικών προσώπων του δήμου και τις προτάσεις που προέκυψαν από τη διαδικασία διαβούλευσης και συντάσσει το σχέδιο του επιχειρησιακού προγράμματος, το οποίο υποβάλει στην εκτελεστική επιτροπή. (παρ.7 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/07 όπως αναριθμήθηκε με την παρ.2 και αντικαταστάθηκε με την παρ.6 του άρθρου 2 του Π.Δ.89/2011)
11.α. Η Εκτελεστική Επιτροπή εισηγείται το σχέδιο επιχειρησιακού προγράμματος στο Δημοτικό Συμβούλιο για συζήτηση και ψήφιση, επισυνάπτοντας τις αποφάσεις των διοικητικών συμβουλίων των Νομικών Προσώπων του Δήμου. (παρ.8 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007 όπως αναριθμήθηκε με την παρ.2 και αντικαταστάθηκε με την παρ.7 του άρθρου 2 του Π.Δ.89/2011) (άρθρο 63 περ. β Ν.3852/2010))
11.β. Τυχόν εναλλακτικές προτάσεις επιχειρησιακού προγράμματος, συνοδευόμενες από από εισήγηση των αρμοδίων υπηρεσιών, συντάσσονται και κατατίθενται από τους επικεφαλής των παρατάξεων στο Δημοτικό Συμβούλιο. (άρθρο 9 Ν.4623/19)
12. Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου για ψήφιση του επιχειρησιακού προγράμματος του Δήμου. (παρ.8 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007 όπως αναριθμήθηκε με την παρ.2 και αντικαταστάθηκε με την παρ.7 του άρθρου 2 του Π.Δ.89/2011)
Η πρόταση που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του συμβουλίου συνιστά και το εγκεκριμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα. Αν καμία πρόταση δεν συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του συμβουλίου, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων σε ψήφους προτάσεων και θεωρείται εγκεκριμένη η πρόταση που λαμβάνει τις περισσότερες ψήφους επί των παρόντων. (άρθρο 9 Ν.4623/19)
Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Έπειτα από την αντικατάσταση του άρθρου 225 του Ν.3852/10 από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 δεν αποστέλλονται πλέον από 19.07.2018 για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις των ΟΤΑ που αφορούν τις διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων.
Όμως, ειδικά, για τις ΔΕΥΑ, αποστέλλονται προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις εκείνες που αφορούν την ψήφιση του τεχνικού προγράμματος έργων, καθώς και κάθε τροποποίησή τους.
13.Το εγκεκριμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα, καταχωρείται στην ιστοσελίδα του Δήμου, και δημοσιοποιείται με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο. (παρ.9 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007 όπως αναριθμήθηκε με την παρ.2 και αντικαταστάθηκε με την παρ.8 του άρθρου 2 του Π.Δ.89/2011)
Για το σκοπό αυτό θα διευκόλυνε η ύπαρξη ξεχωριστής θεματικής ενότητας στην ιστοσελίδα του Δήμου για τα Επιχειρησιακά Προγράμματα προκειμένου να υπάρχει διαρκής ενημέρωση για την πορεία τους τόσο από τις οικείες ιστοσελίδες των ΟΤΑ όσο και από το διαδικτυακό χώρο του Υπουργείου.
Σχετικός και ο ειδικός διαδικτυακός χώρος (http://epota.ypes.gr) στην ιστοσελίδα του Υπουργείου (http://www.ypes.gr). (YΠ.ΕΣ.Δ.Α. 20287/14.06.2016)
Β. Μέχρι τη λήξη της δημοτικής περιόδου του 2014-2019
(τα παρακάτω υποδείγματα ισχύουν μέχρι τη λήξη της δημοτικής περιόδου του 2019)
1. Το συμβούλιο της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας με απόφαση του που λαμβάνεται ένα μήνα τουλάχιστον πριν την κατάρτιση του επιχειρησιακού και τεχνικού προγράμματος του δήμου, εισηγείται στην εκτελεστική επιτροπή με σειρά προτεραιότητας, ανάλογα με τον επείγοντα χαρακτήρα των αναγκών των κατοίκων της περιφέρειάς του και τις προτεραιότητες για την τοπική ανάπτυξη, τις δράσεις που πρέπει να περιλαμβάνει το επιχειρησιακό πρόγραμμα του δήμου και τα έργα που πρέπει να εκτελεστούν (συμπεριλαμβανομένων προτάσεων κοινωνικών φορέων της περιοχής). (άρθρο 86 παρ.4 Ν. 3852/2010)
Στη συνεδρίαση του συμβουλίου της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας για τη λήψη των αποφάσεων της προηγούμενης παραγράφου, καλούνται οι κοινωνικοί φορείς της περιφέρειάς της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας, προκειμένου να υποβάλλουν τις προτάσεις τους. Εάν το συμβούλιο της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας δεν υποβάλλει εισήγηση εμπρόθεσμα στην εκτελεστική επιτροπή, το σχέδιο του επιχειρησιακού και τεχνικού προγράμματος του δήμου καταρτίζεται χωρίς αυτήν. (άρθρο 86 παρ.5 Ν. 3852/2010)
2. Παράλληλα οι υπηρεσίες του δήμου και των νομικών προσώπων του προβαίνουν σε εντοπισμό προβλημάτων για την εσωτερική ανάπτυξη του Δήμου και αποτυπώνουν την υφιστάμενη κατάσταση.
3. Η αρμόδια, κατά τις οργανικές διατάξεις κάθε δήμου, υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού συγκεντρώνει τα απαιτούμενα στοιχεία από τις υπηρεσίες του δήμου, των νομικών προσώπων του, καθώς και τις εισηγήσεις των συμβουλίων των δημοτικών ή τοπικών κοινοτήτων του δήμου προς την εκτελεστική επιτροπή και συντάσσει σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού του δήμου, το οποίο υποβάλλει στην εκτελεστική επιτροπή (άρθρο 2 παρ. 1 Π.Δ. 185/2007)
4. Η Εκτελεστική Επιτροπή συνεργάζεται με τους όμορους δήμους για τη διασφάλιση του συντονισμού των δράσεων υπερτοπικής ανάπτυξης και την προώθηση τυχόν διαδημοτικών συνεργασιών. (άρθρο 2 παρ. 2 Π.Δ. 185/2007)
5. Η Εκτελεστική Επιτροπή εισηγείται το σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού στο Δημοτικό Συμβούλιο για συζήτηση και ψήφιση. (παρ.2 η οποία αναριθμήθηκε σε 3 του άρθρου 2 Π.Δ. 185/2007).
6. Το Δημοτικό Συμβούλιο ψηφίζει το σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού του Επιχειρησιακού Προγράμματος.
7.Το εγκεκριμένο από το Δημοτικό Συμβούλιο κείμενο στρατηγικού σχεδιασμού, τίθεται προς συζήτηση στη Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης (άρθρο 76 ν.3852/2010), και παράλληλα δημοσιοποιείται για διαβούλευση, τουλάχιστον επί δύο (2) εβδομάδες, με καταχώρηση στην ιστοσελίδα του Δήμου, καθώς και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο. Κατά τη διάρκεια της δημοσιοποίησης υποβάλλονται προτάσεις, εγγράφως ή ηλεκτρονικά (παρ.3 η οποία αναριθμήθηκε σε 4 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007).
Υπόδειγμα Γνωμοδότησης Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης
8. Οι υπηρεσίες του δήμου και των νομικών προσώπων του, αφού λάβουν υπόψη τους το εγκεκριμένο κείμενο στρατηγικού σχεδιασμού, το οποίο αποτελεί προπαρασκευαστική πράξη της διαδικασίας κατάρτισης του επιχειρησιακού προγράμματος, προτείνουν, με γραπτή εισήγηση τους, κατ' αντιστοιχία προς τους άξονες και τα μέτρα του στρατηγικού σχεδίου, τους στόχους της κάθε υπηρεσίας για την επόμενη περίοδο και τις δράσεις για την επίτευξη των στόχων αυτών, ιεραρχημένες κατά σειρά προτεραιότητας. (παρ.4 η οποία αναριθμήθηκε σε 5 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007)
9. Το διοικητικό συμβούλιο του κάθε Νομικού Προσώπου του Δήμου, εντός μιας (1) εβδομάδας από την εισήγηση των υπηρεσιών του, λαμβάνει απόφαση για τους στόχους και τις δράσεις που το αφορούν. (παρ.5 η οποία αναριθμήθηκε σε 6 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007)
«Ως «Νομικά Πρόσωπα του Δήμου» νοούνται τα ιδρύματα και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των Δήμων, οι αστικές εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και οι κάθε λογής επιχειρήσεις των ΟΤΑ Α' βαθμού (κοινωφελείς επιχειρήσεις, δημοτικές ανώνυμες εταιρείες, καθώς και δημοτικές επιχειρήσεις ειδικού σκοπού). (Παράρτημα απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014 (ΦΕΚ 2970/04.11.2014 τεύχος Β')) και (παρ.5 όπως αναριθμήθηκε σε 3 του άρθρου 1 του Π.Δ. 185/2007)
10. Η αρμόδια, κατά τις οργανικές διατάξεις κάθε δήμου, υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού επεξεργάζεται τις προτάσεις των υπηρεσιών, των συμβουλίων των δημοτικών ή τοπικών κοινοτήτων του δήμου, τις αποφάσεις των νομικών προσώπων του δήμου και τις προτάσεις που προέκυψαν από τη διαδικασία διαβούλευσης και συντάσσει το σχέδιο του επιχειρησιακού προγράμματος, το οποίο υποβάλει στην εκτελεστική επιτροπή. (παρ.6 η οποία αναριθμήθηκε σε 7 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/07)
11. Η Εκτελεστική Επιτροπή εισηγείται το σχέδιο επιχειρησιακού προγράμματος στο Δημοτικό Συμβούλιο για συζήτηση και ψήφιση, επισυνάπτοντας τις αποφάσεις των διοικητικών συμβουλίων των Νομικών Προσώπων του Δήμου. (παρ.7 η οποία αναριθμήθηκε σε 8 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007) και (άρθρο 63 περ. β Ν.3852/2010))
12. Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου για ψήφιση του επιχειρησιακού προγράμματος του Δήμου. (παρ.7 η οποία αναριθμήθηκε σε 8 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/07)
13. Αποστολή Απόφασης Δημοτικού Συμβουλίου στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. (ή στον Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης έως την τοποθέτηση του Ελεγκτή Νομιμότητας) μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών για έλεγχο (άρθρο 225 παρ. 1 Ν.3852/2010 και άρθρο 238 παρ. 1 Ν. 3852/2010. Βλ. σχ. και Γ.Γ Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας- Θράκης οικ.23988/22.03.2013 Έλεγχος νομιμότητας αποφάσεων κατά τις διατάξεις του άρθρου 225 του ν. 3852/2010)
Ο Ελεγκτής Νομιμότητας ελέγχει τη νομιμότητα της απόφασης μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την περιέλευσή της στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. και εκδίδει υποχρεωτικά ειδική πράξη. (άρθρο 225 παρ. 3 Ν.3852/2010)
Για τον έλεγχο νομιμότητας, υποβάλλεται στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ, και μέχρι την έναρξη λειτουργίας αυτής στην αντίστοιχη αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με ευθύνη του Δημάρχου, έκθεση με τις διαδικασίες κατάρτισης του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος, εγκεκριμένη από το Δημοτικό Συμβούλιο. (άρθρο 4 εδ. β΄ απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)
Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Έπειτα από την αντικατάσταση του άρθρου 225 του Ν.3852/10 από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 δεν αποστέλλονται πλέον από 19.07.2018 για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις των ΟΤΑ που αφορούν τις διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων
Όμως, ειδικά, για τις ΔΕΥΑ, αποστέλλονται προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις εκείνες που αφορούν την ψήφιση του τεχνικού προγράμματος έργων, καθώς και κάθε τροποποίησή τους.
14.Το εγκεκριμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα, μετά τον έλεγχο νομιμότητας, καταχωρείται στην ιστοσελίδα του Δήμου, και δημοσιοποιείται με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο. (παρ.8 η οποία αναριθμήθηκε σε 9 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007 και άρθρο 4 εδ. γ΄ απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)
Για το σκοπό αυτό θα διευκόλυνε η ύπαρξη ξεχωριστής θεματικής ενότητας στην ιστοσελίδα του Δήμου για τα Επιχειρησιακά Προγράμματα προκειμένου να υπάρχει διαρκής ενημέρωση για την πορεία τους τόσο από τις οικείες ιστοσελίδες των ΟΤΑ όσο και από το διαδικτυακό χώρο του Υπουργείου.
Σχετικός και ο ειδικός διαδικτυακός χώρος (http://epota.ypes.gr) στην ιστοσελίδα του Υπουργείου (http://www.ypes.gr). (YΠ.ΕΣ.Δ.Α. 20287/14.06.2016)
II. Υπόχρεοι εκπόνησης επιχειρησιακού προγράμματος, περιεχόμενο και δομή του
Α. Υπόχρεοι εκπόνησης
Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους και για την εκπλήρωση της αποστολής τους, οι Δήμοι, οι Κοινότητες και οι Σύνδεσμοι εκπονούν επιχειρησιακά προγράμματα.
Το επιχειρησιακό πρόγραμμα περιέχει ένα συνεκτικό σύνολο αξόνων προτεραιότητας για δράσεις τοπικής ανάπτυξης και αποσκοπεί στην υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. (άρθρο 203 του Ν.3463/2006)
Οι Δήμοι της χώρας καταρτίζουν Πενταετή (από τη δημοτική περίοδο του 2019 αναπροσαρμόζονται σε τετραετή) Επιχειρησιακά Προγράμματα τα οποία εξειδικεύονται κατ' έτος σε Ετήσια Προγράμματα Δράσης. Τα Πενταετή Επιχειρησιακά Προγράμματα συμπεριλαμβάνουν όλες τις δράσεις των Νομικών Προσώπων των Δήμων, εφόσον οι οικείες αποφάσεις των οργάνων διοίκησής τους έχουν εγκριθεί από το δημοτικό συμβούλιο κατά τα προβλεπόμενα στον κανονισμό λειτουργίας τους.(άρθρο 2 απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)
Τα επιχειρησιακά προγράμματα καταρτίζονται μόνο από Δήμους, Κοινότητες, ή Συνδέσμους αυτών. Συνεπώς, δεν είναι νόμιμη η κατάρτιση επιχειρησιακού προγράμματος από τη ΔΕΥΑ. Δοθέντος δε ότι η ανάθεση των υπηρεσιών σύνταξης και κατάρτισης του επιχειρησιακού προγράμματος, καθώς επίσης και η απλή υποστήριξη αυτού, χωρίς τη σύνταξη και κατάρτισή του, από εξειδικευμένο γραφείο, απαγορεύεται πλέον ρητά με το π.δ. 89/2011, μη νομίμως ανατέθηκαν στη φερόμενη ως δικαιούχο του ανωτέρω χρηματικού εντάλματος εταιρεία, οι ως άνω υπηρεσίες υποστήριξης αυτού. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. VII Πράξη 17/2012)
Το Επιχειρησιακό Σχέδιο συνιστά τμήμα του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος και καταρτίζεται από το Δήμο και δε συνιστά αρμοδιότητα της Δ.Ε.Υ.Α., η οποία οφείλει μόνο να καταθέσει σχετική γραπτή εισήγηση με τις προτάσεις της προς τα αρμόδια όργανα του Δήμου, την οποία αρμόδιοι να τη συντάξουν είναι οι υπάλληλοι και οι διοικούντες της Δ.Ε.Υ.Α και όχι εξωτερικός σύμβουλος, ειδικός σύμβουλος ή ειδικός επιστημονικός συνεργάτης. Μη νομίμως γίνεται ανάθεση της εκπόνησης του Επιχειρησιακού Σχεδίου από τη Δ.Ε.Υ.Α. σε τρίτο. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 57/2017)
Προσοχή! Αλλαγή νομοθετικού πλαισίου περί δυνατότητας ανάθεσης σε εξωτερικούς συμβούλους μετά το Ν.4674/20. Για περισσότερα βλ. παρακάτω υποενότητα: X. Ανάθεση σε Εξωτερικούς Συμβούλους
Β. Περιεχόμενο και δομή
i. Από 01.09.2019
Από την επόμενη αυτοδιοικητική περίοδο που ξεκινάει το Σεπτέμβριο του 2019 (άρθρο 210 παρ.2 Ν.4555/18 και άρθρο 9 του Ν.3852/10, όπως αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθρο 6 του Ν.4555/18 η χρονική διάρκεια των επιχειρησιακών προγραµµάτων των Δήµων αναπροσαρµόζεται σε τέσσερα (4) έτη, ώστε να συµπίπτει µε την τετραετή θητεία των δηµοτικών αρχών. (αιτιολογική έκθεση Ν.4555/18)
Ειδικότερα, ισχύουν τα εξής:
Για το μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό των δήμων, εκπονείται Τετραετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, το οποίο εξειδικεύεται κατ' έτος σε Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης.
Το τεχνικό πρόγραμμα αποτελεί μέρος του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης και επισυνάπτεται σε αυτό, ως παράρτημα. (παρ.1 άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.1 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Για την ψήφιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού εκάστου έτους, απαιτείται η κατάρτιση τεχνικού προγράμματος για το έτος αυτό. Ο ετήσιος προϋπολογισμός εκάστου έτους, καθώς και το ετήσιο τεχνικό πρόγραμμα, πρέπει να εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις και τις παραδοχές του αντίστοιχου Ετήσιου Προγράμματος Δράσης, καθώς και με το Τετραετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα. (παρ.1 άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.1 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Ειδικά για την ψήφιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού και του τεχνικού προγράμματος του πρώτου έτους κάθε δημοτικής περιόδου, δεν απαιτείται να έχει προηγηθεί η κατάρτιση και έγκριση Τετραετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος και Ετήσιου Προγράμματος Δράσης.
Για το πρώτο έτος κάθε δημοτικής περιόδου, ο αντίστοιχος ετήσιος προϋπολογισμός και το αντίστοιχο τεχνικό πρόγραμμα λογίζονται ως προσχέδιο του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης, μέχρι την κατάρτιση και έγκριση αυτού. Το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης του πρώτου έτους της δημοτικής περιόδου οριστικοποιείται με την κατάρτιση και έγκριση του Τετραετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος. (παρ.1 άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.1 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομίας και Ανάπτυξης, ύστερα από πρόταση της Επιτροπής του άρθρου 266Α, ρυθμίζονται ειδικότερα ζητήματα που αφορούν το περιεχόμενο, τη δομή, τις προδιαγραφές ανά κατηγορία δήμων, σύμφωνα με το άρθρο 2Α, τη διαδικασία κατάρτισης, έγκρισης, αξιολόγησης και παρακολούθησης εφαρμογής των Τετραετών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των δήμων, τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία και κάθε άλλο ειδικότερο ζήτημα, για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής. (παρ.1 άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.1 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Σκοπός των τετραετών επιχειρησιακών προγραμμάτων των Ο.Τ.Α. α' βαθμού είναι η προώθηση της εφαρμογής του θεσμοθετημένου χωρικού σχεδιασμού και η παρακολούθηση υλοποίησης του αναπτυξιακού σχεδιασμού στο τοπικό επίπεδο, καθώς και η συμβολή στην ανατροφοδότηση και προσαρμογή του σχεδιασμού, στο πλαίσιο των υφιστάμενων κάθε φορά συνθηκών. (παρ.1Α άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.2 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Τα Τετραετή Επιχειρησιακά Προγράμματα έχουν ενιαία δομή και συγκρότηση, που διέπει το σύνολο των διοικητικών και γεωγραφικών υποενοτήτων του Δήμου και περιλαμβάνουν:
α) στρατηγικές επιλογές,
β) επιχειρησιακό σχέδιο και
γ) δείκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης. (παρ.1Α άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.2 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Για την κατάρτισή τους, λαμβάνονται απαραίτητα υπόψη οι κατευθύνσεις του αναπτυξιακού σχεδιασμού σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, η μακροπεριφερειακή και διαπεριφερειακή στρατηγική, οι προτεραιότητες που απορρέουν από θεσμοθετημένα χρηματοδοτικά μέσα, καθώς και άλλα γενικά ή ειδικά αναπτυξιακά προγράμματα, πολιτικές και στρατηγικές που επηρεάζουν τη διάρθρωση και ανάπτυξη του χώρου του δήμου, ενώ απαιτείται εναρμόνιση με τον υφιστάμενο θεσμοθετημένο χωρικό σχεδιασμό εθνικού, περιφερειακού επιπέδου και συμβατότητα με το θεσμοθετημένο σχεδιασμό τοπικού επιπέδου. (παρ.1Α άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.2 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Κατά την κατάρτιση και υλοποίησή τους, αξιοποιούνται όλες οι διαθέσιμες μορφές δημοσιοποίησης και δημόσιας διαβούλευσης, με σκοπό την ενίσχυση της διαφάνειας και της συμμετοχής. Τα Τετραετή Επιχειρησιακά Προγράμματα αποτυπώνονται σε ηλεκτρονική μορφή και τα γεωχωρικά τους δεδομένα δημιουργούνται και διατίθενται ελεύθερα και διαδικτυακά σε ψηφιακή μορφή σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του ν. 3882/2010 και του ν. 4305/2014. (παρ.1Α άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.2 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Οι Δήμοι κατά την κατάρτιση του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος και του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης αυτών, κατά το άρθρο 266 του ν. 3852/2010 (Α' 87), συνεργάζονται με τις Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών που έχουν την ευθύνη της διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών της περιοχής τους προκειμένου να διασφαλίσουν τη συμβατότητα των Προγραμμάτων αυτών με τα εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών. Επίσης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου καλεί τους Προϊσταμένους των ΜΔΠΠ και τους συντονιστές των Επιτροπών Διαχείρισης των ΜΔΠΠ στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου στις οποίες υποβάλλονται προς έγκριση τα Προγράμματα του προηγουμένου εδαφίου ή οι Προγραμματικές Συμβάσεις του άρθρου 37 του Ν.4685/20 ή συζητούνται θέματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των ΜΔΠΠ. (άρθρο 40 Ν.4685/20)
ii. Από 01.01.2011 έως 31.08.2019
Για το μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό των δήμων εκπονείται Πενταετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, το οποίο εξειδικεύεται κατ' έτος σε Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης. Το Τεχνικό πρόγραμμα αποτελεί μέρος του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης και επισυνάπτεται, σε αυτό, ως παράρτημα. Για την ψήφιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού εκάστου έτους, απαιτείται μόνο η κατάρτιση Τεχνικού Προγράμματος για το έτος αυτό και δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση η εκπόνηση και έγκριση Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος και Ετήσιου Προγράμματος Δράσης (άρθρο 266 παρ. 1 του Ν.3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από την άρθρο 79 παρ. 1 του Ν.4172/2013)
Συνεπώς, μετά τη ρύθμιση του Ν.4172/2013, μπορεί να καταρτίζεται με μια απόφαση το Τεχνικό Πρόγραμμα, που είναι απαραίτητο για την ψήφιση του προϋπολογισμού, και με άλλη απόφαση το ΕΠΔ, στο οποίο θα εντάσσεται ως παράρτημα το Τεχνικό Πρόγραμμα.
Τα Πενταετή Επιχειρησιακά Προγράμματα συνιστούν ολοκληρωμένα προγράμματα τοπικής και οργανωτικής ανάπτυξης των Ο.Τ.Α. α' βαθμού. Αφορούν στις υποδομές και στις τοπικές επενδύσεις, καθώς και στη βελτίωση της υφιστάμενης οργάνωσης και λειτουργίας των Ο.Τ.Α., μεριμνώντας για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας του Δήμου και την παροχή ποιοτικότερων υπηρεσιών προς τους πολίτες. Καλύπτουν όλο το φάσμα των αρμοδιοτήτων του Δήμου και εν δυνάμει το σύνολο των τοπικών υποθέσεων. Για την κατάρτισή τους λαμβάνονται απαραίτητα υπόψη οι κατευθύνσεις του αναπτυξιακού σχεδιασμού σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, ο υφιστάμενος χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός καθώς και οι προτεραιότητες που απορρέουν από θεσμοθετημένα χρηματοδοτικά μέσα, αναδεικνύοντας την τοπική τους διάσταση. (άρθρο 1 απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)
Τα Πενταετή Επιχειρησιακά Προγράμματα περιλαμβάνουν:
1. Στρατηγικό Σχέδιο.
2. Επιχειρησιακό Σχέδιο.
3. Δείκτες Παρακολούθησης και Αξιολόγησης.(Βλ. αναλυτικά για τη δομή το άρθρο 3 απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)
Οι μικροί πληθυσμιακά δήμοι που είναι υποστελεχωμένοι και στερούνται της αναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής, υποστηρίζονται και καταθέτουν επιχειρησιακό πρόγραμμα απλοποιημένης μορφής. (άρθρο 6 απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)
iii. Γενικά
Στο επιχειρησιακό πρόγραμμα καθορίζονται οι στρατηγικοί στόχοι, οι προτεραιότητες της τοπικής ανάπτυξης, καθώς και η οργάνωση των υπηρεσιών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των επιχειρήσεών τους, με παράλληλη εξειδίκευση των δράσεων της τετραετίας για την επίτευξη των στόχων αυτών. (άρθρο 206 παρ.1 του Ν.3463/2006)
Η πρόβλεψη χρηματοδότησης όλων των δράσεων που περιλαμβάνονται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα αναφέρεται σε υφιστάμενες πηγές χρηματοδότησης. (άρθρο 206 παρ.2 του Ν.3463/2006)
Το επιχειρησιακό πρόγραμμα συμπεριλαμβάνει όλες τις δράσεις των δημοτικών ή κοινοτικών κοινωφελών επιχειρήσεων, των δημοτικών ή κοινοτικών ανωνύμων εταιρειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και των δημοτικών ή κοινοτικών ιδρυμάτων τους, εφόσον οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων διοίκησής τους έχουν εγκριθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο. (άρθρο 204 του Ν.3463/2006)
«Ως «Νομικά Πρόσωπα του Δήμου» νοούνται τα ιδρύματα και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των Δήμων, οι αστικές εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και οι κάθε λογής επιχειρήσεις των ΟΤΑ Α' βαθμού (κοινωφελείς επιχειρήσεις, δημοτικές ανώνυμες εταιρείες, καθώς και δημοτικές επιχειρήσεις ειδικού σκοπού). (παρ.5 όπως αναριθμήθηκε σε 3 του άρθρου 1 του Π.Δ. 185/2007)
Παραβίαση της γενικής αρχής της οικονομικότητας όταν γίνεται απλή αναφορά της συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης, χωρίς να παρατίθεται κανένα στοιχείο τεκμηρίωσης του προϋπολογισμού, όπως ποσοτικό προσδιορισμό των εργασιών, έστω και κατά προσέγγιση, σε συνάρτηση με ορισμένη τιμή μονάδας - ανθρωποώρα ή συγκριτικά οικονομικά στοιχεία και επιπλέον όταν ο προϋπολογισμός των υπό ανάθεση υπηρεσιών δεν κάνει καμία αναφορά στα μισθολογικά δεδομένα των υπαλλήλων, που, καταρχήν, όφειλαν να διεκπεραιώσουν τις σχετικές εργασίες, αφού η αμοιβή των τρίτων συνιστά κατ' ουσίαν τη δαπάνη που θα καταβαλλόταν για τη μισθοδοσία του εκτελούντος την αντίστοιχη υπηρεσία υπαλληλικού προσωπικού του φορέα. Μη νόμιμη δαπάνη. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 55/2017)
III. Χρόνος κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων και των ετήσιων προγραμμάτων δράσης
A. Επιχειρησιακά προγράμματα
Η κατάρτιση του επιχειρησιακού προγράμματος του δήμου πραγματοποιείται μέσα στο πρώτο εξάμηνο της δημοτικής περιόδου. (άρθρο 1 παρ.1 Π.Δ. 185/2007)
Η παραπάνω πρόβλεψη δε θα πρέπει να αναιρεί την ουσία και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής της προσπάθειας. Ως εκ τούτου η διαδικασία για την ολοκλήρωση κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων συνεχίζεται και πέραν του ανωτέρω προσδιορισμένου χρονικού ορίου προκειμένου να ολοκληρωθούν σε εύλογο χρονικό διάστημα, καθόσον η σχετική προθεσμία δεν είναι αποκλειστική. (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. 8586/31.03.2015)
Η κατάρτιση του επιχειρησιακού προγράμματος πρέπει να πραγματοποιείται μέσα στο πρώτο εξάμηνο της δημοτικής περιόδου ή σε εύλογο χρονικό διάστημα. Η πάροδος 2 ετών από την έναρξη της δημοτικής περιόδου, σε συνδυασμό και με το μέγεθος του Δήμου, μπορεί να θεωρηθεί ως οριακά εύλογο χρονικό διάστημα, καθώς, ενόψει και της πενταετούς διάρκειας του επιχειρησιακού προγράμματος, η, έστω και μετά διετία, κατάρτισή του δεν καθιστά αυτό ανεπίκαιρο και άνευ αντικειμένου. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 55/2017)
Ειδικά για τη δημοτική περίοδο 2007-2010 και 2011-2014 πατήστε εδώ:
Ειδικά για τη δημοτική περίοδο 2011-2014 η προθεσμία κατάρτισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος δεν μπορεί να υπερβαίνει την 30η Σεπτεμβρίου 2011. (άρθρο 267 παρ.6 Ν.3852/2010) (άρθρο 11 απόφασης 18183/02.04.2007 ΥΠΕΣΔΔΑ)
Με το άρθρο 12 παρ. 6 περ. ε΄ του Ν.4018/2011 δόθηκε παράταση για το 2011 για την κατάρτιση του επιχειρησιακού προγράμματος έως τις 30 Νοεμβρίου 2011.
Με το άρθρο 2 παρ. 5 της από 31.12.2011 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία κυρώθηκε με το Ν.4047/2012 η ανωτέρω προθεσμία παρατείνεται, εκ νέου, ως την 30.9.2012.
Σχετικό και το υπ' αριθ. 1536/13.01.2012 έγγραφο του ΥΠ.ΕΣ.
Τα προγράμματα αυτά καταρτίζονται και εγκρίνονται από τα όργανα διοίκησης του Δήμου ειδικά για τη δημοτική περίοδο 2011-2014 το αργότερο μέχρι 30.9.2012. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. VII Πράξη 17/2012)
Ειδικά για τη δημοτική περίοδο 2011-2014 το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα έχει τριετή διάρκεια.(άρθρο 11 περ. α΄απόφασης 18183/02.04.2007 ΥΠΕΣΔΔΑ.)
Το προγράμματα αυτά καταρτίζονται από το Δημοτικό Συμβούλιο μέσα στο πρώτο εξάμηνο της δημοτικής περιόδου, ειδικά για την πρώτη δημοτική περίοδο εφαρμογής του θεσμού (2007-2010) το αργότερο μέχρι 31.7.2008, ενόψει δε του ότι αποτελούν απαραίτητο εργαλείο για τον τετραετή προγραμματισμό του Δήμου και την κατάρτιση των ετήσιων προγραμμάτων βάσει των οποίων καθίσταται εφικτή η υλοποίηση των δράσεων του Ο.Τ.Α., δεν νοείται η κατάθεση του επιχειρησιακού προγράμματος να γίνεται κατά τη λήξη της δημοτικής περιόδου. Διαφορετικά στερείται αντικειμένου.Τέλος, ανεξαρτήτως της υποχρέωσης ή μη του Δήμου προς εκπόνηση επιχειρησιακού προγράμματος ενόψει του πληθυσμιακού μεγέθους αυτού (5.949 κάτοικοι), ήταν αναγκαία, κατά την κατάρτιση του εν λόγω προγράμματος, η τήρηση των προβλεπόμενων προθεσμιών. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. VII Πράξη 33/2013)
B. Ετήσια Προγράμματα Δράσης
Έως τις 30 Σεπτεμβρίου κάθε έτους ολοκληρώνονται οι διαδικασίες για τη σύνταξη προσχεδίου του Ε.Π.Δ. και του προϋπολογισμού, καθώς και οι διαδικασίες διαβούλευσης. (άρθρο 266 παρ.5 του Ν.3852/2010)
IV. Όργανα κατάρτισης του επιχειρησιακού προγράμματος
Η αρμόδια, κατά τις οργανικές διατάξεις κάθε δήμου, υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού σε συνεργασία με τα όργανα διοίκησης και τις υπηρεσίες του Δήμου και των Νομικών Προσώπων του, συντάσσει σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού και σχέδιο επιχειρησιακού προγράμματος τα οποία υποβάλλει στην Εκτελεστική Επιτροπή και εγκρίνονται από το Δημοτικό Συμβούλιο. (άρθρο 1 παρ. 1 και άρθρο 2 παρ. 1 και 7 Π.Δ. 185/2007)
Το συμβούλιο της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας με απόφαση που λαμβάνεται ένα μήνα τουλάχιστον πριν την κατάρτιση του επιχειρησιακού και τεχνικού προγράμματος του δήμου, εισηγείται στην εκτελεστική επιτροπή με σειρά προτεραιότητας, ανάλογα με τον επείγοντα χαρακτήρα των αναγκών των κατοίκων της περιφέρειάς του και τις προτεραιότητες για την τοπική ανάπτυξη, τις δράσεις που πρέπει να περιλαμβάνει το επιχειρησιακό πρόγραμμα του δήμου και τα έργα που πρέπει να εκτελεστούν. (άρθρο 86 παρ. 4 Ν.3852/2010)
Στη συνεδρίαση του συμβουλίου της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας για τη λήψη των αποφάσεων της προηγούμενης παραγράφου, καλούνται οι κοινωνικοί φορείς της περιφέρειάς της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας, προκειμένου να υποβάλλουν τις προτάσεις τους. Εάν το συμβούλιο της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας δεν υποβάλλει εισήγηση εμπρόθεσμα στην εκτελεστική επιτροπή, το σχέδιο του επιχειρησιακού και τεχνικού προγράμματος του δήμου καταρτίζεται χωρίς αυτήν. (άρθρο 86 παρ. 5 Ν.3852/2010)
Η Εκτελεστική Επιτροπή:
- εισηγείται το σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού στο Δημοτικό Συμβούλιο (παρ.2 η οποία αναριθμήθηκε σε 3 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/07).
- συντονίζει την κατάρτιση και παρακολουθεί την εκτέλεση του επιχειρησιακού προγράμματος, το οποίο και εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο. (άρθρο 63 περ. β Ν.3852/2010) και (άρθρο 3 παρ. 1 του Π.Δ. 185/2007)
- καταρτίζει και εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου και έχει την ευθύνη της υλοποίησής του. (άρθρο 63 περ. γ Ν.3852/2010) και
- συγκεντρώνει και αξιολογεί τις προτάσεις των υπηρεσιών του δήμου στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την κατάρτιση του προϋπολογισμού και συντάσσει προσχέδιο του ετήσιου προγράμματος δράσης το οποίο υποβάλλει στην Οικονομική Επιτροπή (άρθρο 72 ν.3852/2010) (άρθρο 4 παρ. 2 του Π.Δ. 185/2007)
Η Οικονομική Επιτροπή
καταρτίζει το προσχέδιο του Ε.Π.Δ. και του προϋπολογισμού και υποβάλλει για έγκριση στο Δημοτικό Συμβούλιο. (άρθρο 266 παρ. 4 Ν.3852/2010) και (άρθρο 4 παρ. 2 του Π.Δ. 185/2007)
(έως 19.01.2023) εγκρίνει τα ετήσια προγράμματα δράσης των νομικών προσώπων και επιχειρήσεων του δήμου (περίπτ.γ της παρ.1 του άρθρου 72 του Ν.3852/10, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ.1 του άρθρου 3 του Ν.4623/19 και την παρ. 1 του άρθρου 40 του Ν. 4735/20)-από 19.01.2023 οι ανωτέρω λέξεις διαγράφονται με το άρθρο 31 του ν.5013/23 και η αρμοδιότητα μεταφέρεται στο δημοτικό συμβούλιο, σε συμμόρφωση με την υπ' αριθμ. 2377/2022 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου Επικρατείας (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.131/6383/26.01.2023)
Η Δημοτική επιτροπή διαβούλευσης
γνωμοδοτεί στο δημοτικό συμβούλιο σχετικά με το επιχειρησιακό πρόγραμμα και το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου (άρθρο 76 παρ.2α Ν. 3852/2010) και (παρ.3 η οποία αναριθμήθηκε σε 4 του άρθρου 2 του Π.Δ. 185/2007)
Το Δημοτικό Συμβούλιο
ψηφίζει το σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού και το επιχειρησιακό πρόγραμμα το οποίο αποστέλλει για έλεγχο νομιμότητας στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ. (άρθρο 2 παρ. 8 και 9 του Π.Δ. 185/2007)
(από 19.01.2023) εγκρίνει τα ετήσια προγράμματα δράσης των νομικών προσώπων και επιχειρήσεων του δήμου (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.131/6383/26.01.2023)
Με την προσθήκη του άρθρου 176Α στο Ν.4555/18 από το άρθρο 7 του Ν.4674/20 παρέχεται η δυνατότητα στους ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού να συμβάλλονται με τους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης κατά τις διατάξεις του άρθρου 12 του ν. 4412/2016 ή να αναθέτουν σε εξωτερικούς συμβούλους κατά τις κείμενες διατάξεις, τη συμβουλευτική - επιστημονική υποστήριξη τους για την εκπόνηση επιχειρησιακού προγράμματος, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές κρίνονται απαραίτητες για την άρτια κατάρτισή του.
Αναλυτικότερα δείτε παρακάτω την υποενότητα Ανάθεση σε Εξωτερικούς Συμβούλους.
V. Έγκριση του επιχειρησιακού προγράμματος
Η συζήτηση και η ψήφιση του επιχειρησιακού προγράμματος των δήμων και των περιφερειών πραγματοποιούνται σύμφωνα με το σχέδιο της εκτελεστικής επιτροπής και τις τυχόν εναλλακτικές προτάσεις επιχειρησιακού προγράμματος που συντάσσονται και κατατίθενται από τους επικεφαλής των παρατάξεων. Οι τυχόν εναλλακτικές προτάσεις συνοδεύονται από εισήγηση των αρμοδίων υπηρεσιών. (άρθρο 9 Ν.4623/19)
Κατά τη σύνταξη των προτάσεων από τις ενδιαφερόμενες παρατάξεις, οι αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου παρέχουν κάθε σχετικό στοιχείο. (άρθρο 9 Ν.4623/19)
Η πρόταση που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του συμβουλίου συνιστά και το εγκεκριμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα. Αν καμία πρόταση δεν συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του συμβουλίου, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων σε ψήφους προτάσεων και θεωρείται εγκεκριμένη η πρόταση που λαμβάνει τις περισσότερες ψήφους επί των παρόντων. (άρθρο 9 Ν.4623/19)
VI. Όργανα και διαδικασία παρακολούθησης και αξιολόγησης του επιχειρησιακού προγράμματος
Η εκτελεστική επιτροπή είναι αρμόδια για το συντονισμό της κατάρτισης και την παρακολούθηση της εκτέλεσης του επιχειρησιακού προγράμματος (άρθρο 63. περ.β' Ν.3852/2010) το οποίο εγκρίνεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. Η αρμόδια, κατά τις οργανικές διατάξεις κάθε δήμου, υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού επικουρεί την εκτελεστική επιτροπή και το δημοτικό συμβούλιο στην άσκηση των πιο πάνω αρμοδιοτήτων τους. (άρθρο 3 παρ. 1 του Π.Δ. 185/2007)
Η ανωτέρω Υπηρεσία συνεργάζεται με τις υπηρεσίες του δήμου και των νομικών προσώπων του, καθώς επίσης και τα συμβούλια των δημοτικών ή τοπικών κοινοτήτων του δήμου και συντάσσει την ενδιάμεση και την τελική έκθεση αξιολόγησης, τις οποίες υποβάλλει στην εκτελεστική επιτροπή. Η εκτελεστική επιτροπή εισηγείται τις εκθέσεις στο δημοτικό συμβούλιο για συζήτηση και ψήφιση. (άρθρο 3 παρ. 2 του Π.Δ. 185/2007)
Η αρμόδια, κατά τις οργανικές διατάξεις κάθε δήμου, υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού υποβάλλει περιοδικές εκθέσεις στο δημοτικό συμβούλιο. (άρθρο 3 παρ. 3 του Π.Δ. 185/2007)
Η ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης συντάσσεται με την ολοκλήρωση του απολογισμού του τρίτου έτους της δημοτικής περιόδου και η τελική έκθεση αξιολόγησης συντάσσεται κατά το τελευταίο δίμηνο της δημοτικής περιόδου. Μετά την ενδιάμεση αξιολόγηση είναι δυνατή η αναθεώρηση των στόχων του επιχειρησιακού προγράμματος με αιτιολογημένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, η οποία λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του. (άρθρο 3 παρ. 4 -(3)- του Π.Δ. 185/2007)
Με σκοπό την αντικειμενικότερη αξιολόγηση του επιχειρησιακού προγράμματος χρησιμοποιούνται δείκτες αποτελεσματικότητας, που επιτρέπουν να εκτιμηθεί ο βαθμός επίτευξης των στόχων σε σχέση με τα αποτελέσματα των δράσεων και δείκτες αποδοτικότητας, που συσχετίζουν το κόστος πραγματοποίησης με τις εκροές των δράσεων.(άρθρο 3 παρ. 5-(4)- του Π.Δ. 185/2007)
Το Υπουργείο Εσωτερικών συγκεντρώνει ηλεκτρονικά σε ειδικά διαμορφωμένη βάση δεδομένων επιλεγμένα στοιχεία των επιχειρησιακών προγραμμάτων με σκοπό την επεξεργασία τους για την χάραξη εθνικής πολιτικής μέσα από την εποπτεία και παρακολούθηση της αναπτυξιακής και λειτουργικής πορείας των δήμων. (άρθρο 3 παρ. 6 του Π.Δ. 185/2007)
Για τη μεταβατική περίοδο 2011-2014 πατήστε εδώ.
Κατά τη μεταβατική περίοδο (2011-2014) δεν συντάσσεται ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης. (περιπτ. ε' άρθρο 11 απόφασης 18183/02.04.2007 ΥΠΕΣΔΔΑ)
VII. Δομή και περιεχόμενο των ετήσιων προγραμμάτων δράσης των Ο.Τ.Α.
Μέχρι την έναρξη της δημοτικής περιόδου του 2019
Το Πενταετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα εξειδικεύεται σε Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης του Δήμου και σε διακριτά Ετήσια Προγράμματα Δράσης των Νομικών Προσώπων του, τα οποία καταρτίζονται κάθε έτος της δημοτικής περιόδου.
Στα Ετήσια Προγράμματα Δράσης προσδιορίζονται οι δράσεις ή τμήματα πολυετών δράσεων του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος, που θα υλοποιηθούν από τις υπηρεσίες του Ο.Τ.Α. και των Νομικών του Προσώπων κάθε έτος. Για κάθε δράση συμπληρώνεται σχετικό έντυπο-πίνακας προγραμματισμού.
Ως προσχέδιο Ετήσιου Προγράμματος Δράσης για το πρώτο έτος της δημοτικής περιόδου δύναται να λογίζεται ο αντίστοιχος ετήσιος προϋπολογισμός και το τεχνικό πρόγραμμα του ιδίου έτους. Το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης του πρώτου έτους της δημοτικής περιόδου οριστικοποιείται με την ολοκλήρωση της κατάρτισης του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος.
Στο Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης μπορεί να τροποποιείται ο προγραμματισμός υλοποίησης των δράσεων που έχουν προβλεφθεί στο Πενταετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα λαμβανομένων υπ' όψη των προτεραιοτήτων. Το Ετήσιο Πρόγραμμα μπορεί επίσης να περιλαμβάνει νέες δράσεις, οι οποίες δεν έχουν προβλεφθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, εφόσον εντάσσονται στη στρατηγική και στις αναπτυξιακές προτεραιότητες του Δήμου. (άρθρο 5 απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)
Από τη δημοτική περίοδο του 2019 ισχύουν τα εξής:
Το Τετραετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα εξειδικεύεται κατ' έτος σε Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης. Το τεχνικό πρόγραμμα αποτελεί μέρος του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης και επισυνάπτεται σε αυτό, ως παράρτημα.
Για την ψήφιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού εκάστου έτους, απαιτείται η κατάρτιση τεχνικού προγράμματος για το έτος αυτό. Ο ετήσιος προϋπολογισμός εκάστου έτους, καθώς και το ετήσιο τεχνικό πρόγραμμα, πρέπει να εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις και τις παραδοχές του αντίστοιχου Ετήσιου Προγράμματος Δράσης, καθώς και με το Τετραετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα. Ειδικά για την ψήφιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού και του τεχνικού προγράμματος του πρώτου έτους κάθε δημοτικής περιόδου, δεν απαιτείται να έχει προηγηθεί η κατάρτιση και έγκριση Τετραετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος και Ετήσιου Προγράμματος Δράσης. Για το πρώτο έτος κάθε δημοτικής περιόδου, ο αντίστοιχος ετήσιος προϋπολογισμός και το αντίστοιχο τεχνικό πρόγραμμα λογίζονται ως προσχέδιο του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης, μέχρι την κατάρτιση και έγκριση αυτού. Το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης του πρώτου έτους της δημοτικής περιόδου οριστικοποιείται με την κατάρτιση και έγκριση του Τετραετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος. (παρ.1 άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.1 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Η εκτελεστική επιτροπή, με την υποστήριξη της αρμόδιας, κατά τις οργανικές διατάξεις κάθε δήμου, υπηρεσίας επί θεμάτων προγραμματισμού, συγκεντρώνει, αξιολογεί τις προτάσεις των υπηρεσιών του δήμου και συντάσσει προσχέδιο του ετήσιου προγράμματος δράσης το οποίο υποβάλλει στην Οικονομική Επιτροπή (άρθρο 72 ν.3852/2010) η οποία με τη σειρά της το υποβάλλει για έγκριση στο δημοτικό συμβούλιο. Η Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης (άρθρο 76 ν.3852/2010), μετά από παραπομπή του δημοτικού συμβουλίου γνωμοδοτεί επί του προσχεδίου του ετήσιου προγράμματος δράσης. Το ετήσιο πρόγραμμα δράσης των δημοτικών ιδρυμάτων καταρτίζεται από την εκτελεστική επιτροπή τους και εγκρίνεται από το διοικητικό συμβούλιο αυτών. Το ετήσιο πρόγραμμα δράσης των λοιπών νομικών προσώπων του δήμου καταρτίζεται από τον πρόεδρο και εγκρίνεται από το διοικητικό συμβούλιο αυτών. (άρθρο 4 παρ. 2 του Π.Δ. 185/2007) και (άρθρο παρ. 4 266 Ν.3852/2010)
Οι Δήμοι κατά την κατάρτιση του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος και του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης αυτών, κατά το άρθρο 266 του ν. 3852/2010 (Α' 87), συνεργάζονται με τις Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών που έχουν την ευθύνη της διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών της περιοχής τους προκειμένου να διασφαλίσουν τη συμβατότητα των Προγραμμάτων αυτών με τα εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών. Επίσης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου καλεί τους Προϊσταμένους των ΜΔΠΠ και τους συντονιστές των Επιτροπών Διαχείρισης των ΜΔΠΠ στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου στις οποίες υποβάλλονται προς έγκριση τα Προγράμματα του προηγουμένου εδαφίου ή οι Προγραμματικές Συμβάσεις του άρθρου 37 του Ν.4685/20 ή συζητούνται θέματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των ΜΔΠΠ. (άρθρο 40 Ν.4685/20)
Τροποποίηση του ετήσιου προγράμματος δράσης του δήμου πραγματοποιείται με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου με την διαδικασία που ακολουθείται για την αρχική έγκριση. (άρθρο παρ. 4 Π.Δ. 185/2007).
Για το έτος 2011 και 2012 πατήστε εδώ.
Για το έτος 2011, Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης αποτελεί ο οικονομικός προϋπολογισμός και το Τεχνικό Πρόγραμμα.
Το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης για το 2012 συντάσσεται μαζί με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα. (περιπτ. γ' και δ' άρθρο 11 απόφασης 18183/02.04.2007 ΥΠΕΣΔΔΑ)
Για τους δήμους ή τις περιφέρειες που δεν έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία εκπόνησης του επιχειρησιακού προγράμματος, Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης για το έτος 2012, αποτελεί ο οικονομικός προϋπολογισμός και το τεχνικό πρόγραμμα. (ΥΠ.ΕΣ. 1536/13.01.2012)
VIII. Όργανα και διαδικασία παρακολούθησης και απολογισμού των ετήσιων προγραμμάτων δράσης
Η υπηρεσία προγραμματισμού:
α. Κατά τη διάρκεια εφαρμογής του ετήσιου προγράμματος δράσης του Δήμου, συντάσσει εκθέσεις παρακολούθησης σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες, ανά τακτά χρονικά διαστήματα που ορίζονται με απόφαση του Δημάρχου. Οι εν λόγω εκθέσεις υποβάλλονται στην εκτελεστική επιτροπή η οποία εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο.
β. Πριν από τη σύνταξη του οικονομικού απολογισμού, αφού λάβει υπόψη τις απολογιστικές εκθέσεις των υπηρεσιών, συντάσσει έκθεση με τον απολογισμό του ετησίου προγράμματος δράσης του προηγούμενου έτους την οποία υποβάλλει στην εκτελεστική επιτροπή. (άρθρο 5 παρ. 1 -(2)- του Π.Δ. 185/2007)
Για τη διευκόλυνση του συντονισμού, της αλληλοενημέρωσης, της παρακολούθησης και αξιολόγησης του έργου των δημοτικών υπηρεσιών, είναι δυνατή η συγκρότηση και λειτουργία επιτροπών συντονισμού, στις οποίες μπορούν να συμμετέχουν προϊστάμενοι των υπηρεσιών, εκπρόσωποι των Νομικών Προσώπων του Δήμου, αντιδήμαρχοι και ο δήμαρχος. Η σύνθεση και οι αρμοδιότητες των επιτροπών αυτών καθορίζονται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. (άρθρο 5 παρ. 2 -(3)- του Π.Δ. 185/2007)
IX. Σχέδιο Οδηγού Κατάρτισης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων
Η ΕΕΤΑΑ δημοσίευσε Σχέδιο Οδηγού Κατάρτισης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (συνταχθέν το Σεπτέμβριο του 2011) στο οποίο περιλαμβάνονται τα εξής:
-Αναλυτικός Οδηγός Κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Δήμων
-Αναλυτικός Οδηγός Παρακολούθησης Αξιολόγησης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Δήμων
-Έντυπα Επιχειρησιακού Προγράμματος Δήμων
-Εγχειρίδιο Συμπλήρωσης Εντύπων
Για την κατάρτιση, παρακολούθηση, αξιολόγηση, επικαιροποίηση και αναθεώρηση των Πενταετών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και των Ετήσιων Προγραμμάτων Δράσης της δημοτικής περιόδου 2014-2019 δύναται να γίνει χρήση των οδηγών κατάρτισης επιχειρησιακού προγράμματος ΟΤΑ α' βαθμού και παρακολούθησης, αξιολόγησης επικαιροποίησης και αναθεώρησης του επιχειρησιακού προγράμματος ΟΤΑ α' βαθμού της δημοτικής περιόδου 2010-2014. Σε περίπτωση που διαπιστώνεται ότι οι ανωτέρω οδηγοί δεν εναρμονίζονται με νεώτερες κανονιστικές διατάξεις η εναρμόνιση γίνεται μετά από σχετική ενημέρωση και έγγραφη οδηγία του Υπουργού Εσωτερικών.(άρθρο 7 απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)
X. Ανάθεση σε Εξωτερικούς Συμβούλους
Καθεστώς μετά το Ν.4674/20
Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμού μπορούν να συμβάλλονται με τους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης κατά τις διατάξεις του άρθρου 12 του ν. 4412/2016 ή να αναθέτουν σε εξωτερικούς συμβούλους κατά τις κείμενες διατάξεις, τη συμβουλευτική - επιστημονική υποστήριξη τους για την εκπόνηση επιχειρησιακού προγράμματος, εφόσον οι υπηρεσίες αυτές κρίνονται απαραίτητες για την άρτια κατάρτισή του. (άρθρο 176Α Ν.4555/18, όπως προστέθηκε με το άρθρο 7 του Ν.4674/20)
Για περισσότερα σχετικά με τη διαδικασία του άρθρου 12 του Ν.4412/2016 δείτε την ενότητα:
ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ- ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ) (από 08.08.2016) » ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ » ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ » Συμβάσεις μεταξύ φορέων του δημοσίου τομέα
Με το άρθρο 7 προτείνονται διατάξεις για την διευκόλυνση κατάρτισης επιχειρησιακού προγράμματος από τους ΟΤΑ. Υπό το καθεστώς ισχύος του π.δ. 185/2007 (Α΄221) και έως την έκδοση του π.δ. 89/2011 (Α΄ 213), προβλεπόταν η συγκρότηση διεπιστημονικής ομάδας έργου για την κατάρτιση των επιχειρησιακών προγραμμάτων, απαρτιζόμενης από αιρετά όργανα, υπαλλήλους των Ο.Τ.Α. και των νομικών τους προσώπων, στην οποία μπορούσαν να συμμετέχουν ειδικοί σύμβουλοι και ειδικοί επιστημονικοί συνεργάτες με γνώσεις σε οικονομικά, τεχνικά, περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά θέματα, ενώ ήταν δυνατή η προσφυγή σε εξωτερικό σύμβουλο. Η ευχέρεια, όμως, αυτή παρεχόταν στις δημοτικές αρχές, αφού πρώτα είχαν εξαντληθεί οι δυνατότητες που είχαν για την εκ των έσω εκπόνηση του επιχειρησιακού προγράμματος με τη συγκρότηση διεπιστημονικής ομάδας έργου, η οποία ήταν σε συνεργασία με τα όργανα της διοίκησης, τις υπηρεσίες του Δήμου και τα νομικά πρόσωπα αυτού, ενώ σε καμία περίπτωση δεν εξικνούνταν έως την εξ ολοκλήρου εκπόνηση και σύνταξη του επιχειρησιακού προγράμματος, αφού αφορούσε αποκλειστικά στην ανάληψη υποστηρικτικών - συμβουλευτικών δράσεων τεχνικού ή επιστημονικού χαρακτήρα (Ε.Σ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 36/2013).
Όμως, με τη διάταξη του άρθρου 1 παρ. 3 του π.δ. 89/2011 και από 29.9.2011, ημερομηνία έναρξης ισχύος, οι ως άνω διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 1 του π.δ. 185/2007 περί της δυνατότητας ανάθεσης υποστηρικτικών υπηρεσιών σε εξωτερικούς συμβούλους καταργήθηκε ρητώς (Ε.Σ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 180/2013), ενώ μόνη αρμόδια πλέον για την εξ ολοκλήρου σύνταξη του σχεδίου επιχειρησιακού προγράμματος δράσης καθίσταται η υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού του δήμου.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα σε πολλούς μικρούς αλλά και μεγαλύτερους δήμους, οι οποίοι δεν διέθεταν ούτε ανάλογες υπηρεσιακές δομές ούτε εξειδικευμένο, επιστημονικό κυρίως προσωπικό, να προκληθεί εμπλοκή στην σύνταξη των Επιχειρησιακών τους Προγραμμάτων. Το πρόβλημα είναι εξίσου έντονο και σήμερα διότι η υποστελέχωση των δήμων ύστερα από συνταξιοδοτήσεις έμπειρων στελεχών με επάρκεια στη σύνταξη ανάλογων μελετών και ιδίως η έλλειψη επιστημονικού ή εξειδικευμένου προσωπικού με γνώσεις κατάρτισης σύγχρονων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, καθιστά τη δημιουργία των νέων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της περιόδου 2019-2023 δύσκολη και σε πολλές περιπτώσεις αδύνατη.
Λόγω της σοβαρότητας της υπόστασης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, αφού αποτελούν κύρια εργαλεία υλοποίησης του έργου των δημοτικών αρχών στην άσκηση πολιτικής, δράσεων, έργων αλλά και χρηματοδοτήσεων των Ο.Τ.Α. και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι υποστελεχωμένοι Δήμοι της χώρας, προτείνεται η δυνατότητα σύμβασης δια οριζόντιας συνεργασίας (άρθρο 12 ν. 4412/2016, Α΄ 147) με τους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και η ανάθεση κατά τις κείμενες διατάξεις του ν. 4412/2016 σε εξωτερικούς συνεργάτες του συμβουλευτικού – υποστηρικτικού έργου των υπαλλήλων του δήμου που αναλαμβάνουν την κατάρτισή του. (Αιτιολογική Έκθεση Ν.4674/20)
Προγραμματικές συμβάσεις
Οι προγραμματικές συμβάσεις ή αναθέσεις, κατά περίπτωση, συνάπτονται εφόσον η υποστήριξη αυτή κρίνεται απαραίτητη για την άρτια κατάρτιση του Επιχειρησιακού Προγράμματος, όπως βεβαιώνεται από την αρμόδια Υπηρεσία. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.200/37260/16.06.2020)
Καθεστώς πριν το Ν.4674/20
Όσον αφορά τις αναθέσεις σε εξωτερικούς συμβούλους υπηρεσιών σχετικών με τα επιχειρησιακά προγράμματα, σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 4 του ΠΔ 185/2007, σημειώνουμε τα εξής:
Η εκτελεστική επιτροπή -. β) Συντονίζει την κατάρτιση και παρακολουθεί την εκτέλεση του επιχειρησιακού προγράμματος, το οποίο και εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο. (άρθρο 63 περ. β του Ν.3852/2010)
Η Εκτελεστική Επιτροπή συγκεντρώνει και αξιολογεί τις προτάσεις των υπηρεσιών του δήμου για το Ε.Π.Δ. και τον προϋπολογισμό και εισηγείται το προσχέδιο του Ε.Π.Δ. και του προϋπολογισμού στην οικονομική επιτροπή, προκειμένου η τελευταία να προβεί στην κατάρτιση αυτών και την υποβολή τους στο δημοτικό συμβούλιο. (άρθρο 266 παρ. 4 του Ν.3852/2010)
Λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω αλλαγές, που επέφερε ο Καλλικράτης, το π.δ. 89/2011 τροποποιεί, μεταξύ άλλων, τις κατωτέρω διατάξεις του ΠΔ 185/2007, ως εξής:
1. Η κατάρτιση του επιχειρησιακού προγράμματος πραγματοποιείται μέσα στο πρώτο εξάμηνο της δημοτικής περιόδου από το Δημοτικό Συμβούλιο. Για το σκοπό αυτό συγκροτείται διεπιστημονική ομάδα έργου, η οποία συντάσσει σχέδιο επιχειρησιακού προγράμματος σε συνεργασία με τα όργανα διοίκησης και τις υπηρεσίες του Δήμου και των Νομικών Προσώπων του, με την υποστήριξη της υπηρεσίας προγραμματισμού, κατά τη διαδικασία του άρθρου 2, το οποίο εγκρίνεται από το Δημοτικό Συμβούλι-. 4.Για τη συμβουλευτική υποστήριξη των εργασιών της ομάδας έργου, μπορεί να ανατίθενται σχετικές υπηρεσίες σε εξωτερικούς συμβούλους, σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 60/2007 (Α` 64), του άρθρου 83 του ν.2362/1995(Α`247)και της υπ`αριθμ.2/45564/0026/31.7.2001 απόφασης του Υπουργού Οικονομικών (Β`1066).»(άρθρο 1 παρ. 1 και 4 του ΠΔ 185/2007 πριν την τροποποίησή του από το πδ 89/2011)
Η παράγραφος 1, του άρθρου 1 αναδιατυπώνεται ως ακολούθως: «Η κατάρτιση του επιχειρησιακού προγράμματος του δήμου πραγματοποιείται μέσα στο πρώτο εξάμηνο της δημοτικής περιόδου από την εκτελεστική επιτροπή η οποία εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο. Για το σκοπό αυτό η αρμόδια, κατά τις οργανικές διατάξεις κάθε δήμου, υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού συντάσσει σχέδιο επιχειρησιακού προγράμματος σε συνεργασία με τα όργανα διοίκησης και τις υπηρεσίες του δήμου και των νομικών προσώπων του»--3. Οι παράγραφοι 3 και 4 του άρθρου 1, καταργούνται. (άρθρο 1 παρ. 1 και 3 του Π.Δ. 89/2011)
Από τα ανωτέρω προκύπτει, σαφώς, ότι μετά τη δημοσίευση του πδ 89/2011, οι Δήμοι δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να αναθέτουν σε εξωτερικούς συμβούλους υπηρεσίες για τη συμβουλευτική υποστήριξη των εργασιών της ομάδας έργου, αφενός διότι οι αρμοδιότητες της ομάδας έργου ασκούνται πλέον από την Εκτελεστική Επιτροπή και αφετέρου διότι το ΠΔ 89/2011 καταργεί ρητά τη διάταξη της παρ.4 του άρθρου 1 του ΠΔ 185/2007, χωρίς να προβλέπει κάποια δυνατότητα ανάθεσης υπηρεσιών σε εξωτερικούς συμβούλους. Βλ. σχετικά και Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. VII Πράξη 372/2013.
Η αναζήτηση όμως εξειδικευμένης στήριξης από εξωτερικούς συμβούλους στο πλαίσιο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων εφ'οσον οδηγεί σε συγκεκριμένη προστιθέμενη αξία στο έργο των υπηρεσιών και στη μεταφορά τεχνογνωσίας στους υπαλλήλους, προφανώς και είναι επιτρεπτή, λαμβάνοντας κάθε φορά υπόψιν την πραγματική ικανότητα του Δήμου, τα βήματα προετοιμασίας που έχει με ίδιες δυνάμεις κάνει, αλλά και το επιδιωκόμενο από τη συνεργασία αποτέλεσμα. (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. 31757/02.10.2015)
Σύμφωνα με το Δήμο, εν προκειμένω ήταν νόμιμη η ανάθεση της υπηρεσίας παροχής τεχνικής βοήθειας για σύνταξη επιχειρησιακού σχεδίου του Δήμου στην ανάδοχο, διότι η επιλογή της ειδικότητάς της (Αρχιτέκτονας Πολεοδόμος) έγινε ακριβώς για να προσδώσει στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Δήμου, την προστιθέμενη αξία που απαιτείται ενόψει των προκλήσεων των ημερών οικονομικής δυσπραγίας που διάγουν οι Δήμοι, ώστε να βρει διεξόδους στις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες συμμετοχής του Δήμου στη βελτίωση της καθημερινότητας των κατοίκων, μέσα στα διοικητικά του όρια. Τα ανωτέρω, όμως, δεν ασκούν επιρροή στη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης, διότι οι εφαρμοστέες, εν προκειμένω, διατάξεις του π.δ. 89/2011 αποκλείουν πλέον την προσφυγή σε εξωτερικούς συμβούλους και η αρμοδιότητα εκπόνησης επιχειρησιακού προγράμματος, σύμφωνα με τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου, ανήκει πλέον στη Διεύθυνση Προγραμματισμού - Οργάνωσης - Πληροφορικής του Δήμου. Μη νόμιμη δαπάνη. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 347/2016)
Η ανάθεση μέρους του επιχειρησιακού προγράμματος και του ετήσιου προγράμματος δράσης σε τρίτο ιδιώτη δεν ευρίσκει νόμιμο έρεισμα ούτε στις προϊσχύουσες διατάξεις του π.δ./τος 185/2007, οι οποίες ουδέποτε προέβλεψαν τη δυνατότητα αυτή. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. VII Πράξη 372/2013)
Δεν δύνανται νομίμως να ανατεθούν σε εξωτερικούς συμβούλους, υπηρεσίες, που ανεξάρτητα από τον τρόπο περιγραφής τους στην οικεία σύμβαση, αποσκοπούν στην εξ ολοκλήρου εκπόνηση και σύνταξη των επιχειρησιακών αυτών προγραμμάτων (βλ. Πράξεις VII Τμ. Ελ. Συν. 424, 262, 109/2010, 307/2009 καθώς και τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 3 του π.δ. 89/2011, με τις οποίες καταργήθηκε η δυνατότητα ανάθεσης υπηρεσιών σε εξωτερικούς συμβούλους). (Ελ. Συν. Τμ. VII Πράξη 116/2012). (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 359/2016)
Για τις συμβάσεις που καταρτίστηκαν με εξωτερικούς συμβούλους, μετά την 01.01.2011 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του Ν.3852/2010) και μέχρι τη δημοσίευση του πδ 89/2011 (29/9/2011) και την προβληματική εάν είναι νόμιμες ή όχι πατήστε εδώ.
Οι επίμαχες διατάξεις του ΠΔ 185/2007 δεν είχαν, έως την 29η/9/2011, καταργηθεί/τροποποιηθεί ρητά και συνεπώς θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι ορθά είχαν ανατεθεί οι συμβάσεις σε τρίτους, με τη διαδικασία που προβλέπονταν από το ανωτέρω πδ έως την ημερομηνία αυτή. Ωστόσο, από τις προπαρατιθέμενες διατάξεις του Καλλικράτη προκύπτει ουσιαστικά η «μεταβίβαση» των αρμοδιοτήτων της ομάδας έργου στην Εκτελεστική Επιτροπή και, συνεπώς, μπορεί να θεωρηθεί ότι η ομάδα έργου του ΠΔ 185/2007 και η εκ μέρους των εξωτερικών συνεργατών, συμβουλευτική υποστήριξη των εργασιών της έχουν καταργηθεί από 01.01.2011 (ως αντίθετες προς τις νεότερες διατάξεις του Καλλικράτη). Με άλλα λόγια, εφόσον από 1/1/2011 με το ν. 3852/2010, η εκτελεστική επιτροπή είναι αρμόδια για να συντονίζει την κατάρτιση και παρακολουθεί την εκτέλεση του επιχειρησιακού προγράμματος, το οποίο και εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο και όχι η ομάδα έργου, τότε ενδεχομένως να υπάρξει η κρίση ότι από 1/1/2011 δεν είναι νόμιμη η ανάθεση σε εξωτερικούς συνεργάτες για την υποστήριξη της ομάδας έργου, διότι αυτή στερούνταν πλέον της αρμοδιότητας να συντάξει το σχέδιο επιχειρησιακού προγράμματος σε συνεργασία με τα όργανα διοίκησης και τις υπηρεσίες του Δήμου και των Νομικών Προσώπων του. Βέβαια, εάν γίνει μία τέτοια ερμηνεία από το Ελεγκτικό Συνέδριο, η άποψή μας, είναι ότι πρόκειται για μία καθαρή περίπτωση συγγνωστής πλάνης, από την πλευρά των δήμων.
Το περίπλοκο αυτό ζήτημα, περιμένουμε πως θα λυθεί με σχετική κρίση του Ελεγκτικού Συνεδρίου ή με πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών.
Απάντηση στον ανωτέρω προβληματισμό δίνεται με την Ελ. Συν. Τμ. VII Πράξη 26/2012, η οποία αφορά την από 08.09.2011 σύμβαση Δήμου με εταιρία εξωτερικών συμβούλων και κρίνει «ότι μη νομίμως η φερόμενη ως δικαιούχος των επίμαχων χρηματικών ενταλμάτων, εταιρεία, προέβη στην εκπόνηση και σύνταξη του Επιχειρησιακού Προγράμματος του Δήμου, υποκαθιστώντας στην ουσία τη διεπιστημονική ομάδα έργου.», διότι «δεν δύνανται νομίμως να ανατεθούν σε εξωτερικούς συμβούλους, υπηρεσίες, που ανεξάρτητα από τον τρόπο περιγραφής τους στην οικεία σύμβαση, αποσκοπούν στην εξ ολοκλήρου εκπόνηση και σύνταξη των επιχειρησιακών αυτών προγραμμάτων (βλ. Πράξεις VII Τμ. Ελ. Συν. 424, 262, 109/2010, 307/2009 καθώς και τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 3 του π.δ. 89/2011, (με τις οποίες καταργήθηκε η δυνατότητα ανάθεσης υπηρεσιών σε εξωτερικούς συμβούλους).» Δηλαδή, παρά το γεγονός ότι η σύμβαση υπεγράφη μετά την ισχύ του Καλλικράτη, το Τμήμα λαμβάνει υπόψη του τις διατάξεις του π.δ. 185/2007, όπως ίσχυε πριν την τροποποίησή του με το π.δ. 89/2011 (αναφέρεται ρητά στο κείμενο της απόφασης), στο οποίο απλώς παραπέμπει προς αιτιολόγηση της κρίσης του.
Για νομολογία πριν την εφαρμογή του π.δ. 89/2011 πατήστε εδώ.
Υπενθυμίζουμε ότι το VII Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου έχει κρίνει ότι: «Η συνεργασία με εξωτερικούς συνεργάτες για την παροχή υποστήριξης προς τις υπηρεσίες προβλέπεται μόνο στο πλαίσιο κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων (άρθρο 1 παρ. 4 π.δ. 185/2007) και όχι των ετησίων προγραμμάτων δράσης, με τα οποία αυτά εξειδικεύονται σε ετήσια βάση. Επομένως, δεν δύναται νομίμως να ανατεθεί η πρόσθετη συμβουλευτική υποστήριξη των υπηρεσιών σύνταξης και κατάρτισής του σε εξωτερικούς συμβούλους» (βλ. Πράξεις VII Τμ.154/2011, 67, 131- Όμοια και η Κλιμ. Τμ. VII Πράξη 126/2012, 276/2010, 196/2010, ). (όλες οι πράξεις αφορούν εντάλματα του 2010)
Αμοιβή για την παροχή υπηρεσιών τεχνικού συμβούλου για τη διαχείριση συγχρηματοδοτούμενων έργων από το ΕΣΠΑ. Η κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού στη φερόμενη ως δικαιούχο του επίμαχου χρηματικού εντάλματος εταιρεία, με απόφαση του Δημάρχου, δεν είναι νόμιμη, καθόσον η αρμοδιότητα έκδοσης κατακυρωτικών αποφάσεων ανήκει στη Δημαρχιακή Επιτροπή. Η παροχή των υπηρεσιών αυτών, κατά το μέρος που αφορούν στην παροχή υπηρεσιών τεχνικού συμβούλου για την αναμόρφωση του ετήσιου προγράμματος δράσης και του προϋπολογισμού του Δήμου, αφορούν σε ειδικής φύσεως υπηρεσίες που απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις (τεχνογνωσία) και εμπειρία σε θέματα επιχειρησιακής οργάνωσης, σχεδιασμού και εφαρμογής πρότυπων διαδικασιών και εκφεύγουν των συνήθων καθηκόντων του υπηρετούντος στο Δήμο αυτό προσωπικού, που δεν προκύπτει, από τα στοιχεία του φακέλου, ότι διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία. Η παροχή τους δε, όπως προκύπτει από την τεχνική περιγραφή τους, δεν εξικνείται έως την εξ ολοκλήρου αναμόρφωση του οικείου προγράμματος δράσης και του σχετικού προϋπολογισμού, αλλά αφορούν στην παροχή υποστηρικτικών - συμβουλευτικών υπηρεσιών στα στελέχη της υπηρεσίας προγραμματισμού, των οικονομικών υπηρεσιών και τη διοίκηση του Δήμου. Αντιθέτως, μη νομίμως ανατέθηκε η παροχή υπηρεσιών τεχνικού συμβούλου για την αναθεώρηση της οικονομοτεχνικής μελέτης και του διετούς προγράμματος δράσης της κοινωφελούς επιχείρησης, καθόσον αυτά εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της κοινωφελούς αυτής επιχείρησης και η σχετική δαπάνη δεν δύναται νομίμως να βαρύνει τον προϋπολογισμό του Δήμου. Συγγνωστή πλάνη. (Ελ. Συν. Τμ. VII Πράξη 316/2011)
XI. Οι κυριότερες αλλαγές που επέρχονται με την τροποποίηση του Π.Δ. 185/2007 από το Π.Δ. 89/2011 είναι οι εξής:
- Η κατάρτιση του επιχειρησιακού προγράμματος γίνεται πλέον από την εκτελεστική επιτροπή και όχι από το Δημοτικό Συμβούλιο.
-Καταργείται η διεπιστημονική ομάδα έργου και τις αρμοδιότητές της πλέον ασκεί η αρμόδια υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού
-Καταργείται η δυνατότητα ανάθεσης σε εξωτερικούς συμβούλους για τη συμβουλευτική υποστήριξη των εργασιών της ομάδας έργου η οποία ούτως ή άλλως δεν υφίσταται πλέον.
- Οι αρμοδιότητες του Δημάρχου σχετικά με την διαδικασία κατάρτισης και την παρακολούθηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος γίνονται πλέον από την Εκτελεστική Επιτροπή.
- Το εγκεκριμένο από το Δημοτικό Συμβούλιο σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού τίθεται προς συζήτηση στη Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης κατά το άρθρο 76 του Ν.3852/2010 παράλληλα με τη δημοσιοποίηση στην ιστοσελίδα του Δήμου.
- Η αρμόδια υπηρεσία επί θεμάτων προγραμματισμού υποβάλλει περιοδικές εκθέσεις στο Δημοτικό Συμβούλιο.
- Η ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης συντάσσεται με την ολοκλήρωση του απολογισμού του τρίτου έτους της δημοτικής περιόδου και όχι του δεύτερου έτους όπως ίσχυε μέχρι τώρα.
-Το Υπουργείο Εσωτερικών συγκεντρώνει ηλεκτρονικά σε ειδικά διαμορφωμένη βάση δεδομένων επιλεγμένα στοιχεία των επιχειρησιακών προγραμμάτων με σκοπό την επεξεργασία τους για την χάραξη εθνικής πολιτικής μέσα από την εποπτεία και παρακολούθηση της αναπτυξιακής και λειτουργικής πορείας των δήμων.
- Το προσχέδιο του ετήσιου προγράμματος δράσης συντάσσεται από την Εκτελεστική Επιτροπή και υποβάλλεται στην Οικονομική Επιτροπή η οποία το υποβάλλει για έγκριση στο Δημοτικό Συμβούλιο, ενώ προβλέπεται και η συμμετοχή της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης η οποία γνωμοδοτεί μετά από παραπομπή του Δημοτικού Συμβουλίου επί του προσχεδίου.
- Οι διαδικασίες για τη σύνταξη προσχεδίου του ετήσιου προγράμματος δράσης και του προϋπολογισμού, καθώς και οι διαδικασίες διαβούλευσης ολοκληρώνονται έως τις 30 Σεπτεμβρίου κάθε έτους.
-Τροποποίηση του ετήσιου προγράμματος δράσης του δήμου πραγματοποιείται με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου με την διαδικασία που ακολουθείται για την αρχική έγκριση.
- Καταργείται η αρμοδιότητα των οργάνων κατάρτισης των ετήσιων προγραμμάτων δράσης για την παρακολούθηση και τον απολογισμό τους
- Οι εκθέσεις παρακολούθησης των ετήσιων προγραμμάτωνδράσης οι οποίες συντάσσονται από την υπηρεσία προγραμματισμού, υποβάλλονται στην Εκτελεστική Επιτροπή η οποία εισηγείται στο Δημοτικό Συμβούλιο.
- Η έκθεση με τον απολογισμό του ετησίου προγράμματος δράσης του προηγούμενου έτους υποβάλλεται στην Εκτελεστική Επιτροπή αντί της Δημαρχιακής Επιτροπής
- Η σύνθεση και οι αρμοδιότητες των επιτροπών συντονισμούτου έργου των δημοτικών υπηρεσιών καθορίζονται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και όχι στον Ο.Ε.Υ. του Δήμου όπως ίσχυε μέχρι τώρα.