Δανεισμός των Δήμων
Α. Ο δανεισμός των Δήμων
1. Βασικές έννοιες
2. Σκοποί δανεισμού
3. Χρόνος έναρξης εφαρμογής των διατάξεων του Καλλικράτη
4. Αρμόδια όργανα
5. Προϋποθέσεις δανεισμού (άρθρο 264 παρ.1)
6. Διαδικασία επιλογής του πιστωτικού ιδρύματος
7. Εξυπηρέτηση δανείου
8. Εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου
9. Ο Δήμος ως εγγυητής
10. Συνομολόγηση δανείων από Συνδέσμους
11. Λειτουργικές δαπάνες
12. Νομικό πλαίσιο περί προστασίας του καταναλωτή
13. Ποινική ευθύνη
14. Ενδεικτικοί μη νόμιμοι όροι δανειακών συμβάσεων
15. Αλληλόχρεοι λογαριασμοί
16. Προσυμβατικός έλεγχος
17. Δικαιολογητικά Χ.Ε. - Νομολογία
18. Απαλλαγή από τέλη υπέρ τρίτων
Β. Ειδικές περιπτώσεις δανεισμού των Δήμων
1. Δάνεια για αναχρηματοδότηση συναφθέντων δανείων (μέχρι 24.12.2014) (Ν.4316/2014)
2. Δάνεια για χρηματοδότηση χρεών (ισοσκελισμός προϋπολογισμού 2012)(Ν.4038/2012)
3. Δάνεια για χρηματοδότηση χρεών (ισοσκελισμός προϋπολογισμού 2011)(Ν.3943/2011)
4. Ρύθμιση δανείων χορηγηθέντων από το ΤΠΔ (Ν.3943/2011)
5. Δάνεια μέχρι την έναρξη εφαρμογής του ειδικού προγράμματος εξυγίανσης
6. Δανεισμός των Ο.Τ.Α. για δράσεις βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας
Γ. Δανεισμός από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων
1. Γενικά
2. Επιμήκυνση της αποπληρωμής και περίοδος χάριτος των δανειακών συμβάσεων (Ν.4093/2012)
3. Αναστολή παρακράτησης ενδεκατημορίου έναντι τοκοχρεολυτικών δόσεων εξυπηρέτησης χορηγηθέντων δανείων από το Τ.Π.Δ.. (Ν.4093/2012)
4. Ανακαθορισμός επιτοκίου από 1.1.2012 (Ν.4038/2012)
5. Νομιμοποίηση δανειακών συμβάσεων με το ΤΠΔ (Ν.4038/2012)
6. Ρύθμιση δανείων χορηγηθέντων από το ΤΠΔ (Ν.3943/2011)
7. Ρύθμιση χρεωστικών ανοιγμάτων στο ΤΠΔ (Ν.3943/2011, Ν.4316/2014 και Ν.4674/20)
8. Ρύθμιση αποπληρωμής δανείων προς τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και τις επιχειρήσεις των Ο.Τ.Α. (Ν. 4483/17)
9. Χρηματοδότηση δανείων για ισοσκέλιση προϋπολογισμού
10. Επενδυτικά δάνεια Ο.Τ.Α. και Νομικών τους Προσώπων
11. Επενδυτικά δάνεια Ο.Τ.Α. α' βαθμού για εκπόνηση Τοπικών Χωρικών Σχεδίων
12. Πρόγραμμα χρηματοδότησης για την ενεργειακή αναβάθμιση δημοσίων κτιρίων
13. Χρηματοδότηση έργων δημόσιου χαρακτήρα - πρόγραμμα «Νέαρχος»
14. Αναπτυξιακά δάνεια με το ΤΠΔ
1. Βασικές έννοιες
Τόκος: είναι το ποσοστό (επί της %) με το οποίο επιβαρύνεται το ποσό ενός δανείου και λειτουργεί ως αμοιβή της τράπεζας για την οικονομική διευκόλυνση την οποία παρέχει στον πελάτη.
Χρεολύσιο: είναι το δάνειο στην δόση του οποίου εμπεριέχεται μόνο κεφάλαιο χωρίς καθόλου τόκους.
Τοκοχρεολυτικό: Το δάνειο στην δόση αποπληρωμής του οποίου εμπεριέχεται ποσό τόκων και κεφαλαίου.
2. Σκοποί δανεισμού
Από το άρθρο 264 παρ.1 του Ν.3852/2010 προβλέπεται ότι οι δήμοι μπορούν να συνομολογούν δάνεια με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού, αποκλειστικά:
α. για τη χρηματοδότηση επενδύσεων και
β. για τη χρηματοδότηση χρεών τους,
εφόσον συντρέχουν, σωρευτικά, συγκεκριμένες προϋποθέσεις, που αναφέρονται παρακάτω στο άρθρο 264.
Συνεπώς, κατά τον Καλλικράτη, δεν είναι από το νόμο επιτρεπτή η έγκριση δανείου με σκοπό τη χρηματοδότηση λειτουργικών δαπανών. (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ.15/45352/09.08.2010)
Στη συνέχεια με την παρ.7 άρθρο 1 ΠΝΠ ΦΕΚ 228/18.11.2012 τεύχος Α' και τις παρ.7 και 8 του άρθρου 2 του Ν.4111/2013, άρθρο 20 περιπτ.ιστ του Ν.4270/2014 ορίστηκε ότι από 1.1.2014 δεν επιτρέπεται ο δανεισμός φορέων για άλλους σκοπούς πλην επενδύσεων. Δεν απαιτείται έγκριση του Υπουργού Οικονομικών για τους ΟΤΑ. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών ρυθμίζονται λεπτομέρειες για την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων.
ΟΜΩΣ με τη νεότερη διάταξη της παρ.1 του άρθρου 43 του Ν.4325/2015, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 2 της ΠΝΠ (ΦΕΚ 102/26.08.2015 τεύχος Α') η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 9 του Ν.4350/15, OTA α' και β' βαθμού, οι οποίοι αδυνατούν να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους, μπορούν να συνομολογούν δάνεια με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού, με αποκλειστικό σκοπό τη χρηματοδότηση των χρεών τους, τα οποία προέρχονται από πάσης φύσεως δαπάνες, χωρίς τις προϋποθέσεις της παρ. 1 του άρθρου 264 του Ν.3852/2010 (Α' 87) και της παρ. 7 του άρθρου 2 του Ν.4111/2013 (Α' 18). Το προς συνομολόγηση δάνειο δύναται να καλύπτει το σύνολο του ποσού που υπολείπεται για την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού, ή μέρος αυτού, ανάλογα με την πιστοληπτική ικανότητα του δανειολήπτη. Η σχετική απόφαση του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του, ανεξαρτήτως του ύψους ποσού του εν λόγω δανείου.
Το ποσό του λαμβανομένου δανείου πρέπει να αποδεικνύεται ότι συμβάλλει ουσιαστικά, σε συνδυασμό ενδεχομένως και με τη λήψη περαιτέρω οικονομικών μέτρων, στην ισοσκέλιση του προϋπολογισμού του δανειοδοτούμενου ο.τ.α. Αντιθέτως, στην περίπτωση που το συνομολογούμενο δάνειο καλύπτει επουσιώδες τμήμα μόνο των χρεών δεν είναι νόμιμη η προσφυγή στην ανωτέρω διαδικασία, αφού δεν αποδεικνύεται ότι με τη λήψη του δανείου εκπληρώνεται τελικώς ο σκοπός εισαγωγής της επίμαχης ρύθμισης, που είναι να διευκολυνθεί η κατάρτιση δημοσιονομικά ισοσκελισμένου και όχι ελλειμματικού προϋπολογισμού. (Αναβάλει την έκδοση απόφασης). (Ελ.Συν.Κλιμ.Ζ Πράξη 249/2015)
Απαγορεύεται να χρησιμοποιηθεί το δάνειο για σκοπό άλλον από εκείνο για τον οποίο συνομολογήθηκε. (άρθρο 265 παρ. 2 του Ν.3852/2010)
Πριν την εφαρμογή του Καλλικράτη, η παρ. 1 του άρθρου 176 του Ν.3463/2006 επέτρεπε τη σύναψη δανείων και για άλλους σκοπούς, πέραν της χρηματοδότησης των επενδύσεων και των χρεών των Δήμων.
ΟΜΩΣ! Για τη συνομολόγηση δανείων μεταξύ του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και των Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, των συνδέσμων δήμων και των νομικών προσώπων Ο.Τ.Α., στο πλαίσιο υλοποίησης ειδικών αναπτυξιακών προγραμμάτων, η εξυπηρέτηση των οποίων, ανεξαρτήτως εκχώρησης εσόδων εκ μέρους των δικαιούχων, καθώς και η κάλυψη των κάθε είδους εξόδων και λοιπών δαπανών συνομολόγησης και εξόφλησης, χρηματοδοτούνται από το εθνικό ή το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) Υπουργείων, δεν εφαρμόζονται η παρ. 1 του άρθρου 264 του ν. 3852/2010 (Α’ 87), και το π.δ. 169/2013 (Α’ 272). (άρθρο 49 παρ.1 του Ν.4830/2021)
3. Χρόνος έναρξης εφαρμογής των διατάξεων του Καλλικράτη
Η έκδοση της εγκριτικής των όρων του δανείου απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ρυθμίζεται ως ειδική διοικητική διαδικασία απότις διατάξεις των άρθρων 264 και 72 παρ. στ΄ τουν. 3852/2010 καθώς και 176 του ΚΔΚ. Επομένως ο χρόνος της έκδοσης της εν λόγω απόφασης συνιστά και τον κρίσιμο χρόνο για τον προσδιορισμό του εφαρμοστέου νομοθετικού καθεστώτος στην εκάστοτε συναπτόμενη δανειακή σύμβαση. Στο πλαίσιο αυτό, οιρυθμίσεις που θεσπίζονται με τις διατάξεις των άρθρων 264 και 72 περ. στ΄ του ν. 3852/2010 καταλαμβάνουν τις δανειακές συμβάσεις, για τις οποίες η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου για την έγκριση των όρων του δανείου έχει εκδοθεί, περατώνοντας τη σχετική διαδικασία, ως προς το μεν άρθρο 264, μετά τις 30.7.2010, οπότε με τη δημοσίευση της προαναφερόμενης υπουργικής απόφασης ολοκληρώθηκαν και κατέστησαν δεκτικές εφαρμογής οι σχετικές ρυθμίσεις αυτού, ως προς το δε άρθρο 72 περ. στ΄,μετά την 1.1.2011, ημερομηνία έναρξης της ισχύος του. (Ελ.Συν.Τμ.6 Απόφαση 525/2012)
4. Αρμόδια όργανα
Η Οικονομική Επιτροπή αξιολογεί και μελετά την ανάγκη σύναψης δανείων με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, διαπραγματεύεται με αυτά τον καθορισμό των όρων δανειοδότησης και υποβάλλει σχετική εισήγηση προς το δημοτικό συμβούλιο. (περίπτωση ιβ΄ παρ 1 άρθρο 72 Ν. 3852/10, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 1 του άρθρου 3 του Ν. 4623/19 και την παρ. 1 του άρθρου 40 του Ν. 4735/20)
Με την απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου που αφορά τη σύναψη του δανείου και η οποία λαμβάνεται, υπό την επιφύλαξη της παραγράφου 4, με απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του, πρέπει να καθορίζονται ο σκοπός, οι όροι του και η τοκοχρεωλυτική δόση. (άρθρο 176 παρ.1 και 2 του Ν.3463/2006)
ΟΜΩΣ! Για τη συνομολόγηση δανείων μεταξύ του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και των Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, των συνδέσμων δήμων και των νομικών προσώπων Ο.Τ.Α., στο πλαίσιο υλοποίησης ειδικών αναπτυξιακών προγραμμάτων, η εξυπηρέτηση των οποίων, ανεξαρτήτως εκχώρησης εσόδων εκ μέρους των δικαιούχων, καθώς και η κάλυψη των κάθε είδους εξόδων και λοιπών δαπανών συνομολόγησης και εξόφλησης, χρηματοδοτούνται από το εθνικό ή το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) Υπουργείων, δεν εφαρμόζονται η παρ. 1 του άρθρου 264 του ν. 3852/2010 (Α’ 87), και το π.δ. 169/2013 (Α’ 272). Κατόπιν έκδοσης της σχετικής απόφασης χορήγησης του δανείου στον δικαιούχο φορέα από το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και για τη σύναψη αυτού, απαιτείται απόφαση αποδοχής των όρων του μόνο από την οικονομική επιτροπή του Ο.Τ.Α. α’ ή β’ βαθμού, ή από το διοικητικό συμβούλιο στην περίπτωση συνδέσμου δήμων ή νομικού προσώπου Ο.Τ.Α., κατά παρέκκλιση του άρθρου 176 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α’ 114). Η απόφαση της οικονομικής επιτροπής που ακολουθεί για τη σχετική αναμόρφωση του προϋπολογισμού του Ο.Τ.Α., αποτελεί δεσμευτική εισήγηση προς το οικείο δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο.
Η απόφαση της εκτελεστικής επιτροπής του Ο.Τ.Α. δικαιούχου φορέα της παρ. 1, εφόσον απαιτείται αναμόρφωση του τεχνικού προγράμματος αυτού, αποτελεί δεσμευτική εισήγηση προς το οικείο δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο.(άρθρο 49 του Ν.4830/2021)
Δεν συνιστά πλημμέλεια ο επιμερισμός του εγκριθέντος με την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου δανείου σε πλείονες δανειακές συμβάσεις ανά έργο. (Ελ.Συν.Κλιμ.Z Πράξη 190/2014)
Στην απόφαση, καθώς και στη γνωμοδότηση, πρέπει απαραιτήτως να καθορίζονται:
- ο σκοπός
- οι όροι και
- η τοκοχρεολυτική δόση του δανείου. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 373/2012)
Η απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής ελήφθη, κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 72 παρ. 1 περ. στ΄ του ν. 3852/2010, αφού διαπιστώθηκε η ανάγκη σύναψης σχετικής δανειακής σύμβασης για τη χρηματοδότηση έργων που έπρεπε να υλοποιηθούν, σύμφωνα με το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου και την εισήγηση της οικείας Τεχνικής Υπηρεσίας, χωρίς να απαιτείται εκ του νόμου περαιτέρω ειδική αιτιολόγηση της ως άνω διαπίστωσης, στο βαθμό μάλιστα που πληρούνταν οι δημοσιονομικοί όροι του άρθρου 264 του ν. 3852/2010 για την προσφυγή σε δανεισμό. (Ελ.Συν.Κλιμ.Z Πράξη 190/2014)
Για τη συνομολόγηση δανείου ποσού άνω του ενός εκατομμυρίου πεντακοσίων χιλιάδων (1.500.000) ευρώ από οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης με πληθυσμό έως πενήντα χιλιάδες (50.000) κατοίκους ή άνω των τριών εκατομμυρίων (3.000.000) ευρώ με πληθυσμό άνω των πενήντα χιλιάδων (50.000) κατοίκων ή άνω των πέντε εκατομμυρίων (5.000.000) ευρώ με πληθυσμό άνω των ογδόντα χιλιάδων (80.000) κατοίκων ή άνω των δέκα εκατομμυρίων (10.000.000) ευρώ με πληθυσμό άνω των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) κατοίκων ή άνω των είκοσι εκατομμυρίων (20.000.000) ευρώ με πληθυσμό άνω των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) κατοίκων, η σχετική απόφαση του οικείου συμβουλίου λαμβάνεται με αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων (2/3) των μελών του.
Κάτοικοι Δήμου |
Ποσό δανείου
|
Έως 50.000 |
Ανω του 1.500.000 ευρώ
|
50.000 - 80.000 |
Ανω των 3.000.000 ευρώ
|
80.000 - 150.000 |
Ανω των 5.000.000 ευρώ
|
150.000 - 300.000 |
Ανω των 10.000.000 ευρώ |
Ανω των 300.000 |
Ανω των 20.000.000 ευρώ |
Τα ανωτέρω ποσά μπορεί να αναπροσαρμόζονται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών. Η ανωτέρω αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων (2/3) δεν απαιτείται για δάνεια που συνομολογούνται προς:
α) καταβολή αποζημιώσεων για αναγκαστικές απαλλοτριώσεις,
β) εξαγορά ακινήτων που προορίζονται για τη δημιουργία κοινοχρήστων ή κοινωφελών εγκαταστάσεων,
γ) υλοποίηση δράσεων βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας εγκαταστάσεων, μηχανημάτων ή οχημάτων και
δ) αναχρηματοδότηση συναφθέντων δανείων με ευνοϊκότερους όρους. (άρθρο 176 παρ.4 του Ν.3463/2006, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 40 του ν. 5027/23) (βλ. κατωτέρω ειδικότερη περίπτωση πλειοψηφίας παρ.2 του άρθρου 2 του Ν.4038/2012)
Έλεγχος νομιμότητας από Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης
Απαραίτητο στοιχείο για την υπογραφή της δανειακής σύμβασης, με εξαίρεση τα δάνεια πουσυνομολογούνται με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, αποτελεί η πράξη του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, από την οποία προκύπτει η νομιμότητα της απόφασης τουδημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου. (άρθρο 176 παρ.6 του Ν.3463/2006)
Έλεγχος νομιμότητας από την ΑΥΕ ΟΤΑ (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της ΑΥΕ ΟΤΑ ο έλεγχος νομιμότητας γίνεται από το Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης)
Οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών, καθώς και των Ν.Π.Δ.Δ. αυτών, αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α., εφόσον αφορούν:
[...] στ) τη σύναψη δανείων, [..] (άρθρο 225 παρ. 1 Ν. 3852/10, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν. 4555/18 και το άρθρο 46 του ν. 5027/23)
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του ν. 5027/23:
«[…] προκειμένου να μην καταλείπονται ερμηνευτικές αμφιβολίες κατά την εφαρμογή της διάταξης ως προς το είδος των αποφάσεων των συλλογικών οργάνων των δήμων καιτων περιφερειών, των ν.π.δ.δ. τους, των κοινωφελών επιχειρήσεων, των Δ.Ε.Υ.Α. και των μονομετοχικών ανωνύμων εταιρειών Ο.Τ.Α. που αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. και δη αυτών που αφορούν στη σύναψη συμβάσεων δανείων. Πιο συγκεκριμένα, διαγράφονται οι λέξεις «πάσης φύσεως» στην περ. στ) της παρ. 1 που αναφέρεται στις συμβάσεις δανείων που πρόκειται να συνάψουν οι δήμοι και οι περιφέρειες, καθώς και τα ν.π.δ.δ. τους, λόγω μη συμβατότητας με τις αλλαγές που επήλθαν με το άρθρο 116 του ν. 4555/2018 (Α΄133) στις αποφάσεις που υπάγονται στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας και προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος να υπαχθούν στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας όχι μόνο τα δάνεια που κατ΄ άρθρο ΑΚ 806 αφορούν μεταβίβαση κατά κυριότητα χρημάτων ή άλλων αντικαταστατών πραγμάτων, αλλά και τα χρησιδάνεια, που κατ’ άρθρο ΑΚ 810 ΑΚ αφορούν στην παραχώρηση χρήσης χωρίς αντάλλαγμα.
5. Προϋποθέσεις δανεισμού (άρθρο 264 παρ.1)
α. Γενικά
Οι δήμοι και οι περιφέρειες μπορούν να συνομολογούν δάνεια με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού, αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση επενδύσεων και για τη χρηματοδότηση χρεών τους, εφόσον συντρέχουν, σωρευτικά, οι πιο κάτω προϋποθέσεις:
α) το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης της δημόσιας πίστης κάθε δήμου ή περιφέρειας δεν υπερβαίνει το 20% των ετήσιων τακτικών του εσόδων. Το ποσοστό αυτό μπορεί να αναπροσαρμόζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, μετά από γνώμη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας και της Ένωσης Περιφερειών.
β) το συνολικό χρέος του δήμου και της περιφέρειας που προβαίνει σε δανεισμό δεν υπερβαίνει ποσοστό των συνολικών εσόδων του, όπως αυτό καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, μετά από γνώμη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας και της Ένωσης Περιφερειών. Ως συνολικό χρέος του θεωρούνται οι συνολικές μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις του. (άρθρο 264 παρ.1 του Ν.3852/2010)
Προϋπόθεση αποτελεί και το πιστωτικό ίδρυμα να είναι ένα από αυτά που η Τράπεζα της Ελλάδος έχει αναγνωρίσει. (Γνμ του Νομ.Συμ. της ΚΕΔΕ 05.03.2014)
Κατά τα λοιπά ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 176 του ν. 3463/2006, όπως έχουν τροποποιηθεί και ισχύουν. (άρθρο 264 παρ.2 του Ν.3852/2010)
Στα τακτικά έσοδα, που θα λαμβάνονται υπόψη για την εφαρμογή της διάταξης αυτής, περιλαμβάνονται:
-Το σύνολο των ετήσιων τακτικών εσόδων του φορέα (ομάδα 0 του τύπου του προϋπολογισμού των δήμων και κοινοτήτων).
-Κατ' εξαίρεση, από τα έκτακτα έσοδα, η ΣΑΤΑ (κωδικοί είδους 1311 και 1312 του τύπου του προϋπολογισμού των δήμων και κοινοτήτων).
-Τα τακτικά έσοδα παρελθόντων οικονομικών ετών που βεβαιώνονται και εισπράττονται για πρώτη φορά (κατηγορία 21 του τύπου του προϋπολογισμού των δήμων και κοινοτήτων).
-Τα εισπρακτέα υπόλοιπα από βεβαιωθέντα κατά τα παρελθόντα οικονομικά έτη τακτικά έσοδα που και για πρώτη φορά (υποκατηγορία 321 του τύπου του προϋπολογισμού των δήμων και κοινοτήτων). (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ.15/45352/09.08.2010)
Με την απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α&Η.Δ. 43093/30.07.2010 καθορίστηκε το ανώτατο όριο του συνολικού χρέους δήμου που προβαίνει σε δανεισμό, ως ποσοστό 60% επί των συνολικών εσόδων του. Για το τι θεωρείται ως συνολικό χρέος του δήμου δείτε τη σχετική Απόφαση.
ΟΜΩΣ! Για τη συνομολόγηση δανείων μεταξύ του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και των Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, των συνδέσμων δήμων και των νομικών προσώπων Ο.Τ.Α., στο πλαίσιο υλοποίησης ειδικών αναπτυξιακών προγραμμάτων, η εξυπηρέτηση των οποίων, ανεξαρτήτως εκχώρησης εσόδων εκ μέρους των δικαιούχων, καθώς και η κάλυψη των κάθε είδους εξόδων και λοιπών δαπανών συνομολόγησης και εξόφλησης, χρηματοδοτούνται από το εθνικό ή το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) Υπουργείων, δεν εφαρμόζονται η παρ. 1 του άρθρου 264 του ν. 3852/2010 (Α’ 87), και το π.δ. 169/2013 (Α’ 272). (άρθρο 49 παρ.1 του Ν.4830/2021)
β. Δάνεια για εκτέλεση έργων ή προμηθειών
Για να συναφθεί δάνειο για την εκτέλεση έργων ή προμηθειών, πρέπει να υπάρχει προκαταρκτική μελέτη ή προμελέτη ή οριστική μελέτη των έργων ή των προμηθειών, για τα οποία θα συνομολογηθεί το δάνειο, που να έχει συνταχθεί και εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα. (άρθρο 265 παρ. 1 του Ν.3852/2010)
γ. Εξαιρέσεις από τις ανωτέρω προϋποθέσεις του άρθρου 264 παρ.1
Με ειδικότερες, κατά καιρούς, διατάξεις, μπορεί να καθορίζονται άλλες προϋποθέσεις ή να επιτρέπεται η συνομολόγηση δανείων για άλλους σκοπούς, πλην των προαναφερόμενων. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 25/17315/02.05.2012)
OTA α' και β' βαθμού, οι οποίοι αδυνατούν να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους, μπορούν να συνομολογούν δάνεια με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού, με αποκλειστικό σκοπό τη χρηματοδότηση των χρεών τους, τα οποία προέρχονται από πάσης φύσεως δαπάνες, χωρίς τις προϋποθέσεις της παρ. 1 του άρθρου 264 του Ν.3852/2010 (Α' 87) και της παρ. 7 του άρθρου 2 του Ν.4111/2013 (Α' 18). Το προς συνομολόγηση δάνειο δύναται να καλύπτει το σύνολο του ποσού που υπολείπεται για την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού, ή μέρος αυτού, ανάλογα με την πιστοληπτική ικανότητα του δανειολήπτη. Η σχετική απόφαση του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του, ανεξαρτήτως του ύψους ποσού του εν λόγω δανείου. (παρ.1 του άρθρου 43 του Ν.4325/2015, όπως συμπληρώθηκε από το άρθρο 2 της ΠΝΠ (ΦΕΚ 102/26.08.2015 τεύχος Α'), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 9 του Ν.4350/15
Κατά την κρίση του Κλιμακίου τούτου, η ίδια δυνατότητα παρέχεται και στους ο.τ.α. που έχουν ήδη ενταχθεί σε πρόγραμμα εξυγίανσης χωρίς να έχει ακόμη εγκριθεί ή/και αρχίσει να εφαρμόζεται το Σχέδιο Οικονομικής Εξυγίανσης (ΣΟΕ), αφού οι διατάξεις του άρθρου 43 του ν.4325/2015 στοχεύουν στον ίδιο σκοπό με αυτές του άρθρου 174 του ν.4270/2014, ήτοι στην οικονομική τους εξυγίανση. Εναπόκειται στην ευχέρεια του ΤΠΔ να προβεί στην έγκριση ή μη της χορήγησης σχετικής πίστωσης, μετά τον έλεγχο, μεταξύ άλλων, της βιωσιμότητας της χρηματοδοτούμενης δράσης εκ μέρους του Τ.Π.Δ., καθώς και των δημοσιονομικών δεικτών του δανειολήπτη. Επομένως, ο σχετικός έλεγχος από την Διοίκηση του Τ.Π.Δ. σκοπεί εμμέσως, πλην άλλων, στην αποφυγή της οικονομικής διακινδύνευσης των δήμων ενόψει και των αρχών της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και αειφορίας, αναγκαίες συνιστώσες για τη διασφάλιση της συνέχειας στην οικονομική λειτουργία των Ο.Τ.Α.. Περαιτέρω, κατά τα οριζόμενα στη σχετική ρύθμιση του άρθρου 43 του ν.4325/2015, η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου περί σύναψης δανείου λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών αυτού, ανεξαρτήτως του ύψους του ποσού του εν λόγω δανείου. (Ελ.Συν. Κλιμ.Ζ Πράξη 48/2016)
Για τις εξαιρετικές αυτές περιπτώσεις, δείτε παρακάτω στο Β. Ειδικότερα θέματα δανεισμού των Δήμων.
δ. Δάνεια από πιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού
Η σύναψη δανείων από τραπεζικούς και χρηματοπιστωτικούς οίκους του εξωτερικού προς οργανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης επιτρέπεται μόνο κατόπιν εγκρίσεως των χρηματοοικονομικών όρων από τα Υπουργεία Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Οικονομικών. (άρθρο 12 παρ.4 του Ν.2469/97)
6. Διαδικασία επιλογής του πιστωτικού ιδρύματος
Το π.δ. 28/1980 δεν αφορά δάνεια τα οποία συνομολογούν οι Ο.Τ.Α., τα οποία συνάπτονται σύμφωνα με την ειδικά προβλεπόμενη στο άρθρο 176 του Δ.Κ.Κ. διαδικασία, την οποία τήρησε ο Δήμος στην προκειμένη περίπτωση. (Ελ.Συν. Τμ.6 Πράξη 51/2008)
Οι προαναφερθείσες διατάξεις δεν καθορίζουν τη διαδικασία επιλογής του πιστωτικού ιδρύματος ή του χρηματοπιστωτικού οργανισμού, με το οποίο θα συνομολογήσει ο ΟΤΑ το δάνειο. Περαιτέρω, οι σχετικές δανειακές συμβάσεις, εξαιρούνται μεν του ρυθμιστικού πεδίου της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών».
Όπως έχει κριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο (Αποφ. Τμήμ. Μειζ. Σύνθ. 552/2012, 1284/2011 και 3036/2011), ο δήμος, ως δημόσια Αρχή, υποχρεούται κατά τη διαδικασία σύναψης δανειακών συμβάσεων να τηρεί τις θεμελιώδεις αρχές της ίσης μεταχείρισης, της απαγόρευσης των διακρίσεων, του υγιούς και ανόθευτου ανταγωνισμού, καθώς και την εξ αυτών απορρέουσα υποχρέωση διαφάνειας, η οποία ειδικότερα συνίσταται στη διασφάλιση προς όφελος όλων των ενδεχόμενων αναδόχων επαρκούς βαθμού δημοσιότητας, ώστε να επιτυγχάνεται τόσο το άνοιγμα της αγοράς υπηρεσιών στον ανταγωνισμό, όσο και ο έλεγχος του αμερόληπτου χαρακτήρα της διαδικασίας ανάθεσης που ακολουθείται. Ως εκ τούτου, κατά την εξέταση σχετικών υποθέσεων από τους σχηματισμούς του Ελεγκτικού Συνεδρίου, λαμβάνονται υπόψη και αξιολογούνται όλες οι επιμέρους περιστάσεις, οι ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά της κάθε συγκεκριμένης σύμβασης δανείου, που πρόκειται να συναφθεί, όπως οι επικρατούσες συνθήκες του εν γένει οικονομικού περιβάλλοντος και η ανταπόκριση των πιστωτικών ιδρυμάτων και των χρηματοπιστωτικών οργανισμών να χορηγήσουν δάνεια σε συνάρτηση με την πιστοληπτική ικανότητα της χρηματοδοτούμενης οικονομικής μονάδας και του ενδεχόμενου πιστωτικού κινδύνου, το ύψος του δανείου, το οποίο προτίθεται ο δήμος ή η περιφέρεια να ζητήσει, η γεωγραφική θέση του τόπου εκτέλεσης τηςσύμβασης, το πλήθος των τραπεζικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στα γεωγραφικά όρια του συγκεκριμένου οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης και είναι πιθανό να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για τη χορήγηση του δανείου, οι συνήθεις πρακτικές του τραπεζικού τομέα κλπ. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 25/17315/02.05.2012) (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 295/2012)
Συμπερασματικά, απαγορεύεται και είναι απολύτως μη νόμιμη και άκυρη κάβε διαδικασία που αποσκοπεί σε απ' ευθείας διαπραγμάτευση και απ' ευθείας ανάθεση σε πιστωτικό ίδρυμα και υπογραφή δανειακής σύμβασης ακόμη και με συγκεκριμένο πιστωτικό ίδρυμα αν προηγουμένως δεν έχει τηρηθεί η διαδικασία της προσκλήσεως ενδιαφέροντος της κοινοποιήσεως σε όλα τα αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ώστε να λάβουν γνώση προκειμένου να καταθέσουν προσφορές δηλαδή να τηρούνται οι αρχές της διαφάνειας, δημοσιότητας, ίσης μεταχείρισης και του μη, αποκλεισμού δηλαδή οι βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής Συνθήκης. Εξ όλων των ανωτέρω σαφώς συνάγεται ότι οι Δήμαρχοι δεν νομιμοποιούνται να διαπραγματευθούν απ' ευθείας με οποιοδήποτε πιστωτικό ίδρυμα πολλώ μάλλον όταν αυτό δεν είναι από τα αναγνωρισμένα από την Τράπεζα της Ελλάδος. Διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος να ασκηθεί εις βάρος του δίωξη για απιστία και παράβαση καθήκοντος καθώς και σχετικός καταλογισμός στα πλαίσια της αστικής ευθύνης. (Γνμ του Νομ. Συμβ. της ΚΕΔΕ 05.03.2014)
Μη τήρηση της αρχής της διαφάνειας, διότι δεν προηγήθηκε πρόσκληση στα υπόλοιπα πιστωτικά ιδρύματα. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z Πράξη 34/2011, Τμ.6 Απόφαση 1643/2011, 74/2011, Τμ.6 Απόφαση 2207/2011, 88/2011, Τμ.6 Απόφαση 2210/2011, 123/2011, Τμ.6 Απόφαση 2155/2011)
Η σύναψη δανείων με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων χωρίς την τήρηση οποιασδήποτε διαδικασίας, δηλαδή την αποστολή πρόσκλησης προς τα υποκαταστήματα των τραπεζικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται στα γεωγραφικά όρια του Δήμου, προκειμένου να διασφαλισθεί η εφαρμογή των προαναφερόμενων γενικών αρχών της ίσης μεταχείρισης, της απαγόρευσης των διακρίσεων, καθώς και της υποχρέωσης διαφάνειας, δεν είναι νόμιμη.(Ελ.Συν. Κλιμ.Ζ Πράξη 173/2009)
Λαμβάνοντας υπόψη αφενός ότι στη δεδομένη οικονομική συγκυρία, σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής, οι εμπορικές κλπ. τράπεζες, επηρεασμένες από την υφιστάμενηπιστοληπτική ικανότητα των φορέων του Δημοσίου και, κατ' επέκταση, των Ο.Τ.Α., καθώς και από την εν γένει παρατηρούμενη έλλειψη ρευστότητας, επιδεικνύουν απροθυμία να συμβληθούν με τους Δήμους για τη χορήγηση δανείων προς αυτούς και αφετέρου ότι το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων έχει ως κύρια αποστολή, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης με τη χρηματοπιστωτική και τεχνική υποστήριξη των προγραμμάτων που αποβλέπουν στην οικονομική ανάπτυξη της τοπικής αυτοδιοίκησης, μέσω της χορήγησης δανείων σε Ο.Τ.Α., κατά τα οριζόμενα στο π.δ. 256/1984, με προνομιακά επιτόκια δανεισμού, άγεται στην κρίση ότι δόθηκε εν προκειμένω επαρκής βαθμός δημοσιότητας της πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος για σύναψη δανειακής σύμβασης με τον αιτούντα Δήμο και εξασφαλίσθηκε επαρκής ανταγωνισμός, ενόψει και του χαμηλού ύψους του ζητούμενου δανείου, παρά τα περί του αντιθέτου κριθέντα με την προσβαλλόμενη απόφαση του VI Τμήματος. Αναθεωρεί την προσβαλλόμενη 19/2012 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Ελ. Συν. Τμ. Μείζονος Απόφαση 552/2012).
Νόμιμη η υπογραφή σχεδίου σύμβασης που αφορά τη σύναψη τραπεζικού δανείου Δήμου, καθόσον δόθηκε επαρκής βαθμός δημοσιότητας - δημοσιοποίησης και εξασφαλίστηκε επαρκής ανταγωνισμός (αποστολή πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος σε πέντε μεγάλες τράπεζες, οι οποίες δραστηριοποιούνται στο χώρο των Ο.Τ.Α.) (Ελ.Συν. Τμ.6 Πράξη 51/2008)
Επίσης, σύμφωνα με παλαιότερες πράξεις, εφόσον ο προϋπολογισμός υπερβαίνει ή στις περιπτώσεις που πλησιάζει το όριο εφαρμογής των Οδηγιών που θέτει κάθε φορά το ΠΔ 60/2007 σχετικά με την κοινοτική νομοθεσία, κρίνεται απαραίτητη η ελάχιστη δημοσίευση τουλάχιστο στο site του φορέα ή σε διαδικτυακές πύλες (portal) που φιλοξενούν τέτοιες ανακοινώσεις.
7. Εξυπηρέτηση δανείου
Η εξυπηρέτηση του δανείου επιτρέπεται να γίνεται σε ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%)από έσοδα που προέρχονται από εξειδικευμένες επιχορηγήσεις ή από τα ανταποδοτικά τέλη ήαπό το τμήμα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π.) που προορίζονται για επενδυτικέςδραστηριότητες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Συλλογική Απόφαση ΤοπικήςΑυτοδιοίκησης - Σ.Α.Τ.Α.).
Επιτρέπεται η λήψη δανείου με εκχώρηση εσόδων για την ασφάλειάτου από ανταποδοτικά τέλη με την προϋπόθεση ότι το δάνειο συνάπτεται με την εξυπηρέτησητης αντίστοιχης υπηρεσίας χάριν της οποίας επιβάλλονται τα ανταποδοτικά τέλη. (άρθρο 176 παρ.5 του Ν.3463/2006)
Και για την εξυπηρέτηση δανείου με έσοδα προερχόμενα από ανταποδοτικά τέλη θα πρέπει το δάνειο να συνάπτεται με την εξυπηρέτηση αντίστοιχης υπηρεσίας, χάριν της οποίας επιβλήθηκαν τα ανταποδοτικά τέλη. (ΓνΝΣΚ 69/2008 η οποία έγινε αποδεκτή με την εγκ.22/23745/15.04.2008 ΥΠΕΣ)
Επίσης επιτρέπεται η λήψη δανείου με ασφάλεια την εκχώρηση εσόδων από εξειδικευμένες επιχορηγήσεις ή από το τμήμα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π.), που προορίζονται για επενδυτικές δραστηριότητες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης - Σ.Α.Τ.Α.), υπό την προϋπόθεση ότι το δάνειο συνάπτεται για την εξυπηρέτηση ή εκτέλεση συγκεκριμένων ενεργειών ή δράσεων, που προβλέπονται από τη Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Σ.Α.Τ.Α.) ή την εξειδικευμένη επιχορήγηση.
Στους πιο πάνω περιορισμούς δεν περιλαμβάνονται τα κάθε είδους λοιπά έσοδα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα οποία είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται για λήψη δανείων, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος, κατόπιν εκχωρήσεως ή ενεχυριάσεως, με την επιφύλαξη τυχόν ρητής αντίθετης διάταξης. (άρθρο 176 παρ.5 του Ν.3463/2006)
Από το νομοθέτη τίθενται περιορισμοί αναφορικά με συγκεκριμένους οικονομικούς πόρους, οι οποίοι επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται για την εξασφάλιση του δανείου. Ειδικότερα, τα έσοδα από εξειδικευμένες επιχορηγήσεις ή από το τμήμα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π.), που προορίζονται για επενδυτικές δραστηριότητες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης - Σ.Α.Τ.Α.), μπορούν να εκχωρηθούν μόνο υπό την προϋπόθεση ότι το δάνειο συνάπτεται για την εξυπηρέτηση ή εκτέλεση συγκεκριμένων έργων ή προμηθειών, που προβλέπονται από τη Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Σ.Α.Τ.Α.) ή την εξειδικευμένη επιχορήγηση. Οι ανωτέρω περιορισμοί, μετά την έναρξη ισχύος της παρ. 3 του άρθρου 45 του ν. 3731/2008, δεν καταλαμβάνουν τα κάθε είδους λοιπά έσοδα των Ο.Τ.Α., με την επιφύλαξη τυχόν αντίθετης ρητής διάταξης.
Στις ρητές αντίθετες διατάξεις συγκαταλέγονται αυτές που, στο πλαίσιο της αρχής της νομιμότητας της διοικητικής δράσης, ρυθμίζουν τον τρόπο κατανομής και διαχείρισης των οικονομικών εσόδων των Ο.Τ.Α., με βάση τον άμεσο και ειδικό δημόσιο σκοπό για τον οποίο διατίθενται, όπως είναι οι διατάξεις των άρθρων 113 παρ. 6 περ. β΄ του ν. 1892/1990 και 34 του ν. 3697/2008. Ο νομοθετικός δε ρητός προορισμός των ανωτέρω εσόδων τα καθιστά ακατάσχετα υπό την έννοια του άρθρου 4 του ν. 3068/2002 (ΦΕΚ Α΄ 274) και, ως εκ τούτου, ανεκχώρητα.
Επομένως, οι Κ.Α.Π. που προορίζονται για την κάλυψη γενικών και λειτουργικών αναγκών των Ο.Τ.Α., δεν επιτρέπεται να εκχωρούνται αδιακρίτως και στο σύνολό τους, αλλά μόνο αφού ληφθούν υπόψη οι κατά περίπτωση ειδικές ρυθμίσεις - όπως οι προαναφερθείσες των άρθρων 113 παρ. 6 περ. β΄ του ν. 1892/1990 και 34 του ν. 3697/2008 - που ορίζουν τα ποσοστά της υποχρεωτικής τους δέσμευσης για την κάλυψη συγκεκριμένων δαπανών (Ελ.Συν. Τμ. Μείζονος Απόφαση 3118/2011, Τμ.6 Απόφαση 525/2012) .
Δανειακές συμβάσεις που έχουν συναφθεί πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, με εκχώρηση ή ενεχυρίαση λοιπών εσόδων, θεωρούνται νόμιμες (περιπτ. β παρ 3 άρθρο 45 Ν. 3731/08)
Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) μπορούν να προβούν σε εκχώρηση των απαιτήσεών τους προς εξόφληση νομίμως ανειλημμένης οφειλής. (ΓνΝΣΚ 577/1993)
Τα τοκοχρεολύσια των δανείων εντάσσονται στις υποχρεωτικές δαπάνες. (άρθρο 158 παρ.1ζ του Ν.3463/2006)
Τα έσοδα των Δήμων που προέρχονται από την επιβολή τελών ή δικαιωμάτων σχετικών με τη λειτουργία των κοιμητηρίων και από τη λειτουργία των μη ενοριακών ναών των κοιμητηρίων, προεχόντως λόγω του ειδικού προορισμού τους για την εκπλήρωση των ανωτέρω αναφερόμενων ειδικών δημοσίων σκοπών, δεν επιτρέπεται να εκχωρούνται στο σύνολό τους λόγω ενεχύρου ως ασφάλεια για τη λήψη δανείου από Ο.Τ.Α., όταν το προϊόν του δανείου προορίζεται να διατεθεί για την εξυπηρέτηση άλλων σκοπών. Κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης. (Ελ. Συν. Κλιμάκιο Ζ' Πράξη 274/2016)
Το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι μη νομίμως προβλέπεται η υποχρέωση του Δήμου να καταβάλει «εξ ιδίων χρημάτων» στο Τ.Π.Δ. τις οφειλόμενες δόσεις του δανείου, στην περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο, κατά τη διάρκεια αποπληρωμής του, τα εκχωρηθέντα έσοδά του δεν επαρκούν για την εξυπηρέτηση του τελευταίου, δεδομένου ότι στα χρήματα αυτά περιλαμβάνονται τα δικαιώματα ταφής και άλλα έσοδα από την εν γένει λειτουργία του κοιμητηρίου του Δήμου με βάση το άρθρο 4 του ν.582/1968, τα οποία επιτρέπεται να διατίθενται, μόνον για την κάλυψη των δαπανών της συντήρησης και εν γένει λειτουργίας του κοιμητηρίου του Δήμου, το δε προϊόν της ελεγχόμενης δανειακής σύμβασης δεν πρόκειται να διατεθεί για την εξυπηρέτηση του προαναφερόμενου ειδικού δημόσιου σκοπού. Η ως άνω πλημμέλεια κρίνεται ουσιώδης, εν όψει της εκπεφρασμένης βούλησης του Δήμου να χρησιμοποιήσει για την εξυπηρέτηση του υπό σύναψη δανείου τα μη δυνάμενα να εκχωρηθούν στο πλαίσιο της ελεγχόμενης δανειακής σύμβασης έσοδα από τη λειτουργία του δημοτικού κοιμητηρίου. Κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου δανειακής σύμβασης μεταξύ του Δήμου και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων για την αναχρηματοδότηση ήδη συναφθέντος μεταξύ των ίδιων μερών δανείου. (Ελ. Συν. Κλιμάκιο Ζ' Πράξη 326/2016)
8. Εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου
Εγγυήσεις του Δημοσίου για τη σύναψη δανείων παρέχονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών. Η εγγύηση μπορεί να παρέχεται με όρους που αφορούν τη χρονική διάρκεια, τις προϋποθέσεις για την παροχή και εξόφληση του δανείου και τις ασφάλειες που πρέπει να παράσχει ο δανειζόμενος, στις οποίες μπορεί να περιλαμβάνεται και η εκχώρηση πόρων. (άρθρο 265 παρ.5 του Ν.3852/2010)
Οι ως άνω διατάξεις εξακολουθούν να ισχύουν και μετάτην έκδοση του ν. 3871/2010 «Δημοσιονομική διαχείριση και ευθύνη» (Φ. Α΄141), στο άρθρο 39 του οποίου ορίζεται ότι το Υπουργείο Οικονομικών είναι αποκλειστικά αρμόδιο για την παροχή εγγυήσεων για λογαριασμό του Δημοσίου. Και τούτο διότιοι διατάξεις της παρ. 5 του άρθρου265 του ν. 3852/2010 είναι ειδικότερες, εφαρμοζόμενες αποκλειστικώς στις περιπτώσεις συνομολόγησης δανείων εκ μέρους των δήμων και των περιφερειών. Επιπροσθέτως, ενόψει του καθοριστικού ρυθμιστικού ρόλου του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και των ουσιωδών αρμοδιοτήτων που του έχουν απονεμηθείσε σχέση με τον καθορισμότων προϋποθέσεων λήψης δανείων, στο επίπεδο της ρύθμισης της πιστοληπτικής πολιτικής διαδικασίαςσυνομολόγησης δανείων εκ μέρους των περιφερειών και δήμων (βλ. άρθρο 264 του ν. 3852/2010), δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί καταργημένη η συναρμοδιότητά του αφενόςνα παρέχει εγγυήσεις, αφετέρου να θέτει συγκεκριμένους όρους σε σχέση με τα προβλεπόμενα ζητήματα της χρονικής διάρκειας της δανειακής σύμβασης, των προϋποθέσεων για τηνπαροχή και εξόφληση του δανείου και των ασφαλειών που πρέπει να παρασχεθούν. (Ελ.Συν.Τμ.6 Απόφαση 2207/2011)
9. Ο Δήμος ως εγγυητής
Οι προϋποθέσεις που τίθενται από τις διατάξεις του άρθρου 176 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 72 και 264 του ν. 3852/2010, σχετικά με τη συνομολόγηση δανείων από τους δήμους, πρέπει να πληρούνται ακόμα και όταν οι δήμοι ενέχονται ως τρίτοι εγγυητές σε δανειακές συμβάσεις με αναγνωρισμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας ή του εξωτερικού. Ειδικότερα, στην περίπτωση που ο δήμος ενέχεται ως εγγυητής η παροχή εγγύησης συνομολογείται με σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, που από 1.1.2011 εκδίδεται επί τη βάσει γνωμοδότησης της Οικονομικής Επιτροπής, η οποία πάντως δύναται, με σχετική απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του συνόλου των μελών της, να μην γνωμοδοτήσει σχετικά και να παραπέμψει, λόγω σπουδαιότητας, το ζήτημα στο Δημοτικό Συμβούλιο. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αναφέρεται ρητά τόσο στη γνωμοδότηση της Οικονομικής Επιτροπής όσο και στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου το επιτόκιο δανεισμού, η διάρκεια του δανείου και η τοκοχρεολυτική δόση.(Ελ. Συν. Κλιμ. Ζ Πράξη 443/2012, 108/2012)
Δεν είναι δυνατή η παροχή εγγυήσεων εκ μέρους των ΟΤΑ για δάνεια που συνάπτουν δημοτικές επιχειρήσεις που έχουν συστήσει οι ίδιοι ή μετέχουν σε αυτές, διότι τούτο συνεπάγεται ισοδύναμο αποτέλεσμα προς χρηματοδότηση γεγονός που απαγορεύεται ρητά σύμφωνα με το άρθρο 277 παρ 8 του ΔΚΚ. Αυτό δεν ισχύει για δάνεια που συνάπτονται με το ταμείο παρακαταθηκών και δανείων. (Γνωμ. ΝΣΚ 501/04)
Δεν προκύπτει ότι τα οικονομικά στοιχεία της δανειζόμενης επιχείρησης που προσκομίστηκαν στο Ταμείο Παρακαταθηκών αξιολογήθηκαν ενδελεχώς ως προς τη βιωσιμότητα της επιχείρησης, την ορθολογική της οργάνωση και την εν γένει πιστοληπτική της ικανότητα, σύμφωνα και με τις απαιτήσεις του άρθρου 8 του πδ 256/1984, παρά μόνο τα στοιχεία που αποδεικνύουν κατά τις διατάξεις των ν. 3463/2006 και 3852/2010 την πιστοληπτική ικανότητα του εγγυητή Δήμου, ο οποίος όμως δεν είναι ο άμεσα αντισυμβαλλόμενος του Ταμείου (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Ζ' Πράξη 108/2012)
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για χορήγηση εγγύησης προς τη δανειολήπτριας Δ.Ε.Υ.Α. δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν προκύπτει ούτε από το κείμενό της ούτε από τα στοιχεία του φακέλου ότι προηγήθηκε της έκδοσής της σχετική γνωμοδότηση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, σύμφωνα με το άρθρο 72 του ν.3852/2010 (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Ζ' Πράξη 108/2012)
Οι τυχόν ανεξόφλητες οφειλές κατά την 1.1.2014, καθώς και κατά την 1.1.2015 από χορηγηθέντα δάνεια από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων σε ΔΕΥΑ, τα οποία εξυπηρετούνται με παρακράτηση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων των οικείων δήμων οι οποίοι είχαν παράσχει τη σχετική εγγύηση για τη συνομολόγησή τους δύναται να εξοφληθούν χωρίς επιπλέον επιβαρύνσεις, εντός του 2014 για οφειλές έτους 2013 και εντός του 2015 για οφειλές έτους 2014, κατά το μέγιστο σε έντεκα (11) μηνιαίες ισόποσες δόσεις κατά έτος, αρχής γενομένης από 1.1.2014, για τις οφειλές του 2013 και από 1.1.2015 για τις οφειλές του 2014 με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. (άρθρο 34 ν. 4257/2014)
10. Συνομολόγηση δανείων από Συνδέσμους
Η συνομολόγηση δανείων από τους Συνδέσμους, για την εκπλήρωση σκοπών της αρμοδιότητας ή της δράσης τους, συμπεριλαμβανομένης και της αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων ή μη οφειλών, γίνεται ύστερα από απόφαση των διοικητικών τους συμβουλίων, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη συναίνεση των δημοτικών ή κοινοτικών συμβουλίων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που είναι μέλη τους. Οι ρυθμίσεις του άρθρου 176 εφαρμόζονται, αναλόγως, για τη συνομολόγηση των ανωτέρω δανείων. (άρθρο 247 παρ.9 του Ν.3463/2006)
11. Λειτουργικές δαπάνες
Ως λειτουργικές δαπάνες χαρακτηρίζονται αυτές που δεν προβλέπονται μεν από διάταξη νόμου, όμως: α) είναι λειτουργικές για τον οικείο Ο.Τ.Α., συνάδουν δηλαδή πρόδηλα με την αποστολή καιτις αρμοδιότητέςτου και συμβάλλουν στην εκπλήρωση των σκοπών του ή στην αντιμετώπιση των λειτουργικών αναγκών του, υπό την έννοια ότι η μη πραγματοποίησή τους θα προκαλούσε πρόβλημα στη λειτουργία της υπηρεσίας ή θα εμπόδιζε την επιδίωξη των νόμιμων σκοπών του, β) σχετίζονται με την ανάπτυξη εκ μέρους του Ο.Τ.Α. δραστηριοτήτων, οι οποίες προάγουν τα κοινωνικά, πολιτικά, πνευματικά και οικονομικά συμφέροντα των δημοτών του ή συμβάλλουν στην ενεργό συμμετοχή τους για την προαγωγή των τοπικών υποθέσεων και δραστηριοτήτων του Ο.Τ.Α. και γ) ανταποκρίνονται στο ανάλογο ή προσήκον μέτρο, χωρίς να υπερβαίνουν τα εύλογα όρια που διαγράφονται με την τήρηση της αρχής της οικονομικότητας, ενόψει των συνθηκών πραγματοποίησής τους.
Οι Ο.Τ.Α. μπορούν να συνομολογούν με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας ή του εξωτερικού και με κάθε είδους δημόσιους οργανισμούς και νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου δανεισμό, με τη μορφή βραχυπρόθεσμων πιστώσεων Ανοιχτών Αλληλόχρεων Λογαριασμών ή συμβάσεων δημιουργίας χρεωστικού υπολοίπου σε λογαριασμούς καταθέσεων αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση των λειτουργικών τους δαπανών, υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που περιγράφονται στη διάταξη της παρ. 7 του άρθρου 176 του Κ.Δ.Κ. (Απόφ. VI Τμήμ. 1889/2010) (Πρακτικός Οδηγός για τον έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο των Δημοσίων Συμβάσεων των Δήμων, Περιφερειών και των νομικών τους προσώπων - σελ.111)
ΟΜΩΣ, Μετά την ισχύ του άρθρου 264 του ν.3852/2010 οι δήμοι μπορούν να συνάπτουν δάνειο μόνο για τη χρηματοδότηση επενδύσεων ή για τη χρηματοδότηση των χρεών τους, εφόσον πληρούνται οι τασσόμενες στο άρθρο αυτό προϋποθέσεις, και το οποίο (δάνειο) υποχρεωτικά θα πρέπει να είναι τοκοχρεωλυτικό και όχι σύμβαση πίστωσης ανοιχτού αλληλόχρεου λογαριασμού. Η άποψη αυτή άλλωστε επιρρωνύεται και από το γεγονός ότι, και υπό το καθεστώς ισχύος του άρθρου 176 του ν.3463/2006, η σύναψη σύμβασης πίστωσης ανοιχτού αλληλόχρεου λογαριασμού ήταν επιτρεπτή μόνο για την κάλυψη βραχυπρόθεσμων αναγκών ρευστότητάς τους για τη χρηματοδότηση των λειτουργικών τους αναγκών και όχι για επενδυτικούς σκοπούς. Κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 264 του ν.3852/2010 και 176 του ν.3463/2006, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου ενέκρινε για τη χρηματοδότηση της σύνταξης 4 μελετών τη σύναψη σύμβασης παροχής πίστωσης με ανοιχτό (αλληλόχρεο) λογαριασμό αντί της σύμβασης τοκοχρεολυτικού δανείου. Κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης. (Ελ. Συν. Κλιμ. Ζ' Πράξη 258/2016)
12. Νομικό πλαίσιο περί προστασίας του καταναλωτή
Το σχετικό νομικό πλαίσιο περί προστασίας του καταναλωτή καταλαμβάνει και τη σύναψη δανειακών συμβάσεων των Δήμων, έτσι ώστε οι τελευταίοι να προστατεύονται, όπως και οι ιδιώτες καταναλωτές, από κάθε μη νόμιμη δέσμευση, που η αντισυμβαλλόμενη Τράπεζα επιχειρεί να συμπεριλάβει στη σύμβαση. Η απαρίθμηση τέτοιων μη νόμιμων δεσμεύσεων (συμβατικών όρων ή/και πρακτικών) στο νομικό πλαίσιο περί προστασίας του καταναλωτή είναι ενδεικτική και δεν αποκλείει και το χαρακτηρισμό και άλλων όρων της ελεγχόμενης σύμβασης από το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά τον προσυμβατικό έλεγχο της σχετικής δανειακής σύμβασης μεγάλης οικονομικής αξίας, ως καταχρηστικών και κατ΄ ακολουθίαν τούτου μη νόμιμων. Οι όροι σύμβασης του δανείου πρέπει να μην είναι αντίθετοι με τους όρους της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου. (Ελ. Συν. Τμ. 6 Πράξη 155/2008)
13. Ποινική ευθύνη
Όποιοι παραβαίνουν τις διατάξεις των παραγράφων 2, 3, 4 και 6 του άρθρου 176 διώκονται για παράβασητου άρθρου 259 του Ποινικού Κώδικα και παραλλήλως ευθύνονται κατά τις διατάξεις του άρθρου 141 (πλέον 232 του Ν.3852/2010). (άρθρο 176 παρ.10 του Ν.3463/2006)
Για την ποινική και αστική ευθύνη όσων έχουν την επιμέλεια ή τη με οποιονδήποτε τρόπο διαχείριση δημόσιας περιουσίας ή περιουσίας οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης ή περιουσίας νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (ολική ή μερική ή μόνο για ορισμένη πράξη) για πράξεις ή παραλείψεις, τις οποίες τελούν για την εξυπηρέτηση της αναδιάρθρωσης ή διαγραφής δανείων, οφειλών ή χρεών, δείτε την ενότητα:
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ » ΕΥΘΥΝΕΣ - ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΑ » ΑΛΛΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ » Ποινικές ευθύνες » Εξυπηρέτηση αναδιάρθρωσης ή διαγραφής δανείων, οφειλών ή χρεών
14. Ενδεικτικοί μη νόμιμοι όροι δανειακών συμβάσεων
- Το Τ.Π.Δ. επιτρέπεται μεν να βαρύνει τους αντισυμβαλλομένους του Ο.Τ.Α. με το σύνολο των εξόδων του για την εξέταση της αίτησης δανειοδοτήσεώς τουςκαι των τυχόν δαπανών του για την εξασφάλιση του ποσού του δανείου (εγγραφή υποθήκης, προσημείωση κ.α.), πλην όμως τα ποσά αυτά (έξοδα και δαπάνες) θα πρέπει να προσδιορίζονται και εξειδικεύονται στη δανειακή σύμβαση καθώς και να μη κλιμακώνονται ανάλογα με το ποσό του δανείου που ζητείται. (Ελ.Συν. Τμ. VI Απόφαση 3018/2012,3019/2012, Κλιμ.Ζ Πράξη 443/2012)
- Δεν είναι νόμιμος ως καταχρηστικός ο περιεχόμενος σε άρθρο της δανειακής σύμβασης όρος, ότι για τον υπολογισμό των τόκων το έτος καθορίζεται σε 360 ημέρες αντί 365, με συνέπεια την πρόσθετη επιβάρυνση του δανειολήπτη του Δήμου για κάθε ημέρα κατά 1,3889%. (Ελ. Συν. Πράξη VI Τμήματος 5/2009, Ελ.Συν. Πράξη 74/2011 Κλιμάκιο Z)
- Mη νόμιμα επιτρέπεται η μονομερής, εκ μέρους της Τράπεζας, καταγγελία της σύμβασης, χωρίς την τήρηση οποιασδήποτε προθεσμίας, με μονομερή δήλωσή της και αζημίως γι' αυτήν (Ελ. Συν. Πράξη Ζ΄ Κλιμακίου 86/2009)
- Mη νόμιμος, ως καταχρηστικός, είναι ο όρος σύμφωνα με τον οποίο ο Δήμος παραιτείται από κάθε δικαίωμα συμψηφισμού ή επίσχεσης της Τράπεζας, ενώ αυτή έχει για την οφειλή δικαίωμα συμψηφισμού προς οποιαδήποτε άλλη ανταπαίτηση του δανειολήπτη. (Ελ. Συν. Πράξη Ζ΄ Κλιμακίου 86/2009)
- Δεν καθίσταται σαφές αν το εκχωρούμενο με βάση την ελεγχόμενη δανειακή σύμβαση ποσό νομίμως εκχωρείται, με την παραχώρηση από το Δήμο για την εξασφάλιση του δανείου γενικά των εσόδων του από οποιαδήποτε πηγή και αιτία, χωρίς περαιτέρω να εξειδικεύεται το είδος, η κατηγορία και το ποσοστό των παραχωρούμενων εγγυήσεων (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Ζ' Πράξη 286/2011- ανακλήθηκε με την απόφαση Ελ. Συν. 525/2012 Τμ. 6),Πράξη 337/2011,Πράξη 344/2011,108/2012) Δεν καταλείπεται αμφιβολία ότι για την εξασφάλιση του δανείου τα ποσά που θα εκχωρηθούν είναι από αυτά που δύνανται να εκχωρηθούν προκύπτει ότι έχουν ληφθεί υπ' όψιν και συνυπολογιστεί τα ποσά που απαιτούνται για την κάλυψη των λοιπών γενικών και λειτουργικών αναγκών του Δήμου (Ελ. Συν. Τμ. Μείζονος Απόφαση 3118/2011).
- Η παραχώρηση από το Δήμο γενικώς και αδιακρίτως των απαιτήσεών του από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους αντίκειται στην αρχή της νομιμότητας. (Ελ.Συν. Πράξη 7/2011 Κλιμάκιο Z)
- Δεν καθίσταται σαφές, εάν το εκχωρούμενο από την ελεγχόμενη δανειακή σύμβαση ποσό, συναθροιζόμενο με τα όσα έχουν συνομολογηθεί με προηγούμενες δανειακές συμβάσεις, λαμβανομένων υπόψη και των περιορισμών που τίθενται από ειδικές διατάξεις σχετικά με τα ποσοστά υποχρεωτικής δέσμευσης των ΚΑΠ και των λοιπών εσόδων των ΟΤΑ για την κάλυψη συγκεκριμένων λειτουργικών και ανελαστικών δαπανών, νομίμως εκχωρείται. (Ελ.Συν.Κλιμάκιο Z Πράξη 88/2011, 123/2011, 233/2011, 321/2011, )
- Αοριστία όρων της δανειακής σύμβασης: π.χ. Ο όρος που προβλέπει υποχρέωση του Δήμου να καταβάλει «εξ ιδίων χρημάτων» στο Ταμείο τις οφειλόμενες δόσεις του δανείου είναι αόριστος. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z Πράξη 34/2011, 62/2011, 88/2011, 123/2011, 233/2011, 256/2011, Ελ.Συν. Κλιμάκιο Ζ' Πράξη 286/2011- ανακλήθηκε με την απόφαση Ελ. Συν. 525/2012 Τμ. 6), Πράξη 321/2011, Πράξη 337/2011, Πράξη 344/2011,108/2012 - ανακλήθηκε με την απόφαση Ελ. Συν. 1715/2012 Τμ. 6)
- Η οριζόμενη στη σύμβαση ρήτρα έκπτωσης, δηλαδή η δυνατότητα του πιστωτικού ιδρύματος να καταγγείλει την σύμβαση και να επιδιώξει την είσπραξη του συνόλου της οφειλής στην περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής οποιασδήποτε ετήσιας δόσης ή παράβασης οποιουδήποτε όρου της σύμβασης, αντίκειται στις διατάξεις του ν. 2251/1994. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z Πράξη 62/2011, 74/2011, 88/2011, 123/2011, 233/2011, 256/2011, ) .(Ελ.Συν. Κλιμάκιο Ζ' Πράξη 286/2011- ανακλήθηκε με την απόφαση Ελ. Συν. 525/2012 Τμ. 6),Πράξη 321/2011,Πράξη 337/2011,Πράξη 344/2011, 108/2012- ανακλήθηκε με την απόφαση Ελ. Συν. 1715/2012 Τμ. 6)
- Το προβλεπόμενο δικαίωμα του πιστωτικού ιδρύματος να ζητήσει τόκους επί τόκων που, όπως αναφέρεται «στηρίζεται στο άρθρο 12 παρ.1 του ν. 2601/1998», είναι αόριστο και καταχρηστικό. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z Πράξη 62/2011, 88/2011, 123/2011, 233/2011, 286/2011- ανακλήθηκε με την απόφαση Ελ. Συν. 525/2012 Τμ. 6, )
- Δεν εξειδικεύονται, με τη ρητή αναγραφή ενός εκάστου εξ αυτών, τα ήδη εκχωρηθέντα με τις προηγούμενες δανειακές συμβάσεις έσοδα καθώς και οι λοιποί όροι των συμβάσεων αυτών που αποτελούν όρους της ελεγχόμενης, ώστε να καθίστανται σαφείς οι υποχρεώσεις του Δήμου και να αποφευχθεί η θεμελίωση εξ αυτού του λόγου οποιασδήποτε μελλοντικής ενδοσυμβατικής ευθύνης του Δήμου (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Ζ' Πράξη 321/2011)
- Καταχρηστικός ο όρος που δίνει τη δυνατότητα στην Τράπεζα να τροποποιήσει μονομερώς το περιθώριο προσαύξησης. (Ελ.Συν. Πράξη 74/2011 Κλιμάκιο Z)
-Δεν προκύπτει εάν το οφειλόμενο ποσό από τον Ενιαίο Σύνδεσμο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων και στη συνέχεια από τους εγγυητές - Δήμους είναι για καθένα από αυτούς εντός των ορίων που προβλέπονται στο άρθρο 264 του ν. 3852/2010. (Ελ.Συν. Πράξη 174/2011 Κλιμάκιο Z)
- Η εφάπαξ επιβάρυνση που ανέρχεται σε ποσοστό επί του ποσού του δανείου συνιστά όρο που έχει τεθεί καταχρηστικά, διότι παραβιάζει την αρχή της διαφάνειας και διαταράσσει την ισορροπία των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλομένων σε βάρος του Δήμου. (Πρ.Ζ'Κλιμ. 234/2010)
- Μη νομίμως και καταχρηστικώς δεν εξειδικεύεται η μετακύλιση φόρων και τελών που συνδέονται με τη σύμβαση σε βάρος του Δήμου.
- Καταχρηστικώς αναγνωρίζεται στην τράπεζα η δυνατότητα, αφ' ενός μεν να καταγγείλει μονομερώς και αζημίως τη σύμβαση σε περίπτωση που επιβληθεί αναγκαστική κατάσχεση ή σε περίπτωση που διενεργηθεί άλλη πράξη αναγκαστικής εκτέλεσης από οποιονδήποτε πιστωτή σε βάρος του δήμου, αφ' ετέρου δε να καταγγείλει τη σύμβαση σε περίπτωση που ο οφειλέτης καταστεί μειωμένης φερεγγυότητας, χωρίς μάλιστα να προσδιορίζονται ο μηχανισμός και τα κριτήρια που θα εφαρμοστούν για τη διάγνωση της οικονομικής κατάστασης του δήμου. (Πρ. Ζ' Κλιμ. 234/2010 και. Απόφ. VI Τμήμ. 2732/2010)
- Καταχρηστική είναι η ρήτρα εκπτώσεως κατά το μέρος που παρέχει στην Τράπεζα το δικαίωμα να προβεί σε καταγγελία της σύμβασης σε περίπτωση που ο Δήμος παραλείψει να την ενημερώσει εγγράφως σχετικά με τυχόν εκποίηση κάποιου περιουσιακού του στοιχείου ή την τυχόν σύναψη νέου δανείου. (Ελ.Συν. Κλ.Ζ Πράξη 266/2010)
Περισσότερους καταχρηστικούς όρους μπορείτε δείτε στην Ελ.Συν.Κλμ.Ζ Πράξη 170/2015.
15. Αλληλόχρεοι λογαριασμοί
Μετά την ισχύ του άρθρου 264 του ν.3852/2010 οι δήμοι μπορούν να συνάπτουν δάνειο μόνο για τη χρηματοδότηση επενδύσεων ή για τη χρηματοδότηση των χρεών τους, εφόσον πληρούνται οι τασσόμενες στο άρθρο αυτό προϋποθέσεις, και το οποίο (δάνειο) υποχρεωτικά θα πρέπει να είναι τοκοχρεωλυτικό και όχι σύμβαση πίστωσης ανοιχτού αλληλόχρεου λογαριασμού. Η άποψη αυτή άλλωστε επιρρωνύεται και από το γεγονός ότι, και υπό το καθεστώς ισχύος του άρθρου 176 του ν.3463/2006, η σύναψη σύμβασης πίστωσης ανοιχτού αλληλόχρεου λογαριασμού ήταν επιτρεπτή μόνο για την κάλυψη βραχυπρόθεσμων αναγκών ρευστότητάς τους για τη χρηματοδότηση των λειτουργικών τους αναγκών και όχι για επενδυτικούς σκοπούς. Κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 264 του ν.3852/2010 και 176 του ν.3463/2006, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου ενέκρινε για τη χρηματοδότηση της σύνταξης 4 μελετών τη σύναψη σύμβασης παροχής πίστωσης με ανοιχτό (αλληλόχρεο) λογαριασμό αντί της σύμβασης τοκοχρεολυτικού δανείου. Κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης. (Ελ. Συν. Κλιμ. Ζ' Πράξη 258/2016)
16. Προσυμβατικός έλεγχος
α. Γενικά
Οι δανειακές συμβάσεις υπόκεινται πριν από τη σύναψή τους, στον εκ του Συντάγματος και των εκτελεστικών του νόμων απορρέοντα προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Τα υποβληθέντα στοιχεία αποτελούν προπαρασκευαστικές πράξεις, εν όψει σύναψης δανειακής συμβάσεως, για τις οποίες το Κλιμάκιο δεν έχει την σχετική αρμοδιότητα. Ο έλεγχος δε αυτός θα καταστεί δυνατός μόνο μετά την έγκριση των όρων του δανείου από το Δ.Σ. του Δήμου και την κατάρτιση του σχεδίου της σχετικής δανειακής συμβάσεως, οπότε και θα πρέπει να υποβληθεί για έλεγχο νομιμότητας πλήρης ο φάκελος. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 361/2012)
Δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι με την περιέλευση στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων της αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου, με την οποία εγκρίθηκαν οι καθορισθέντες από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου όροι του δανείου, επήλθε και συνομολόγηση της δανειακής συμβάσεως κατ' άρθρο 192 ΑΚ, δεδομένου ότι με την απόφαση αυτή του Δημοτικού Συμβουλίου περατώνεται η σχετική διοικητική διαδικασία με την οποία αποφασίζεται από το αρμόδιο όργανο η σύναψη δανείου, η δε συνομολόγηση της δανειακής συμβάσεως έπεται της διαδικασίας αυτής και επέρχεται με την υπογραφή του συμβατικού κειμένου από το Δήμαρχο, ο οποίος και μόνο έχει εκ του νόμου τη σχετική αρμοδιότητα. Αλλωστε, κατά πάγια νομολογία, ο προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου διενεργείται πριν από τη σύναψη της οικείας συμβάσεως και επομένως, πριν αυτή υπογραφεί, αφού με την υπογραφή της συμβάσεως οι συμβαλλόμενοι αποδέχονται το κείμενο αυτής ως (δεσμευτική) συμβατική ρύθμιση. Συνεπώς, υπό την εκδοχή ότι η δανειακή σύμβαση μεταξύ δήμου και πιστωτικού ιδρύματος ή χρηματοπιστωτικού οργανισμού καταρτίζεται με μόνη την περιέλευση στο αντισυμβαλλόμενο μέρος της αποφάσεως του δημοτικού συμβουλίου, με την οποία εγκρίνονται οι όροι του δανείου, στην υπό κρίση περίπτωση, το Κλιμάκιο θα όφειλε να απόσχει του ελέγχου λόγω ελλείψεως ελεγκτικής αρμοδιότητας, αφού η οικεία σύμβαση θα είχε ήδη συναφθεί. (Ελ. Συν. Κλιμ. Ζ' Πράξη 396/2012)
Το ελεγχόμενο σχέδιο πράξης πρόσθετης ρύθμισης συνιστά αναθεωρητική σύμβαση με την οποία τροποποιούνται όροι δανειακών συμβάσεων, οι οποίες, δεν υποβλήθηκαν σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Συνεπώς και η εν λόγω τροποποιητική σύμβαση, δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Κλιμακίου τούτου, αφού ο έλεγχος της τελευταίας θα οδηγούσε σε ανεπίτρεπτο παρεμπίπτοντα έλεγχο των ήδη συναφθεισών ως άνω αρχικών δανειακών συμβάσεων και τούτο ανεξαρτήτως της διάταξης της παρ. 4 του άρθρου 2 του ν. 4038/2012 (Α΄ 14), σύμφωνα με την οποία θεωρούνται ως νομίμως συναφθείσες όλες οι συμβάσεις μεταξύ του Τ.Π.Δ. και των φορέων Ο.Τ.Α., αφού ο λόγος για τον οποίο το Κλιμάκιο δεν ελέγχει την τροποποιητική σύμβαση δεν αφορά στην νομιμότητα ή μη των αρχικών συμβάσεων, αλλά στο γεγονός ότι με την έκφραση κρίσης επ' αυτής ουσιαστικά προβαίνει και σε κρίση επί των αρχικών δανειακών συμβάσεων, στις οποίες αυτή ρητά παραπέμπτει, οι οποίες, όμως ήδη εκτελούνται. Απέχει του ελέγχου. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 300/2012)
Το στοιχείο του επικαίρου καταλαμβάνει όχι μόνο την υποβολή των προσφορών αλλά και την περαίωση της όλης διαδικασίας, καθώς και τη συνακόλουθη υποβολή των σχετικών της διαγωνιστικής διαδικασίας στο Ελεγκτικό Συνέδριο προς έλεγχο στοιχείων, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. (Ελ.Συν. Τμ.6 Απόφαση 2044/2010, Κλιμ. Ζ' Πράξη 128/2010)
β. Απαιτούμενα δικαιολογητικά φακέλου για προσυμβατικό έλεγχο δανειακής συμβάσεως μεταξύ του Δήμου και του ΤΠΔΔ, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 49 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 3943/2011
1. Εισήγηση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου σχετικά με την ανάγκη συνάψεως της εν λόγω δανειακής σύμβασης, (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
2. Βεβαίωση του Δήμου σχετικά με την τυχόν πραγματοποίηση ελέγχων για τη διαπίστωση του ακριβούς ύψους του χρεωστικού ανοίγματος του Δήμου προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
3. Την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου, με την οποία το Δημοτικό Συμβούλιο αποδέχθηκε την ύπαρξη χρεωστικού ανοίγματος στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, σύμφωνα με τα εις χείρας του Ταμείου παραστατικά, αλλά και τα τηρούμενα από το Δήμο στοιχεία, (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
4. Την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου, με την οποία αποφασίσθηκε η υποβολή αιτήματος προς το Ταμείο για τη χορήγηση του επίμαχου δανείου, με σκοπό την κάλυψη του χρεωστικού υπολοίπου, (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
5. Ο φάκελος με τα υποβληθέντα στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων δικαιολογητικά τόσο για την έγκριση όσο και για τη συνομολόγηση του δανείου, όπως αυτά έχουν ορισθεί με τις αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου, (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
6. Η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων με την οποία εγκρίνεται το αίτημα του Δήμου για τη χορήγηση δανείου (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
7. Τις αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου σχετικά με την αποδοχή των όρων του δανείου, (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
8. Τα έγγραφα του Δήμου προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση σχετικά με την έγκριση των ανωτέρω αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου, (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
9. Τυχόν εγκριτική απόφαση, από το Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, της αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου, (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
10. Την υποβληθείσα στο Τ.Π.Δ. βεβαίωση, με την οποία ο Δήμος δηλώνει τα έσοδα που θα χρησιμοποιηθούν ως ίδια χρήματα σε περίπτωση που για οποιοδήποτε λόγο κατά τη διάρκεια του δανείου δεν επαρκούν τα εκχωρούμενα με τη δανειακή σύμβαση έσοδα του Δήμου (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
11. Τη μνημονευόμενη στο σχέδιο δανειακής σύμβασης βεβαίωση, σύμφωνα με την οποία ο Δήμος δεν έχει συνομολογήσει δάνεια με άλλα πιστωτικά ιδρύματα. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 345/2012)
γ. Απαιτούμενα δικαιολογητικά φακέλου για προσυμβατικό έλεγχο δανειακής συμβάσεως μεταξύ του Δήμου και του ΤΠΔ για αγορά ακινήτου από το Δήμο.
1. Αποσπάσματα εφημερίδων, στις οποίες δημοσιεύτηκε πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη συνομολόγηση δανείου ή τυχόν αποσταλείσες επιστολές προς πιστωτικά ιδρύματα και χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 334/2012)
2. Ακριβές αντίγραφο του συνόλου των συνημμένων στην αίτηση του Δήμου προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων εγγράφων (δικαιολογητικά έγκρισης και συνομολόγησης δανείου), καθώς και το ίδιο το κείμενο της εν λόγω αίτησης. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 334/2012)
3. Αναλυτική κατάσταση των εσόδων του Δήμου που εκχωρούνται, σύμφωνα με το άρθρο 5 του σχεδίου δανειακής σύμβασης, εξειδικευμένα κατά κωδικό εσόδου, είδος, κατηγορία, συνολικό ποσό εσόδου, ποσοστό εκχώρησης. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 334/2012)
4. Το έγγραφο της πωλήτριας, με το οποίο γνωστοποιείται προς το Δήμο η έγκριση πώλησης του προαναφερόμενου ακινήτου από τη διοίκηση της Τράπεζας. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 334/2012)
5. Τυχόν εκδοθέν νέο έγγραφο της πωλήτριας, με το οποίο επικαιροποιούνται οι όροι της πώλησης του προαναφερθέντος ακινήτου, δεδομένου ότι η τεθείσα τρίμηνη προθεσμίαγια τη μεταβίβαση του ακινήτου και την εξόφληση του τιμήματος έχει παρέλεθει. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 334/2012)
6. Απόσπασμα πρακτικών της μνημονευόμενης στην απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου συνεδρίασης του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, με την οποία τέθηκαν οι όροι για τη χορήγηση του ελεγχόμενου δανείου, καθώς και το έγγραφο με το οποίο ανακοινώθηκε η έγκρισή του. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 334/2012)
7.Απόσπασμα του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου , από το οποίο να φαίνεται η δέσμευση του ως άνω ακινήτου για ανέγερση αθλητικών εγκαταστάσεων, τις οποίες προτίθεται να κατασκευάσει ο Δήμος ΧΧΧ. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Z- Πράξη 334/2012)
17. Δικαιολογητικά Χ.Ε. - Νομολογία
Δείτε την καρτέλα ΔΑΠΑΝΕΣ ΟΤΑ » 6514 Συμβολαιογραφικά έξοδα και δαπάνες σύναψης δανείων
18. Απαλλαγή από τέλη υπέρ τρίτων
Δείτε σχετικά την ενότητα ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΤΑ » ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ » ΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗ-ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ » Συμβάσεις συνομολόγησης δανείων
Β. Ειδικές περιπτώσεις δανεισμού των Δήμων
1. Δάνεια για αναχρηματοδότηση συναφθέντων δανείων (μέχρι 24.12.2014) (Ν.4316/2014)
Επιτρέπεται η συνομολόγηση δανείων από δήμους και περιφέρειες με αναγνωρισμένα πιστωτικα ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλαδας και του εξωτερικού, με αποκλειστικό σκοπό την αναχρηματοδότηση ήδη συναφθέντων δανείων τους με έναν εκ των ως ανω φορέων, χωρίς τις προϋποθέσεις της παρ. 1 του άρθρου 264 του ν. 3852/2010 (Α' 87). Η σχετική απόφαση του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών. (άρθρο 81 παρ.1 του Ν.4316/2014)
Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, μέσω του δεσμευμένου τομέα, δύναται να χρηματοδοτεί τα δάνεια της προηγούμενης παραγράφου κατ' εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 3965/2011 (Α' 113) και του εδαφίου ίν της παρ. 1α του άρθρου 2 του π.δ. 169/2013 (Α' 272) για αναχρηματοδότηση προς εξυγίανση μόνο των Ο.Τ.Α. Α' και Β' βαθμού, των συνδέσμων, ενώσεων και νομικών προσώπων αυτών. Κατ' εξαίρεση, στις περιπτώσεις που η υπολειπόμενη διάρκεια αποπληρωμής των ήδη συναφθέντων δανείων της προηγούμενης παραγράφου υπερβαίνει την προβλεπόμενη από την παρ. 3 του άρθρου 3 του π.δ. 169/2013, η διάρκεια του χορηγούμενου δανείου για τον προβλεπόμενο στην παρούσα διάταξη σκοπό μπορεί να φθάνει τα τριάντα πέντε (35) έτη. Οι όροι και προϋποθέσεις της χρηματοδότησης καθορίζονται κατά περίπτωση από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών είναι δυνατόν να καθορίζονται οι ειδικότεροι όροι και προϋποθέσεις ένταξης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη ρύθμιση της παρούσας παραγράφου.
Οι υφιστάμενες εκχωρήσεις κατά το χρόνο σύναψης των αναχρηματοδοτούμενων δανειακών συμβάσεων διατηρούνται και ως προς την εξασφάλιση των νέων συμβάσεων. (άρθρο 81 παρ.2 του Ν.4316/2014, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ.2 του άρθρου 73 του Ν.4445/16)
Κατά την έννοια του άρθρου 81 του Ν.4316/2014 είναι επιτρεπτή η εκ μέρους των δήμων και των περιφερειών συνομολόγηση δανείου μεταξύ άλλων και με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για την αναχρηματοδότηση αποκλειστικά και μόνο, ήτοι για την αποπληρωμή δανείων που έχουν ήδη συνάψει οι δήμοι και οι περιφέρειες με αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού (στους οποίους θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι συγκαταλέγεται και το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων), προκειμένου να διευκολυνθεί, μέσω των όρων του νέου δανείου, η οικονομική τους λειτουργία. Παρέπεται ότι η συναπτόμενη κατ' εφαρμογή της ανωτέρω διάταξης σύμβαση δεν συνιστά τροποποίηση των συναφθεισών δανειακών συμβάσεων των αναχρηματοδοτούμενων δανείων ακόμα και στην περίπτωση που ο συμβαλλόμενος δανειστής είναι το ίδιο νομικό πρόσωπο. Ως εκ τούτου, στη δανειακή σύμβαση θα πρέπει να καθίσταται σαφές ότι συνάπτεται νέο δάνειο, το ύψος του οποίου ισούται με το συνολικό άληκτο, κατά την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης ή κατ' άλλη ρητή ημερομηνία, κεφάλαιο των αναχρηματοδοτούμενων δανείων, καθώς και ότι τα δάνεια αυτά αποπληρώνονται με τη σύναψη του νέου δανείου, όλοι δε οι συνομολογούμενοι όροι θα πρέπει να αποτυπώνονται ρητά στη νέα δανειακή σύμβαση, ώστε να καθίστανται αυτοί σαφείς και ορισμένοι. (Ελ.Συν.Κλιμ.Ζ Πράξη 26/2016)
2. Δάνεια για χρηματοδότηση χρεών μέχρι 31.12.2011 (ισοσκελισμός προϋπολογισμού)(Ν. 4038/2012)
Οι προϋποθέσεις της παρ. 1 του άρθρου 264 του ν.3852/2010 (Α' 87) δεν ισχύουν για τη συνομολόγηση δανείων για τη χρηματοδότηση των χρεών των δήμων και των περιφερειών, συμπεριλαμβανομένων και των χρεών που προέρχονται από πάσης φύσεως δαπάνες, μόνο όταν αυτά έχουν προκύψει έως την 31η Δεκεμβρίου 2011. (παρ.1 του άρθρου 2 του Ν.4038/12)
Παρέχεται η δυνατότητα στους δήμους που δεν μπορούν να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους, πριν την προσφυγή στις διατάξεις του άρθρου 262 του ν.3852/2010 και τις ρυθμίσεις της υπ' αριθμ. 43288/4.10.2011 απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών, να εγγράψουν στο σκέλος των εσόδων και σε αναπτυγμένη μορφή του Κ.Α. που αφορά στα δάνεια, το ποσό που αντιστοιχεί αποκλειστικά και μόνο για τα χρέη που έχουν προκύψει μέχρι 31.12.2011, το οποίο θα καλυφθεί με συνομολόγηση δανείου με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ή με πιστωτικά ιδρύματα.
Η συνομολόγηση του δανείου θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μέχρι τις 30.6.2013 [παρατάθηκε με την περίπτ.5 της υποπαρ.Γ.5 του άρθρου πρώτου του Ν.4093/12].
Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η πιστή τήρηση και ανάρτηση των στοιχείων που αφορούν στο Μητρώο Δεσμεύσεων και η σύνταξη ενός Σχεδίου Οικονομικής Υποστήριξης από τον ενδιαφερόμενο Ο.Τ.Α., το οποίο αποτελεί συνοδευτικό στοιχείο του προϋπολογισμού του, εγκρίνεται από το δημοτικό συμβούλιο με αυτόν και συνιστά ταυτόχρονα έγκριση για τη σύναψη του δανείου.
Επίσης, υποβάλλεται και στο Υπουργείο Εσωτερικών, προκειμένου να ελεγχθεί από την Ελεγκτική Επιτροπή του άρθρου 262 του ν.3852/2010, η οποία εξετάζει και τη συμμόρφωση του Ο.Τ.Α. με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Μητρώο Δεσμεύσεων. Το αποτέλεσμα του ελέγχου κοινοποιείται στον αρμόδιο ελεγκτή Νομιμότητας, ο οποίος εξετάζει τη νομιμότητα της απόφασης ψήφισης του προϋπολογισμού στο σύνολό της. Για την εφαρμογή της παρούσας, καθώς και στην περίπτωση που δήμος ή περιφέρεια ενταχθεί στο Ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης και οι σχετικές αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων λαμβάνονται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών τους, ανεξαρτήτως του ύψους ποσού του δανείου. (παρ.2 του άρθρου 2 του Ν.4038/12)
Με τις διατάξεις του ανωτέρω άρθρου:
1. Παρέχεται ρητά, στους ΟΤΑ της χώρας, η δυνατότητα σύναψης δανειακών συμβάσεων με σκοπό την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών τους, που προέρχονται από κάθε μορφής δαπάνες (λειτουργικές ή επενδυτικές). Με τις προϊσχύουσες διατάξεις του άρθρου 264 του ν. 3852/2010, παρεχόταν η δυνατότητα σύναψης δανείου μόνο για επενδυτικούς σκοπούς, με συνέπεια να εγείρονται ζητήματα νομιμότητας κατά τη συνομολόγηση δανείου για παντός είδους ληξιπρόθεσμες οφειλές. Τούτο, ωστόσο, είχε ως αποτέλεσμα να ματαιώνεται, εν μέρει, η εφαρμογή ενός μέτρου που συμβάλει στην οικονομική εξυγίανση των ΟΤΑ. Με τη νέα ρύθμιση, θα είναι δυνατή η δανειοδότηση και για την εξόφληση χρεών που προέρχονται από λειτουργικές δαπάνες. Η συμπερίληψη και των λοιπών χρεών, πλην των προερχομένων από δαπάνες επενδύσεων, ισχύει μόνο για όσα εξ αυτών έχουν γεννηθεί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2011, έτσι ώστε να αποτρέπεται η υπερχρέωση των ΟΤΑ εφεξής.
2. Παρέχεται η δυνατότητα στους δήμους και στις περιφέρειες που δεν μπορούν να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους, πριν από την προσφυγή τους στο Ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης του άρθρου 262 του ν. 3852/2010, να εγγράψουν στο σκέλος των εσόδων και σε αναπτυγμένη μορφή του Κ.Α. που αφορά στα δάνεια, το ποσό που αντιστοιχεί αποκλειστικά και μόνο στα χρέη που έχουν προκύψει μέχρι την 31-12-2011. Το ποσό αυτό θα καλυφθεί με τη συνομολόγηση, έως την 30-9-2012 30.6.2013, δανείου με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ή με πιστωτικά ιδρύματα.
Από τη διάταξη αυτή ορίζονται αναλυτικά οι ειδικότερες προϋποθέσεις εφαρμογής της, όπως:
- η σύνταξη σχετικού σχεδίου οικονομικής υποστήριξης, συνοδευτικού του προϋπολογισμού, από τον ενδιαφερόμενο ΟΤΑ (το σχέδιο των δήμων θα συνταχθεί σύμφωνα με το υπόδειγμα που παραθέτουμε στο Παράρτημα της παρούσας. Ανάλογο υπόδειγμα θα αποσταλεί και για τις περιφέρειες),
- η έγκριση του σχεδίου αυτού με απόφαση του οικείου συμβουλίου, που συνιστά ταυτόχρονα έγκριση για τη σύναψη του δανείου και λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του, ανεξαρτήτως του ύψους του δανείου,
- ο έλεγχος από την Ελεγκτική Επιτροπή του άρθρου 262 του ν. 3852/2010,
-ο έλεγχος, από τον αρμόδιο ελεγκτή νομιμότητας, της νομιμότητας της απόφασης ψήφισης του προϋπολογισμού στο σύνολο της.
Σημειώνεται ότι το υπόδειγμα του Σχεδίου Οικονομικής Υποστήριξης υπάρχει σε ηλεκτρονική μορφή στο διαδικτυακό τόπο του Υπ. Εσωτερικών, στη διεύθυνσηwww.ypes.gr/Το Υπουργείο/ Εγκύκλιοι-Αποφάσεις. Το υπόδειγμα αυτό, αφού συμπληρωθεί, θα αποστέλλεται και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στη διεύθυνσηoikonomika.ota@ypes.gr
(κατεβάστε εδώ τα υποδείγματα της εγκυκλίου)
Όσοι εκ των δήμων έχουν τυχόν προχωρήσει στη σύνταξη σχεδίου οικονομικής υποστήριξης κατ' εφαρμογή της μνημονευόμενης διάταξης, πριν λάβουν γνώση της παρούσας εγκυκλίου, δεν υποχρεούνται να κινήσουν εξαρχής τη διαδικασία για την ενεργοποίηση της διάταξης αυτής. Αντιθέτως, θα καταθέσουν συμπληρωματικά το σχέδιο οικονομικής υποστήριξης, συντεταγμένο κατά το υπόδειγμα του παραρτήματος.
Με τις ανωτέρω περιγραφόμενες ρυθμίσεις, δημιουργείται ένα πλαίσιο με το οποίο παρέχεται η δυνατότητα στους ΟΤΑ να ισοσκελίζουν τον προϋπολογισμό τους, δια της εγγραφής εσόδων από δάνεια, υπό συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις. Οι αποφάσεις με τις οποίες παρέχονται οδηγίες για την κατάρτιση του προϋπολογισμού των δήμων και περιφερειών, δεν υποκαθιστούν σε καμιά περίπτωση τη νομοθεσία που ρυθμίζει τα επιμέρους ζητήματα που άπτονται της εγγραφής εσόδων και εξόδων στον προϋπολογισμό και δεν μπορεί να ρυθμίζουν τα ζητήματα αυτά με διαφορετικό τρόπο. Και αυτό όχι μόνο γιατί οι εν λόγω ρυθμίσεις είναι μεταγενέστερες ή και περιβάλλονται τη μορφή του τυπικού νόμου - και άρα είναι ανώτερης ισχύος - αλλά και διότι η παροχή οδηγιών, από πλευράς των συναρμόδιων Υπουργείων, αποτελεί κατ' ουσίαν εφαρμοστική πράξη των ρυθμίσεων αυτών, έχει δηλαδή ως στόχο να υποβοηθήσει τους αποδέκτες ΟΤΑ στην ορθή εφαρμογή του κείμενου κανονιστικού πλαισίου. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.2/3881/09.02.2012)
Για την εφαρμογή της παραπάνω διαδικασίας οι δήμοι πρέπει:
α) να έχουν τηρήσει πιστά την υποχρέωση αναγραφής των σχετικών στοιχείων στο Μητρώο Δεσμεύσεων,
β) να έχουν συντάξει σχέδιο οικονομικής υποστήριξης, συνοδευτικό του προϋπολογισμού τους,
γ) να έχουν εγκρίνει το σχέδιο αυτό με απόφαση του οικείου συμβουλίου, με απόλυτη πλειοψηφία των μελών του,
δ) να έχουν υποβάλλει το σχέδιο αυτό για έλεγχο στην Ελεγκτική Επιτροπή του άρθρου 282 του ν.3852/2010 και
ε) να εγκριθεί ο προϋπολογισμός τους από τον ελεγκτή νομιμότητας.
Ακολούθως, οι ΟΤΑ απευθύνουν πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, καθώς και σε πιστωτικά ιδρύματα, που δραστηριοποιούνται στην περιοχή τους, για τη σύναψη του ως άνω δανείου.
Με βάση τα ανωτέρω δεν χορηγούνται εγκρίσεις προϋπολογισμών δήμων οι οποίοι έχουν εγγράψει δάνειο στο σκέλος των εσόδων, προκειμένου να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς και δεν έχουν υποβάλει για έλεγχο από την Ελεγκτική Επιτροπή του άρθρου 262 του ν.3852/2010 σχέδιο οικονομικής υποστήριξης, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 2 παρ. 2 του ν.4038/2012 (ΦΕΚ Α', 14) (ΥΠ.ΕΣ. οικ.16868/30.04.2012)
Με την ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 43/26124/29.06.2012 επισημαίνεται ιδιαιτέρως ότιτόσο στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, όσο και στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις του Κράτους, ότι εάν με τις αποφάσεις αναμόρφωσης των προϋπολογισμών, έχουν εγγραφεί έσοδα από δάνεια για την ισοσκέλισή τους, πρέπει πρώτα να ελεγχθούν από την Ελεγκτική Επιτροπή τα σχετικά Σχέδια Οικονομικής Υποστήριξης και μετά να γίνει ο έλεγχος νομιμότητας των αποφάσεων από τις οικείες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Επιπροσθέτως, προκειμένου οι ενδιαφερόμενοι Ο.Τ.Α. να συνομολογήσουν το δάνειο μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2012, αν και η προθεσμία αυτή δεν χαρακτηρίζεται στη διάταξη ως αποκλειστική, πρέπει να ενεργήσουν άμεσα και να συντομεύσουν όσο το δυνατόν όλες τις λοιπές τασσόμενες προθεσμίες (υποβολής τριμηνιαίας έκθεσης, λήψης απόφασης δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου), έτσι ώστε να υπάρχει ικανός χρόνος για να τηρηθεί η υποχρέωση διαφάνειας κατά τη διαδικασία επιλογής του φορέα δανειοδότησης, αλλά και να διενεργηθεί ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας των δανειακών συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, σύμφωνα με τα ισχύοντα.
Δείτε σχετικά και το έγγραφο του Ταμείου Παρακαταθηκών & Δανείων υπ' αριθ. 98138/29.11.2012.
Για τη σύναψη του δανείου απαιτείται η σύνταξη Σχεδίου Οικονομικής Υποστήριξης στο οποίο θα καθορίζονται μεταξύ άλλων και ο σκοπός, οι όροι και η τοκοχρεολυτική δόση του δανείου, η έγκριση του Σχεδίου αυτού με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου μετά από γνωμοδότηση της Οικονομικής Επιτροπής η οποία εισηγείται στο Δημοτικό Συμβούλιο τόσο για την ανάγκη σύναψης του δανείου όσο και για τους όρους του, τους οποίους και καταρτίζει, έγκριση στη συνέχεια του Σχεδίου από την Ελεγκτική Επιτροπή του άρθρου 262 του ν. 3852/2010 και τέλος και από τον αρμόδιο ελεγκτή νομιμότητας. Η διαδικασία αυτή είναι απαραίτητο να τηρηθεί εξαρχής σε κάθε περίπτωση σύναψης δανείου για ισοσκέλιση προϋπολογισμού ενός Δήμου και επομένως και σε περίπτωση που το δάνειο τελικά συνάπτεται για μέρος μόνο του ποσού που είχε αρχικά αποφασιστεί και εγκριθεί από τα ανωτέρω όργανα γιατί, ενόψει του ότι σκοπός του δανείου είναι η ισοσκέλιση του δημοτικού προϋπολογισμού και ο εξορθολογισμός της οικονομικής διαχείρισης του Δήμου, θα πρέπει τα συλλογικά όργανα του Δήμου να σταθμίσουν και να κρίνουν εκ νέου αφενός εάν είναι απαραίτητη και συμφέρουσα πλέον για το Δήμο η σύναψη του νέου δανείου και αφετέρου εάν πρέπει να επανακαθοριστούν οι όροι χορήγησής του, λαμβανομένου υπόψη ότι το ποσό που θα λάβει ο Δήμος είναι μικρότερο αυτού που είχε αρχικά ζητήσει και διαπραγματευτεί. Τα ανωτέρω ισχύουν και στην περίπτωση που ο Δήμος αποφασίζει τελικά να συνάψει δάνειο για ποσό μικρότερο αυτού που είχε αρχικά αποφασίσει, επειδή ένα μέρος του ποσού αυτού καλύφθηκε από επιχορήγηση που του παρασχέθηκε από τον κρατικό προϋπολογισμό ειδικά για την εξόφληση των υφιστάμενων μέχρι της 31.12.2011 ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του και επομένως για τη νόμιμη σύναψη του νέου μικρότερου δανείου πρέπει να τηρηθεί εξαρχής η προαναφερόμενη διαδικασία. Στην τελευταία περίπτωση, εάν το ποσό του νέου δανείου υπερβαίνει τη διαφορά μεταξύ του αρχικώς αιτηθέντος ποσού και αυτού της επιχορήγησης, η ανάγκη για το επιπλέον της διαφοράς αυτής ποσό πρέπει να αιτιολογείται. (Ελ.Συν.Κλιμ.Ζ Πράξη 47/2013, Ελ. Συν. Κλ.Z Πράξη 106/2013- Ανακλήθηκε από την Απόφαση Ελ. Συν. 3243/2013 Τμ. 6)
3. Δάνεια για χρηματοδότηση χρεών (ισοσκελισμός προϋπολογισμού 2011)(Ν. 3943/2011)
Με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών καθορίζονται ειδικές προϋποθέσεις με τις οποίες οι Ο.Τ.Α. μπορούν να προβαίνουν σε δανειακές συμβάσεις για τη χρηματοδότηση χρεών στις περιπτώσεις που καθίσταται αδύνατη η εξασφάλιση της υποχρέωσής τους περί κατάρτισης ισοσκελισμένου προϋπολογισμού, λαμβανομένων υπόψη και των υποχρεώσεων που απορρέουν από την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 4 παρ. 5 του π.δ. 113/2010 (ΦΕΚ 94 Α'). (παρ 1ε του άρθρου 49 του ν. 3943/2011)
Σύμφωνα με το έγγραφο ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. 16392/06.04.2011 ήδη έχει δρομολογηθεί η κατ' εξουσιοδότηση των ανωτέρω διατάξεων έκδοση της Κ.Υ.Α.
Κατ' εξουσιοδότηση της ανωτέρω διάταξης εκδόθηκε η Κ.Υ.Α.22292/2011 «Καθορισμός διαδικασίας για την εξασφάλιση της ισοσκέλισης του προϋπολογισμού των ΟΤΑ» (ΦΕΚ Β΄ 1256/16.06.2011)
Σε περίπτωση που κατά την κατάρτιση του προϋπολογισμού των ΟΤΑ, αποκλειστικά για το έτος 2011, διαπιστώνεται ότι είναι αδύνατη η ισοσκέλιση του, λόγω της ανεπάρκειας των εσόδων για την κάλυψη των χρεών, το ποσό που αντιστοιχεί στο ύψος της διαφοράς αυτής καλύπτεται νομίμως με την εγγραφή ποσού αντίστοιχου ύψους στο σκέλος των εσόδων σε ανεπτυγμένη μορφή του Κ.Α. που αφορά στα δάνεια και συγκεκριμένα σε Κ.Α με τίτλο «Έσοδα από δανεισμό παρ. 1ε, άρθρου 49, ν. 3943/2011, για την αποπληρωμή χρεών». Η πράξη ψήφισης του προϋπολογισμού συνιστά ταυτόχρονα έγκριση για τη σύναψη δανείου η οποία λαμβάνεται με την πλειοψηφία που απαιτείται για τη ψήφιση του προϋπολογισμού. (ΚΥΑ 22292/09.05.2011)
Οι ρυθμίσεις της με αριθμό 22292/9.5.2011 (Β' 1256) απόφασης των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών, εφαρμόζονται τόσο κατά την κατάρτιση του ετήσιου προϋπολογισμού των Ο.Τ.Α. όσο και κατά τις αναμορφώσεις αυτού που πραγματοποιούνται εντός του οικονομικού έτους. (παρ 5 του άρθρου 12 του ν. 4018/2011)
Το ύψος του παραπάνω ποσού προκύπτει από τη διαφορά του ύψους των νομοθετημένων εσόδων όπως αυτά προσδιορίζονται με βάση τα πραγματικά στοιχεία απόδοσης τους και του ύψους των νομίμων δαπανών στις οποίες συμπεριλαμβάνονται αποκλειστικά και μόνο δαπάνες ανελαστικού χαρακτήρα, όπως αυτές προσδιορίζονται με βάση:
α) τις υποχρεωτικές δαπάνες κατά τις κείμενες νομοθετικές διατάξεις,
β) τις κάθε είδους δαπάνες που αφορούν σε υποχρεώσεις προηγούμενων οικονομικών ετών και αυτές που αφορούν σε υποχρεώσεις που δημιουργήθηκαν κατά το διάστημα από 1-1-2011 έως και τη σύνταξη του προϋπολογισμού,
γ) τις δαπάνες που αφορούν σε ειδικευμένες πιστώσεις,
δ) τις δαπάνες που αφορούν σε συνεχιζόμενα έργα, προμήθειες και υπηρεσίες καθώς και αυτές που αφορούν σε ανειλημμένες συμβατικές υποχρεώσεις που απορρέουν από την εν γένει εκτέλεση έργων συγχρηματοδοτούμενων ή μη, καθώς και δαπάνες που αφορούν εκπόνηση μελετών για την ωρίμανση έργων.
ε) τις δαπάνες που αφορούν στις απολύτως απαραίτητες επισκευές και συντηρήσεις παγίων εγκαταστάσεων κοινής χρήσεως, η μη εκτέλεση των οποίων μπορεί να επιφέρει ζημίες ή κινδύνους. (ΚΥΑ 22292/09.05.2011)
Η εξασφάλιση του ποσού αυτού πραγματοποιείται είτε με συνομολόγηση δανείου στο πλαίσιο της ένταξης του ΟΤΑ στο Ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης του άρθρου 262 του Ν. 3852/2010, είτε, εφόσον εξασφαλιστεί η συνομολόγηση αντίστοιχου δανείου έως την 31.12.2011[η προθεσμία παρατάθηκε με την παρ 5 του άρθρου 12 του ν. 4018/2011], κατά τα οριζόμενα ως προς τους περιορισμούς στο εδάφιο β' της παραγράφου 11 του άρθρου 18 του ν. 3870/2010, αναλογικώς εφαρμοζομένων. (ΚΥΑ 22292/09.05.2011)
Η τήρηση των ειδικών προϋποθέσεων των παραγράφων 1 έως και 3 της παρούσας, εξετάζεται από την αρμόδια αρχή κατά τον έλεγχο νομιμότητας του προϋπολογισμού και με το πέρας της τασσόμενης στην προηγούμενη παράγραφο προθεσμίας. (ΚΥΑ 22292/09.05.2011)
Δεν προκύπτει από τις προσκομισθείσες αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής, του Δημοτικού Συμβουλίου και τις αντίστοιχες εγκριτικές αυτών αποφάσεις του Γ.Γ Αποκεντρωμένης Διοίκησης ότι έχει διενεργηθεί ο προβλεπόμενος με την Κ.Υ.Α. 22292/9.5.2011 έλεγχος, η οποία σημειωτέον ήταν σε ισχύ (30.8.2011) όταν το Δημοτικό Συμβούλιο ενέκρινε τη σύναψη του δανείου. (Ελ.Συν. Κλιμάκιο Ζ' Πράξη 337/2011, Πράξη 344/2011)
4. Ρύθμιση δανείων χορηγηθέντων από το ΤΠΔ (Ν.3943/2011)
Βλ. παρακάτω Δανεισμός από το ΤΠΔ στ. ρύθμιση δανείων χορηγηθέντων από το ΤΠΔ (Ν.3943/2011)
5. Δάνεια μέχρι την έναρξη εφαρμογής του ειδικού προγράμματος εξυγίανσης
Μέχρι την έναρξη εφαρμογής του ειδικού προγράμματος εξυγίανσης του άρθρου 262 του ν. 3852/2010, δεν υπάγονται στους περιορισμούς της παραγράφου 1 του άρθρου 264 του ίδιου νόμου τα δάνεια που συνομολογούνται από δήμους, με αποκλειστικό σκοπό την εξυπηρέτηση οφειλών, εν γένει, από ήδη συνομολογηθέντα και ληφθέντα δάνεια. (παρ.11 του άρθρου 18 του N. 3870/2010)
Η ισχύς της ανωτέρω διάταξης του ν.3870/2010 εκπνέει αμέσως μόλις ξεκινήσει η εφαρμογή του ειδικού προγράμματος εξυγίανσης των δήμων. (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ.15/45352/09.08.2010)
Για το πρόγραμμα εξυγίανσης βλ.ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ » 23. Πρόγραμμα Εξυγίανσης Δήμων
6. Δανεισμός των Ο.Τ.Α. για δράσεις βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας
Αν δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που ορίζονται στην παρ. 1 του άρθρου 264 του ν. 3852/2010 με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών, παρέχεται η δυνατότητα συνομολόγησης δανείων από δήμους και περιφέρειες με πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, για την υλοποίηση δράσεων βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας εγκαταστάσεων, μηχανημάτων ή οχημάτων τους και εν γένει επενδυτικών σχεδίων, με την προϋπόθεση ότι, από τις ανωτέρω δράσεις και σχέδια, όπως προκύπτει από σχετική μελέτη, επέρχεται μείωση του κόστους λειτουργίας τους και από την εξοικονόμηση αυτή, καλύπτεται και το κόστος εξυπηρέτησης των σχετικών τοκοχρεολυσίων.
Με όμοια απόφαση ρυθμίζονται οι όροι του δανεισμού, οι προδιαγραφές της μελέτης, η διαδικασία και οι φορείς αξιολόγησης αυτής, καθώς και κάθε αναγκαίο ζήτημα για την εφαρμογή της παρούσας. (άρθρο 208 Ν. 4555/18)
Γ. Ειδικότερα θέματα δανεισμού από το ΤΠΔ
1. Γενικά
Με το Π.Δ. 169/13 (ΦΕΚ 272/13.12.2013 τεύχος Α'), ρυθμίστηκαν τα θέματα χορήγησης δανείων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και σε άλλους φορείς από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.
Στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες οι σχετικές αποφάσεις τόσο των οργάνων των δανειοληπτών Ο.Τ.Α. περί προσφυγής στον δανεισμό και έγκρισης των όρων του δανείου, όσο και του Δ.Σ. του Τ.Π.Δ. περί έγκρισης χορήγησης του δανείου είχαν εκδοθεί σε χρόνο πρότερο της θέσης σε ισχύ του π.δ. 169/2013, δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του τελευταίου ως προς την διαδικασία έγκρισης και χορήγησης του δανείου, αλλά οι γενικώς ισχύουσες ρυθμίσεις του ν. 3852/2010 και του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων σε συνδυασμό με τις ισχύουσες κατά τον κρίσιμο χρόνο ειδικές διατάξεις του διέποντος την λειτουργία του Τ.Π.Δ. π.δ. 256/1984, ΦΕΚ Α΄ 101. (Ελ.Συν.Κλιμ.Z Πράξη 190/2014)
ΟΜΩΣ! Για τη συνομολόγηση δανείων μεταξύ του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και των Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, των συνδέσμων δήμων και των νομικών προσώπων Ο.Τ.Α., στο πλαίσιο υλοποίησης ειδικών αναπτυξιακών προγραμμάτων, η εξυπηρέτηση των οποίων, ανεξαρτήτως εκχώρησης εσόδων εκ μέρους των δικαιούχων, καθώς και η κάλυψη των κάθε είδους εξόδων και λοιπών δαπανών συνομολόγησης και εξόφλησης, χρηματοδοτούνται από το εθνικό ή το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) Υπουργείων, δεν εφαρμόζονται η παρ. 1 του άρθρου 264 του ν. 3852/2010 (Α’ 87), και το π.δ. 169/2013 (Α’ 272). (άρθρο 49 παρ.1 του Ν.4830/2021)
2. Επιμήκυνση της αποπληρωμής και περίοδος χάριτος των δανειακών συμβάσεων με το Τ.Π.Δ.(Ν.4093/2012)
Η διάρκεια αποπληρωμής των χορηγηθέντων δανείων από το Τ.Π.Δ. προς τους Ο.Τ.Α. Α' και Β' βαθμού, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου αυτών, τους Συνδέσμους αυτών και τις Δημοτικές Επιχειρήσεις αυτών επιμηκύνεται άπαξ έως οκτώ (8) έτη από τη λήξη της δανειακής σύμβασης, όπως αυτή ισχύει σήμερα, με υποβολή σχετικής αίτησης, έως 30.06.2013 [1], του οικείου νομικού προσώπου, μετά από απόφαση του αρμοδίου οργάνου αυτού, στην οποία θα καθορίζεται ο χρόνος της επιμήκυνσης.
Παραλλήλως, μετά από την υποβολή της ίδιας ως άνω αίτησης, χορηγείται, για τα αυτά δάνεια, περίοδος χάριτος διάρκειας έως τριών (3) ετών, αρχής γενομένης από 1.1.2013, εντός της οποίας καταβάλλονται μόνο τόκοι, κατά τον τρόπο και στον χρόνο, που προβλέπουν οι σχετικές συμβάσεις, με μειωμένο το επιτόκιο των δανείων αυτών, κατά την εν λόγω περίοδο χάριτος, κατά μισή (0,5) ποσοστιαία μονάδα. Η περίοδος χάριτος περιλαμβάνεται στον χρόνο επιμήκυνσης, που παρέχεται δυνάμει του παρόντος.
Η παρούσα ρύθμιση τίθεται σε ισχύ από την 1.1.2013. Οι λοιποί όροι της ισχύουσας δανειακής σύμβασης διατηρούνται ακέραιοι σε ισχύ.
Από την ανωτέρω ρύθμιση εξαιρούνται τα δάνεια, που έχουν χορηγηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 4038/2012 (Α' 14).
Η ανωτέρω ρύθμιση ισχύει και για τα δάνεια, που έχουν εγκριθεί μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος και θα συνομολογηθούν έως 30.6.2013. (άρθρο πρώτο περίπτ.1 υποπαρ.Γ.5. του Ν.4093/12)
Με την ανωτέρω διάταξη ρυθμίζονται θέματα σχετικά με την αποπληρωμή των δανείων, που έχουν λάβει από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (Τ. Π.Δ.) οι Ο.Τ.Α. Α΄ και Β΄ βαθμού, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, που έχουν ιδρύσει αυτοί, οι Σύνδεσμοι αυτών και οι Δημοτικές Επιχειρήσεις αυτών, προκειμένου να ενισχυθεί η βιωσιμότητά τους και να διευκολυνθεί η απρόσκοπτη συνέχιση της λειτουργίας τους σε ένα ιδιαίτερα δυσμενές οικονομικό περιβάλλον. Ειδικότερα, για την αντιμετώπιση των οικονομικών δυσχερειών, που παρουσιάζονται στους Ο.Τ.Α. Α΄ και Β΄ βαθμού, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, που έχουν ιδρύσει αυτοί, τους Συνδέσμους αυτών και τις Δημοτικές Επιχειρήσεις αυτών, από τη μείωση, λόγω της οικονομικής ύφεσης, των αποδιδόμενων Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π.), με την περίπτωση 1 ρυθμίζεται άπαξ η επιμήκυνση της αποπληρωμής δανειακών συμβάσεων τους με το Τ. Π.Δ. (Αιτιολογική Έκθεση του Νόμου)
[1] Η αποκλειστική προθεσμία της υποπαραγράφου Γ5 περίπτωση 1 εδάφιο α' του ν. 4093/2012 (Α' 222), εντός της οποίας θα πρέπει να έχει λάβει χώρα η υποβολή σχετικής αίτησης για την επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής των χορηγηθέντων δανείων από το Τ.Π.Δ. προς τους Ο.Τ.Α. Α'και Β' Βαθμού, τα Ν.Π.Δ.Δ. και τα Ν.Π.Ι.Δ. αυτών, τους Συνδέσμους αυτών και τις Δημοτικές Επιχειρήσεις αυτών, παρατείνεται έως 30.6.2013. Τα παρακρατηθέντα ποσά από το Τ.Π.Δ. εντός του 2013 για την εξυπηρέτηση συναφθέντων δανείων των Ο.Τ.Α. Α' και Β' Βαθμού, των Ν.Π.Δ.Δ. και των Ν.Π.Ι.Δ. αυτών, των Συνδέσμων αυτών και των Δημοτικών Επιχειρήσεων αυτών, που δεν εντάχθηκαν από 1.1.2013 στη ρύθμιση του ν. 4093/2012, συμψηφίζονται και τυχόν επιπλέον καταβολές επιστρέφονται. (παρ.4 άρθρο 20 Ν.4147/2013)
Ποια δάνεια υπάγονται στην ανωτέρω ρύθμιση;
Δάνεια χορηγηθέντα από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (όχι από ιδιωτικές τράπεζες) προς:
- τους Δήμους
- τα νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου αυτών
- τους Συνδέσμους αυτών και
- τις Δημοτικές Επιχειρήσεις αυτών.
Η ανωτέρω ρύθμιση ισχύει και για τα δάνεια, που θα έχουν εγκριθεί μέχρι τη δημοσίευση του εν λόγω Νόμου και θα συνομολογηθούν έως 30.6.2013.
Από την ανωτέρω ρύθμιση εξαιρούνται τα δάνεια, που έχουν χορηγηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 4038/2012 (δάνεια για ισοσκελισμό προϋπολογισμού).
Ποιες διευκολύνσεις παρέχονται;
1. Επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής των χορηγηθέντων δανείων άπαξ μέχρι οκτώ (8) έτη από τη λήξη της δανειακής σύμβασης, όπως αυτή ισχύει σήμερα.
2. Περίοδος χάριτος διάρκειας έως τριών (3) ετών, αρχής γενομένης από 1.1.2013, εντός της οποίας καταβάλλονται μόνο τόκοι, κατά τον τρόπο και στον χρόνο, που προβλέπουν οι σχετικές συμβάσεις, με μειωμένο το επιτόκιο των δανείων αυτών, κατά την εν λόγω περίοδο χάριτος, κατά μισή (0,5) ποσοστιαία μονάδα. Η περίοδος χάριτος περιλαμβάνεται στον χρόνο επιμήκυνσης, που παρέχεται δυνάμει του παρόντος.
Οι λοιποί όροι της ισχύουσας δανειακής σύμβασης διατηρούνται ακέραιοι σε ισχύ.
Παράδειγμα: Ο Δήμος έχει συνάψει δανειακή σύμβαση με το Τ.Π.Δ., η οποία λήγει10.04.2013. Υπάγοντας τη σύμβαση στην εν λόγω ρύθμιση, μπορεί να λάβει παράταση της λήξης της έως 8 χρόνια (άπαξ). Εφόσον λάβει επιμήκυνση της διάρκειας π.χ. 6 έτη, τότε η αποπληρωμή του δανείου θα πρέπει να γίνει μέχρι την 10.04.2019.
Επιπλέον, από 1.1.2013 μέχρι 31.12.2016 (έως 3 χρόνια), χορηγείται στο Δήμο περίοδος χάριτος, εντός της οποίας καταβάλλονται μόνο τόκοι, με μειωμένο το επιτόκιο κατά μισή (0,5) ποσοστιαία μονάδα.
Δείτε σχετικά και ΚΕΔΕ 3277/14.12.2012 Ρύθμιση Δανείων
Βήματα για την υπαγωγή στη ρύθμιση:
1. Εισήγηση της Οικονομικής Επιτροπής. (παρ 1 άρθρο 72 Ν. 3852/10)
2. Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.
3. Υποβολή αίτησης μέχρι 30.06.2013.
Απαιτείται να προσκομίζεται το έγγραφο δημοσίευσης και κοινοποίησης της Απόφασης του Δ.Σ. στην αποκεντρωμένη διοίκηση. (Ταμείο Παρακαταθηκών & Δανείων υπ' αριθ. 98138/29.11.2012)
Νομικά πρόσωπα των Δήμων
Προκειμένου τα λοιπά νομικά πρόσωπα των Δήμων, ήτοι νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, Σύνδεσμοι, Δημοτικές επιχειρήσεις, να υπαχθούν στη ρύθμιση απαιτούνται:
α) η υποβολή προς το Τ.Π.Δ. σχετικής αίτησης, μετά από απόφαση του αρμοδίου οργάνου αυτών, στην οποία καθορίζεται ο χρόνος επιμήκυνσης, με προσκόμιση του εγγράφου δημοσίευσης και κοινοποίησης της στην αποκεντρωμένη διοίκηση και
β) η λήψη σχετικής απόφασης του εγγυητή (Ο.Τ.Α. Α' και Β' βαθμού) κατά την οποία συναινεί στην απόφαση του αρμόδιου οργάνου του νομικού προσώπου για επιμήκυνση και παράλληλα παράσχει την εγγύηση του για τα επιπλέον έτη αυτής, με προσκόμιση του εγγράφου δημοσίευσης και κοινοποίησης της στην αποκεντρωμένη διοίκηση. (Ταμείο Παρακαταθηκών & Δανείων υπ' αριθ. 98138/29.11.2012)
3. Αναστολή παρακράτησης ενδεκατημορίου έναντι τοκοχρεολυτικών δόσεων εξυπηρέτησης χορηγηθέντων δανείων από το Τ.Π.Δ..
Αναστέλλεται η παρακράτηση του ένατου ενδεκατημορίου έναντι τοκοχρεολυτικών δόσεων εξυπηρέτησης χορηγηθέντων δανείων από το Τ.Π.Δ. προς Ο.Τ.Α. Α' και Β' βαθμού και τα τυχόν παρακρατηθέντα ποσά επιστρέφονται σε αυτούς κατόπιν υποβολής σχετικής αίτησής τους. Τα ως άνω οφειλόμενα ποσά, καθώς και οι τυχόν λοιπές ανεξόφλητες, κατά την 1.1.2013, οφειλές των Ο.Τ.Α. Α' και Β' βαθμού, των νομικών προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου αυτών, των Συνδέσμων αυτών και των Δημοτικών Επιχειρήσεων αυτών, από χορηγηθέντα δάνεια δύνανται να εξοφληθούν άτοκα, εντός του έτους 2013, κατά μέγιστο σε ένδεκα (11) ισόποσες μηνιαίες δόσεις, αρχής γενομένης από 31.1.2013, με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Τ.Π.Δ. (άρθρο πρώτο περίπτ.4 υποπαρ.Γ.5. του Ν.4093/12)
Προκειμένου να διευκολυνθεί η ρευστότητα των Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθμού κατά την έναρξη της νέας περιόδου και να καλυφθούν επαρκώς οι λοιπές τρέχουσες υποχρεώσεις τους (μισθοδοσία κ.λπ.), αναστέλλεται η παρακράτηση των τοκοχρεολυτικών δόσεων χορηγηθέντων δανείων από το Τ.Π.Δ. για τον μήνα Σεπτέμβριο του έτους 2012 και τα τυχόν ποσά επιστρέφονται σε αυτούς κατόπιν υποβολής σχετικής αίτησής τους, θα εξοφληθούν δε αυτά, ως και οι τυχόν λοιπές ανεξόφλητες, κατά τη 1.1.2013, οφειλές τους από χορηγηθέντα δάνεια, άτοκα, εντός του έτους 2013, κατά μέγιστο σε ένδεκα (11) ισόποσες μηνιαίες δόσεις, αρχής γενομένης από 31.1.2013, με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Τ.Π.Δ. (Αιτιολογική Έκθεση του Νόμου)
Δείτε σχετικά και το έγγραφο του Ταμείου Παρακαταθηκών & Δανείων υπ' αριθ. 98138/29.11.2012.
Για την αναστολή παρακράτησης των δόσεων δανείων των ΟΤΑ και των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων για δάνεια χορηγηθέντα αποκλειστικά από τους πόρους του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων εν μέσω της λήψης μέτρων κατά της πανδημίας του κορωνοιού covid-19, δείτε την ενότητα:
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΔΗΜΩΝ / Ε. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ & ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ / 38. Μέτρα για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού (Covid-19) (Αρμοδιότητα εκτός άρθρου 75 ΚΔΚ) / Δαπάνες ΟΤΑ-Θέματα Προϋπολογισμού-Έλεγχος Νομιμότητας / ΙΒ. Αναστολή δόσεων και παρακράτησης δόσεων δανείων
4. Ανακαθορισμός επιτοκίου από 1.1.2012
Το επιτόκιο των δανείων, που έχουν συναφθεί από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού και τα νομικά τους πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων με βάση τα τρέχοντα επιτόκια των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου δεκαετούς διάρκειας, εφόσον δεν υφίσταται δυνατότητα αναπροσαρμογής του με τις έως τη δημοσίευση του παρόντος νόμου ισχύουσες διατάξεις, ανακαθορίζεται από 1ης Ιανουαρίου 2012 με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου. Για την εφαρμογή της παρούσας διάταξης απαιτείται διαπιστωτική πράξη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. (παρ 3 άρθρο 2 ν. 4038/2012)
5. Νομιμοποίηση δανειακών συμβάσεων με το ΤΠΔ
Δανειακές συμβάσεις, που έχουν συναφθεί οποτεδήποτε μεταξύ του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και φορέων Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού και των νομικών τους προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου θεωρούνται νομίμως συναφθείσες. (παρ 4 άρθρο 2 ν. 4038/2012)
6. Ρύθμιση δανείων χορηγηθέντων από το ΤΠΔ (Ν.3943/2011)
Κατόπιν αιτήσεων των ενδιαφερομένων το Διοικητικό Συμβούλιο (Δ.Σ.) του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων (Τ.Π.Δ.) δύναται να ρυθμίζει εν γένει οφειλές από χορηγηθέντα από αυτό δάνεια σε δήμους, πρώην κοινότητες ή στους καθολικούς διαδόχους τους, που προκύπτουν από την εφαρμογή του ν.3852/2010 (ΦΕΚ 81 Α'), καθώς και στις περιφέρειες, που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις συνομολόγησης δανείων του άρθρου 264 του ν.3852/2010 και των σε εκτέλεση αυτών εκδοθεισών υπουργικών αποφάσεων ή που εντάσσονται στο ειδικό πρόγραμμα για την οικονομική τους εξυγίανση του άρθρου 262 του ίδιου νόμου.
Η διάρκεια αποπληρωμής των οφειλών αυτών μπορεί να παρατείνεται μέχρι τα είκοσι πέντε έτη [επιμηκύνεται έως δέκα (10) επιπλέον έτη (άρθρο πρώτο περίπτ.2 υποπαρ.Γ.5. του Ν.4093/12)] από την ημερομηνία της παρούσας ρύθμισης και με λοιπούς ειδικότερους όρους και ειδικό κατά περίπτωση επιτόκιο που θα καθορίζεται από το Δ.Σ. του Τ.Π.Δ..
Οι κατά τα ανωτέρω οφειλές μπορούν να εξοφληθούν και με συνομολόγηση νέου δανείου από το Τ.Π.Δ. με διάρκεια μέχρι τα είκοσι πέντε έτη από τη συνομολόγηση, με ειδικότερους όρους, επιτόκιο και προϋποθέσεις που θα καθορίζονται από το Διοικητικό Συμβούλιο του Τ.Π.Δ., καθώς και από τα οριζόμενα στο δεύτερο εδάφιο της παρ. 11 του άρθρου 18 του ν. 3870/2010. (παρ 1α του άρθρου 49 του ν. 3943/2011)
Η δυνατότητα του Δ.Σ του Τ.Π.Δ. της προηγούμενης περίπτωσης παρέχεται και για τη ρύθμιση:
i. των εν γένει οφειλών των Ν.Π.Δ.Δ. και των Ν.Π.Ι.Δ. των Ο.Τ.Α. και των Περιφερειών, των Συνδέσμων Ο.Τ.Α., των Δημοτικών εν γένει Επιχειρήσεων, με οικονομική αδυναμία ομαλής εξυπηρέτησης των οφειλών τους από τους ίδιους και από τους εγγυητές αυτών,
ii. των εν γένει οφειλών των Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ. κοινωφελούς χαρακτήρα, Δημοσίων Οργανισμών, Δημοσίων Επιχειρήσεων, Φιλανθρωπικών και άλλων Κοινωφελών Ιδρυμάτων, με οικονομική αδυναμία ομαλής εξυπηρέτησης των οφειλών τους. (παρ 1β του άρθρου 49 του ν. 3943/2011)
Οι ρυθμίσεις των περιπτώσεων α', β' και γ' της παρούσας παραγράφου δεν θίγονται από την τυχόν ένταξη του οφειλέτη στο ειδικό πρόγραμμα οικονομικής εξυγίανσης του άρθρου 262 του ν. 3852/2010. (παρ 1α του άρθρου 49 του ν. 3943/2011)
Τα εδάφια γ' και δ' της παραγράφου 7 του άρθρου 17 του ν.3491/2006 (ΦΕΚ 207 Α') καταργούνται.
Το χρεωστικό υπόλοιπο, καθώς και το εναπομείναν χρέος από την κεφαλαιοποίηση της παρ. 12 του άρθρου 17 του ν.2744/1999 (ΦΕΚ 222 Α'), όπως εμφανίζεται οριστικά στο λογαριασμό του Τ.Π.Δ. ως απαίτηση κατά το κλείσιμο του έτους 2006 και το οποίο ανέρχεται σε ύψος 23.055.765,94 ευρώ, εξοφλείται σε πέντε συνεχείς, ισόποσες, ετήσιες και άτοκες δόσεις με παρακράτηση από τα καθαρά κέρδη που αποδίδει το Τ.Π.Δ. στο Ελληνικό Δημόσιο, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Η πρώτη δόση καταβάλλεται από τα κέρδη της οικονομικής χρήσης 2011.
Το ανωτέρω συνολικό ποσό θα συμψηφιστεί με παρακράτηση σε πέντε ετήσιες ισόποσες δόσεις, αρχής γενομένης από την οικονομική χρήση 2012, από την απόδοση των οφειλών του Ελληνικού Δημοσίου προς τους Ο.Τ.Α. α' βαθμού, όπως αυτές προσδιορίστηκαν στο άρθρο 27 του ν.3756/2009 (ΦΕΚ 53 Α').
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών μπορεί να ρυθμίζεται κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας. (παρ 1δ του άρθρου 49 του ν. 3943/2011)
Δείτε σχετικό έγγραφο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων για τον καθορισμό κριτηρίων, διαδικασιών και δικαιολογητικών ρύθμισης εν γένει οφειλών από χορηγηθέντα δάνεια από το Τ.Π.& Δ. σε εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 49 του Ν. 3943/2011.
Η δυνατότητα, που παρέχεται στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων να ρυθμίζει, κατόπιν αιτήσεως των ενδιαφερομένων Ο.Τ.Α. α' βαθμού, εν γένει οφειλές από χορηγηθέντα από αυτό δάνεια, σύμφωνα με το άρθρο 49 1α του ν. 3943/2011, επεκτείνεται και στους Δήμους, οι οποίοι εγγράφουν στον προϋπολογισμό τους δάνειο για ισοσκέλιση, κατόπιν έγκρισης του προγράμματος οικονομικής υποστήριξης από την επιτροπή του άρθρου 262 του ν. 3852/2010, σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν. 4038/2012. (παρ. 15 του άρθρου 9 του Ν. 4071/12)
Οι διατάξεις του άρθρου 264 παρ. 1 του ν. 3852/2010, σκοπός των οποίων είναι η προστασία των Ο.Τ.Α., δεν έχουν ουδεμία σχέση με την οιονεί κανονιστική αρμοδιότητα του Δ.Σ. του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, να θέτει, κατά την κρίση του και στο πλαίσιο της συναλλακτικής του ελευθερίας, όρους και προϋποθέσεις δανειοδότησης, όπως αξιολόγηση των οικονομικών στοιχείων, έλεγχος τηςβιωσιμότητας των δανείων και της εν γένει πιστοληπτικής ικανότητας του δανειολήπτη δήμου ή Δ.Ε.Υ.Α., προκειμένου να προχωρήσει στη δανειοδότησή του. Συνεπώς, όροι του δανείου που τίθενται από το Δ.Σ. του Τ.Π.Δ. και προβλέπουν έλεγχο του οφειλέτη με βάση δείκτες, που εν μέρει συμπίπτουν με αυτούς που προβλέπονται στο άρθρο 264 του ν. 3852/2010, δεν είναι εξ αυτού και μόνο του λόγου μη νόμιμοι, αφού οι δείκτες του άρθρου αυτού αφορούν στους Ο.Τ.Α. και δεν έχουν ουδεμία σχέση με τις αρμοδιότητες του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Ενόψει αυτών, εσφαλμένως, με την ήδη προσβαλλόμενη πράξη του, το Κλιμάκιο υπέλαβε ότι οι καταργηθέντες περιορισμοί του άρθρου 264 παρ. 1 του ν. 3852/2010 αφορούσαν και στο Τ.Π.Δ. και κατά ψευδή ερμηνεία επέκτεινε το ρυθμιστικό τους πεδίο και στο Τ.Π.Δ. (Ελ.Συν.Τμ.6 Απόφαση 748/2013)
7. Ρύθμιση χρεωστικών ανοιγμάτων στο ΤΠΔ (Ν.3943/2011, Ν.4316/2014 και Ν.4674/20)
α. Με το Ν.3943/2011
Τα πάσης αιτίας υφιστάμενα στο Τ.Π.Δ., έως τη δημοσίευση του παρόντος, χρεωστικά ανοίγματα των δήμων και πρώην κοινοτήτων δύναται να ρυθμιστούν άπαξ με συνομολόγηση ισόποσων δανείων από το Τ.Π.Δ., εντός αποκλειστικής προθεσμίας μέχρι 30.06.2013 [1], κατόπιν αιτήσεων των δήμων. Τα δάνεια αυτά χορηγούνται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο δεύτερο εδάφιο της παρ. 11 του άρθρου 18 του ν. 3870/2010. Με την παρέλευση άπρακτης της παραπάνω προθεσμίας, τα χρεωστικά ανοίγματα, όπως εμφανίζονται στα βιβλία του Τ.Π.Δ., βεβαιώνονται ή επαναβεβαιώνονται στην Κεντρική Υπηρεσία του Τ.Π.Δ. από 1.1.2012 οίκοθεν υπέρ του Τ.Π.Δ. με βάση τα σχετικά στοιχεία που διαθέτει, κατά του οικείου δήμου και εισπράττονται κατά τις διατάξεις του Κ.Ε.Δ.Ε.. Η τυχόν αρχική βεβαίωση των ποσών αυτών σε Δ.Ο.Υ. δεν θίγεται αλλά εξακολουθεί να παράγει όλα τα αποτελέσματα από τη βεβαίωση αυτή σύμφωνα με το νόμο.
Τα χρεωστικά ανοίγματα που ρυθμίζονται σύμφωνα με τα προηγούμενα εδάφια απαλλάσσονται από τόκους υπερημερίας και άλλες προσαυξήσεις μέχρι την ημέρα της ρύθμισης.
Οι όροι και τα κριτήρια δανειοδότησης κατά την περίπτωση αυτή καθορίζονται με απόφαση του Δ.Σ. του Τ.Π.Δ. και σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 176 του ν.3463/2006 (ΦΕΚ114 Α'). Τα δάνεια αυτά επιβαρύνονται με κυμαινόμενο επιτόκιο, αναπροσαρμοζόμενο ανά εξάμηνο, ίσο με αυτό της εκάστοτε προηγούμενης έκδοσης εξάμηνων τίτλων Ελληνικού Δημοσίου προσαυξημένου κατά μια μονάδα (1%), η δε διάρκεια αποπληρωμής τους δεν υπερβαίνει τα είκοσι πέντε έτη. (παρ 1γ του άρθρου 49 του ν. 3943/2011)
[1] Η αποκλειστική προθεσμία της περ. γ' της παρ. 1 του άρθρου 49 του ν.3943/2011 όπως αυτή τροποποιήθηκε με την παρ. 5 του άρθρου 2 του ν. 4038/2012, εντός της οποίας θα πρέπει να έχει λάβει χώρα η συνομολόγηση των σχετικών δανείων, παρατείνεται έως 30.6.2013, εφόσον έχει υποβληθεί το σχετικό αίτημα το αργότερο έως 31.1.2013. Μετά την παρέλευση της ανωτέρω προθεσμίας, τα χρεωστικά ανοίγματα, όπως εμφανίζονται στα βιβλία του Τ.Π.Δ., βεβαιώνονται ή επαναβεβαιώνονται οίκοθεν στην Κεντρική Υπηρεσία του Τ.Π.Δ. από 1.7.2013 υπέρ του Τ.Π.Δ., με βάση τα σχετικά στοιχεία που διαθέτει κατά του οικείου δήμου, και εισπράττονται κατά τις διατάξεις του Κ.Ε.Δ.Ε.» (άρθρο πρώτο περίπτ.3 υποπαρ.Γ.5. του Ν.4093/12)
Δείτε σχετικά και το έγγραφο του Ταμείου Παρακαταθηκών & Δανείων υπ' αριθ. 98138/29.11.2012.
Οι ρυθμίσεις των περιπτώσεων α', β' και γ' της παρούσας παραγράφου δεν θίγονται από την τυχόν ένταξη του οφειλέτη στο ειδικό πρόγραμμα οικονομικής εξυγίανσης του άρθρου 262 του ν. 3852/2010. (παρ 1α του άρθρου 49 του ν. 3943/2011)
α) Ναι μεν, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 49 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 3943/2011, οι όροι της συναφθησομένης δανειακής συμβάσεως καθορίζονται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, και όχι από την Οικονομική Επιτροπή, όπως ορίζεται στο άρθρο 72 περ. στ΄ του ν. 3852/2010, πλην όμως στην προκειμένη περίπτωση η Οικονομική Επιτροπή δεν γνωμοδότησε ούτε σχετικά με την ανάγκη συνάψεως του δανείου, αλλά ούτε και σχετικά με τους καθορισθέντες από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων όρους, γεγονός που καθιστά τη σχετική διοικητική διαδικασία πλημμελή. β) Στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου, με την οποία αποφασίστηκε η συνομολόγηση δανειακής συμβάσεως δεν αναφέρεται το ύψος της ετήσιας τοκοχρεωλυτικής δόσης αυτού, όπως ρητά απαιτείται από τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 176 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, η έλλειψη δε αυτού του ουσιώδους στοιχείου της απόφασης δεν αναπληρώνεται από κανένα στοιχείο του φακέλου. γ) Το Δημοτικό Συμβούλιο, αποδέχθηκε το ύψος του χρεωστικού ανοίγματος, όπως αυτό προσδιορίσθηκε τελικώς από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, χωρίς ο Δήμος να έχει προβεί σε κανέναν έλεγχο προκειμένου να διαπιστώσει το ακριβές ποσό του εν λόγω χρεωστικού ανοίγματος. (Ελ. Συν. Κλιμ. Ζ' Πράξη 396/2012)
Δείτε παραπάνω τα δικαιολογητικά που πρέπει να υποβληθούν στην περίπτωση αυτή στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τη διενέργεια του προσυμβατικού ελέγχου.
β. Ν.4316/2014
Τα πάσης φύσεως υφιστάμενα χρεωστικά ανοίγματα των δήμων και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (Τ.Π.Δ.), όπως εμφανίζονται στα λογιστικά τους βιβλία κατά το διάστημα που η ταμειακή τους διαχείριση ασκείτο από το αρμόδιο Γραφείο Παρακαταθηκών και μέχρι τη σύσταση της ίδιας ταμειακής υπηρεσίας, βεβαιωμένα ή μη, τα οποία δεν έχουν ρυθμιστεί, σύμφωνα με την παρ. 1γ' του άρθρου 49 του ν. 3943/2011 (Α' 66), μπορεί να ρυθμιστούν με συνομολόγηση ισόποσων δανείων από το Τ.Π.Δ., χωρίς τις προϋποθέσεις της παρ. 1 του άρθρου 264 του ν. 3852/2010, εντός νέας αποκλειστικής προθεσμίας έως 31.12.2017, εφόσον το σχετικό αίτημα υποβληθεί μέχρι 29.9.2017, με τους όρους και τις προϋποθέσεις που θα καθορισθούν με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Τ.Π.Δ..
Σε περίπτωση αδυναμίας συνομολόγησης δανείου από οποιαδήποτε αιτία, η οποία διαπιστώνεται με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Τ.Π.Δ., το ποσό του χρεωστικού ανοίγματος, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί μέχρι την συνομολόγηση της ρύθμισης, εξοφλείται υποχρεωτικά σε είκοσι (20) ισόποσες ετήσιες δόσεις, με ημερομηνία καταβολής κάθε δόσης μέχρι την 31η Δεκεμβρίου κάθε έτους, αρχής γενομένης από την 31η Δεκεμβρίου 2017. Οι όροι, οι διαδικασίες, οι προϋποθέσεις και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή της διάταξης του προηγούμενου εδαφίου, καθορίζονται με απόφαση του Δ.Σ. του Τ.Π.Δ.. (άρθρο 81 παρ.3 του Ν.4316/2014, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 1 του άρθρου 50 του Ν. 4483/17)
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Ν. 4483/17 η εξόφληση των χρεωστικών ανοιγμάτων σε είκοσι (20) ισόποσες ετήσιες δόσεις συντελείται χωρίς την επιβάρυνση επιπλέον τόκων και πρόσθετων επιβαρύνσεων.
Για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19, αναστέλλεται η καταβολή των ετήσιων δόσεων 2020 και 2021 της ρύθμισης οφειλών από χρεωστικά ανοίγματα των δήμων και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. (άρθρο 179 Ν.4764/20)
Για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19, αναστέλλεται η καταβολή των δόσεων ετών 2022 και 2023 της ρύθμισης οφειλών από χρεωστικά ανοίγματα των δήμων και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, που είχε προβλεφθεί στην παρ. 3 του άρθρου 81 του ν. 4316/2014 (Α’ 270), όπως είχε αντικατασταθεί με την παρ. 1 του άρθρου 50 του ν. 4483/2017 (Α’ 107), κατόπιν αίτησης του οφειλέτη. (άρθρο 13 Ν.4915/22, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 92 του ν.5003/22)
Για περισσότερα δείτε την ενότητα:
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΔΗΜΩΝ » Ε. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ & ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ » 38. Μέτρα για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού (Covid-19) (Αρμοδιότητα εκτός άρθρου 75 ΚΔΚ) » 38.2.1 Δαπάνες ΟΤΑ-Θέματα Προϋπολογισμού-Έλεγχος Νομιμότητας » ΙΒ. Αναστολή δόσεων και παρακράτησης δόσεων δανείων
Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, που εκδίδεται σε ετήσια βάση και εγκρίνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών, μπορεί να συμψηφίζονται αυτεπαγγέλτως τα βεβαιωμένα, στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, ληξιπρόθεσμα χρεωστικά ανοίγματα των Ο.Τ.Α. και των Νομικών Προσώπων τους με ποσοστό έως 1% επί των εσόδων τους από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (Κ.Α.Π.). Ο προαναφερόμενος συμψηφισμός διακόπτει την παραγραφή των σχετικών βεβαιωμένων απαιτήσεων. (άρθρο 81 παρ. 4 του Ν. 4316/2014, όπως προστέθηκε από την παρ. 2 του άρθρου 50 του Ν. 4483/17)
γ. Ν.4674/2020
Τα πάσης φύσεως υφιστάμενα στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, ποσά χρεωστικών ανοιγμάτων των ΟΤΑ πρώτου βαθμού και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών, τα οποία δεν έχουν ρυθμιστεί κατ’ εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου 3 του άρθρου 81 του ν. 4316/2014 (Α΄ 270), εξοφλούνται ατόκως σε είκοσι (20) ισόποσες ετήσιες δόσεις, κατόπιν σχετικών αιτήσεων των ΟΤΑ προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Οι εν λόγω αιτήσεις υποβάλλονται εντός διμήνου από τη δημοσίευση του Ν.4674/20 (ημερ. δημοσ.11.03.2020), διάστημα κατά το οποίο αναστέλλεται η λήψη μέτρων διοικητικής εκτέλεσης από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για την αναγκαστική είσπραξη των σχετικών οφειλών. Η καταβολή των δόσεων πραγματοποιείται μέσω παρακράτησης από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π.) των υπόχρεων δήμων, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου κάθε έτους, αρχής γενομένης από την 31η Δεκεμβρίου 2020. Η σχετική αίτηση των ΟΤΑ συνεπάγεται αυτοδικαίως την ανέκκλητη εκχώρηση προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων του ποσοστού των Κ.Α.Π. που αντιστοιχούν στις δόσεις της ρύθμισης, σύμφωνα με την παρούσα, χωρίς να απαιτείται η τήρηση οποιουδήποτε τύπου. (παρ.1 άρθρο 26 Ν.4674/20)
Τα οφειλόμενα ποσά ορίζονται στο ύψος αυτών που έχουν βεβαιωθεί ή επαναβεβαιωθεί οίκοθεν στην Κεντρική Υπηρεσία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, υπέρ αυτού, με βάση τα στοιχεία που διέθετε, απαλλασσόμενα από τόκους υπερημερίας μετά την 1η Ιουλίου 2013. Τα ποσά που έχουν βεβαιωθεί στην Κεντρική Υπηρεσία του Ταμείου Παρακαταθηκών, σύμφωνα με τον Κ.Ε.Δ.Ε., κατά το μέρος τους που αφορούν τόκους υπερημερίας από 1ης Ιουλίου 2013 μέχρι σήμερα, διαγράφονται, ανεξάρτητα από την εξέλιξη τυχόν υφιστάμενης εκκρεμοδικίας. Το εναπομείναν ποσό παραμένει βεβαιωμένο, χωρίς να παράγει τόκους εφεξής και απομειώνεται σε κάθε ετήσια παρακράτηση δόσης των Κ.Α.Π.. (παρ.2 άρθρο 26 Ν.4674/20)
Κατά το χρονικό διάστημα εξυπηρέτησης των ρυθμίσεων της παρούσης αναστέλλονται η παραγραφή της οφειλής και η συνέχιση της διαδικασίας ή η λήψη μέτρων διοικητικής εκτέλεσης για την αναγκαστική είσπραξή της. (παρ.2 άρθρο 26 Ν.4674/20)
Τα ποσά που προκύπτουν από την εφαρμογή της διατάξεως αυτής σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, όπως το ύψος της δόσης, διαγραφόμενοι τόκοι υπερημερίας, εναπομείναν ποσό και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια, εξειδικεύονται με διαπιστωτική πράξη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. (παρ.2 άρθρο 26 Ν.4674/20)
Οι όροι των ρυθμίσεων στις οποίες έχουν υπαχθεί οφειλές χρεωστικών ανοιγμάτων των ΟΤΑ πρώτου βαθμού και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, βάσει προγενέστερων νομοθετικών ρυθμίσεων, διατηρούνται σε ισχύ και παράγουν πλήρη έννομα αποτελέσματα. (παρ.3 άρθρο 26 Ν.4674/20)
Ποσά που εισπράχθηκαν από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων στο πλαίσιο λήψης μέτρων διοικητικής εκτέλεσης για την αναγκαστική είσπραξη βεβαιωμένων οφειλών από χρεωστικά ανοίγματα των ΟΤΑ πρώτου βαθμού και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών δεν αναζητούνται και δεν επιστρέφονται σε καμία περίπτωση, με την επιφύλαξη του επόμενου εδαφίου. (παρ.3 άρθρο 26 Ν.4674/20)
Εφόσον ακυρωθεί, με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, η διοικητική εκτέλεση του προηγούμενου εδαφίου, με επακόλουθο την επιστροφή των ποσών που εισπράχθηκαν, ο οφειλέτης δύναται να αιτηθεί στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων την υπαγωγή του στις διατάξεις του άρθρου 26 του Ν.4674/20, εντός διμήνου από την κοινοποίηση σε αυτόν της προαναφερόμενης απόφασης. (παρ.3 άρθρο 26 Ν.4674/20)
Στην περίπτωση προσδιορισμού με αμετάκλητη δικαστική απόφαση του ποσού του χρεωστικού ανοίγματος, σε διαφορετικό ύψος από το βεβαιωμένο στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, κατά Κ.Ε.Δ.Ε., αναπροσαρμόζεται σύμφωνα με αυτή, το ύψος του ποσού των δόσεων που απομένουν ή τυχόν επιπλέον ποσό που παρακρατήθηκε από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων επιστρέφεται ατόκως στον ΟΤΑ ή το Ν.Π.Δ.Δ. αυτού. (παρ.4 άρθρο 26 Ν.4674/20)
8. Ρύθμιση αποπληρωμής δανείων προς τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και τις επιχειρήσεις των Ο.Τ.Α. (Ν. 4483/17)
Η διάρκεια αποπληρωμής των χορηγηθέντων δανείων από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων προς τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου των Ο.Τ.Α. και τις δημοτικές επιχειρήσεις αυτών, δύναται να επιμηκυνθεί άπαξ έως πέντε (5) έτη από τη λήξη της δανειακής σύμβασης, όπως αυτή ισχύει σήμερα, ύστερα από υποβολή σχετικής αίτησης του οικείου νομικού προσώπου έως 31.10.2017, μετά από απόφαση του αρμοδίου οργάνου αυτού, στην οποία θα καθορίζονται τα προς επιμήκυνση δάνεια και ο χρόνος επιμήκυνσης αυτών. Οι λοιποί όροι της ισχύουσας δανειακής σύμβασης διατηρούνται ακέραιοι εν ισχύ πλην του επιτοκίου, το οποίο αναπροσαρμόζεται στο ισχύον για την αναχρηματοδότηση συναφθέντων δανείων των Ο.Τ.Α. με το Τ.Π.Δ.. (άρθρο 50 παρ. 3 του Ν. 4483/17)
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Ν. 4483/17 η επιμήκυνση της αποπληρωμής των χορηγηθέντων δανείων πραγματοποιείται με μόνη την υποβολή σχετικής αίτησης, χωρίς νέα δανειακή σύμβαση, χωρίς επιπλέον προϋποθέσεις και δικαιολογητικά, καθώς και απόφαση-συναίνεσης του εγγυητή Δήμου, με αναπροσαρμογή των επιτοκίων στα ισχύοντα για την αναχρηματοδότηση των ήδη συναφθέντων δανείων των Ο.Τ.Α. α' και β' βαθμού.
9. Χρηματοδότηση δανείων για ισοσκέλιση προϋπολογισμού
Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, μέσω του δεσμευμένου τομέα, μπορεί να χρηματοδοτεί τα δάνεια της ανωτέρω παραγράφου, στο πλαίσιο των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 2 του Ν.3965/2011 και του εδ. (ίν) της παρ. 1 του άρθρου 2 του Π.δ.169/2013 πλην της παραγράφου 2 του άρθρου 5 αυτού. Οι ειδικότεροι όροι, οι προϋποθέσεις και τα δικαιολογητικά χρηματοδότησης καθορίζονται κατά περίπτωση από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. (άρθρο 43 παρ.2 του Ν.4325/2015)
10. Επενδυτικά δάνεια Ο.Τ.Α. και Νομικών τους Προσώπων
Δείτε την ενότητα:
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΤΑ » ΒΕΒΑΙΩΣΗ & ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΕΣΟΔΩΝ » ΔΙΑΦΟΡΑ » Ειδικό Πρόγραμμα Χορήγησης Επενδυτικών Δανείων ΟΤΑ και Νομικών τους Προσώπων (ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ Ι)
Το Πρόγραμμα ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ Ι καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού, συνδέσμων Δήμων και Νομικών Προσώπων «Αντώνης Τρίτσης», βλ. την ενότητα: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΤΑ » ΒΕΒΑΙΩΣΗ & ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΕΣΟΔΩΝ » ΔΙΑΦΟΡΑ » Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού, συνδέσμων Δήμων και Νομικών Προσώπων «Αντώνης Τρίτσης»
11. Επενδυτικά δάνεια Ο.Τ.Α. α' βαθμού για εκπόνηση Τοπικών Χωρικών Σχεδίων
Δείτε την ενότητα:
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΤΑ » ΒΕΒΑΙΩΣΗ & ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΕΣΟΔΩΝ » ΔΙΑΦΟΡΑ » Ειδικό Πρόγραμμα Χορήγησης Επενδυτικών Δανείων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α’ βαθμού για εκπόνηση Τοπικών Χωρικών Σχεδίων (ΤΧΣ).
12. Πρόγραμμα χρηματοδότησης για την ενεργειακή αναβάθμιση δημοσίων κτιρίων
Δείτε την ενότητα:
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΤΑ » ΒΕΒΑΙΩΣΗ & ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΕΣΟΔΩΝ » ΔΙΑΦΟΡΑ » Πρόγραμμα χρηματοδότησης για την Ενεργειακή Αναβάθμιση Δημοσίων Κτιρίων
13. Χρηματοδότηση έργων δημόσιου χαρακτήρα - πρόγραμμα «Νέαρχος»
Με το πρόγραμμα «Νέαρχος» χρηματοδοτούνται παρεμβάσεις δημοσίου χαρακτήρα στους παρακάτω τομείς:
α) έργα λιμενικών υποδομών και εγκαταστάσεων, κτιριακών υποδομών και εξοπλισμών των λιμενικών αρχών, των Δημοσίων Σχολών Εμπορικού Ναυτικού και κάθε άλλης κτιριακής εγκατάστασης και υποδομής, αρμοδιότητας του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων και των μελετών ωρίμανσης αυτών, καθώς και συμβάσεων υπηρεσιών τεχνικών συμβούλων,
β) έργα υποδομών και δικτύων διαχείρισης, μεταφοράς και διανομής ύδατος ιδίως, για τα μικρά, απομακρυσμένα και άνυδρα νησιά,
γ) έργα διαχείρισης ενέργειας που σχετίζονται ιδίως, με τις περ. α’ και β’, καθώς και
δ) συμβάσεις παροχής δημοσίων υπηρεσιών θαλασσίων ενδομεταφορών, που συνδέονται με τη διασφάλιση θαλάσσιας συγκοινωνιακής εξυπηρέτησης του νησιωτικού χώρου και συνάπτονται κατά τα οριζόμενα στο άρθρο όγδοο του ν. 2932/2001 (Α’ 145). (παρ. 2 άρθρο 6 Ν.4832/21)
Στην περίπτ.α’ της παρ.3 του άρθρου 6 του Ν.4832/21 ορίζεται ότι στο πλαίσιο υλοποίησης των δράσεων του προγράμματος «Νέαρχος» το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα κρατικά και Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία, οι Οργανισμοί Λιμένων Α.Ε. και το σύνολο των Φορέων Διαχείρισης και Εκμετάλλευσης Λιμένων (ΦΔΕΛ) δύνανται να συνομολογούν επενδυτικά δάνεια με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για τη χρηματοδότηση έργων δημόσιου χαρακτήρα (εφεξής πρόγραμμα «Νέαρχος») των περ. α’, β’ και γ’ της παρ. 2 του άρθρου 6 του Ν.4832/21.
Για τη συνομολόγηση των ανωτέρω δανείων, δεν εφαρμόζονται η παρ. 1 του άρθρου 264 του ν. 3852/ 2010 (Α΄ 87) και το π.δ. 169/2013 (Α΄ 272).
Με την περίπτ.α’ της παρ.2 του άρθρου 13 του Ν.4832/21 ορίζεται ότι με κοινή απόφαση των Υπουργών Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Εσωτερικών και των κατά περίπτωση συναρμόδιων μεταξύ των Υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης και Επενδύσεων, σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που εφαρμόζεται ανάλογα με την πηγή χρηματοδότησης, εξειδικεύονται οι σκοποί των περ. α’ έως γ’ της παρ. 2 του άρθρου 6 του Ν.4832/21 σε άξονες προτεραιότητας και καθορίζονται τα κριτήρια ένταξης των δικαιούχων φορέων, η διαδικασία υποβολής των αιτημάτων ένταξης και αξιολόγησης αυτών, ο έλεγχος της πορείας εκτέλεσης των έργων, οι όροι και τα δικαιολογητικά χορήγησης και ο τρόπος απόδοσης του προϊόντος των δανείων, η διαδικασία και τα δικαιολογητικά για την αποπληρωμή των δανείων από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ο φορέας διαχείρισης του προγράμματος, καθώς και κάθε άλλο σχετικό ζήτημα.
14. Αναπτυξιακά δάνεια με το ΤΠΔ
Για τη συνομολόγηση δανείων μεταξύ του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και των Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, των συνδέσμων δήμων και των νομικών προσώπων Ο.Τ.Α., στο πλαίσιο υλοποίησης ειδικών αναπτυξιακών προγραμμάτων, η εξυπηρέτηση των οποίων, ανεξαρτήτως εκχώρησης εσόδων εκ μέρους των δικαιούχων, καθώς και η κάλυψη των κάθε είδους εξόδων και λοιπών δαπανών συνομολόγησης και εξόφλησης, χρηματοδοτούνται από το εθνικό ή το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) Υπουργείων, δεν εφαρμόζονται η παρ. 1 του άρθρου 264 του ν. 3852/2010 (Α’ 87), και το π.δ. 169/2013 (Α’ 272). Κατόπιν έκδοσης της σχετικής απόφασης χορήγησης του δανείου στον δικαιούχο φορέα από το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και για τη σύναψη αυτού, απαιτείται απόφαση αποδοχής των όρων του μόνο από την οικονομική επιτροπή του Ο.Τ.Α. α’ ή β’ βαθμού, ή από το διοικητικό συμβούλιο στην περίπτωση συνδέσμου δήμων ή νομικού προσώπου Ο.Τ.Α., κατά παρέκκλιση του άρθρου 176 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α’ 114). Η απόφαση της οικονομικής επιτροπής που ακολουθεί για τη σχετική αναμόρφωση του προϋπολογισμού του Ο.Τ.Α., αποτελεί δεσμευτική εισήγηση προς το οικείο δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο. (άρθρο 49 παρ.1 του Ν.4830/2021)
Η απόφαση της εκτελεστικής επιτροπής του Ο.Τ.Α. δικαιούχου φορέα της παρ. 1, εφόσον απαιτείται αναμόρφωση του τεχνικού προγράμματος αυτού, αποτελεί δεσμευτική εισήγηση προς το οικείο δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο. (άρθρο 49 παρ.2 του Ν.4830/2021)