Έγκριση πολυετών δαπανών
Για την ανάληψη υποχρεώσεων από τους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης που προβλέπεται να βαρύνουν είτε τμηματικά είτε εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι συμβάσεις μίσθωσης ακινήτων και υπερβαίνουν ετησίως το ποσό των διακοσίων χιλιάδων (200.000) ευρώ σωρευτικά ανά Κ.Α.Ε. κάθε ειδικού φορέα του τακτικού προϋπολογισμού, απαιτείται προηγούμενη απόφαση έγκρισης του Υπουργού Οικονομικών.
Για τους λοιπούς φορείς της Γενικής Κυβέρνησης απαιτείται απόφαση έγκρισης του εποπτεύοντος Υπουργού, εφόσον η αναλαμβανόμενη υποχρέωση υπερβαίνει το ποσό των εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ. (παρ 1 άρθρο 67 ν. 4270/2014, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 22 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15)
Για την ανάληψη υποχρεώσεων που προβλέπεται να βαρύνουν είτε τμηματικά είτε εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής και δεν υπερβαίνουν τα ποσά της προηγούμενης παραγράφου, η έγκριση παρέχεται με απόφαση του αρμόδιου διατάκτη. (παρ 2 άρθρο 67 ν. 4270/2014, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 22 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15)
Ειδικά για τους Ο.Τ.Α. πρώτου και δευτέρου βαθμού και τα νομικά πρόσωπα αυτών που συμπεριλαμβάνονται στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, η έγκριση παρέχεται με την απόφαση του από το νόμο οριζόμενου αρμόδιου οργάνου τους, με την οποία αναλαμβάνεται έκαστη υποχρέωση τέτοιου είδους. Η απόφαση του προηγούμενου εδαφίου κοινοποιείται στην οικεία Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α., προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη κατά τον έλεγχο νομιμότητας του προϋπολογισμού του οικονομικού έτους που αφορά η σχετική δαπάνη. (παρ 3 άρθρο 67 ν. 4270/2014, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 22 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15)
Η προβλεπόμενη στις ανωτέρω παραγράφους απόφαση έγκρισης παρέχεται αφού ο εκάστοτε αρμόδιος προϊστάμενος οικονομικών υπηρεσιών ελέγξει και βεβαιώσει ότι δεν γίνεται υπέρβαση των δεσμευτικών ορίων του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής. (παρ 4 άρθρο 67 ν. 4270/2014, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 22 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15)
Στην απόφαση έγκρισης της παραγράφου 1, αναφέρονται τα εξής:
α. Το συνολικό ποσό.
β. Το ποσό κατ' έτος.
γ. Ο Κωδικός Αριθμός Εξόδου.
δ. Το τυχόν προηγούμενο ύψος υποχρεώσεων που έχουν αναληφθεί στον ίδιο Κ.Α.Ε..
Τα ανωτέρω στοιχεία περιλαμβάνονται και στο διαπιστωτικό έγγραφο της αρμόδιας οικονομικής υπηρεσίας του φορέα που εξετάζει τη νομιμότητα και κανονικότητα της δαπάνης. (παρ 5 άρθρο 67 ν. 4270/2014, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 22 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15)
Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών μπορούν να αναπροσαρμόζονται τα όρια της παραγράφου 1 και να καθορίζεται κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια για την εφαρμογή των ανωτέρω. (παρ 6 άρθρο 67 ν. 4270/2014, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 22 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15)
Οι ανωτέρω διατάξεις δεν έχουν εφαρμογή για τις δαπάνες του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων. (παρ 7 άρθρο 67 ν. 4270/2014, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 22 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15)
Συνεπώς, μπορεί να επεκτείνεται μία σύμβαση και πέραν του τρέχοντος οικονομικού έτους, όμως πρέπει να έχει εξασφαλιστεί και να υπάρχει εγγεγραμμένη πίστωση στον προϋπολογισμό του αναθέτοντος Δήμου για το τμήμα τουλάχιστον του έργου (ή υπηρεσίας ή προμήθειας) που πρόκειται να εκτελεστεί μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ.1 περίπτ. γ του πδ 113/2010 ορίζεται ότι η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης με την οποία εγκρίνεται από το διατάκτη ή το κατά νόμο εξουσιοδοτημένο όργανο η πραγματοποίηση δαπανών, περιλαμβάνει απαραίτητα, μεταξύ άλλων, το ύψος της συνολικής επιβάρυνσης που προκαλείται στον προϋπολογισμό του φορέα, καθώς και την κατανομή αυτής κατ' έτος σε περίπτωση τμηματικής πραγματοποίησης που εκτείνεται σε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη.
Συνεπώς στις περιπτώσεις τμηματικής πραγματοποίησης που εκτείνεται σε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη στην ανάληψη υποχρέωσης περιλαμβάνονται το ύψος της απαιτούμενης συνολικής δαπάνης (αριθμητικώς και ολογράφως) και, αν πρόκειται για πολυετείς υποχρεώσεις, την κατανομή της στο τρέχον και στα επόμενα οικονομικά έτη. (βλ. και Z΄ ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΠΡΑΞΗ 111/ 2012, Ελ. Συν. Κλιμ. Z Πράξη 5/2014- Ανακλήθηκε από την Απόφαση Ελ. Συν. 1537/2014 Τμ. 6)
Προφανώς ο έλεγχος του προϊσταμένου και η βεβαίωση θα αφορούν το τρέχον έτος, διότι ο προϋπολογισμός του τρέχοντος έτους θα προβλέπει μόνο το ποσό που αφορά το έτος αυτό και όχι των επόμενων ετών. Στην απόφαση απλά θα αναφέρεται το συνολικό ποσό.
Για το πρώτο έτος θα αναληφθεί και θα δεσμευθεί μόνο το ποσό που αφορά τη συγκεκριμένη χρονιά. Κατά συνέπεια, σε αναλήψεις που αφορούν πολυετείς συμβάσεις θα πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα, ώστε η κατανομή των δεσμεύσεων ανά έτος να ανταποκρίνεται στην πραγματική ροή των πληρωμών που θα διενεργηθούν και να μη γίνεται άσκοπη δέσμευση στην εναπομείνασα πίστωση του έτους. (Υπ. Οικ. 2/18993/ΔΠΔΣΜ/28.02.2014)
Δεν απαιτείται κατανομής της δαπάνης, κατ' έτος, καθόσον, όπως βάσιμα ισχυρίζεται ο Δήμος κατά τον χρόνο ανάληψης της αφορώσας εργασίες εξάμηνης διάρκειας δαπάνης, ήτοι τον Απρίλιο του έτους 2014 όταν εγκρίθηκε η ανάθεση των κρίσιμων υπηρεσιών, δεν συνέτρεχε περίπτωση υπέρβασης του οικονομικού έτους 2014 και, ως εκ τούτου, δεν παραβιάστηκαν οι προβαλλόμενες από την Αναπληρώτρια Επίτροπο διατάξεις των άρθρων 21 του ν. 2362/1995 και 2 παρ. 2 και 3 περ. γ΄ του π.δ. 113/2010. Σε κάθε δε περίπτωση, με δεδομένο το χρόνο λήξης της συναφθείσας σύμβασης, η κατά 17 ημέρες υπέρβαση του οικονομικού έτους 2014, δύναται να θεραπευθεί με την διαδικασία ανατροπής και τη νέα εντός του έτους 2015 ανάληψη υποχρέωσης για την υπολειπόμενη δαπάνη. Μη νόμιμη δαπάνη. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 41/2015)
Διαγωνισμός για προμήθεια μέσων ατομικής προστασίας. Σύμφωνα με την σύμβαση προμήθειας, η προθεσμία παράδοσης των επίμαχων ειδών ανέρχεται σε ένα έτος από την υπογραφή της, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται οικονομικά και ο προϋπολογισμός του οικονομικού έτους 2016. Συνεπώς, μη νομίμως η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου περιορίστηκε στην έγκριση διάθεσης της εγγεγραμμένης στον προϋπολογισμό του έτους 2015 πίστωσης των 15.000 ευρώ (Κ.Α. 20-6061.006), χωρίς πρόβλεψη ότι το υπολειπόμενο ποσό του συμβατικού τιμήματος θα επιβαρύνει τον προϋπολογισμό του έτους 2016. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 76/2016)
Υπόδειγμα απόφασης Οικονομικής Επιτροπής για την έγκριση και διάθεση πίστωσης - ανάληψης υποχρέωσης πολυετούς δαπάνης
Αποστολή πινάκων πολυετών προγραμματισμένων δαπανών
Εκτός της μηνιαίας περίληψης του Μητρώου Δεσμεύσεων, οι εποπτευόμενοι φορείς (και όχι οι φορείς της κεντρικής διοίκησης όπως τα υπουργεία) στο τέλος του κάθε εξαμήνου θα καταρτίζουν τον πίνακα του Παραρτήματος «Δ», στον οποίο θα εμφανίζονται τα ποσά των προεγκρίσεων, τα οποία αφορούν τους προϋπολογισμούς επόμενων ετών. Οι τελευταίες αναφέρονται σε προγραμματισμένες δαπάνες του φορέα οι οποίες θα βαρύνουν εξ ολοκλήρου ή τμηματικά τα επόμενα οικονομικά έτη. Όπως έχει προαναφερθεί, για τέτοιου είδους αναλήψεις δαπανών απαιτείται η προηγούμενη έγκριση του Υπουργού Οικονομικών, ή του εποπτεύοντος Υπουργού, ή του αρμόδιου προς τούτο εξουσιοδοτημένου οργάνου, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.3 του άρθρου 21 του Ν.2362/1995, όπως ισχύει. Όσον αφορά τον πίνακα, στις στήλες του θα εμφανίζεται το συνολικό ποσό της προέγκρισης με ανάλυση ανά μελλοντικό έτος του οποίου τον Π/Υ προβλέπεται να βαρύνει. Επισημαίνεται ότι για τον συγκεκριμένο πίνακα οι ΚΑΕ θα εμφανίζονται αθροιστικά στις κατηγορίες χρηματοοικονομικές και μη χρηματοοικονομικές συναλλαγές, σύμφωνα με την παράγραφο ΙΑ3. Οι φορείς θα αποστέλλουν τους πίνακες στα Υπουργεία σε εξαμηνιαία βάση μαζί με τη μηνιαία σύνοψη των μηνών Ιουνίου και Δεκεμβρίου. Σε περίπτωση που κάποιος φορέας δεν έχει προεγκρίσεις για επόμενα έτη, αντί του πίνακα θα υποβάλλει σχετική σημείωση στα Υπουργεία. Στη συνέχεια οι Γενικοί Διευθυντές Οικονομικών Υπηρεσιών κατόπιν σχετικού ελέγχου θα διαβιβάζουν τους συγκεκριμένους πίνακες στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Επισημαίνεται ότι, οι εξαμηνιαίοι αυτοί πίνακες δεν θα υποβάλλονται μέσω της πύλης e-portal, αλλά θα αποστέλλονται στη Διεύθυνση Προγραμματισμού, Δημοσιονομικών Στοιχείων και Μεθοδολογίας, μέσω των εποπτευόντων Υπουργείων. (Υπ. Οικ. 2/18993/ΔΠΔΣΜ/28.02.2014)
Παλαιότερο καθεστώς πατήστε εδώ
Για την ανάληψη υποχρεώσεων που προβλέπεται ότι θα βαρύνουν είτε τμηματικά είτε εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής συμπεριλαμβανομένων και των μισθώσεων ακινήτων και υπερβαίνουν ετησίως το ποσό των εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ κατά Κωδικό Αριθμό Εξόδου του προϋπολογισμού, απαιτείται προηγούμενη έγκριση του Υπουργού Οικονομικών για τους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης. Για τους λοιπούς φορείς της Γενικής Κυβέρνησης απαιτείται έγκριση του εποπτεύοντος Υπουργού εφόσον η αναλαμβανόμενη υποχρέωση υπερβαίνει το ποσό των πενήντα χιλιάδων (50.000 -) ευρώ.
Ειδικά, για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού και τα νομικά πρόσωπα αυτών που συμπεριλαμβάνονται στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης η έγκριση παρέχεται με την απόφαση του από το νόμο οριζόμενου αρμόδιου οργάνου τους, με την οποία αναλαμβάνεται έκαστη υποχρέωση τέτοιου είδους.
Η απόφαση του προηγούμενου εδαφίου κοινοποιείται στην οικεία Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α., προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη κατά τον έλεγχο νομιμότητας του προϋπολογισμού του οικονομικού έτους που αφορά η σχετική δαπάνη.
Το συνολικό ποσό και η διάρκεια της επιβάρυνσης αναφέρονται:
α) στη διοικητική πράξη ανάληψης της υποχρέωσης και
β) στο διαπιστωτικό έγγραφο της αρμόδιας οικονομικής υπηρεσίας του φορέα που εξετάζει τη νομιμότητα και κανονικότητα της δαπάνης.
Το ανωτέρω ποσό μπορεί να αναπροσαρμόζεται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. (άρθρο 21 παρ.3 του Ν.2362/1995, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 21 του Ν.3871/2010, τροποποιήθηκε με την παρ.12 του άρθρου 4 του Ν.4038/2012 και τροποποιήθηκε ξανά με την παρ.1 του άρθρου πέμπτου του Ν.4089/2012 και την παρ. 3 του άρθρου 2 της Πράξης Νομοθ. Περιεχομένου (ΦΕΚ 246/18.12.2012 τεύχος Α'), την παρ. 2 του άρθρου 9 του Ν. 4205/13 και το άρθρο 37 του ν. 4257/2014)
Πράξεις ανάληψης υποχρεώσεων, που έχουν εκδοθεί από τους ΟΤΑ πριν την έναρξη ισχύος του ν.4257/2014 και βαρύνουν τμηματικά ή εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου Σχεδίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, είναι ισχυρές και παράγουν έννομα αποτελέσματα. (άρθρο 37 του ν. 4257/2014)
Ζητήματα που είχαν δημιουργηθεί πριν τη ρύθμιση του θέματος με το Ν. 4257/2014 και μετά τη ρύθμιση του Ν.4089/2012.
Για την ανάληψη υποχρεώσεων που προβλέπεται ότι θα βαρύνουν είτε τμηματικά είτε εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής συμπεριλαμβανομένων και των μισθώσεων ακινήτων και υπερβαίνουν ετησίως το ποσό των εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ κατά Κωδικό Αριθμό Εξόδου του προϋπολογισμού, απαιτείται προηγούμενη έγκριση του Υπουργού Οικονομικών για τους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης. Για τους λοιπούς φορείς της Γενικής Κυβέρνησης απαιτείται έγκριση του εποπτεύοντος Υπουργού εφόσον η αναλαμβανόμενη υποχρέωση υπερβαίνει το ποσό των πενήντα χιλιάδων (50.000 -) ευρώ. Ειδικά για τους Ο.Τ.Α. πρώτου και δευτέρου βαθμού και τα νομικά πρόσωπα αυτών που συμπεριλαμβάνονται στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης η έγκριση παρέχεται από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Το συνολικό ποσό και η διάρκεια της επιβάρυνσης αναφέρονται:
α) στη διοικητική πράξη ανάληψης της υποχρέωσης και
β) στο διαπιστωτικό έγγραφο της αρμόδιας οικονομικής υπηρεσίας του φορέα που εξετάζει τη νομιμότητα και κανονικότητα της δαπάνης.
Το ανωτέρω ποσό μπορεί να αναπροσαρμόζεται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών.
Οι διατάξεις των ανωτέρω εδαφίων δεν έχουν εφαρμογή για τις δαπάνες του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων για τις οποίες ισχύει η ακόλουθη διαδικασία:
Κάθε έτος ο Υπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, που είναι αρμόδιος για την εκτέλεση του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων, εκδίδει απόφαση συνολικά για όλα τα έργα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων για την ανάληψη ετήσιας υποχρέωσης, καθώς και προέγκριση για την ανάληψη υποχρέωσης έναντι του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων του επόμενου έτους. Αναλυτικότερα καθορίζονται μεταξύ άλλων:
α) το ποσό της υπολειπόμενης συνολικής δαπάνης για την ολοκλήρωση των συνεχιζόμενων, από τα προηγούμενα έτη, έργων,
β) τις εγκεκριμένες πιστώσεις του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων για το τρέχον έτος,
γ) το όριο προέγκρισης ανάληψης υποχρέωσης έναντι του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων του επόμενου έτους, το οποίο δεν δύναται να υπερβαίνει συνολικά το 30% των εγκεκριμένων πιστώσεων για το τρέχον έτος.
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, που εκδίδεται εντός του πρώτου μήνα κάθε οικονομικού έτους, καθορίζεται κατά φορέα και συλλογική απόφαση το συνολικό ύψος των πιστώσεων του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων, που θα διατεθεί κατά τη διάρκειά του για την εκτέλεση συνεχιζόμενων, από τα προηγούμενα έτη, έργων.
Κάθε τροποποίηση του αρχικού σχεδιασμού για τα συνεχιζόμενα έργα και η ένταξη νέων έργων στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (Π.Δ.Ε.) γίνεται με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, εφόσον οι συνολικές πιστώσεις των έργων, δεν υπερβαίνουν το σύνολο των εγκεκριμένων πιστώσεων του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων και του ορίου προέγκρισης ανάληψης υποχρέωσης έναντι του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων του επόμενου έτους, όπως αυτό έχει καθοριστεί.
Με όμοια απόφαση μπορεί να γίνεται ανακατανομή εγκεκριμένων ετήσιων πιστώσεων σε Συλλογικές Αποφάσεις μεταξύ διαφορετικών φορέων, ανάλογα με την πορεία υλοποίησης και απορρόφησης των έργων.
Οι συνολικές ετήσιες δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων δεν δύνανται να υπερβαίνουν το σύνολο των εγκεκριμένων πιστώσεων του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων.
Για το οικονομικό έτος 2013 η απόφαση που θα εκδοθεί κατ' εφαρμογή του εδαφίου 6 της παρούσας παραγράφου ισχύει από 20.9.2013
. (άρθρο 21 παρ.3 του Ν.2362/1995, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 21 του Ν.3871/2010, τροποποιήθηκε με την παρ.12 του άρθρου 4 του Ν.4038/2012 και τροποποιήθηκε ξανά με την παρ.1 του άρθρου πέμπτου του Ν.4089/2012 και την παρ. 3 του άρθρου 2 της Πράξης Νομοθ. Περιεχομένου (ΦΕΚ 246/18.12.2012 τεύχος Α') και την παρ. 2 του άρθρου 9 του Ν. 4205/13)
Υποχρεώσεις Ο.Τ.Α. που έχουν αναληφθεί, χωρίς την απαιτούμενη προέγκριση δαπάνης του εποπτεύοντος Υπουργού, μέχρι τη δημοσίευση του Ν.4089/2012 (26.10.2012),θεωρούνται νόμιμες. (άρθρο πέμπτο παρ.2 του Ν.4089/2012)
Με το άρθρο πέμπτο επιλύονται ερμηνευτικά και πρακτικά ζητήματα που δημιούργησε η ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 21 παρ. 3 ν. 2362/1995 (Α' 247), όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 21 ν.3871/2010 (Α' 141) και τροποποιήθηκε με την παρ. 12 του άρθρου 4 του ν. 4038/2012 (Α' 14), ανάμεσα στα οποία και το ζήτημα των συμβάσεων για τη μεταφορά μαθητών. Η προτεινόμενη ρύθμιση σέβεται την αυτοτέλεια των ΟΤΑ, όπως αυτή ορίζεται στο Σύνταγμα, αλλά ταυτόχροναδεν καταργεί την υποχρέωση παροχής εγκρίσεων για τις πράξεις ανάληψης υποχρεώσεων, που εκδίδονται από τους παραπάνω φορείς και βαρύνουν τμηματικά ή εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου Σχεδίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής.Η έγκριση αυτή ορθό είναι να παρέχεται από τον κατά τόπον αρμόδιο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Η ρύθμιση αυτή εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο που καθορίζει το Πρόγραμμα Καλλικράτης (ν. 3852/2010 Α΄ 87) σύμφωνα με το οποίο ο Γενικός Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ασκεί έλεγχο νομιμότητας στις πράξεις των ΟΤΑ και των εποπτευόμενων από αυτούς φορέων. Η προτεινόμενη ρύθμιση παράγει τα ίδια ουσιαστικά αποτελέσματα με την προηγούμενη (έλεγχος των πράξεων από όργανο της Κρατικής Διοίκησης) αλλά η διαδικασία καθίσταται λειτουργικότερη και ταχύτερη καθώς η επεξεργασία και έγκριση των σχετικών αιτήσεων επιμερίζονται στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Επιπλέον, αντιμετωπίζεται το ζήτημα νομιμότητας τυχόν δαπανών των ΟΤΑ, για τις οποίες είχαν αναληφθεί οι σχετικές υποχρεώσεις, χωρίς την απαιτούμενη έγκριση του εποπτεύοντος Υπουργού. (Αιτιολογική Έκθεση του Σχεδίου Νόμου)
Κατόπιν των ανωτέρω:
- Πράξεις ανάληψης υποχρέωσης δήμων και περιφερειών που εκδίδονται από τη δημοσίευση του νόμου και εφεξής, θα αποστέλλονται στον Γενικό Γραμματέα της κατά τόπο αρμόδιας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, προς παροχή της προβλεπόμενης έγκρισης.
- Όσες υποχρεώσεις δήμων και περιφερειών έχουν αναληφθεί πριν τη δημοσίευση του ανωτέρω νόμου (26.10/2012), είναι ισχυρές χωρίς να απαιτείται η έκδοση εγκριτικής πράξης ούτε από τον Υπουργό Εσωτερικών, ούτε από τον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Οι υπηρεσίες που εμπλέκονται στις σχετικές διαδικασίες προβαίνουν στις από το νόμο προβλεπόμενες ενέργειές τους, χωρίς να αναζητούν την έκδοση τέτοιας πράξης ως στοιχείο νομιμότητας της ανάληψης υποχρέωσης.
- Όσες πράξεις ανάληψης υποχρέωσης ΟΤΑ έχουν υποβληθεί μέχρι στιγμής στο Υπουργείο Εσωτερικών, αποστέλλονται στην κατά περίπτωση αρμόδια Αποκεντρωμένη Διοίκηση, για τις δικές της περαιτέρω ενέργειες. (ΥΠ.ΕΣ. 40917/09.11.2012)
ΟΜΩΣ, με πρακτικά της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι διατάξεις περί έγκρισης των πολυετών δαπανών από το Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Συγκεκριμένα, με τα Πρακτικά της 8ης Γενικής Συνεδριάσεως της Ολομέλειας του Ελ. Συνεδρίου της 17ης Απριλίου 2013 κρίθηκε, κατά πλειοψηφία, ότι η απαίτηση έγκρισης της κεντρικής διοίκησης για κάθε διενέργεια δαπάνης των Ο.Τ.Α. άνω των 50.000 ευρώ ετησίως που βαρύνει περισσότερα έτη, παρεμποδίζει προδήλως, ενόψει του ανωτέρω χρηματικού ορίου, την πρωτοβουλία, την ελεύθερη δράση και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των Ο.Τ.Α. και συνεπώς και εκ του λόγου τούτου,ο θεσπιζόμενος έλεγχος προσκρούει στο άρθρο 102 παρ. 4 του Συντάγματος. Oι διατάξεις του άρθρου 21 παρ.3 του ν.2362/1995, κατά το μέρος που απαιτούν προηγούμενη έγκριση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης για τις άνω των πενήντα χιλιάδων 50.000 ευρώ πολυετείς υποχρεώσεις των Ο.Τ.Α.,είναι ανίσχυρες και μη εφαρμοστέες. Δεν επιδέχονται δε καμίας σύμφωνης με το Σύνταγμα ερμηνείας, ενόψει της σαφούς και γνωστής κατά το διοικητικό δίκαιο έννοιας της εγκρίσεως, εκ της οποίας ουδεμία αμφιβολία καταλείπεται ως προς την αληθή βούληση του νομοθέτη, η οποία άλλωστε καταδεικνύεται και από το γεγονός της ενιαίας αντιμετώπισης των φορέων της Κεντρικής Διοίκησης και των Ο.Τ.Α.. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι άλλη νομική αντιμετώπιση ενδεχομένως επιδέχεται το ζήτημα, που πάντως δεν ανακύπτει εν προκειμένω, του ελέγχου της διάθεσης πιστώσεων που διατίθενται από το Κράτος στους Ο.Τ.Α. για την άσκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του Κράτους, κατ' εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 1 και 5 του άρθρου 102 του Συντάγματος.
Στο πλαίσιο αυτό και λαμβάνοντας υπόψη το σκεπτικό που διεξοδικότατα αναπτύσσεται στο πρακτικό της 8ης Γενικής Συνεδρίασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου της 17-4-2013, εξετάζεται, από το υπουργείο εσωτερικών σύμφωνα με το εγγ. ΥΠ.ΕΣ. 32373/17.09.2013,το ενδεχόμενο ανάληψης σχετικής νομοθετικής πρωτοβουλίας που προκρίνεται ως ο προσφορότερος τρόπος προκειμένου να διασφαλιστεί η συμβατότητα του κανονιστικού πλαισίου που διέπει την έγκριση των πράξεων ανάληψης πολυετών υποχρεώσεων με το συνταγματικό πλαίσιο λειτουργίας των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), κατά τα διαλαμβανόμενα στο ανωτέρω πρακτικό.
Ωστόσο, σύμφωνα με το ανωτέρω έγγραφο, επισημαίνεται ότι μέχρι την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ζητήματος νομοθετικά και εφόσον η εν λόγω διάταξη, με την οποία προβλέπεται η παροχή έγκρισης από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης για την ανάληψη υποχρεώσεων των ΟΤΑ και νομικών προσώπων αυτών, που θα βαρύνουν είτε τμηματικά είτε εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, δεν έχει ακόμη τροποποιηθεί, αντικατασταθεί ή καταργηθεί από μεταγενέστερη, η διοίκηση (εν προκειμένω τόσο οι ΟΤΑ όσο και οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις του Κράτους) δεν δύναται να μην την εφαρμόσει και να απέχει από τις ενέργειες εκείνες τις οποίες αυτή επιτάσσει. Ως εκ τούτου, το υπουργείο θεωρεί αναγκαίο να εξακολουθήσουν οι φορείς να αποστέλλουν στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση τις πράξεις ανάληψης υποχρεώσεων που η διάταξη του δεύτερου εδαφίου της παρ. 3 του άρθρου 21 του ν.2362/1995 επιβάλλει και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση οφείλει να τις εγκρίνει, εφόσον δεν ανακύπτει ζήτημα νομιμότητας.
Ζητήματα που είχαν δημιουργηθεί πριν τη ρύθμιση του θέματος με το Ν.4089/2012.
Με την απόφαση 3170/2012 τουVIτμήματος του Ελ. Συν. μεταστράφηκε η νομολογία του δικαστηρίου, στο θέμα της έγκρισης των πολυετών συμβάσεων. Το τμήμα του δικαστηρίου έκρινε ότι είναι αντισυνταγματική η υποχρέωση έγκρισης από τον αρμόδιο υπουργό.
Επειδή το συγκεκριμένο θέμα μας έχει απασχολήσει αρκετά από την αρχή της ρύθμισης (και συνεχίζει από ότι φαίνεται), κρίνουμε σκόπιμο να κάνουμε μία ιστορική αναδρομή καταλήγοντας στη σημερινή κατάσταση.
Με το άρθρο 21 παρ.3 του Ν.2362/1995, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 21 του Ν.3871/2010, προβλέπονταν η έγκριση του αρμόδιου υπουργού για τις πολυετείς συμβάσειςεφόσον η αναλαμβανόμενη υποχρέωση υπερβαίνει το ποσό των πενήντα χιλιάδων (50.000 -) ευρώ,για τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης.
Σύμφωνα με την υπ' αριθ.30/20.04.2011 Εγκύκλιο του ΥΠΕΣΑΗΔ: «Οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 21 του ν. 2362/1995, όπως ισχύει, και της παρ. 2 του άρθρου 5 του π.δ. 113/2010, οι οποίες προβλέπουν την έγκριση των πράξεων ανάληψης πολυετών υποχρεώσεων από τον εποπτεύοντα Υπουργό, δεν εφαρμόζονται στους ΟΤΑ α' και β' βαθμού, οι πράξεις των οποίων υπόκεινται κατά το Σύνταγμα και το νόμο μόνο σε έλεγχο νομιμότητας, που ασκείται σύμφωνα με τις ειδικές για αυτούς διατάξεις.»
Ωστόσο, με την Ελ. Συν. Κλ.Ζ Πράξη 93/2012, προέκυψε η κρίση του κλιμακίου σχετικά με την υποχρέωση των Δήμων να λάβουν εγκριτική απόφαση του εποπτεύοντος Υπουργού (Εσωτερικών), όταν πρόκειται για δαπάνη που υπερβαίνει το ποσό των 50.000 ευρώ.
Το ΥΠΕΣ με το έγγραφο Αριθμ. Πρωτ. 15126/10.05.2012 επέμενε στην αρχική του θέση και έκανε δεκτά τα εξής:
- και μετά την έναρξη ισχύος των διατάξεων της παρ. 12 του άρθρου 4 του ν. 4038/2012, παραμένει αμετάβλητο, τουλάχιστον ως προς το πεδίο εφαρμογής του, το κανονιστικό πλαίσιο για την εφαρμογή του οποίου παρασχέθηκαν διευκρινήσεις στους ΟΤΑ με το στοιχείο (δ) της παρ. 7 της υπ' αριθμ. 30/19664/20-4-2011 εγκυκλίου.
- οι δήμοι, περιφέρειες και ν.π.δ.δ. αυτών δεν αποστέλλουν στον Υπουργό Εσωτερικών, προς έγκριση, πράξεις ανάληψης υποχρεώσεων που προβλέπεται ότι θα βαρύνουν είτε τμηματικά είτε εξ ολοκλήρου τα επόμενα οικονομικά έτη του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής
Στη συνέχεια το Ελεγκτικό Συνέδριο με νεότερη Πράξη του Ζ' Κλιμάκιου, επέμεινε και έκρινε ως ακολούθως:
«Πριν από κάθε ενέργεια που συνεπάγεται δαπάνη των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, ήτοι και των Δήμων, μεγαλύτερη των 50.000,00 ευρώ ετησίως πρέπει να εκδίδεται σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης (δημοσιονομική δέσμευση) από τον εποπτεύοντα τον οικείο φορέα Υπουργό, στην οποία αναγράφεται το συνολικό ποσό με το οποίο επιβαρύνεται ο οικείος προϋπολογισμός, στην περίπτωση δε που η σχετική οικονομική επιβάρυνση εκτείνεται σε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη και η κατανομή ανά οικονομικό έτος των αντίστοιχων επιμέρους ποσών της (πρβλ. Ε.Σ. VI Tμ.1505, 23/2012, βλ. Ζ΄ Κλιμ. πράξεις 99/2012,267,213,212/2011κ.α.).-.. Μη νομίμως, δεν έχει εκδοθεί απόφαση ανάληψης υποχρέωσης (δημοσιονομική δέσμευση) από τον εποπτεύοντα τον Δήμο Υπουργό, στην οποία να αναγράφεται το συνολικό ποσό με το οποίο επιβαρύνεται ο προϋπολογισμός του Δήμου από την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης και η κατανομή των επιμέρους ποσών της σχετικής συνολικής δαπάνης ανά αντίστοιχο οικονομικό έτος, δεδομένου ότι η σύμβαση συνεπάγεται οικονομική επιβάρυνση μεγαλύτερη των 50.000,00 ευρώ ετησίως για το Δήμο, η οποία εκτείνεται σε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη (2012, 2013, 2014).» (Ελ.Συν. Κλ. Ζ Πράξη 294/2012)
Η ανωτέρω πράξη δεν ανακλήθηκε από την απόφαση Ελ. Συν. 2786/2012 Τμ. 6.
Κατόπιν όλων αυτών και, προφανώς προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο με το Ελεγκτικό Συνέδριο, το αρμόδιο υπουργείο με τη νομοθετική ρύθμιση της παρ.1 του άρθρου πέμπτου του Ν.4089/2012, αναδιπλώνεται και όπως αναφέρει στην αιτιολογική έκθεση του νόμου προσπαθεί «να επιλύσειερμηνευτικά και πρακτικά ζητήματα που δημιούργησε η ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 21 παρ. 3 ν. 2362/1995 (Α' 247), όπως αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 21 ν.3871/2010 και τροποποιήθηκε με την παρ. 12 του άρθρου 4 του ν. 4038/2012».
Συγκεκριμένα με το άρθρο 21 παρ.3 του Ν.2362/1995, όπως τροποποιήθηκε με την παρ.1 του άρθρου πέμπτου του Ν.4089/2012 για την ανάληψη υποχρεώσεων που προβλέπεται ότι θα βαρύνουν είτε τμηματικά είτε εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής ειδικά για τους Ο.Τ.Α. πρώτου και δευτέρου βαθμού και τα νομικά πρόσωπα αυτών που συμπεριλαμβάνονται στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης η έγκριση παρέχεται από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Ταυτοχρόνως το Ελεγκτικό Συνέδριο μεταστρέφει τη νομολογία του με την απόφαση 3170/2012 του VI τμήματος και υιοθετεί ουσιαστικά την αρχική θέση του Υπουργείο Εσωτερικών. Συγκεκριμένα κρίνει ότι οιδιατάξεις του άρθρου 21 παρ. 3 του ν. 2362/1995, με τις οποίες απαιτείται πριν από κάθε ενέργεια των Ο.Τ.Α., η οποία συνεπάγεται δαπάνη, εκτεινόμενη σε περισσότερα του ενός οικονομικά έτη, μεγαλύτερη των 50.000,00 ευρώ ετησίως, έγκριση του εποπτεύοντος Υπουργού, αφενός μεν πλήττουν, κατά τρόπο ανεπίτρεπτο συνταγματικώς, την κατοχυρωμένη από το άρθρο 102 παρ. 2 του Συντάγματος οικονομική αυτοτέλεια των Ο.Τ.Α., αφετέρου δε υπερβαίνουν τα επιτρεπόμενα όρια εποπτείας του Κράτους επί των Ο.Τ.Α. Τούτο δε διότι η ως άνω προηγούμενη έγκριση του εποπτεύοντος Υπουργού σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως απλός έλεγχος νομιμότητας των πράξεων των Ο.Τ.Α., δοθέντος ότι επιχειρείται ο εκ των προτέρων έλεγχος των αξιολογήσεων, επιλογών και προτεραιοτήτων, στις οποίες προβαίνει ο ΟΤΑ για την εξυπηρέτηση των τοπικών του αναγκών και συνακολούθως ο έλεγχος της σκοπιμότητας της γενεσιουργού της δαπάνης διοικητικής πράξης. Επιπροσθέτως, η απαίτηση σύμπραξης της κεντρικής διοίκησης για τη διενέργεια δαπάνης ύψους 50.000,00 ευρώ, εκτεινομένης σε περισσότερα έτη, παρεμποδίζει προδήλως, ενόψει του ύψους της, την πρωτοβουλία, την ελεύθερη δράση και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των Ο.Τ.Α. και κατά τούτο η σχετική διάταξη είναι, επίσης, αντίθετη προς το Σύνταγμα. Κατ' ακολουθίαν, οι διατάξεις του άρθρου 21 παρ. 3 του ν. 2362/1995, κατά το μέρος που απαιτούν προηγούμενη έγκριση του εποπτεύοντος Υπουργού για τις άνω των 50.000,00 ευρώ πολυετείς υποχρεώσεις των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, δεν επιδέχονται καμίας εναρμονισμένης με το Σύνταγμα ερμηνείας και, ως αντίθετες προς τις ανωτέρω συνταγματικής ισχύος διατάξεις, είναι ανίσχυρες και μη εφαρμοστέες.
Και το ερώτημα που γεννάται είναι αν και οι νέες διατάξεις του Ν.4089/2012 είναι επίσης αντισυνταγματικές και ποιες ενέργειες πρέπει να κάνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες των αποκεντρωμένων διοικήσεων σχετικά με την απόφαση 3170/2012 του VI τμήματος του Ελ. Συν.
Επί αυτών των ερωτημάτων κάνουμε τις εξής παρατηρήσεις:
1. Η συγκεκριμένη απόφαση κρίνει ως αντισυνταγματική τη διάταξη νόμου, όπως ίσχυε πριν την τροποποίησή της με το ν. 4089/2012 και συνεπώς δεν αφορά τη σημερινή ισχύ του άρθρου.
2.Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου η ρύθμιση του ν. 4089/2012 «σέβεται την αυτοτέλεια των ΟΤΑ, όπως αυτή ορίζεται στο Σύνταγμα, αλλά ταυτόχρονα δεν καταργεί την υποχρέωση παροχής εγκρίσεων για τις πράξεις ανάληψης υποχρεώσεων, που εκδίδονται από τους παραπάνω φορείς και βαρύνουν τμηματικά ή εξ ολοκλήρου τα επόμενα έτη του Μεσοπρόθεσμου Σχεδίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής.Η έγκριση αυτή ορθό είναι να παρέχεται από τον κατά τόπον αρμόδιο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Η ρύθμιση αυτή εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο που καθορίζει το Πρόγραμμα Καλλικράτης (ν. 3852/2010 Α΄ 87) σύμφωνα με το οποίο ο Γενικός Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ασκεί έλεγχο νομιμότητας στις πράξεις των ΟΤΑ και των εποπτευόμενων από αυτούς φορέων. Η προτεινόμενη ρύθμιση παράγει τα ίδια ουσιαστικά αποτελέσματα με την προηγούμενη (έλεγχος των πράξεων από όργανο της Κρατικής Διοίκησης) αλλά η διαδικασία καθίσταται λειτουργικότερη και ταχύτερη καθώς η επεξεργασία και έγκριση των σχετικών αιτήσεων επιμερίζονται στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις».
Δηλαδή η νέα ρύθμιση, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, εντάσσεται στην ευρύτερη εφαρμογή του ελέγχου νομιμότητας στις πράξεις των ΟΤΑ και των εποπτευόμενων από αυτούς φορέων, από το ΓΓ της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (σημ. και όχι με στονέλεγχο των αξιολογήσεων, επιλογών και προτεραιοτήτων, γεγονός που θα την καθιστούσε αντισυνταγματική, σύμφωνα με την απόφαση3170/2012 του VI τμήματος του Ελ. Συν.).
3. Οι αρμόδιες υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, κατά τη γνώμη μας και βάση την ανωτέρω ανάλυση, πρέπει να συνεχίσουν να εκδίδουν κανονικά τις εγκρίσεις των πολυετών συμβάσεων. Εξάλλου το Ελεγκτικό Συνέδριο αν κρίνει αντισυνταγματικές και τις νέες διατάξεις του ν. 4089/2012 αυτό είναι μία διαφορετική διαδικασία που θα κρίνει μία άλλη διάταξη
Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Ύδρευσης και της εταιρίας « Α.Ε.», που αφορά στη «Λειτουργία και συντήρηση διυλιστηρίου πόσιμου νερού στον ΧΧΧ ποταμό». Απαιτείται έγκριση, από τον εποπτεύοντα το Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Υπουργό, της απόφασης ανάληψης της δαπάνης της επίμαχης υπηρεσίας, σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 3 του ν. 2362/1995, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 21 του ν. 3871/2010, συμπληρώθηκε με το άρθρο 4 παρ. 1 της από 16.12.2011 Π.Ν.Π. και τροποποιήθηκε με το άρθρο 4 παρ. 12 του ν. 4038/2012, αφού ο Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος, ως ν.π.δ.δ., εντάσσεται, σύμφωνα με το άρθρο 1β΄παρ. 2 και 3 του ν. 2362/1995, όπως ισχύει, στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, η δε δαπάνη θα βαρύνει τα επόμενα δύο έτη και υπερβαίνει τις 50.000 ευρώ. (Ελ. Συν. Κλιμ. Ζ' Πράξη 385/2012)