[post_tabs][post_tab title="Καθεστώς Ν.4820/21"]
Προληπτικός έλεγχος Ελεγκτικού Συνεδρίου
I. Προληπτικός έλεγχος νομιμότητας και κανονικότητας δαπανών
II. Απευθείας έλεγχος για τη διαπίστωση δημοσιονομικών πλημμελειών
III. Λειτουργικές δαπάνες
IV. Ανάκληση θεωρήσεων χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής δαπανών
I. Προληπτικός έλεγχος νομιμότητας και κανονικότητας δαπανών
Το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει, κατά τις περ. α’ και γ’ της παρ. 1 του άρθρου 98 του Συντάγματος, τις δαπάνες και τους λογαριασμούς των φορέων που υπάγονται σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, στην ελεγκτική του δικαιοδοσία.
[...] Στις αρμοδιότητες αυτές περιλαμβάνονται:
[...] (β) Ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας και κανονικότητας ορισμένης κατηγορίας δαπανών στις εξαιρετικές περιπτώσεις που κρίνει, ύστερα από εκτίμηση των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου του ελεγχόμενου φορέα, ότι μόνον έτσι διασφαλίζεται η νόμιμη και κανονική διάθεση του δημοσίου χρήματος. (άρθρο 9 παρ.1 περίπτ. β' Ν.4820/21)
Για τον έλεγχο αποτελεσματικότητας των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου και τον απευθείας έλεγχο για τη διαπίστωση δημοσιονομικών πλημμελειών δείτε την ενότητα:
Έλεγχος αποτελεσματικότητας των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου
II. Απευθείας έλεγχος για τη διαπίστωση δημοσιονομικών πλημμελειών
Στον απευθείας έλεγχο για τη διαπίστωση πλημμελειών, το Ελεγκτικό Συνέδριο επιλαμβάνεται του ελέγχου, χωρίς να έχει διερευνήσει προηγουμένως την αποτελεσματικότητα του συστήματος εσωτερικού ελέγχου. (άρθρο 87 παρ.1 Ν.4820/21)
Ο έλεγχος μπορεί να διεξαχθεί πριν ακόμη η ελεγχόμενη πράξη παραγάγει δημοσιονομικές συνέπειες (εκ των προτέρων έλεγχος ή προληπτικός έλεγχος) ή μετά την παραγωγή των συνεπειών αυτών (εκ των υστέρων έλεγχος ή κατασταλτικός έλεγχος). (άρθρο 87 παρ.2 Ν.4820/21)
Λειτουργικές για τον οικείο Ο.Τ.Α., είναι οι δαπάνες που χωρίς να προβλέπονται από τον νόμο σχετίζονται με την ανάπτυξη δραστηριοτήτων οι οποίες προάγουν τα κοινωνικά, πολιτικά, πνευματικά και οικονομικά συμφέροντα των δημοτών ή συμβάλλουν στην ενεργό συμμετοχή τους για την προαγωγή των τοπικών υποθέσεων και δραστηριοτήτων του Ο.Τ.Α., εφόσον όμως ανταποκρίνονται στο ανάλογο ή προσήκον μέτρο και δεν υπερβαίνουν τα εύλογα όρια που διαγράφονται με την τήρηση της αρχής της οικονομικότητας, εν όψει των συνθηκών πραγματοποίησής τους. (άρθρο 181 παρ.1 Ν.4820/21)
Λειτουργικές δαπάνες κατά την έννοια της παρ. 1 είναι ιδίως:
α) Η περιοδική ενίσχυση άπορων κατοίκων με είδη ένδυσης, παροχή φαρμάκων και διατακτικών προμήθειας αναγκαίων για τη διατροφή τους ειδών κατά τις εορτές Χριστουγέννων, νέου έτους και Πάσχα.
β) Η προσωρινή στέγαση άπορων κατοίκων και η προσωρινή λειτουργία ημερήσιων συσσιτίων για άπορους δημότες. Άποροι δημότες για τη λήψη των ως άνω παροχών είναι εκείνοι που περιλαμβάνονται σε κατάσταση την οποία συντάσσει η Οικονομική Επιτροπή του οικείου Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού, η οποία μπορεί να λάβει πληροφορίες για τους άπορους κατοίκους από τους εφημέριους των Ιερών Ναών του οικείου Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού και από κάθε άλλη διαθέσιμη πηγή.
γ) Η παροχή βραβείων πάσης φύσεως σε αριστούχους δημότες μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές.
δ) Η παροχή αναμνηστικών ειδών σε συμμετέχοντες σε πρόγραμμα πολιτιστικών εκδηλώσεων των Ο.Τ.Α.. (άρθρο 181 παρ.2 Ν.4820/21)
IV. Ανάκληση θεωρήσεων χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής δαπανών
Η ανάκληση θεωρήσεων χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής δαπανών, που έχουν θεωρηθεί από Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου των δαπανών του Δημοσίου, οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νομικών προσώπων, επιτρέπεται, αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παρ. 1 του άρθρου 153 του Ν.4820/21. (άρθρο 159 παρ.1 Ν.4820/21)
Η ανάκληση των θεωρήσεων της παρ. 1 μπορεί να ζητηθεί και με αίτηση του Υπουργού Οικονομικών ή των κατά νόμον εξουσιοδοτημένων από αυτόν οργάνων. Στην περίπτωση αυτήν ως λόγος ανάκλησης προβάλλεται ο εντοπισμός, κατά τη διενέργεια επιγενόμενων διοικητικών ελέγχων, νέων κρίσιμων στοιχείων που στοιχειοθετούν εξ αντικειμένου την απόρριψη της εντελλόμενης με το θεωρηθέν ένταλμα δαπάνης. (άρθρο 159 παρ.2 Ν.4820/21)
Αρμόδιος για την ανάκληση, σύμφωνα με τις παρ. 1 και 2 είναι ο Επίτροπος της Υπηρεσίας Επιτρόπου στην οποία είχε υποβληθεί για έλεγχο το θεωρηθέν χρηματικό ένταλμα. Αν το ένταλμα θεωρήθηκε ύστερα από πράξη Κλιμακίου ή Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία επιλύθηκε διαφωνία υπέρ της θεώρησής του, για την ανάκληση αποφαίνεται το αρμόδιο Τμήμα Ελέγχων. (άρθρο 159 παρ.3 Ν.4820/21)
[/post_tab][post_tab title="Παλιό καθεστώς"]
[post_tabs]
Προληπτικός έλεγχος Ελεγκτικού Συνεδρίου
I. Κατάργηση Προληπτικού Ελέγχου
ΙI. Φορείς υπαγόμενοι σε έλεγχο
Α. Ποιοι φορείς υπάγονται σε έλεγχο
Β. Ποιοι φορείς δεν υπάγονται σε έλεγχο
Γ. Από πότε υπάγονται σε έλεγχο
ΙIΙ. Ελεγχόμενες δαπάνες
Α. Δαπάνες που υπερβαίνουν το κατώτατο ύψος
1. Γενικά
2. Δαπάνες που απορρέουν από δημόσιες συμβάσεις
3. Εντάλματα προπληρωμής
4. Πληρωμές δικηγόρου
5. Επιχορηγήσεις σε ΝΠΔΔ
6. Αναδρομικές αποδοχές
Β. Δαπάνες που ελέγχονται ανεξαρτήτως ύψους
1. Γενικά
2. Δαπάνες μισθοδοσίας
3. Πρόσθετες αμοιβές
4. Επιχορηγήσεις σε ΝΠΙΔ
Γ. Δαπάνες εξαιρούμενες του ελέγχου
IV. Ο διενεργούμενος έλεγχος
Α. Περιεχόμενο του ελέγχου
1. Τυπικός έλεγχος
2. Ουσιαστικός έλεγχος
3. Τι δεν ελέγχεται
4. Παρεμπίπτων έλεγχος νομιμότητας διοικητικών πράξεων
5. Λειτουργικές δαπάνες
Β. Φύση - συνέπειες των πράξεων του Ελ.Συν.
1. Φύση πράξεων του Ελ.Συν.
2. Συνέπειες του προλητικού ελέγχου
3. Πληρωμή δαπάνης που δεν υποβλήθηκε σε έλεγχο
4. Εκδίκαση αγωγών πολιτικών-διοικητικών δικαστηρίων κατά αξιώσεων δαπανών που υπάγονται σε προληπτικό έλεγχο
5. Άρση αξιόποινου πράξεων δαπανών ενταλμάτων μέχρι 31.7.2019 γενομένων επί τη βάση ελέγχων Υ.Δ.Ε. και Ελ.Συν. (Ν.4735/20)
I. Κατάργηση προληπτικού Ελέγχου
Από 1.1.2019 01.01.2020 31.07.2019, κατά παρέκκλιση των σχετικών διατάξεων του ν. 4129/2013, δεν ασκείται προληπτικός έλεγχος στις δαπάνες των ΟΤΑ και των προαναφερόμενων λοιπών νομικών προσώπων. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κατόπιν γνώμης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθορίζεται κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας υποπερίπτωσης. (υποπερίπτ. αα περίπτ. άρθρο 31 Ν.4270/14, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 10 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15,από το άρθρο 58 του Ν.4607/2019 και από την παρ.1 του άρθρου 125 του Ν.4611/2019, ΥΠ.ΕΣ. 32820/30.04.2019)
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Ν.4607/2019: “Σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 31 του ν.4270/2014 (Α 143), από 1.1.2019 το Ελεγκτικό Συνέδριο παύει να ασκεί προληπτικό έλεγχο στις δαπάνες των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των άλλων νομικών προσώπων που υπάγονται στον έλεγχο αυτό. Η συγκεκριμένη ρύθμιση συνιστά σοβαρή μεταρρυθμιστική τομή στο πεδίο ελέγχου των δημοσίων δαπανών, η οποία αποσκοπεί αφενός στην αποτροπή καθυστερήσεων στην εξόφλησή τους και αφετέρου στην ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας των οργάνων που είναι επιφορτισμένα με την πραγματοποίηση των πληρωμών. Όπως προκύπτει, ωστόσο, από τους πρώτους μήνες εφαρμογής της, η υλοποίησή της προϋποθέτει συγκεκριμένα συνοδευτικά μέτρα, όπως την ενεργοποίηση και ενίσχυση των υφιστάμενων υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου των φορέων και τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών και πληροφοριακών συστημάτων που τις υποστηρίζουν, χωρίς τα οποία δεν είναι δυνατή η πλήρης εφαρμογή της. Με την προτεινόμενη ρύθμιση και τη συνεπακόλουθη διατήρηση του ασκούμενου από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικού ελέγχου από την έναρξη ισχύος του παρόντος έως 31.12.2019, διασφαλίζεται ο απολύτως αναγκαίος χρόνος για την καλύτερη προετοιμασία και μετάβαση των φορέων στο νέο σύστημα, προκειμένου να είναι δυνατή η αποτελεσματική ανταπόκρισή τους στις αυξημένες απαιτήσεις που συνεπάγεται η κατάργηση του ως άνω προληπτικού ελέγχου. Είναι δε προφανές ότι δαπάνες, οι οποίες, κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος, είναι εκκρεμείς ή δεν έχουν ακόμα ενταλματοποιηθεί, υποβάλλονται στην αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την άσκηση του προληπτικού ελέγχου, κατά τα οριζόμενα στο ν. 4129/2013.”
Τα Χρηματικά Εντάλματα των δαπανών δεν θα υποβάλλονται για θεώρηση στην Υπηρεσία του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και η θεώρησή τους από τον εξωτερικό ελεγκτή δεν θα αποτελεί προϋπόθεση της πληρωμής τους. (υποπερίπτ. δδ περίπτ. άρθρο 31 Ν.4270/14, όπως προστέθηκε με το άρθρο 36 του N. 4456/17)
Το Ελεγκτικό Συνέδριο, υπό την ιδιότητα του ανεξάρτητου εξωτερικού ελεγκτή (άρθρο 169 παρ. 1ν. 4270/2014) δύναται να διενεργεί στοχευμένους ελέγχους είτε σε συγκεκριμένους φορείς είτε σε συγκεκριμένες κατηγορίες δαπανών, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας πραγματοποίησης των δαπανών, με την επιφύλαξη των οριζόμενων στην προηγούμενη υποπαράγραφο. (υποπερίπτ. εε περίπτ. άρθρο 31 Ν.4270/14, όπως προστέθηκε με το άρθρο 36 του N. 4456/17)
Το Υπ. Οικονομικών με την υπ’ αριθμ. οικ. 2/90725/0026/10.12.2018 εγκύκλιό του διευκρινίζει, αναφορικά με τη διενέργεια προληπτικού ελέγχου επί των δαπανών ΟΤΑ Α΄ βαθμού και Ν.Π.Δ.Δ., ότι από 01.01.2019 01.01.2020 31.07.2019 οι οικονομικές υπηρεσίες όλων των ανωτέρω φορέων καθίστανται αποκλειστικά υπεύθυνες για τον έλεγχο, εκκαθάριση και ενταλματοποίηση των δαπανών τους. Ως εκ τούτου από την ως άνω ημερομηνία δεν παρέχεται η δυνατότητα αποστολής των εκδοθέντων χρηματικών ενταλμάτων από τις αρμόδιες υπηρεσίες αυτών στο Ελεγκτικό Συνέδριο για προληπτικό έλεγχο.
Δείτε στο από 28.01.2019 Ενημερωτικό Δελτίο μας, σχετικό άρθρο μας για την κατάργηση του προληπτικού ελέγχου και τις ευθύνες του ΠΟΥ και του δημοτικού ταμία.
Δαπάνες του 2019 που δεν υποβλήθηκαν σε προληπτικό έλεγχο
Δαπάνες του τρέχοντος έτους, οι οποίες δεν έχουν εξοφληθεί έως την ημερομηνία έναρξης ισχύος του Ν.4607/2019 [24.04.2019], υποβάλλονται προς προληπτικό έλεγχο, ενώ δαπάνες του τρέχοντος έτους, οι οποίες έχουν εξοφληθεί έως την ημερομηνία έναρξης ισχύος του Ν.4607/2019 [24.04.2019], χωρίς την προηγούμενη άσκηση προληπτικού ελέγχου, δεν πάσχουν για τον λόγο αυτό. (άρθρο 58 του Ν.4607/2019)
ΙI. Φορείς υπαγόμενοι σε έλεγχο
Α. Ποιοι φορείς υπάγονται σε έλεγχο
Οι δαπάνες των δήμων, των περιφερειών, των νομικών τους προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και των κοινωφελών επιχειρήσεων, των επιχειρήσεων ύδρευσης αποχέτευσης και των δημοτικών ανωνύμων εταιρειών του άρθρου 266 του Κ.Δ.Κ. ανεξαρτήτως πληθυσμού, εξαιρουμένων των σχολικών επιτροπών, υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στις διατάξεις 1 έως 3 του άρθρου 169 του Κ.Δ.Κ. (άρθρο 275 του Ν.3852/2010, άρθρο 33 παρ.1 του Ν.4129/2013)
Επομένως, σε προληπτικό έλεγχο υπάγονται οι δαπάνες:
- των δήμων ανεξαρτήτως πληθυσμού
- των νομικών τους προσώπων δημοσίου δικαίου
- των κοινωφελών επιχειρήσεων
- των επιχειρήσεων ύδρευσης αποχέτευσης
- των δημοτικών ανωνύμων εταιρειών του άρθρου 266 του Κ.Δ.Κ.
Οι σύνδεσμοι, τα δημοτικά λιμενικά ταμεία και τα ιδρύματα είναι ΝΠΔΔ, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 245, 226, 244 και 243 του ΔΚΚ, και συνεπώς υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Ελ.Συν. Πρακτικά της 5ης συν. της Ολομέλειας της 9ης Φεβρουαρίου 2011)
Οι δαπάνες των συνδέσμων δήμων και κοινοτήτων, οι οποίοι συνεστήθησαν υπό το καθεστώς ισχύος των προηγούμενων Κ.Δ.Κ., εφόσον αυτοί συνεχίζουν να υφίστανται κατά την ισχύ του ν. 3852/2010 και δεν καταργούνται, κατ' εφαρμογή του άρθρου 104 του ίδιου νόμου, υπόκεινται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατ' εφαρμογή του άρθρου 275 του νόμου αυτού. (Ελ.Συν. Πρακτικά της 25ης Γενικής Συνεδριάσεως της Ολομέλειας της 2ας Νοεμβρίου 2011)
Για το εάν υπάγονται και οι αστικές εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα θα αποφανθούν τα αρμόδια Κλιμάκια ελέγχου των συμβάσεων στην κρίση των οποίων απόκειται το αν οι αστικές εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα αποτελούν αναθέτουσες αρχές σύμφωνα με το κοινοτικό και το ελληνικό δίκαιο. (Ελ.Συν. Πρακτικά της 5ης συν. της Ολομέλειας της 9ης Φεβρουαρίου 2011)
Δικαιολογητικά ΝΠΙΔ
Από καμία διάταξη της κείμενης νομοθεσίας δεν προβλέπεται αρμοδιότητα της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου να καθορίζει τα δικαιολογητικά εκκαθάρισης δαπανών των νομικών προσώπων. Ο προληπτικός έλεγχος των εντελλομένων δαπανών των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου των Ο.Τ.Α. (κοινωφελών επιχειρήσεων, επιχειρήσεων ύδρευσης αποχέτευσης και δημοτικών ανωνύμων εταιρειών) θα διενεργηθεί με βάση το λογιστικό που τα διέπει (Ελ.Συν. Ολομ. 2η Γεν. Συν. της 19ης.01.2011)
Με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καθορίζεται η διαδικασία και τα απαραίτητα δικαιολογητικά για τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών των κοινωφελών επιχειρήσεων, των επιχειρήσεων ύδρευσης αποχέτευσης και των δημοτικών ανωνύμων εταιρειών του άρθρου 266 του ν. 3463/2006 (Α' 114), από το Ελεγκτικό Συνέδριο. (άρθρο 33 παρ. 3 του Ν.4129/2013, άρθρο 10 παρ.7 του Ν.4071/2012)
Β. Ποιοι φορείς δεν υπάγονται σε έλεγχο
1. Δεν υπάγονται σε έλεγχο οι δαπάνες των σχολικών επιτροπών.
Εξαιρέθηκαν από τον προληπτικό έλεγχο με το άρθρο 2 παρ.3 της από 31.12.2011 ΠΝΠ, η οποία κυρώθηκε με το Ν.4047/2012.
2. Οι πολυμετοχικές αναπτυξιακές εταιρείες ΟΤΑ δεν υπάγονται στον προληπτικό ούτε κατασταλτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Αιτιολογική Έκθεση Ν.4483/17)
Ο έλεγχος και η εποπτεία επί των εταιρειών αυτών γίνεται, σύμφωνα με τις διατάξεις του κ.ν. 2190/1920, από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά σε ειδικότερες διατάξεις. (παρ 3β Αρθρο 252 Ν. 3463/06, όπως συμπληρώθηκε από την παρ.1 του άρθρου 16 του Ν.4483/17)
Για την εφαρμογή της ανωτέρω διάταξης (παρ.1 άρθρου 16 του Ν.4483/17) καταλαμβάνονται και όσες αναπτυξιακές ανώνυμες εταιρείες Ο.Τ.Α. λειτουργούσαν κατά την έναρξη ισχύος της (δηλ. 31.07.2017). (παρ.3 άρθρο 229 Ν.4635/19)
Γ. Από πότε υπάγονται σε έλεγχο
Ο προληπτικός έλεγχος αφορά στις δαπάνες των δήμων, καθώς και των νομικών τους προσώπων, τα οποία θα προκύψουν από την εφαρμογή των διατάξεων του ν.3852/2010. Συγκεκριμένα, στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας εμπίπτουν από 1.1.2011 οι δαπάνες όλων των δήμων της χώρας, ενώ στον έλεγχο αυτό υπάγονται οι δαπάνες των δημοτικών νομικών προσώπων, που θα προκύψουν από την εφαρμογή των διατάξεων του ν. 3852/2010 και τα οποία θα συσταθούν μέχρι 28.2.2011. (Ελ.Συν. 2η Γεν. Συν. της Ολομέλειας της 19 Ιανουαρίου 2011)
Οι νέοι Δήμοι που προέκυψαν μετά την 1.1.2011 υπεισέρχονται αυτοδικαίως και χωρίς άλλη διατύπωση, από την έναρξη λειτουργίας τους, στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις των δήμων που συνενώνονται και είναι υποχρεωμένοι να αναλάβουν και εκτελέσουν, κατά προτεραιότητα, τις ανεκτέλεστες αναλήψεις των προηγουμένων χρήσεων των δήμων, οι οποίοι συνενώνονται. Ως δαπάνες δε που υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι όχι μόνον εκείνες που αναλαμβάνονται διοικητικά και δημοσιονομικά το πρώτον σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του οικονομικού έτους 2011 και αναφέρονται σε υποχρεώσεις που κατέστησαν απαιτητές εντός του χρόνου εκτελέσεώς τους, αλλά και εκείνες που αφορούν σε πληρωμές υποχρεώσεων προηγουμένων χρήσεων, οι οποίες για να εξοφληθούν αναλαμβάνονται υποχρεωτικά εκ νέου και καταχωρούνται στο βιβλίο αναλαμβανομένων υποχρεώσεων και τελικά πληρώνονται σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του τρέχοντος οικονομικού έτους 2011.
Οι εν λόγω δαπάνες, εφόσον η νέα δημοσιονομική τους ανάληψη (διάθεση και χρησιμοποίηση πίστωσης) λαμβάνει χώρα μέσα στο οικονομικό έτος 2011, αφού η προηγούμενη όμοια ανατράπηκε υποχρεωτικά ως μη εκτελεσθείσα, άλλως δεν θα ήταν δυνατή η πληρωμή τους και δεδομένου ότι αυτές ενταλματοποιούνται τελικώς και πληρώνονται σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του τρέχοντος οικονομικού έτους 2011, υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Διαφορετική ερμηνευτική εκδοχή θα αντιστρατευόταν το πνεύμα του νομοθέτη, μετά το ν. 3852/2010, που θέλει τον καθολικό προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε όλους τους δήμους, τις περιφέρειες και τα νομικά τους πρόσωπα, ανεξαρτήτως πληθυσμού. Αλλωστε με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αποκατάσταση της δημοσιονομικής νομιμότητας πριν την ένταξη των εν λόγω δαπανών στους λογαριασμούς του νέου Δήμου, οι οποίοι σε κάθε περίπτωση θα ελεγχθούν κατασταλτικά. Εξάλλου, οι νέοι δήμοι οι οποίοι καθίστανται αυτοδικαίως διάδοχοι των υποχρεώσεων των δήμων που συνενώνονται σ' αυτούς, καλούνται να εξοφλήσουν δαπάνες για τις οποίες τα εντεταλμένα όργανα αυτών δεν μετείχαν στην διαδικασία της έγκρισης για τηνδιενέργεια τους. (Ελ. Συν. Τμ. VII Πράξη 249/2011)
Συνεπώς, εφόσον οι δαπάνες των ΠΟΕ ενταλματοποιούνται και πληρώνονται σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του τρέχοντος οικονομικού έτους 2011, δηλαδή σε χρόνο που υφίσταται προληπτικός έλεγχος, αυτές πρέπει να ελεγχθούν προληπτικά από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Δηλαδή και στις περιπτώσεις που η διοικητική ανάληψη (δέσμευση πίστωσης), η οποία συνιστά τη γενεσιουργό αιτία της εκάστοτε δαπάνης, πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια εκτέλεσης του προϋπολογισμού προηγούμενου οικονομικού έτους, ή περιόδου κατά την οποία δεν υπήρχε η υποχρέωση προληπτικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι δαπάνες αυτές πρέπει να ελεγχθούν από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Το ίδιο ισχύει αναλογικά και για τις περιπτώσεις δαπανών των νομικών προσώπων που εξαιρούνταν από τον προληπτικό έλεγχο πριν την εφαρμογή του ν. 3852/10 και υπήχθησαν σε αυτόν από 1.1.2011 (σύνδεσμοι, τα δημοτικά λιμενικά ταμεία, τα ιδρύματα, καθώς και των κοινωφελών επιχειρήσεων, των επιχειρήσεων ύδρευσης αποχέτευσης και των δημοτικών ανωνύμων εταιρειών του άρθρου 266 του Κ.Δ.Κ.).
Κοινωφελείς Επιχειρήσεις
Απώτερο χρονικό σημείο για την υποβολή στον προληπτικό έλεγχο, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρ. 275 του ν. 3852/ 2010, των δαπανών των κοινωφελών επιχειρήσεων που θα προκύψουν από συγχώνευση των επιχειρήσεων των συνενούμενων με το «Πρόγραμμα Καλλικράτης» Δήμων, είναι, ελλείψει σχετικής μεταβατικής διάταξης, η 1.3.2011, ημερομηνία κατά την οποία θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία συγχώνευσης. Εφόσον κατά το χρονικό αυτό σημείο δεν έχουν συντελεστεί οι σχετικές διαδικασίες, στον έλεγχο υποβάλλονται από 1.3.2011 οι προς συγχώνευση κοινωφελείς επιχειρήσεις, μέχρι του χρονικού σημείου ολοκλήρωσης της συγχώνευσής τους και σύστασης της νέας ενιαίας κοινωφελούς επιχείρησης, οπότε και πλέον η τελευταία θα αποτελεί τον μοναδικό ελεγχόμενο φορέα. (Ελ.Συν.Κλιμ.Β Πρακτικά της 8ης Συν της 15ης Ιουνίου 2015)
Μετά την ισχύ του π.δ/τος 136/2011 (1.1.2012), δαπάνες που απορρέουν από δημόσιες συμβάσεις έργων, υπηρεσιών και εργασιών ή προμηθειών των κοινωφελών επιχειρήσεων, οι οποίες ενταλματοποιήθηκαν κατά το ως άνω κρίσιμο χρονικό διάστημα υπαγωγής των νομικών αυτών προσώπων στον προληπτικό έλεγχο και βαρύνουν, εν προκειμένω, τις πιστώσεις του προϋπολογισμού τους οικονομικού έτους 2012, δεν υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ακόμη και αν υπερβαίνουν το όριο των 5.000,00 ευρώ, εφόσον δεν αφορούν στον 1ο λογαριασμό, στο πλαίσιο του οποίου και μόνον ήταν ελεγκτέες οι συμβάσεις αυτές. (Ελ.Συν.Κλιμ.Β Πρακτικά της 8ης Συν της 15ης Ιουνίου 2015)
Μετά την έναρξη ισχύος του ν. 3852/2010, στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν υπάγονται οι δαπάνες προηγουμένων οικονομικών ετών των Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού, που κατά τις διατάξεις του άρθρου 169 του ν. 3463/2006 (Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας) εξαιρούνταν από τον έλεγχο αυτό. (Ελ.Συν. Πρακτικά της 15ης /17.5.2011 συν. του VII Τμήματος) (ανατράπηκε από την ανωτέρω νεότερη Πράξη)
ΙIΙ. Ελεγχόμενες δαπάνες
Α. Δαπάνες που υπερβαίνουν το κατώτατο ύψος
1. Γενικά
Οι δαπάνες του Κράτους, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των λοιπών νομικών προσώπων που με ειδική διάταξη νόμου υπάγονται κάθε φορά στον έλεγχο αυτόν, καθώς και τα έσοδα αυτών, υπόκεινται σε έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο, σύμφωνα με τις διατάξεις που το διέπουν, τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα και τα ελεγκτικά πρότυπα του Διεθνούς Οργανισμού Ανωτάτων Ελεγκτικών Ιδρυμάτων. (άρθρο 69 παρ. 2 του Ν. 4270/2014, πρώην άρθρο 27 παρ. 1 του Ν.2362/1995)
Ο ασκούμενος, από το Ελεγκτικό Συνέδριο, προληπτικός έλεγχος διενεργείται, σύμφωνα με τις παραπάνω διατάξεις, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 17 του άρθρου 282 του ν. 3852/2010 (Α' 87) και πραγματοποιείται σε δαπάνες, το κατώτατο ύψος των οποίων προσδιορίζεται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ύστερα από τη σύμφωνη γνώμη της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (άρθρο 69 παρ. 2 του Ν. 4270/2014, πρώην άρθρο 27 παρ. 2 του Ν.2362/1995)
Ο ασκούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικός έλεγχος διενεργείται σύμφωνα με τις διατάξεις που το διέπουν, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 17 του άρθρου 282 του ν. 3852/2010 (Α'87), και πραγματοποιείται σε δαπάνες, το κατώτατο ύψος των οποίων προσδιορίζεται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ύστερα από σύμφωνη γνώμη της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (άρθρο 30 παρ.1 του Ν.4129/2013)
Κατ' εξουσιοδότηση της ανωτέρω διάταξης δημοσιεύτηκε το ΠΔ 136/2011 (ΦΕΚ 267/31.12.2011 τεύχος Α'), με το οποίο καθορίστηκε, από 01.01.2012 το κατώτατο ύψος των δαπανών που ελέγχονται από το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά κατηγορία ελεγχόμενων φορέων. Σχετικά τα Πρακτικά της 23ης Γενικής Συνεδριάσεως της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου της 21ης Οκτωβρίου 2011.
Όσον αφορά τις δαπάνες των ΟΤΑ α βαθμού, ο ασκούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικός έλεγχος διενεργείται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα επί δαπανών, που υπερβαίνουν κατά χρηματικό ένταλμα το ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000) ΕΥΡΩ και άνω, συμπεριλαμβανομένου του αναλογούντος Φ.Π.Α.
Το ανωτέρω όριο των 5.000 ευρώ ισχύει και για τις δαπάνες των κοινωφελών επιχειρήσεων, των επιχειρήσεων ύδρευσης αποχέτευσης και των δημοτικών ανωνύμων εταιρειών του άρθρου 266 του ν. 3463/2006 (Α' 114). (παρ. 7 του άρθρου 10 του Ν.4071/2012)
Η έκδοση κάθε χρηματικού εντάλματος τελειούται δια της υπογραφής του από όλα τα αρμόδια όργανα, η έλλειψη της υπογραφής της Προϊσταμένης της Λογιστικής Υπηρεσίας του Δήμου στο εν λόγω ένταλμα ισοδυναμεί με μη έκδοση αυτού και συνεπώς μη νομίμως υποβάλλεται σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελ. Συ. Ως εκ τούτου, ελλείψει εντάλματος, το Κλιμάκιο απέχει του ελέγχου. (ν. 4129/2013) (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 271/2017)
ΦΟΔΣΑ. Ως προς τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου των Δήμων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, δεν εφαρμόζεται η περίπτωση ii της παραγράφου 1α΄ του άρθρου 1 του π.δ. 136/2011, η οποία καθορίζει το όριο που ισχύει γενικώς για τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, αλλά η περίπτωση iii της παραγράφου 1α΄ του άρθρου 1 του π.δ. 136/2011. Επομένως, οι δαπάνες των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου των Δήμων, ελέγχονται προληπτικά, εφόσον υπερβαίνουν είτε κατά χρηματικό ένταλμα είτε, στην περίπτωση που αφορούν την εκτέλεση δημοσίας συμβάσεως έργου, προμήθειας, υπηρεσίας ή μελέτης, κατά τον συμβατικό προϋπολογισμό, το ποσό των 5.000,00 ευρώ. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 238/2015)
Στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, υπόκεινται - κατ' εξαίρεση, έστω και αν, κατά χρηματικό ένταλμα, δεν υπερβαίνουν το όριο των 5.000,00 ευρώ - και οι δαπάνες των Δήμων, οι οποίες εντέλλονται όχι σε εκτέλεση σύμβασης, αλλά προς εκπλήρωση υποχρέωσης απορρέουσας ευθέως εκ του νόμου και οι οποίες υπερβαίνουν, σε ετήσια βάση, το προαναφερόμενο όριο, όπως η αμοιβή «Φο.Δ.Σ.Α Α.Ε.» για την παροχή υπηρεσιών προς το Δήμο. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πρακτικά της 42ης Συν. της 27.10.2015)
Η εντελλόμενη δαπάνη δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον αυτή είναικατώτερη του ορίου των 5.000,00 ευρώ, που τίθεται με την προμνησθείσα διάταξη του π.δ/τος 136/2011. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξεις 15/2012, 37/2012, 57/2012, 58/2012, 65/2012 ΝΠΔΔ, 52/2012, 53/2012, 54/2012, 82/2012)
2. Δαπάνες που απορρέουν από δημόσιες συμβάσεις
Κατ' εξαίρεση, δαπάνες, οι οποίες απορρέουν από συμβάσεις εκτέλεσης δημόσιων έργων, μελετών ή προμηθειών και υπηρεσιών με συμβατικό προϋπολογισμό που υπερβαίνει το ποσό των 5.000 ευρώ, ελέγχονται προληπτικά, κατά την υποβολή του πρώτου λογαριασμού και μόνο, ανεξαρτήτως του ύψους αυτού. Κατά τον ίδιο τρόπο ελέγχονται και οι τυχόν παρατάσεις και ανανεώσεις των συμβάσεων του πρώτου εδαφίου της παραγράφου αυτής, καθώς και οι συμπληρωματικές συμβάσεις παροχής υπηρεσιών και έργων. (άρθρο 1 παρ.2α του ΠΔ 136/2011)
Προκειμένου, περί δαπανών που απορρέουν από δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών των νομικών προσώπων των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού ασκείται, κατ' εξαίρεση, για λόγους δημόσιου συμφέροντος, προληπτικός έλεγχος κατά την υποβολή του πρώτου λογαριασμού και μόνον, ανεξαρτήτως του ύψους αυτού, εφ' όσον ο προϋπολογισμός για την ανάθεση των εν λόγω συμβάσεων υπερβαίνει το ισχύον πλέον για τους Δήμους όριο των πέντε χιλιάδων (5.000,00) ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α., το οποίο τυγχάνει εφαρμογής και για τα νομικά πρόσωπα των Δήμων, δυνάμει του άρθρου 275 του ν. 3852/2010. Ως προϋπολογισμός δε νοείται όχι το συμφωνηθέν συμβατικό τίμημα που προέκυψε μετά το πέρας είτε μειοδοτικής διαγωνιστικής διαδικασίας είτε διαπραγματεύσεων, αλλά η συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη που αφορά στο προς ανάθεση συμβατικό αντικείμενο, για την οποία δεσμεύεται και αντίστοιχη πίστωση σε βάρος του προϋπολογισμού του νομικού προσώπου και εκδίδεται σχετική απόφαση ανάληψης δημοσιονομικής υποχρέωσης του αρμοδίου διατάκτη, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. (Ελ.Συν.Τμ.7 Πράξη 43/2014)
Δαπάνες που απορρέουν από συναφθείσες συμβάσεις εκτέλεσης δημοσίων έργων,προμηθειών, παροχής υπηρεσιών και μελετών, των οποίων ο πρώτος λογαριασμός έχει υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο πριν την 1.1.2012 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του π.δ. 136/2011) και η εκτέλεση τους συνεχίζεται και μετά την ως άνω ημερομηνία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρ. 2α του άρθρου 1 του π.δ. 136/2011 και δεν υπόκεινται εφεξής σε προληπτικό έλεγχο, ο οποίος έχει ολοκληρωθεί για δαπάνες που απορρέουν από τις συγκεκριμένες κατηγορίες συμβάσεων εφόσον έχει ελεγχθεί ο πρώτος λογαριασμός αυτών, ανεξαρτήτως ύψους αυτού. Αν πρόκειται για παρατάσεις και ανανεώσεις των συμβάσεων αυτών καθώς και για συμπληρωματικές συμβάσεις παροχής υπηρεσιών και έργων αυτές ελέγχονται κατά τον ίδιο τρόπο (μόνο ο πρώτος λογαριασμός). (Ελ.Συν. Ολομ. Πρακτικά της 11ης Γεν. Συν. της 2ας Μαΐου 2012 - Θέμα Α', Υπ. Οικ. 2/ 4170/0026/13.01.2012)
Η επίμαχη δαπάνη, η οποία ενταλματοποιήθηκε και βαρύνει τις πιστώσεις του προϋπολογισμού του Δήμου του τρέχοντος οικονομικού έτους 2012, δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον η δαπάνη αυτή ναι μεν ερείδεται σε εργολαβική σύμβαση, ποσού 100.164,84 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.), που υπερβαίνει, όπως και η ίδια η δαπάνη (28.704,66 ευρώ), το όριο των 5.000,00 ευρώ, δεν αφορά, όμως, στον 1ο λογαριασμό, στο πλαίσιο του οποίου και μόνον ήταν ελεγκτέα η σύμβαση αυτή. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 114/2012, 131/2012)
Ως πρώτος λογαριασμός νοείται, στην περίπτωση των συμβάσεων υπηρεσιών και προμηθειών, για τις οποίες η οικεία νομοθεσία δεν θεσπίζει τυπικά τη σύνταξη λογαριασμών, η πρώτη πληρωμή. Συνεπώς, οι επόμενοι λογαριασμοί ή οι επόμενες πληρωμές των ως άνω συμβάσεων εκφεύγουν του ασκούμενου από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικού ελέγχου. Η εντελλόμενη δαπάνη δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον ναι μεν ερείδεται σε σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών (ανάθεση της εκπροσώπησης του Δήμου σε δικαστήρια απαλλοτριώσεων) με αξία που υπερβαίνει το ποσό των 5.000,00 ευρώ, πλην όμως η ελεγχόμενη δαπάνη δεν αφορά στην πρώτη πληρωμή αυτής. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 104/2016)
Νόμιμη δαπάνη διότι αυτή δεν ερείδεται στην αρχική μελέτη του 1995 αλλά στη νέα σύμβαση ανάθεσης μελέτης του 2014, η οποία αποτελεί μεν επικαιροποίηση της αρχικής, πλην, όμως, δεν συνιστά σε καμία περίπτωση μέρος της αρχικής, με συνέπεια να συνάπτεται επιτρεπτώς δυνάμει του ν. 3316/2005. Δεδομένου δε ότι, ο συμβατικός προϋπολογισμός της επικαιροποιημένης μελέτης υπερβαίνει τα 5.000 ευρώ, το εν λόγω χρηματικό ένταλμα, παραδεκτώς υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελ. Συν. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 126/2017)
Η εντελλόμενη δαπάνη, η οποία ενταλματοποιήθηκε και πληρώνεται σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης του οικονομικού έτους 2016, δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον αυτή δεν αφορά στον πρώτο λογαριασμό της από 10.12.2015 ανανέωσης της σύμβασης παροχής υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας, στο πλαίσιο του οποίου και μόνο θα μπορούσε να ελεγχθεί η εν λόγω δεκαοκτάμηνη ανανέωση της σχετικής σύμβασης. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 231/2016)
Η εντελλόμενη δαπάνη δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον αυτή ερείδεται σε σύμβαση προμήθειας, το ύψος της οποίας (1.639,00 ευρώ) δεν υπερβαίνει το όριο των πέντε χιλιάδων (5.000,00) ευρώ, που τίθεται με τις διατάξεις του π.δ/τος 136/2011. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξεις 135/2012, 136/2012, ΝΠΔΔ -172/2012)
Η εντελλόμενη δαπάνη δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον απορρέει από 13 αυτοτελείς συμβάσεις το συμβατικό τίμημα των οποίων υπολείπεται του ορίου των 5.000,00 ευρώ. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 25/2015)
Mε το λογαριασμό αυτό πρόκειται να πληρωθεί η υπέρβαση του Φ.Π.Α. της από 26.3.2009 αρχικής σύμβασης, ύψους 2.732,60 ευρώ. Η δαπάνη όμως αυτή δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον δεν αφορά στον 1ο λογαριασμό στο πλαίσιο του οποίου και μόνο θα ήταν πλέον ελεγκτέα η αρχική σύμβαση. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 85/2013)
Η δαπάνη ναι μεν ερείδεται σε συμπληρωματική σύμβαση έργου με συμβατικό τίμημα, που υπερβαίνει το όριο των πέντε χιλιάδων ευρώ, πλην όμως, η ελεγχόμενη δαπάνη δεν αφορά στον 1ο λογαριασμό στο πλαίσιο του οποίου και μόνο θα ήταν πλέον ελεγκτέα η σύμβαση αυτή (Πρακτικά Ολομ. Ελ.Συν. 11η Συν./2.5.2012 Θέμα Α΄, Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξεις 63/2012, 81/2012, 84/2012)
Στις συμπληρωματικές συμβάσεις ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας, ασκείται κατά την υποβολή του πρώτου λογαριασμού που συντάσσεται κατά τη διάρκεια της συμπληρωματικής σύμβασης, δοθέντος ότι το συμβατικό αντικείμενο αυτής υπερβαίνει αυτοτελώς και πέραν της αξίας της αρχικής σύμβασης το ποσό των 5.000 ευρώ. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 11/2015)
Στην περίπτωση που χορηγείται στον ανάδοχο παράταση για την εκτέλεση δημοσίου έργου, το χρηματικό ένταλμα το οποίο εκδίδεται για την εξόφληση λογαριασμού που αφορά εργασίες εκτελεσθείσες κατά το χρόνο της παράτασης υπόκειται σε προληπτικό έλεγχο υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι εξαιτίας της παράτασης αυτής προκαλείται αυτοτελής, σε σχέση με την συμβατικώς ορισθείσα, δαπάνη η οποία υπερβαίνει το κατώφλι των 5.000 ευρώ. Αντίθετα, στην περίπτωση που η χορηγηθείσα παράταση είναι μόνο χρονική, υπό την έννοια ότι κατά τη διάρκεια αυτής πρόκειται να εκτελεσθούν εργασίες που έχουν προβλεφθεί από την υπογραφείσα σύμβαση και τα λοιπά συμβατικά τεύχη, το χρηματικό ένταλμα που εκδίδεται για την καταβολή στον ανάδοχο του συμβατικού ανταλλάγματος που αντιστοιχεί σε εργασίες που εκτελέσθηκαν κατά τη διάρκεια της παράτασης, εκφεύγει του προληπτικού ελέγχου. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 36/2015, 240/2014, 242/2014, Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 77/2015, Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 26/2015, Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 134/2015, Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 132/2015, Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 227/2015)
Απευθείας Αγορά ακινήτου. Το σχέδιο σύμβασης αγοραπωλησίας του οικοπέδου έπρεπε, ως εξ επαχθούς αιτίας προμήθεια ακινήτου πράγματος από δήμο, να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 317/2019)
3. Εντάλματα προπληρωμής
Στις περιπτώσεις των χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής των φορέων κοινωνικής ασφάλισης που δεν υπερβαίνουν το όριο των 5.000 ευρώ, έστω και αν ο έλεγχος της νομιμότητας έκδοσης του ΧΕΠ έγινε από την αρμόδια υπηρεσία του διατάκτη, ο έλεγχος για την θεώρηση των δικαιολογητικών απόδοσης λογαριασμού, ο οποίος στοχεύει στην απαλλαγή ή μη του υπολόγου από την ευθύνη του για την διαχείριση του προϊόντος του επίμαχου ΧΕΠ ανήκει στο Ελεγκτικό Συνέδριο (Υπηρεσία Επιτρόπου που ασκούσε τον προληπτικό έλεγχο)
Ειδικότερες διατάξεις, που αφορούν στο τρόπο τακτοποίησης των χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής καθώς και στις συνέπειες από τη μη εμπρόθεσμη απόδοση λογαριασμού στα εντάλματα προπληρωμής εξακολουθούν να ισχύουν. (Ελ.Συν. Ολομ. Πρακτικά της 11ης Γεν. Συν. της 2ας Μαΐου 2012 - Θέμα Α')
Οι διατάξεις του ΠΔ 136/2011 αφορούν και στη θεώρηση των χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής και των επιτροπικών ενταλμάτων, καθώς και των συμψηφιστικών χρηματικών ενταλμάτων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του οικονομικού έτους 2011 και εξής. (Υπ. Οικ. 2/ 4170/0026/13.01.2012)
Τα συμψηφιστικά χρηματικά εντάλματα που εκδίδονται από τις υπηρεσίες σας για τις πληρωμές του ΠΔΕ., οικονομικού έτους 2011 και εξής, θα πρέπει να αποστέλλονται για θεώρηση στις αρμόδιες Υπηρεσίες Επιτρόπων του Ε.Σ., ανεξαρτήτως ποσού. (Εγγ. Υπ. Οικ. 2/18037/0026/1.3.2012)
4. Πληρωμές δικηγόρου
Ανάθεση σε δικηγόρο με αμοιβή 970 ευρώ. Η ελεγχόμενη δαπάνη δεν υπερβαίνει το όριο των 5.000 ευρώ, που καθορίζεται στο άρθρο 1 παρ. 1 εδ. α.iii του π.δ. 136/2011.Περαιτέρω, η επίμαχη δαπάνη: α) δεν εμπίπτει στην εξαίρεση του άρθρου 1 παρ. 2 εδ. α΄ του ίδιου π.δ., αφενός, διότι δεν υπερβαίνει το όριο των 5.000 ευρώ και, αφετέρου, διότι στον φερόμενο ως δικαιούχο ανατέθηκε η διενέργεια συγκεκριμένων δικηγορικών εργασιών, χωρίς να έχει συναφθεί με αυτόν σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών, ούτε να προβλέπεται η καταβολή περιοδικής αμοιβής μέσω υποβολής λογαριασμών, β) δεν εμπίπτει στις εξαιρέσεις του άρθρου 1 παρ. 2 εδ. β΄ του ίδιου π.δ., διότι η μεταξύ του δικηγόρου και του πελάτη του σχέση συνιστά αμειβόμενη εντολή (άρθρα 713 επ. Αστικού Κώδικα), στο πλαίσιο της οποίας ο δικηγόρος ενεργεί ελεύθερα έναντι του εντολέα του, και όχι υπαλληλική ή εργασιακή σχέση, γ) δεν εμπίπτει στην εξαίρεση του άρθρου 169 παρ. 2 εδ. α΄ του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, διότι ο φερόμενος ως δικαιούχος δεν έχει προσληφθεί με σχέση έμμισθης εντολής και πάγια αντιμισθία από τον Δήμο. Απέχει από τον έλεγχο. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 225/2013)
5. Επιχορηγήσεις σε ΝΠΔΔ
Εφόσον ορισμένη δαπάνη αφορά σε επιχορήγηση νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου στα οποία περιλαμβάνονται και οι Μητροπόλεις καθώς και οι Ενοριακοί Ναοί σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ.4 του ν. 590/1977 (ΦΕΚ Α΄146) τότε ισχύει το όριο των 5.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. υπαγωγής στον προληπτικό έλεγχο. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 311/2013)
Επιχορήγηση προς σχολική επιτροπή. Υπόκειται στο περιορισμό που θέτει το π.δ. 136/2011, ήτοι του ορίου των 5.000,00 ευρώ. Επομένως, το υποβληθέν ένταλμα πληρωμής δεν υπόκειται σε θεώρηση από τον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 250/2014)
6. Αναδρομικές αποδοχές
Δεν εξαιρούνται κατ' αρχήν του προληπτικού ελέγχου νομιμότητος, καταβολές προς τους μισθωτούς των Δήμων οι οποίες δεν συνδέονται με την τακτική μισθοδοσία τους, αλλά εντέλλονται ως κεφάλαιο, αφορούν δεδουλευμένες αξιώσεις των εργαζομένων και ισοδυναμούν με de facto αναγνώριση εκ μέρους του οικείου φορέως των σχετικών απαιτήσεων, εφόσον γι' αυτές δεν υφίσταται ειδικός λόγος εξαιρέσεώς τους από τον έλεγχο, εξ απόψεως δημοσιονομικής βαρύτητος, οι δαπάνες δε αυτές υπάγονται σε προληπτικό έλεγχο στον βαθμό που υπερβαίνουν το ποσοτικό κατώφλι των 5.000 ευρώ, που ισχύει ως γενικό όριο υπαγωγής στον έλεγχο των δαπανών των ΟΤΑ α΄ βαθμού. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 270/2014)
Β. Δαπάνες που ελέγχονται ανεξαρτήτως ύψους
1. Γενικά
Ελέγχονται, προληπτικά, ανεξαρτήτως ποσού οι δαπάνες για:
i) μισθοδοσία του πάσης φύσεως προσωπικού και μόνο όσον αφορά στο πρώτο χρηματικό ένταλμα,
ii) πρόσθετες αμοιβές (υπερωρίες και αποζημιώσεις για κάθε αιτία) και
iii) επιχορηγήσεις σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. (άρθρο 1 παρ.2β του ΠΔ 136/2011)
2. Δαπάνες μισθοδοσίας
Γενικά
Με το άρθρο 1 παρ. 3 του π.δ. 136/2011 υπάγεται στο προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ανεξαρτήτως ποσού, το πρώτο χρηματικό ένταλμα μισθοδοσίας προσωπικού μετά την πρόσληψη ή οποιαδήποτε υπηρεσιακή μεταβολή (μετάταξη) όπως ακριβώς και πριν την θέση σε ισχύ του π.δ. 136/2011 ανεξαρτήτως του εάν πρόκειται για προσωπικό που ήδη υπηρετεί ή νεοπροσλαμβανόμενο. Ειδικές διατάξεις που εισάγουν εξαιρέσεις συγκεκριμένων κατηγοριών δαπανών που αφορούν στην μισθοδοσία προσωπικού από τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου εξακολουθούν να ισχύουν. (Ελ.Συν.Κλ.Τμ.1 Πρακτικά της 1ης Γεν.Συν.της 12ης Ιανουαρίου 2015-Θέμα Α') (Ελ.Συν. Ολομ. Πρακτικά της 11ης Γεν. Συν. της 2ας Μαΐου 2012 - Θέμα Α')
Τα χρηματικά εντάλματα που αφορούν δαπάνες για μισθοδοσία προσωπικού με μεταβολές (αλλαγές κλιμακίων, χορήγηση επιδομάτων) δεν ελέγχονται προληπτικά αλλά μόνο κατασταλτικά. (Ελ.Συν. Ολομ. Πρακτικά της 11ης Γεν. Συν. της 2ας Μαΐου 2012 - Θέμα Α')
Για τις συνεχιζόμενες δαπάνες της υποπερίπτωσης (i), της παρ.2β, του άρθρου 1 (μισθοδοσία του πάσης φύσεως προσωπικού), του ΠΔ 136/2011, για τις οποίες έχει ασκηθεί προληπτικός έλεγχος από το Ε.Σ. μέχρι την έναρξη του ΠΔ/τος (31-12-2011), σύμφωνα με τις προϊσχύουσες διατάξεις, εφαρμόζονται οι νέες ρυθμίσεις και κατά συνέπεια τα σχετικά χρηματικά εντάλματα που εκδίδονται από 1-1-2012 και εξής, δεν υπόκεινται σε προληπτικό έλεγχο από το Ε.Σ. (Υπ. Οικ. 2/ 4170/0026/13.01.2012)
Επίδομα θέσης ευθύνης
Στην έννοια της υπηρεσιακής αυτής μεταβολής, δεν εμπίπτουν μόνο οι αναγνωριζόμενες από τον ΚΚΔΚΥ υπηρεσιακές μεταβολές, όπως η μετάταξη, η απόσπαση κ.λπ., αλλά και εκείνες που επέρχονται με την παρεμβολή διοικητικής πράξης, η οποία επάγεται εντεύθεν μισθολογικές συνέπειες. Τέτοια περίπτωση συνιστά και η, με απόφαση του οικείου υπηρεσιακού συμβουλίου του ν.3893/2010 τοποθέτηση υπαλλήλου σε θέση Προϊσταμένου οργανικής μονάδας Δήμου, όπως και η, με πράξη του Δημάρχου, προσωρινή ανάθεση άσκησης τέτοιων καθηκόντων μέχρι την επιλογή νέων Προϊσταμένων από τα υπηρεσιακά συμβούλια, καθόσον αυτές οι πράξεις συνεπάγονται τη χορήγηση του προβλεπόμενου στο άρθρο 13 του ν.3205/2003, και ήδη άρθρου 18 του ν.4024/2011, επιδόματος θέσης ευθύνης. Η καταβολή, δηλαδή, του επιδόματος αυτού δεν συνιστά αυτόματη μισθολογική μεταβολή, όπως π.χ. η αλλαγή μισθολογικού κλιμακίου, αλλά συνέχεται αναγκαίως με τις παρεμβληθείσες ως άνω διοικητικές πράξεις. Ενόψει αυτών, στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά την έννοια του άρθρου 169 παρ. 2 α΄ του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, υπόκειται το πρώτο, μετά την ως άνω υπηρεσιακή μεταβολή, χρηματικό ένταλμα, με το οποίο εντέλλεται η πληρωμή επιδόματος θέσης. Συνεπώς, οι εντελλόμενες δαπάνες καταβολής διαφορών επιδόματος θέσης ευθύνης υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, υπό την προϋπόθεση ότι τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής είναι τα πρώτα που εκδίδονται μετά την επελθούσα υπηρεσιακή μεταβολή. (Ελ.Συν. Κλιμ.Τμ.1 Πρακτικά της 19ης Συν. της 6ης.11.2012, Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 115/2014, Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 56/2014, Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 55/2014)
Καταβολή επιδόματος θέσης ευθύνης. Δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι δεν αφορά την καταβολή του ως άνω επιδόματος για τον πρώτο μήνα, μετά την επελθούσα για αυτές υπηρεσιακή μεταβολή με την ανάθεση της άσκησης καθηκόντων αναπληρωτή Προϊσταμένου, αλλά την ενταλματοποίηση για πρώτη φορά του επίμαχου επιδόματος, το οποίο ελάμβαναν μέχρι και τον Μάιο του 2012. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 81/2013)
Καταβολή αναδρομικών αποδοχών. Νόμιμη δαπάνη διότι αυτή υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελ. Συν. καθόσον αφορά στην καταβολή αναδρομικών αποδοχών (διαφοράς βασικού μισθού), για τον πρώτο μήνα, μετά την επελθούσα υπηρεσιακή μεταβολή με την ανάθεση, στους εν λόγω υπαλλήλους, καθηκόντων Προϊσταμένων Τμημάτων Δήμου και την αλλαγή μισθολογικού κλιμακίου, λόγω κατάταξης σε ανώτερο βαθμό, συνεπεία της εν λόγω ανάθεσης.(π.δ. 136/2011, ν. 3463/2006) (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 265/2017)
Επανακατάταξη σε βαθμό
Το εν λόγω χρηματικό ένταλμα παραδεκτώς ελέγχεται προληπτικώς από το Ελεγκτικό Συνέδριο, καθόσον αφορά στην πρώτη μισθοδοσία της δικαιούχου του εντάλματος, μετά από μεταβολή της υπηρεσιακής της κατάστασης που συνεπάγεται και μισθολογική μεταβολή, και συγκεκριμένα μετά από την έκδοση της πράξης του Δημάρχου για την επανακατάταξή της σε βαθμό. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 53/2014)
Αναγνώριση προϋπηρεσίας
Το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής αφορά σε καταβολή πρώτης μισθοδοσίας προσωπικού μετά από υπηρεσιακή μεταβολή, που συνίσταται στην αναγνώριση χρόνου υπηρεσίας και στις εντεύθεν μισθολογικές της συνέπειες, η σχετική δαπάνη υπόκειται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 76/2016, Όμοια η Πράξη 16/2018)
Σε περίπτωση υποβολής, για προληπτικό έλεγχο νομιμότητας, δαπάνης για μισθοδοσία προσωπικού κατόπιν υπηρεσιακής μεταβολής (όπως αλλαγή μισθολογικού κλιμακίου, κατόπιν αναγνώρισης προϋπηρεσίας), ο προληπτικός έλεγχος, που διενεργείται, αφορά και τα παρεμπιπτόντως αναφυόμενα ζητήματα, που συνάπτονται αμέσως με τη διαδικασία πραγματοποιήσεως της δαπάνης αυτής, εφόσον δεν έχουν κριθεί τελεσιδίκως με απόφαση του αρμόδιου δικαστηρίου. Ήτοι, στο πλαίσιο του ως άνω ελέγχου δεν μπορούν καταρχήν να ελεγχθούν παρεμπιπτόντως προηγούμενες υπηρεσιακές μεταβολές του δικαιούχου (π.χ. διορισμός, πρόσληψη) δημιουργικές δαπανών, εφόσον αυτές είχαν ελεγχθεί στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου νομιμότητας του πρώτου χρηματικού εντάλματος μετά την ως άνω υπηρεσιακή μεταβολή και το ένταλμα αυτό είχε θεωρηθεί από το Ελ. Συν. Νόμιμη δαπάνη. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 68/2017)
Αναδρομικές αποδοχές λόγω αλλαγής μισθολογικού κλιμακίου, κατόπιν αναγνώρισης προϋπηρεσίας. (άρθρου 11 παρ. 4 ν. 4354/2015). Δεδομένου ότι: α) το ένταλμα της α’ μισθοδοσίας της εν λόγω υπαλλήλου, μετά την τελευταία παράταση της διάρκειας της σύμβασης εργασίας της, (άρθρου 52 παρ. 7 στ. β ν. 4410/2016) είχε ελεχθεί από την Επίτροπο του Ελ. Συν. είχε θεωρηθεί και εξοφληθεί, β) η πράξη αυτή θεώρησης δεν έχει αναθεωρηθεί από το όργανο που την εξέδωσε, σύμφωνα με το άρθρο 48 Κώδικα Νόμων για το Ελ. Συν. και γ) δεν μεσολάβησε κάποια απόφαση αρμοδίου οργάνου, που να ανακαλεί ή ακυρώνει την παράταση της διάρκειας της σύμβασης εργασίας της εν λόγω υπαλλήλου, κρίνεται ότι ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας της δαπάνης για την καταβολή αναδρομικών αποδοχών, λόγω αλλαγής μισθολογικού κλιμακίου κατόπιν αναγνώρισης προϋπηρεσίας στην ανωτέρω υπάλληλο, δεν μπορεί να ανατρέξει σε παρεμπίπτοντα έλεγχο προηγούμενων πράξεων, δημιουργικών δαπανών (παράταση της διάρκειας της σύμβασης εργασίας), οι οποίες (δαπάνες) κρίθηκαν νόμιμες και, επομένως, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα είναι θεωρητέο. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 222/2017)
Έμμισθη εντολή δικηγόρου
Οι δαπάνες που απορρέουν από συμβάσεις έμμισθης εντολής δικηγόρου, ανεξαρτήτως του χρόνου ενάρξεως εκτελέσεώς τους, ελέγχονται προληπτικά από το Ελεγκτικό Συνέδριο, όταν αφορούν στην πρώτη καταβολή (πρώτο χρηματικό ένταλμα) μετά την μεταβολή που επέρχεται στο νομικό πρόσωπο της επιχείρησης, λόγω της κατά τα ανωτέρω συγχώνευσης. Και τούτο διότι η υποκατάσταση που επέρχεται στο πρόσωπο του αντισυμβαλλομένου (επιχείρησης), μεταβάλλει ουσιωδώς τους όρους δημοσιονομικής νομιμότητας και καταβολής της σχετικής δαπάνης, αφού αναλαμβάνεται εκ νέου και καταβάλλεται σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του νέου νομικού προσώπου. Ανακαλεί την 139/2012 πράξη του Κλιμακίου Προληπτικού ελέγχου του Τμήματος αυτού. (Ελ. Συν. Τμ. 7 Πράξη 4/2013)
ΔΕΥΑ. Οι δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης αποτελούν ίδια νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου των δήμων, επομένως, δικηγόρος που προσλαμβάνεται με πάγια περιοδική αμοιβή, ως νομικός σύμβουλος ή δικηγόρος, παρέχει τις νομικές του υπηρεσίες με σύμβαση έμμισθης εντολής αορίστου χρόνου. Οι δαπάνες των επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης των δήμων ελέγχονται προληπτικά από το Ελεγκτικό Συνέδριο, εξαιρούνται, ωστόσο, από τον έλεγχο αυτό δαπάνες που αφορούν τις αποδοχές του τακτικού προσωπικού τους περιλαμβανομένων και των εμμίσθων δικηγόρων τους, εκτός αν πρόκειται για πρόσθετες αμοιβές ή τη μισθοδοσία του πρώτου μήνα απασχόλησής τους, ή, σε περίπτωση που η αντιμισθία συμφωνείται καταβαλλόμενη σε διαστήματα διαφορετικά του μηνός, την πρώτη πληρωμή σε εκτέλεση σύμβασης έμμισθης εντολής. Η εντελλόμενη με το χρηματικό ένταλμα δαπάνη εμπίπτει στις εξαιρούμενες, κατά το άρθρο 169 παρ. 2 του Δ.Κ.Κ., από τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι οι συμβάσεις παροχής νομικών υπηρεσιών με πάγια αντιμισθία που συνήφθησαν, και μάλιστα με ταυτόσημο οικονομικό αντικείμενο και περιεχόμενο, διαδοχικά, αρχής γενομένης από 18.3.2010, μεταξύ της Δ.Ε.Υ.Α. και της δικηγόρου ουδέποτε καταγγέλθηκαν, συνεπώς πρέπει να θεωρηθούν ενιαία σύμβαση δικηγορικής εντολής, σε συνέχεια δε των πληρωμών που έχουν προηγηθεί κατά την εκτέλεση της σύμβασης αυτής, φέρεται το χρηματικό ένταλμα 45, οικονομικού έτους 2012, το οποίο ως εκ τούτου αφορά πληρωμή αντιμισθίας μεταγενέστερη της πρώτης. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 197/2012)
Είδη ατομικής προστασίας
ΔΕΥΑ. Καταβολή δαπάνης στους υπαλλήλους για την αγορά ειδών ένδυσης ατομικής προστασίας. Δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον αυτή αφορά σε παροχή σε είδος, και δεν συνιστά μισθολογική παροχή της διάταξης της παρ. 2 β του άρθρου 1 του προμνησθέντος π.δ/τος 136/2011, συνεπώς, υπόκειται στο περιορισμό που θέτει το ως άνω π.δ. 136/2011, ήτοι του ορίου των 5.000,00 ευρώ. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 301/2013)
Χρηματικό ένταλμα ποσού κάτω των 5.000,00 ευρώ, που αφορά στην καταβολή σε χρήμα της αξίας της παροχής είδους ατομικής προστασίας (γάλακτος) σε δικαιούχους υπαλλήλους Ο.Τ.Α., δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 140/2014, η οποία ανακλήθηκε εν μέρει με την Ελ. Συν. Τμήμα 7 Πράξη 22/2015)
Για τις αναδρομικές αποδοχές βλ. παραπάνω υπό στοιχείο ΙΙ.Α.στ.
Αμοιβές σύμβασης μίσθωσης έργου
Οι πληρωμές που εντέλλονται σε εκτέλεση συμβάσεων μισθώσεως έργου κατ' άρθρο 6 του ν. 2527/1997, διά του οποίου θεσπίζεται ειδικό σύστημα «οιονεί προσλήψεων» στο Δημόσιο, κατόπιν ειδικής διοικητικής διαδικασίας, με συνέπεια οι σχετικές δαπάνες να συνιστούν «οιονεί μισθοδοσία» προσωπικού εμφανίζοντας λειτουργική συνάφεια με τη μισθοδοσία του προσωπικού που προσλαμβάνεται στους υπαγομένους σε προληπτικό έλεγχο δημοσίους φορείς, εμπίπτουν για την ταυτότητα του νομικού λόγου και της φύσεως της προκαλουμένης δημοσιονομικής διακινδυνεύσεως στην περίπτωση β(ι) της παραγράφου 2 του άρθρου 1 του π.δ/τος 136/2011, κατά την οποία υπάγεται σε προληπτικό έλεγχο το πρώτο χρηματικό ένταλμα που εκδίδεται μετά την πρόσληψη του προσωπικού, ανεξαρτήτως ποσού. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 321/2014)
Μετά από μετατροπή σύμβασης
Τα χρηματικά εντάλματα αφορούν σε καταβολή αποδοχών συνεπεία υπηρεσιακής μεταβολής επελθούσης στο πρόσωπο των φερομένων ως δικαιούχων, η οποία συνίσταται στη μετατροπή των αρχικών συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου, που είχαν συνάψει με το Ν.Π.Δ.Δ. του Δήμου, σε συμβάσεις αορίστου χρόνου, δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 11 του ν. 3227/2004, όπως συμπληρώθηκε με τη διάταξη του άρθρου 56 του ν. 4186/2013, οπότε η σχετική δαπάνη υπόκειται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 233/2015)
Μισθοδοσία υπαλλήλου ΙΔΑΧ ΝΠΔΔ μετά τη μετατροπή του ωραρίου εργασίας του από μερικής σε πλήρους απασχόλησης, καθώς και της διαφοράς αποδοχών, λόγω κατάταξης αυτού στο 2ο μισθολογικό κλιμάκιο, μετά τη συμπλήρωση του προβλεπόμενου χρόνου υπηρεσίας στο κατώτερο μισθολογικό κλιμάκιο. Δεδομένου ότι α) το ένταλμα της πρώτης μισθοδοσίας του υπαλλήλου, μετά τη μετατροπή της σύμβασης εργασίας του από μερικής σε πλήρους απασχόλησης, ελέγχθηκε από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελ. Συν. και θεωρήθηκε, καθώς η σχετική δαπάνη κρίθηκε νόμιμη και β) δεν μεσολάβησε άλλη υπηρεσιακή μεταβολή, κρίθηκε ότι το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής, με το οποίο εντέλλεται, το πρώτον, η καταβολή διαφοράς αποδοχών λόγω αυτόματης μισθολογικής μεταβολής, συνεπεία της συμπλήρωσης του απαιτούμενου χρόνου υπηρεσίας στο 1ο μισθολογικό κλιμάκιο, χωρίς την προηγούμενη έκδοση οποιασδήποτε διοικητικής πράξης που συνιστά υπηρεσιακή μεταβολή, δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελ. Συν και ως εκ τούτου απείχε του ελέγχου αυτού. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 79/2018)
Πρώτη Μισθοδοσία προσωπικού που μεταφέρθηκε στους Δήμους από τις τέως νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις
Για τις δαπάνες της πρώτης μισθοδοσίας, που οφείλουν να καταβάλουν οι δήμοι, του προσωπικού που μεταφέρθηκε σε αυτούς από τις τέως νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Ν. 3852/2010 (Α΄ 87), δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις της υποπερίπτωσης i, της περ. β' της παρ. 2 του άρθρου 1 του Π.δ. 136/2011 (Α΄ 267). (παρ.4 άρθρο 15 Ν.4350/15, όπως προστέθηκε με το άρθρο 7 της ΠΝΠ (ΦΕΚ 184/30.12.2015 τεύχος Α', η οποία κυρώθηκε με το άρθρο δεύτερο του N. 4366/16 (ΦΕΚ 18/15.02.2016 τεύχος Α'))
Επαναφορά υπαλλήλου από αργία
Καταβολή πρώτης μισθοδοσίας μετά από υπηρεσιακή μεταβολή, που συνίσταται στην επαναφορά εργαζομένου στα καθήκοντά του μετά από τη θέση του σε αυτοδίκαιη αργία. Υπάγεται σε προληπτικό έλεγχο. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 319/2015)
Μετακίνηση υπαλλήλου δυνάμει του άρθρου 15 του Ν.4257/2014
Με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα καταβάλλεται (πρώτη) μισθοδοσία συνεπεία υπηρεσιακής μεταβολής που επήλθε στο πρόσωπο των φερόμενων ως δικαιούχων στα εντάλματα αυτά, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο Δήμο από την Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση δυνάμει του άρθρου 15 του ν. 4257/2014, συνεπώς η εντελλόμενη με αυτά δαπάνη υπόκειται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας αυτής που διενεργείται από το Ελεγκτικό Συνέδριο. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 339/2015)
Καταβολή αποδοχών για διάστημα μεγαλύτερο του μήνα
Ο ασκούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικός έλεγχος δαπανών μισθοδοσίας, του πάσης φύσεως προσωπικού, και συνεπώς, πλην άλλων και του μονίμου προσωπικού των Δήμων, καταλαμβάνει το πρώτο χρηματικό ένταλμα πληρωμής αυτού, ανεξαρτήτως ποσού. Εξάλλου, ο μισθός, ήτοι η παροχή σε χρήμα που καταβάλει το νομικό πρόσωπο του Δήμου στο προσωπικό αυτού, καθορίζεται σε μηνιαία βάση, προκαταβάλλεται στην αρχή κάθε δεκαπενθημέρου και αποβλέπει στην αξιοπρεπή διαβίωση του υπαλλήλου, ως ανθρώπου και ως εκτελεστή της βούλησης του Κράτους. Κατόπιν τούτων, ουδόλως συνάγεται εκ των ανωτέρω, ότι το πρώτο υποβαλλόμενο στο Ελεγκτικό Συνέδριο, για προληπτικό έλεγχο δαπανών μισθοδοσίας, χρηματικό ένταλμα πληρωμής δημοτικού υπαλλήλου, το οποίο ενδέχεται να καταλαμβάνει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός μήνα, διά λόγους πρακτικούς, που αφορούν στην οργάνωση και την λειτουργία της Υπηρεσίας, άλλως δε λογιστικούς, να καθίσταται, εκ του λόγου τούτου και μόνο, μη νόμιμο και συνεπώς, μη θεωρητέο. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 32/2016, Ανακλήθηκε εν μέρει με την Ελ.Συν.Τμ.1 Πράξη 17/2016)
Επαναφορά υπαλλήλου μετά από τη θέση του σε αναστολή άσκησης καθηκόντων
Καταβολή αποδοχών στην φερόμενη ως δικαιούχο δημοτική υπάλληλο κατηγορίας Δ.Ε. Διοικητικού, κατόπιν συμψηφισμού των μηνιαίων της αποδοχών με το οφειλόμενο από αυτήν ποσό εξαιτίας ελλείμματος, που προκάλεσε κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας της. Το επίμαχο χρηματικό ένταλμα, ανεξαρτήτως εάν σε αυτό, στο σκέλος των κρατήσεων, εμπεριέχεται ποσό οφειλόμενο από καταλογισμό της φερόμενης ως δικαιούχου υπαλλήλου, υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεδομένου ότι αφορά στην καταβολή πρώτης μισθοδοσίας μόνιμης υπαλλήλου ο.τ.α. μετά από υπηρεσιακή μεταβολή που συνίσταται στην επαναφορά εργαζομένου στα καθήκοντά του μετά από τη θέση του σε αναστολή άσκησης καθηκόντων. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 18/2017)
Συμβάσεις μίσθωσης έργου
Στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν υπάγονται χρηματικά εντάλματα Δήμου που αφορούν στην καταβολή της τελευταίας δόσης αμοιβής προσωπικού του με μη παραταθείσα ή ανανεωθείσα ή μεταβληθείσα σύμβαση μίσθωσης έργου με τον Δήμο, στο οποίο (προσωπικό) έχει ήδη καταβληθεί με αντίστοιχα χρηματικά εντάλματα η πρώτη δόση της αντίστοιχης συνολικής συμβατικής του αμοιβής. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 78/2017)
Μισθοδοσία μετά από παράταση σύμβασης
Η καταβολή τακτικών αποδοχών στους εν λόγω υπαλλήλους δεν υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελ. Συν., διότι δεν αφορούν την καταβολή της πρώτης μισθοδοσίας (η οποία έχει ήδη καταβληθεί) μετά την παράταση των σχετικών αρχικών συμβάσεων, η οποία και μόνο θα μπορούσε να ελεγχθεί, ως πρώτη μισθοδοσία μετά από πρόσληψη με συμβάσεις εργασίας ΙΔΟΧ. (ν. 3852/2010, ΚΔΚ, π.δ 136/2011) Το Κλιμάκιο απέχει του προληπτικού ελέγχου νομιμότητας των υποβληθέντων ενταλμάτων πληρωμής. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξεις 197/2017, 198/2017)
Ανανέωση σύμβασης υπαλλήλου ΙΔΟΧ Δήμου. Με βάση όσα κρίθηκαν με την 314/2017 Πράξη του Κλιμακίου, ο Δήμος όφειλε να καταγγείλει τη σχετική, από 20.6.2017, σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου, η οποία ερείδεται επί της μη αναρτηθείσας στο πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» ανακοίνωσης (της ΣΟΧ…) και να επαναλάβει τη σχετική διαδικασία πρόσληψης από το στάδιο κατά το οποίο εντοπίστηκε η σχετική πλημμέλεια. Η συνέχιση δε της απασχόλησης της παιδαγωγού και η καταβολή σε αυτήν των αποδοχών της βάσει της ως άνω σύμβασης αποτελεί ζήτημα που εκφεύγει της παρούσας διαδικασίας προληπτικού ελέγχου και θα πρέπει να εξετασθεί στο πλαίσιο του κατασταλτικού ελέγχου των δαπανών. Διότι με την αναγνώριση εκ μέρους του Κλιμακίου της συνδρομής λόγων συγγνωστής πλάνης των αρμόδιων για την εκταμίευση του δημόσιου χρήματος οργάνων του ελεγχόμενου φορέα, δεν υποκαταστάθηκε μέσω αυτής η ελλείπουσα νόμιμη βάση της πρόσληψης, αλλά επετράπη η εξόφληση του συγκεκριμένου μόνο χρηματικού εντάλματος και η καταβολή στην εργαζομένη των δεδουλευμένων αποδοχών της μηνός Ιουνίου 2017, χωρίς το Κλιμάκιο να επεκτείνει την κρίση του αυτή είτε για το σύνολο των ενταλμάτων που θα εκδοθούν για την ίδια αιτία, είτε μέχρι της κοινοποιήσεως της ανωτέρω πράξης. Συνακόλουθα, μη νομίμως ο Δήμος προχώρησε σε ανανέωση της ισχύος της κριθείσας, κατά τα ανωτέρω, μη νόμιμης σύμβασης εργασίας. Μη νόμιμη δαπάνη. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 47/2019)
Αναδοχή χρέους δημοτικής επιχείρησης
Αμοιβή υπαλλήλου ΙΔΟΧ από προϊόν εκκαθάρισης αναπτυξιακής ανώνυμης εταιρείας Ο.Τ.Α. Η εν λόγω δαπάνη δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Ελ. Συν., διότι δεν υπερβαίνει το όριο των 5.000,00 ευρώ που τίθεται για τις δαπάνες των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού (π.δ.136/2011), ούτε υπάγεται στην εξαίρεση της παρ. β περ. i του άρθρου 1 του εν λόγω π.δ/τος, διότι δεν αφορά σε καταβολή αποδοχών εργαζομένου του Δήμου, αλλά απλά σε εξόφληση υποχρέωσης που αυτός αναδέχθηκε. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 202/2017)
Εφάπαξ χρηματικό βοήθημα ν. 103/1975
Καταβολή αναλογίας εφάπαξ χρηματικού βοηθήματος ν. 103/1975 σε πρώην υπάλληλο ΙΔΑΧ του Ν.Π.Δ.Δ «Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο» (ΝΑΤ), νυν συνταξιούχο. Η εν λόγω δαπάνη (εφάπαξ) δεν αποτελεί μισθό ούτε πρόσθετη αμοιβή (επίδομα, αποζημίωση υπερωριών κ.λπ.) προσωπικού (άρθρου 1 παρ. β π.δ. 136/2011) διότι δεν έχει ως αιτία την παροχή εργασίας στο πλαίσιο ενεργής υπαλληλικής σχέσης, αλλά αποτελεί κοινωνικοασφαλιστική παροχή που χορηγείται κατά την αποχώρηση του υπαλλήλου από την ενεργό υπηρεσία και άρα έχει χαρακτήρα έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης. Ως εκ τούτου και λαμβανομένου υπόψη ότι το ελεγχόμενο ένταλμα είναι μικρότερο των 10.000 ευρώ, (άρθρο 1 παρ. 1 α π.δ. 136/2011), αυτό δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και, συνεπώς, δεν πρέπει να ελεγχθεί. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 41/2017)
Υπερβάλλουσα μείωση
Η πρώτη καταβολή αναδρομικών υπερβάλλουσας μείωσης (προσωπικής διαφοράς) του άρθρου 29 του ν.4024/2011 μετά από υπηρεσιακή μεταβολή, που συνίσταται στην μισθολογική επανακατάταξη των φερόμενων δικαιούχων υπαλλήλων λόγω αναδρομικής χορήγησης σε αυτούς της ως άνω μισθολογικής παροχής, δυνάμει του άρθρου 99 του ν.4483/2017, υπόκειται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 15/2018) (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 84/2018)
3. Πρόσθετες αμοιβές
Στην έννοια των πρόσθετων αμοιβών, εκτός από τις υπερωρίες, εμπίπτει κάθε αποζημίωση που έχει την έννοια της πρόσθετης απολαβής από οποιαδήποτε νόμιμη αιτία (ήτοι οδοιπορικά έξοδα, έξοδα κίνησης, αποζημιώσεις που οφείλονται για συμμέτοχη σε συμβούλια ή επιτροπές κ.λπ.). (Ελ.Συν. Ολομ. Πρακτικά της 11ης Γεν. Συν. της 2ας Μαΐου 2012 - Θέμα Α')
Οι δαπάνες μετακίνησης, εμπίπτουσες στην έννοια των προσθέτων αμοιβών υπόκεινται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ανεξαρτήτως ποσού. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πρακτικά της Συν. 27ης/25.11.2014 - Α)
Υπερωριακή απασχόληση υπαλλήλων ΙΔΟΧ ΝΠΔΔ. Στην περίπτωση υποβολής εντάλματος, για τη διενέργεια προληπτικού ελέγχου νομιμότητας, που αφορά στην καταβολή πρόσθετης αμοιβής προσωπικού λόγω υπερωριακής απασχόλησης, ο προληπτικός έλεγχος που διενεργείται, αφορά και στα παρεμπιπτόντως αναφυόμενα ζητήματα, που συνάπτονται αμέσως με τη διαδικασία πραγματοποιήσεως της δαπάνης αυτής, εφόσον δεν έχουν κριθεί τελεσιδίκως με απόφαση του αρμόδιου δικαστηρίου. Στο πλαίσιο, δηλαδή, του ως άνω ελέγχου δεν μπορούν, καταρχήν, να ελεγχθούν παρεμπιπτόντως προηγούμενες υπηρεσιακές μεταβολές του δικαιούχου (π.χ. διορισμός, πρόσληψη, παράταση διάρκειας σύμβασης εργασίας) δημιουργικές δαπανών, που συνεπάγονται σταθερή, μακροπρόθεσμη δημοσιονομική επιβάρυνση του προϋπολογισμού των οικείων φορέων, εφόσον αυτές είχαν ελεγχθεί στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου νομιμότητας του πρώτου χρηματικού εντάλματος μετά την ως άνω υπηρεσιακή μεταβολή και το ένταλμα αυτό είχε θεωρηθεί από το Ελ. Συν. Τούτο, διότι με τη θεώρηση και εξόφληση του προηγούμενου χρηματικού εντάλματος έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία ελέγχου των δαπανών -και, συνεπώς, των δημιουργικών αυτών πράξεων- και συναφώς κάθε σχετική με τον εν λόγω έλεγχο αρμοδιότητα του Ελ. Συν. έχει καταρχήν εξαντληθεί. Τούτο, άλλωστε, είναι συνεπές με την αρχή της ασφάλειας του δικαίου και της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικούμενου (άρθρο 98 παρ. 1 εδ. α΄ Συντάγματος) Νόμιμη δαπάνη. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 250/2018)
4. Επιχορηγήσεις σε ΝΠΙΔ
H δαπάνη επιχορήγησης, ποσού 2.250 ευρώ, του αθλητικού συλλόγου «ΧΧΧ», ο οποίος αποτελεί νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του αρμοδίου Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεδομένου ότι με τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 2 του π.δ/τος 136/2011 για τις επιχορηγήσεις αυτές θεσπίζεται εξαίρεση από τον κανόνα του κατωτάτου ορίου των 5.000 ευρώ ανά χρηματικό ένταλμα των Δήμων για διενέργεια ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ανακαλεί την 10/2012 πράξη του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο VII Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Ελ. Συν. Τμ. 7 Πράξη 139/2012)
Γ. Δαπάνες εξαιρούμενες του ελέγχου
Οι ανωτέρω ρυθμίσεις του ΠΔ 136/2011 δεν καταλαμβάνουν δαπάνες οι οποίες, με ειδικές διατάξεις, έχουν εξαιρεθεί από τον προληπτικό έλεγχο του Ε. Σ. (άρθρο 1 παρ.3 του ΠΔ 136/2011)
Το άρθρου 169 παρ. 2 του Ν.3463/2006, είναι ειδική διάταξη η οποία περιλαμβάνει δαπάνες που εξαιρούνται από τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και, ως εκ τούτου, δεν καταλαμβάνονται από τις ρυθμίσεις του π.δ. 136/2011, σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 1 αυτού. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.I Πράξη 81/2013)
Σύμφωνα με την παρ.2 του άρθρου 169 του Ν.3463/2006, από τον προληπτικό έλεγχο εξαιρούνται οι εξής κατηγορίες δαπανών:
α) Δαπάνες πληρωμής κάθε είδους αποδοχών καθώς και των κατ' αποκοπή εξόδων κίνησης των τακτικών υπαλλήλων, περιλαμβανομένων των έμμισθων δικηγόρων, και των με σύμβαση αορίστου χρόνου, πλην των προσθέτων αμοιβών αυτών και της μισθοδοσίας του πρώτου μήνα εκείνων που διορίζονται ή μονιμοποιούνται, καθώς και δαπάνες πληρωμής κάθε είδους αποζημίωσης ή αντιμισθίας αιρετών, πλην της πρώτης καταβολής ή τυχόν μεταβολής αυτών. (όπως συμπληρώθηκε από την παρ. 8 του άρθρου 9 του Ν. 4071/12)
Για τα θέματα μισθοδοσίας βλ. παραπάνω.
Οι δαπάνες που αφορούν την καταβολή αποζημίωσης στον Πρόεδρο ή στον Αντιπρόεδρο των Δ.Σ. των κοινωφελών δημοτικών επιχειρήσεων, εξαιρούνται, μετά την 11.4.2012, από τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, πλην της πρώτης καταβολής ή μεταβολής αυτών. Το ένταλμα δεν υπάγεται σε προληπτικό έλεγχο. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 12/2012)
Όσον αφορά στα έξοδα παράστασης (αντιμισθία) αιρετών, από την έναρξη ισχύος του ν.4071/2012, ήτοι από 11.4.2012, σε προληπτικό έλεγχο υπόκειται μόνο η πρώτη καταβολή ή τυχόν μεταβολή αυτών. Η επίμαχη δαπάνη δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον δεν αφορά στην πρώτη καταβολή αντιμισθίας στον ως άνω Δήμαρχο ή σε μεταβολή αυτής. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 77/2012)
β) Δαπάνες απόδοσης των υπέρ τρίτων ενεργούμενων κρατήσεων (ασφαλιστικών εισφορών, φόρων κ.λπ.).
γ) Περιοδικές δαπάνες μισθωμάτων ακινήτων και εγκαταστάσεων, εκτός από εκείνες που καταβάλλονται για πρώτη φορά, μετά την κατάρτιση, παράταση, ανανέωση ή τροποποίηση της σχετικής σύμβασης.
Η μίσθωση ακινήτου δεν υπάγεται ούτε στην έννοια του «δημοσίου έργου» ούτε της «προμήθειας» ούτε της «υπηρεσίας». Επομένως, δαπάνη Δήμου για την πληρωμή μισθώματος ακινήτου σε εκτέλεση σχετικής σύμβασης μίσθωσης δεν εμπίπτει, ως προς τις προϋποθέσεις υπαγωγής στον ως άνω προληπτικό έλεγχο, στο πεδίο εφαρμογής της εξαιρετικής διάταξης του εδαφίου α΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 1 του π.δ. 136/2011, που αφορά δαπάνες που απορρέουν από συμβάσεις δημοσίων έργων, μελετών, προμηθειών και υπηρεσιών, αλλά στη γενική διάταξη της παραγράφου 1 του ιδίου ως άνω άρθρου και εφόσον δεν υπερβαίνει, κατά χρηματικό ένταλμα, το ποσό των 5.000 ευρώ εκφεύγει του ασκούμενου από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικού ελέγχου των δημοσίων δαπανών. (σημ. στη συγκεκριμένη πράξη το ποσό του μηνιαίου μισθώματος ανερχόταν σε 250€, δηλ. ακόμα και αν η διάρκεια της μίσθωσης ήταν δέκα έτη και συνεπώς το συνολικό ποσό των ενοικίων ήταν 10έτηΧ12 μήνεςΧ250€= 30.000€, η δαπάνη εκφεύγει του προληπτικού ελέγχου διότι τα χρηματικά εντάλματα θα είναι ποσού 250€ και συνεπώς κάτω των 5.000€ ανά ένταλμα). (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 213/2013-Μη ανακλητέα από την Πράξη Ελ. Συν. 4/2014 Τμ. 7) Όμοια η Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 27/2020
δ) Δαπάνες καταναλώσεως ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και σταθερής τηλεφωνίας.
Από τον προληπτικό έλεγχο του Ελ. Συν. εξαιρούνται οι δαπάνες που καταβάλλονται από τους ο.τ.α. α΄ βαθμού για την εξόφληση λογαριασμών κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος. Η εξαίρεση αυτή καταλαμβάνει τις δαπάνες που αφορούν στην εν γένει κατανάλωση ενέργειας που συμφωνείται από ο.τ.α. σε πάγια βάση, ανεξάρτητα από την πηγή από την οποία προέρχεται αυτή, και συνεπώς και τις δαπάνες προμήθειας και κατανάλωσης φυσικού αερίου. (άρθρο 169 ν. 3463/2006). Συνεπώς, το Κλιμάκιο απέχει του ελέγχου αυτού. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 101/2018)
ε) Υποχρεωτικές δαπάνες των περιπτώσεων στ΄, ζ΄, η΄, ιβ΄ της παρ. 1 του άρθρου 158, όπως τροποποιήθηκε από την παρ.1 του άρθρου 1 της Πράξης Νομοθ. Περιεχομένου (ΦΕΚ 102/26.08.2015 τεύχος Α'), καθώς και δαπάνες απομαγνητοφώνησης των πρακτικών συνεδριάσεων των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων και των δημαρχιακών επιτροπών.Δηλαδή:
στ. Τα έξοδα βεβαίωσης και είσπραξης
ζ. Τα τοκοχρεολύσια των δανείων
η. Τα έξοδα υποχρεωτικής από το νόμο ασφάλισης των οχημάτων και των τελών κυκλοφορίας και διοδίων (βλ. και Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 8/2014)
ιβ. Οι δαπάνες για την εκτέλεση των τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων και για την εξόφληση των εκκαθαρισμένων, σύμφωνα με το διατακτικό τους, οφειλών
Εξαιρούνται του προληπτικού ελέγχου δαπάνες για την εκτέλεση των τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων επί καταψηφιστικών αγωγών σε κάθε περίπτωση δε αν υποβληθεί στον Επίτροπο ένταλμα για θεώρηση, ο Επίτροπος οφείλει να προβαίνει στο καθοριζόμενο από το άρθρο 17 του π.δ/τος 774/1980 έλεγχο, ανεξαρτήτως αν, η κρινόμενη δαπάνη υπάγεται ή μη στις ως άνω εξαιρούμενες του ελέγχου περιπτώσεις. (Ελ.Συν.Τμ.7 Πράξη 145/2010)
Απαραδέκτως εισάγεται ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου η έκθεση διαφωνίας του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου καθώς το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς αφορά δαπάνη για την απομαγνητοφώνηση των πρακτικών των συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου, εξαιρούμενη από τον έλεγχο αυτό, κατά τις διατάξεις των άρθρων 33 παρ. 1 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο και 169 παρ. 2 περ. ε΄ του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 372/2015)
Η εν λόγω δαπάνη δεν αποτελεί υποχρεωτική δαπάνη, καθώς δεν αφορά στην εξόφληση οφειλής εκκαθαρισμένης σύμφωνα με το διατακτικό τελεσίδικης δικαστικής απόφασης, αλλά οφειλής που προέκυψε κατόπιν συμψηφισμού αμοιβαίων απαιτήσεων του Δήμου και της μισθώτριας εταιρείας σε εκτέλεση εξώδικου συμβιβασμού σχετικά με τον καθορισμό μηνιαίου μισθώματος. Η δαπάνη αυτή, αφορώσα στην εξόφληση απαίτησης που έχει αποσβεστεί εν μέρει λόγω του ανωτέρω συμψηφισμού, δεν είναι νόμιμη κατά το μέρος που υπερβαίνει το μη αποσβεσθέν ποσό. (Ελ.Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 142/2017)
στ) Δαπάνες κατ' είδος μικρότερες των χιλίων ευρώ (1.000 Ε) ετησίως.
Το ανωτέρω όριο των 1.000 ευρώ, ουσιαστικά αναπροσαρμόστηκε με το ΠΔ 136/2011 σε 5.000 ευρώ. (Ελ.Συν. Κλιμ.Τμ. VII Πράξη 65/2012)
Η αποστολή των χρηματικών ενταλμάτων των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, που δεν υπόκεινται στον προληπτικό έλεγχο του Ε.Σ., διενεργείται σύμφωνα με την ισχύουσα διαδικασία.
Επί των χρηματικών ενταλμάτων που δεν αποστέλλονται προς θεώρηση στο Ε.Σ., θα πρέπει να τίθεται είτε μηχανογραφικά είτε κατά άλλο τρόπο, η ένδειξη «Αθεώρητο από το Ελεγκτικό Συνέδριο, βάσει του π.δ. 136/2011».
Για τις δαπάνες που ελέγχονται προληπτικά κατά την υποβολή του πρώτου λογαριασμού ή κατά την έκδοση του πρώτου χρηματικού εντάλματος, αναγράφεται επί των επόμενων σχετικών χρηματικών ενταλμάτων, ο αριθμός του χρηματικού εντάλματος που ελέγχθηκε προληπτικά και θεωρήθηκε από το Ε.Σ. (Υπ. Οικ. 2/ 4170/0026/13.01.2012)
ζ) Πρώτη Μισθοδοσία προσωπικού που μεταφέρθηκε στους Δήμους από τις τέως νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις
Οι δαπάνες πρώτης μισθοδοσίας του προσωπικού που μεταφέρθηκε στους Δήμους από τις τέως νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις δεν υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελ.Συν. (παρ.4 άρθρο 15 Ν.4350/15, όπως προστέθηκε με το άρθρο 7 της ΠΝΠ (ΦΕΚ 184/30.12.2015 τεύχος Α', η οποία κυρώθηκε με το άρθρο δεύτερο του N. 4366/16 (ΦΕΚ 18/15.02.2016 τεύχος Α'))
Βλ. αναλυτικότερα παραπάνω υποενότητα για Δαπάνες μισθοδοσίας.
Επιχορηγήσεις σε Δομές Πρωτοβάθμιας Υγείας
Το προβλεπόμενο στην υποπαράγραφο Β' της παραγράφου 1 του εν λόγω άρθρου 202 ποσοστό δύναται να αυξάνεται, με απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου, για την κάλυψη έκτακτων ή/και επειγουσών αναγκών δημοσίων δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του οικείου Δήμου. (άρθρο 88 παρ.2 του Ν.4368/2016)
Οι δαπάνες επιχορηγήσεων σε δομές Υγείας, σύμφωνα με το άρθρο 88 του Ν.4368/2016, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης, εξαιρούνται από τις ρυθμίσεις του άρθρου 275 του ν. 3852/2010, συνεπώς δεν υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελ.Συν. (άρθρο 88 παρ.3 του Ν.4368/2016)
Επιχορηγήσεις της ΕΛ.ΑΣ, του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής, του Πυροσβεστικού Σώματος, των καταστημάτων κράτησης και του Ιδρύματος Αγωγής Ανηλίκων Αρρένων Βόλου
Το προβλεπόμενο στην υποπαράγραφο Β.1 του άρθρου 202 του ν. 3463/2006 ποσοστό δύναται να αυξάνεται, με απόφαση του οικείου συμβουλίου, για την κάλυψη των λειτουργικών και επιχειρησιακών αναγκών τους υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας, του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής και του Πυροσβεστικού Σώματος, καθώς και των καταστημάτων κράτησης και του Ιδρύματος Αγωγής Ανηλίκων Αρρένων Βόλου του οικείου Ο.Τ.Α.. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 88 του ν. 4368/2016 (Α΄ 21), συνεπώς δεν υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελ. Συν. (άρθρο 54 παρ. 5 Ν. 4662/20, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 16 του Ν.4937/22)
Αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησης
Αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησης υπαλλήλου ΙΔΟΧ Δ.Ε.Κ.ΠΟ.Τ.Α.. Το υποβληθέν χρηματικό ένταλμα δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελ. Συν., διότι το ποσό του δεν υπερβαίνει το όριο των 5.000 ευρώ. (άρθρα 1 π.δ. 136/2011 και 33 ν. 4129/2013) Εξάλλου, επειδή η εντελλόμενη δαπάνη αποτελεί παροχή που καταβάλλεται μετά τη λύση της εργασιακής σχέσης και λόγω πλήρωσης των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης της υπαλλήλου, δεν συνιστά «μισθό» ή «πρόσθετη αμοιβή», ώστε να υπαχθεί στον έλεγχο αυτό, ανεξαρτήτως ποσού. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 127/2018)
Αποδοχές απόσπασης 1 έτος μετά
Αποδοχές μόνιμης υπαλλήλου Δήμου η οποία είχε διατεθεί σε γραφείο βουλευτή κατόπιν απόσπασής της στο Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Η εν λόγω δαπάνη δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελ. Συν., καθόσον, το ελεγχόμενο ένταλμα δεν είναι το πρώτο που εκδόθηκε μετά την απόσπαση της εν λόγω δημοτικής υπαλλήλου. Εξάλλου, δεν είναι δυνατόν, εξ αφορμής υποβολής του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, να ελεγχθεί παρεμπιπτόντως, η εν γένει νομιμότητα της ήδη καταβληθείσας από τον εν λόγω Δήμο στην υπάλληλο αυτή μισθοδοσίας επί ένα περίπου έτος μετά την απόσπασή της, χωρίς να έχει υποβληθεί το πρώτο ένταλμα πληρωμής, μετά την υπηρεσιακή αυτή μεταβολή, σε προληπτικό έλεγχο, διότι τούτο θα μετέτρεπε τον προληπτικό έλεγχο σε κατασταλτικό. Επομένως, ο υποβληθείς προς έλεγχο τίτλος πληρωμής δεν υπόκειται σε προληπτικό αλλά μόνον σε κατασταλτικό έλεγχο, στο πλαίσιο του οποίου και θα εκτιμηθεί τόσο η κατ΄αρχήν παρατυπία της μη υποβολής του πρώτου χρηματικού εντάλματος μετά την απόσπαση όσο και η εν γένει νομιμότητα της δαπάνης της απόσπασης. (άρθρα 98 του Συντάγματος, 275 ν. 3852/2010, 28, 30, 32 και 33 ν. 4129/2013, 69 ν. 4270/2014 και π.δ. 136/2011) (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 321/2018)
IV. Ο διενεργούμενος έλεγχος
Α. Περιεχόμενο του ελέγχου
1. Τυπικός έλεγχος
Ο προληπτικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο οποίος διενεργείται σύμφωνα με τη νομοθεσία που το διέπει, αναφέρεται στην εξέταση:
α) Αν η σχετική πίστωση είναι εγγεγραμμένη στον προϋπολογισμό του Δήμου.
β) Αν τηρήθηκε η προβλεπόμενη νόμιμη διαδικασία του λογιστικού των Δήμων και Κοινοτήτων και
γ) Αν τα δικαιολογητικά της δαπάνης είναι πλήρη. (άρθρο 169 παρ.1 του Ν.3463/2006)
Το Ελεγκτικό Συνέδριο ασκεί, κατά το άρθρο 98 του Συντάγματος, τον έλεγχο των δαπανών του Κράτους, των Ο.Τ.Α. ή άλλων νομικών προσώπων που υπάγονται με ειδική διάταξη νόμου στον έλεγχό του, με σκοπό τη βεβαίωση ότι υπάρχει γι' αυτές πίστωση που έχει νόμιμα χορηγηθεί και ότι κατά την πραγματοποίησή τους τηρήθηκαν οι διατάξεις του νόμου για το δημόσιο λογιστικό ή κάθε άλλη διάταξη νόμου, διατάγματος ή κανονιστικής απόφασης. (άρθρο 28 παρ.1β του Ν.4129/2013)
Σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο ως «έλεγχος της δαπάνης» νοείται ο έλεγχος της διοικητικής και δημοσιονομικής εκείνης διαδικασίας, που προηγείται της εκταμίευσης του δημοσίου χρήματος. Επομένως, αντικείμενο του ελέγχου αυτού είναι:
Α. η νομιμότητα ή μη της απόφασης ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης, της διοικητικής δηλαδή πράξεως με την οποία γεννάται ή βεβαιώνεται υποχρέωση του δημόσιου νομικού προσώπου έναντι τρίτων (διοικητική ανάληψη), που είναι αναγκαίο προηγούμενο κάθε ενέργειας για την εκτέλεση οποιασδήποτε δαπάνης. Οι αναλήψεις υποχρέωσης μπορεί να συντελούνται: α) με συμβατικές πράξεις (π.χ. πράξη πρόσληψης από τη Διοίκηση υπαλλήλων ιδιωτικού δικαίου), β) με έκδοση πράξης- όρου (π.χ. με το διορισμό δημοσίου υπαλλήλου) και γ) με μονομερείς πράξεις που οδηγούν σε σύναψη σύμβασης δημοσίου έργου ή προμήθειας (π.χ. με την πράξη ανάθεσης του έργου ή της προμήθειας σε ανάδοχο).
Β. η νομιμότητα ή μη της διοικητικής διαδικασίας που προηγείται της έκδοσης του τίτλου πληρωμής, που ολοκληρώνεται με την δημοσιονομική ανάληψη της υποχρέωσης από τον αρμόδιο διατάκτη και αποσκοπεί στην απόσβεση της απαίτησης του πιστωτή, δηλαδή του δημόσιου χρέους, για την οποία προβλέπεται αντίστοιχο ποσό ως πίστωση στον προϋπολογισμό εξόδων. (Ελ.Συν. Τμ.VII Πρακτικά Συνεδρίασης 15ης /17.5.2011)
Στην περίπτωση εκτελούμενων εργασιών δόμησης από τους δήμους ελέγχεται από το Ελεγκτικό Συνέδριο και η παράλειψη έκδοσης οικοδομικής άδειας. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 316/2014)
Κατά τη διαδικασία επίλυσης της διαφωνίας, το αρμόδιο Κλιμάκιο ερευνά τη βασιμότητα των λόγων μη νομιμότητας που είχε προβάλλει ο Επίτροπος, αλλά δύναται να εξετάσει αυτεπαγγέλτως ζητήματα που αποτελούν πρόκριμα ή συνδέονται άμεσα με τους προβαλλόμενους λόγους διαφωνίας, καθώς και ζητήματα που άπτονται του πυρήνα της δημοσιονομικής νομιμότητας και συνιστούν ουσιώδεις παρατυπίες που κωλύουν τη θεώρηση του οικείου τίτλου πληρωμής, ώστε να μην αναιρείται η πρακτική αποτελεσματικότητα του προληπτικού έλεγχου των δαπανών ως εργαλείου επίκαιρου ελέγχου διάθεσης των δημόσιων κονδυλίων, το οποίο αποτρέπει την παράτυπη - παράνομη εκταμίευση. (Ελ.Συν.Τμ.7 Πράξη 53/2015)
2. Ουσιαστικός έλεγχος
Σε περίπτωση αμφιβολιών του Επιτρόπου, που αναφέρονται στο ουσιαστικό μέρος της δαπάνης, θεωρείται μεν το ένταλμα, αναφέρεται δε συγχρόνως η περίπτωση στο αρμόδιο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο ύστερα από αξιολόγηση την ανακοινώνει στον Υπουργό Οικονομικών και στον αρμόδιο κατά περίπτωση Υπουργό. (παρ.6 του άρθρου 28 του Ν. 4129/13)
Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 17 του π.δ/τος 774/1980, ως «έλεγχος των δαπανών», που διενεργείται από το Ελεγκτικό Συνέδριο, νοείται τόσο ο «τυπικός» έλεγχος, δηλαδή η διαπίστωση της τήρησης, κατά τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος, των από τις υφιστάμενες διατάξεις επιβαλλόμενων προϋποθέσεων (έλεγχος «νομιμότητας και κανονικότητας της διαχείρισης»), όσο και ο «ουσιαστικός» έλεγχος, δηλαδή η εξακρίβωση της αλήθειας των αναφερόμενων, στα δικαιολογητικά για την πληρωμή της δαπάνης, γεγονότων ή στοιχείων και, περαιτέρω, η διαπίστωση του ότι οι διαχειριστικές πράξεις των αρμοδίων οργάνων έγιναν βάσει των αρχών της χρηστής δημόσιας διαχείρισης και με σκοπό την εξασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος. Αν δε κατά τον ανωτέρω έλεγχο γεννηθούν βάσιμες αμφιβολίες ως προς το ουσιαστικό μέρος της εντελλόμενης με το χρηματικό ένταλμα δαπάνης, ο αρμόδιος Επίτροπος, αν δεν υφίσταται άλλος νόμιμος λόγος που να επιβάλει τη μη θεώρηση, θεωρεί μεν το χρηματικό ένταλμα, αναφέρει δε συγχρόνως την περίπτωση στο αρμόδιο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Επομένως, από τις κείμενες διατάξεις δεν παρέχεται δυνατότητα στον Επίτροπο να αρνηθεί τη θεώρηση χρηματικού εντάλματος για λόγους που αφορούν την ουσία της δαπάνης, χωρίς άλλη αιτίαση για τη νομιμότητά της. (Ελ. Συν. Τμ. 7 Πράξη 291/2011)
Οι επιλογές και προτεραιότητες των δημοτικών οργάνων υπερβαίνουν τα άκρα όρια της διακριτικής τους ευχέρειας, αφού σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατόν η ανάγκη της επανέκδοσης του λευκώματος να χαρακτηρισθεί ως έκτακτη και επιτακτική, δεδομένης μάλιστα της συντρεχούσης δεινής δημοσιονομικής συγκυρίας. Κατά συνέπεια, τα αρμόδια όργανα του Δήμου ενήργησαν κατά παράβαση των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης των διαθεσίμων οικονομικών μέσων. Για το λόγο αυτό, η υπόθεση χρήζει ανακοινώσεως στους αρμόδιους Υπουργούς, κατ' εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 17 παρ.6 του Οργανισμού του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Πρακτικά της 32ηςΣυν/21.06.2011 του 7ου Τμήματος)
O προσδιορισμός των προς προμήθεια ειδών εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια εκάστου φορέα. Όμως, η άσκηση αυτής ελέγχεται από το Δικαστήριο ως προς την υπέρβαση των άκρων ορίων της, δηλαδή ως προς την υπέρβαση του αναγκαίου μέτρου της δαπάνης, το οποίο κρίνεται αναλόγως των ειδικών περιστάσεων και επιβάλλει την επιλογή όχι απλώς των πρόσφορων αλλά των απολύτως αναγκαίων μέσων για τη θεραπεία της λειτουργικής ανάγκης του οικείου φορέα (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 215/2014)
Εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του φορέα να καθορίσει το είδος και την ποσότητα των προς προμήθεια αγαθών, για το λόγο δε αυτό ο διενεργούμενος έλεγχος είναι έλεγχος ακραίων ορίων και δεν επεκτείνεται σε έλεγχο σκοπιμότητας. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 22/2016)
Αν κατά την άσκηση του προληπτικού ελέγχου καταδειχθεί η τέλεση ποινικώς κολάσιμης πράξης, ανακοινώνεται τούτο στον Υπουργό Οικονομικών, τον οικείο διατάκτη και τον αρμόδιο Εισαγγελέα. (άρθρο 32 παρ. 4 του Ν.4129/2013)
3. Τι δεν ελέγχεται
Αλυσιτελώς προβάλλεται από τον διαφωνούντα Επίτροπο ότι δεν προκύπτει η τεχνογνωσία της αναδόχου εταιρείας συντήρησης των διαδικτυακών πυλών του Δήμου, στην περίπτωση ανάθεσης εργασίας για την παροχή υπηρεσιών δεδομένου ότι η παραδοχή αυτή ανάγεται σε έλεγχο σκοπιμότητας ο οποίος εκφεύγει της αρμοδιότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 322/2013)
Κατά τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών των Ο.Τ.Α από το Ελεγκτικό Συνέδριο, δεν μπορεί ν΄ αποτελέσει αντικείμενο ελέγχου η ύπαρξη έγκρισης εκ μέρους της αρμόδιας Υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού για την εκτέλεση εργασιών σε ακίνητο που υπάγεται στις ρυθμίσεις του άρθρου 6 του ν. 3028/2002, καθόσον η τυχόν έλλειψη σχετικής εγκριτικής απόφασης δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα και κανονικότητα της δαπάνης πληρωμής των δαπανών, αλλά αποτελεί εξωτερικό στοιχείο αυτής. Δοθέντος, συνεπώς, ότι η έλλειψη της εγκριτικής απόφασης δεν προκαλεί δημοσιονομικές συνέπειες, δεν καθίσταται, ως εκ τούτου, μη νόμιμη ή ανύπαρκτη η αξίωση του εργολάβου προς καταβολή της συμφωνηθείσας αμοιβής του για τις εκτελεσθείσες από αυτόν εργασίες. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 135/2014)
Αλυσιτελώς προβάλλεται από τον διαφωνούντα Επίτροπο ότι δεν προκύπτει η τεχνογνωσία της αναδόχου εταιρείας, δεδομένου ότι η παραδοχή αυτή ανάγεται σε έλεγχο σκοπιμότητας ο οποίος εκφεύγει της αρμοδιότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 322/2013)
H πιθανότητα ευδοκίμησης του ασκηθέντος ένδικου βοηθήματος ή η λυσιτέλεια της διαδικαστικής πράξης ανάγεται σε θέμα σκοπιμότητας της δαπάνης και δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο του προληπτικού ελέγχου νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 246/2014)
Εφόσον η διαγωνιστική διαδικασία, που τηρήθηκε από το Δήμο για την ανάθεση των προαναφερθεισών υπηρεσιών, υποβλήθηκε στον ειδικό προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου (προσυμβατικό έλεγχο) και κρίθηκε νόμιμη με Πράξη του Επιτρόπου, η οποία κατέστη οριστική λόγω μη ασκήσεως κατ' αυτής αίτησης ανακλήσεως, απαραδέκτως προβάλλεται κατά τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών, που ερείδονται επί της οικείας σύμβασης, λόγος μη θεώρησης του οικείου χρηματικού εντάλματος, που πλήττει τη νομιμότητα της διαδικασίας αυτής. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 97/2012)
4. Παρεμπίπτων έλεγχος νομιμότητας διοικητικών πράξεων
Αποφάσεις ΑΣΕΠ. Το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά την άσκηση του προβλεπόμενου από το άρθρο 98 παρ. 1 στοιχ. α΄ του Συντάγματος προληπτικού ελέγχου των δαπανών, έχει τη δυνατότητα να εξετάζει παρεμπιπτόντως, δυνάμει του άρθρου 17 παρ. 3 του π.δ. 774/1980, και τη νομιμότητα των δημιουργικών της ελεγχόμενης δαπάνης πράξεων, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχει εκδοθεί γι' αυτές τελεσίδικη δικαστική απόφαση του αρμόδιου δικαστηρίου, μη δεσμευόμενο από το ισχύον επί των ατομικών διοικητικών πράξεων τεκμήριο νομιμότητας. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 46/2012)
Αντιθέτως, σύμφωνα με το ΣτΕ, το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά τη διενέργεια του προληπτικού ελέγχου των χρηματικών ενταλμάτων σχετικά με τις δαπάνες των Ν.Π.Δ.Δ., δεν είχε την αρμοδιότητα να εξετάσει παρεμπιπτόντως τη νομιμότητα των ατομικών διοικητικών πράξεων που συναρτώνται με την κατάρτιση της οικείας σύμβασης προμήθειας (διαδικασία προκηρύξεως του διαγωνισμού, πρακτικό κατακυρώσεως κλπ) αφού αυτές, και αν ακόμη δεν είναι σύννομες, παράγουν όλες τις έννομες συνέπειές τους εφόσον δεν ανακληθούν από τη Διοίκηση ή δεν ακυρώθηκαν από το αρμόδιο Δικαστήριο ή διέφυγαν τον ακυρωτικό έλεγχο. (ΣτΕ 1340/2011)
ΔΕΥΑ. Η υπαγωγή των ΔΕΥΑ στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου συνεπάγεται την αρμοδιότητα αυτού να ελέγξει, πριν από την πληρωμή του εκδοθέντος χρηματικού εντάλματος κάθε γενεσιουργό της δαπάνης πράξη, χωρίς να εμποδίζεται από το τεκμήριο νομιμότητας των ατομικών διοικητικών πράξεων. Σε κάθε περίπτωση, στην κρινόμενη περίπτωση, ο έλεγχος της διαγωνιστικής διαδικασίας δεν εμποδίζεται από το τεκμήριο νομιμότητας και για το λόγο ότι οι πράξεις της αναθέτουσας αρχής δεν συνιστούν διοικητικές πράξεις, διότι, σύμφωνα με το οργανικό κριτήριο, δεν προέρχονται από διοικητικό όργανο, αλλά από τη διοίκηση νομικού προσώπου που διέπεται από το ιδιωτικό δίκαιο. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 103/2015, Ανακλήθηκε λόγω συγγνωστής πλάνης με την Ελ.Συν. Τμ.7 Πράξη 42/2015)
Aλυσιτελώς προβάλλεται ότι η απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με την οποία κρίθηκε νόμιμη η κατακυρωτική απόφαση του διαγωνισμού, δεν έχει ακυρωθεί, καθόσον το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά την άσκηση του προληπτικού ελέγχου δεν δεσμεύεται από το τεκμήριο νομιμότητας των διοικητικών πράξεων και προβαίνει το ίδιο στην εξέταση των παρεμπιπτόντως αναφυομένων ζητημάτων, υπό την προϋπόθεση ότι για τα ζητήματα αυτά δεν υφίσταται ήδη δεδικασμένο. Ως εκ τούτου, η σχετική απόφαση του Γενικού Γραμματέα, που εκδόθηκε στα πλαίσια άσκησης της κατά νόμο προβλεπόμενης εποπτείας επί των αποφάσεων του Δήμου, ουδόλως δεσμεύει το Ελεγκτικό Συνέδριο όταν αυτό προβαίνει στον προληπτικό έλεγχο δαπανών των Ο.Τ.Α.. (Ελ.Συν Τμ.7 Πράξη 8/2015, Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 25/2013)
To Κλιμάκιο λαμβάνοντας υπόψη, ότι: α) το ένταλμα της πρώτης μισθοδοσίας του εν λόγω υπαλλήλου ως εργαζόμενου με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, είχε ελεχθεί από τον τότε αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και αφού είχε κριθεί ότι η σχετική δαπάνη ήταν νόμιμη, το εν λόγω ένταλμα είχε θεωρηθεί και εξοφληθεί, β) η πράξη αυτή θεώρησης δεν έχει ανακληθεί και γ) δεν μεσολάβησε κάποια απόφαση αρμοδίου Δικαστηρίου για την ακύρωση της μετατροπής της σύμβασης αυτής εργασίας σε αορίστου χρόνου, κρίνει ότι ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας της δαπάνης του επιδόματος θέσης ευθύνης του φερόμενου στο ένταλμα ως δικαιούχου δεν μπορεί, να ανατρέξει σε παρεμπίπτοντα έλεγχο προηγούμενων πράξεων, δημιουργικών δαπανών (μετατροπή της σύμβασης εργασίας του σε αορίστου χρόνου), οι οποίες (δαπάνες) κρίθηκαν νόμιμες και το σχετικό χρηματικό ένταλμα θεωρητέο, απορριπτομένου του σχετικού λόγου διαφωνίας. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 287/2016)
Ο έλεγχος νομιμότητας της δαπάνης για την καταβολή αναδρομικών μισθοδοσίας λόγω κατάταξης σε ανώτερο μισθολογικό κλιμάκιο μετά από αναγνώριση προϋπηρεσίας, δεν μπορεί, με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, να οδηγήσει σε παρεμπίπτοντα έλεγχο προηγούμενης υπηρεσιακής μεταβολής (επανακατάταξη με τη χορήγηση δύο μισθολογικών κλιμακίων μετά από αναγνώριση συνάφειας μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών), δημιουργικής άλλης δαπάνης, η οποία ήδη εξοφλήθηκε χωρίς να διέλθει του προληπτικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι τούτο, μετά την εκταμίευση, θα μετέτρεπε τον προληπτικό έλεγχο σε κατασταλτικό. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 174/2019)
5. Λειτουργικές δαπάνες
Κατά τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών των Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού από τα αρμόδια όργανα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, θεωρείται για πληρωμή χρηματικό ένταλμα, όταν αυτό αφορά σε δαπάνη που δεν προβλέπεται μεν από το νόμο αλλά είναι λειτουργική για τον οικείο Ο.Τ.Α., σχετίζεται δε με την ανάπτυξη δραστηριοτήτων εκ μέρους του Ο.Τ.Α., οι οποίες προάγουν τα κοινωνικά, πολιτικά, πνευματικά και οικονομικά συμφέροντα των δημοτών ή συμβάλλει στην ενεργό συμμετοχή τούτων για την προαγωγή των τοπικών υποθέσεων και δραστηριοτήτων του Ο.Τ.Α., εφόσον ανταποκρίνεται στο ανάλογο ή προσήκον μέτρο, χωρίς να υπερβαίνει τα εύλογα όρια που διαγράφονται με την τήρηση της αρχής της οικονομικότητας, εν όψει των συνθηκών πραγματοποίησής της.
Λειτουργικές δαπάνες κατά την έννοια της προηγούμενης περίπτωσης είναι ιδίως:
α) Η περιοδική ενίσχυση άπορων κατοίκων με είδη ένδυσης, παροχή φαρμάκων και διατακτικών προμήθειας αναγκαίων για τη διατροφή τους ειδών κατά τις εορτές Χριστουγέννων, νέου έτους και Πάσχα.
β) Η προσωρινή στέγαση άπορων κατοίκων και η προσωρινή λειτουργία ημερήσιων συσσιτίων για άπορους δημότες. Αποροι δημότες για τη λήψη των ως άνω παροχών είναι εκείνοι που περιλαμβάνονται σε κατάσταση την οποία συντάσσει η Οικονομική Επιτροπή του οικείου Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού, η οποία μπορεί να λάβει πληροφορίες για τους άπορους κατοίκους από τους εφημέριους των Ιερών Ναών του οικείου Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού.
γ) Η παροχή βραβείων πάσης φύσεως σε αριστούχους δημότες μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές.
δ) Η παροχή αναμνηστικών ειδών σε συμμετέχοντες σε πρόγραμμα πολιτιστικών εκδηλώσεων των Ο.Τ.Α..(άρθρο 33 παρ. 2 του Ν.4129/2013, άρθρο 37 παρ.2 του Ν.3801/2009, )(Ελ.Συν. Τμ.VII Πράξη 71/2010)
Β. Φύση - συνέπειες των πράξεων του Ελ.Συν.
1. Φύση πράξεων του Ελ.Συν.
Οι Πράξεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου που εκδίδονται κατά τη διαδικασία του άρθρου 21 παρ. 1 του π.δ/τος 774/1980, (ήδη άρθρο 32 Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Ν. 4129/13 (ΦΕΚ 52/28.02.2013 τεύχος Α') σε υποθέσεις διαφωνιών Επιτρόπων σχετικά με τη θεώρηση ή μη χρηματικών ενταλμάτων, δεν παράγουν δεδικασμένο, εφόσον δεν έχουν χαρακτήρα δικαστικής απόφασης και ως εκ τούτου υπόκεινται σε ανάκληση, με μεταγενέστερη πράξη του Τμήματος που τις εξέδωσε. Το Α.Ε.Δ. με την υπ' αριθ. 22/2009 απόφαση του δέχθηκε ότι ο προληπτικός έλεγχος που ασκεί το Ε.Σ, στις δαπάνες στου Δημοσίου και Ν.Π.Δ.Δ. δεν αποτελεί άσκηση δικαιοδοτικής εξουσίας και η σχετική πράξη δεν είναι δικαστική απόφαση.
Στην προκειμένη περίπτωση, η κρίση του Ελεγκτικού Συνεδρίου όπως εκφράστηκε με τις υπ'αριθ. 232/2010 και 152/2011 Πράξεις του 1oυ Τμήματος και ειδικότερα με το σκεπτικό τους όσον αφορά την μεταφορά της ΧΧΧ στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ σε προσωποπαγή θέση από πλεονάζον προσωπικό της Δημοτικής Επιχείρησης Τεχνικών Έργων του Δήμου ΧΧΧ με την υπ'αριθ. Ρ10/505/10-12-2009 απόφαση του Διοικητή του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ , ότι δηλαδή η μεταφορά αυτή δεν ήταν νόμιμη επειδή η εργαζόμενη δεν είχε εργασθεί στον Δήμο τουλάχιστον για εννέα μήνες , δεν επηρεάζει την νομιμότητα της παραπάνω ατομικής διοικητικής πράξης καθόσον, όπως προκύπτει από τις προπαρατιθέμενες διατάξεις δεν είναι δικαστικές αποφάσεις ούτε δύνανται να ελέγξουν παρεμπιπτόντως τη νομιμότητα αυτών, αρμοδιότητα που έχει η Διοίκηση ή τα αρμόδια Δικαστήρια. Κατ' ακολουθία των ανωτέρω, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Ε' Τμήμα) γνωμοδοτεί ομόφωνα ότι το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ μετά την ακύρωση του υπ'αριθμ. 4218/2010 εντάλματος από τις υπ'αριθ. 232/1010 και 152/2011 αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν οφείλει να προβεί σε καμμία άλλη ενέργεια. (Γν ΝΣΚ 69/2012)
Ο προληπτικός έλεγχος, από το Ελεγκτικό Συνέδριο, της νομιμότητας των δαπανών των νομικών προσώπων που υπάγονται στο καθεστώς αυτό δεν αποτελεί άσκηση δικαιοδοτικής εξουσίας και η εκδιδόμενη πράξη δεν είναι δικαστική απόφαση. Ο έλεγχος αυτός δεν υποκαθιστά το δικαστικό έλεγχο, τον οποίο ασκούν τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια και το ΣτΕ επί της νομιμότητας των πράξεων που εκδίδονται κατά το στάδιο εκτέλεσης των διοικητικών συμβάσεων. (ΣτΕ 2740/2008)
Επειδή οι πράξεις έγκρισης του 1ου και 2ου λογαριασμού - πιστοποίησης της συμπληρωματικής σύμβασης και η έκδοση εντολών πληρωμής από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία των οφειλομένων ποσών δεν έχουν ανακληθεί αλλά ούτε έχουν ακυρωθεί δικαστικώς, παράγουν, ακόμη και αν δεν είναι νόμιμες, όλες τις έννομες συνέπειες τους, και υποχρεώνουν τη Διοίκηση να προβεί σε πληρωμή των εγκριθέντων και πιστοποιηθέντων λογαριασμών, εφόσον δεν πληρώθηκαν μέσα στη νόμιμη προθεσμία. Κατ' ακολουθία και εφόσον οι λογαριασμοί αυτοί παραμένουν ανεξόφλητοι, χωρίς υπαιτιότητα της εναγόμενης κοινοπραξίας, νομίμως αυτή ζητεί την εξόφληση των ως άνω εκκαθαρισμένων απαιτήσεων της. Η σχετική δε υποχρέωση του εν λόγω Δήμου να καταβάλει τα ποσά αυτά δεν αναιρείται από το γεγονός ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε τη δαπάνη των 2.000 ευρώ ως μη νόμιμη, αφού το ΕΣ δεν δύναται επ' ευκαιρία της διενέργειας προληπτικού ελέγχου να ελέγξει παρεμπιπτόντως τη νομιμότητα ατομικής διοικητικής πράξης, όπως είναι εν προκειμένω οι πράξεις έγκρισης των λογαριασμών και εντολών πληρωμής. Κατά συνέπεια, ο εναγόμενος Δήμος υποχρεούται να καταβάλει στην ενάγουσα το συνολικό ποσό των 180.370,05 (2.000 συν 178.370,05) ευρώ. (ΔΕφΘες 491/2014) (ΓνΝΣΚ 212/2018)
2. Συνέπειες του προλητικού ελέγχου
Σε περίπτωση κατά την οποία οι δημιουργικές της ελεγχόμενης δαπάνης πράξεις, που έχει τη δυνατότητα να εξετάζει παρεμπιπτόντως το Ελεγκτικό Συνέδριο, δεν έχουν ανακληθεί ή ακυρωθεί και επομένως καλύπτονται από το τεκμήριο νομιμότητας, το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν προβαίνει στην ακύρωσή τους, αλλά στην αποδυνάμωσή τους από τις δημοσιονομικές συνέπειες που μπορούν να επιφέρουν (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 46/2012)
Eφόσον τα οικεία χρηματικά εντάλματα καταβολής του τιμήματος προμήθειας του - υλικού στους προμηθευτές είχαν θεωρηθεί από τον αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν υφίσταται δυνατότητα καταλογισμού της αιτούσας ως υπολόγου, ακόμη και στην περίπτωση που η θεώρηση των ενταλμάτων αυτών στηρίχθηκε σε περιστατικά που είχαν παρασταθεί δόλια εκ μέρους της, εφόσον και στην περίπτωση αυτή, καταλογισμός της δεν μπορούσε να χωρήσει, εκτός αν οι σχετικές πράξεις θεώρησης των οικείων χρηματικών ενταλμάτων είχαν αναθεωρηθεί, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 29 του π.δ/τος 774/1980. (Ελ.Συν. Ολομέλεια Απόφαση 2620/2009, Ελ.Συν.Τμ.7 Απόφαση 3730/2014)
Ανανέωση σύμβασης υπαλλήλου ΙΔΟΧ Δήμου. Με βάση όσα κρίθηκαν με την 314/2017 Πράξη του Κλιμακίου, ο Δήμος όφειλε να καταγγείλει τη σχετική, από 20.6.2017, σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου, η οποία ερείδεται επί της μη αναρτηθείσας στο πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» ανακοίνωσης (της ΣΟΧ…) και να επαναλάβει τη σχετική διαδικασία πρόσληψης από το στάδιο κατά το οποίο εντοπίστηκε η σχετική πλημμέλεια. Η συνέχιση δε της απασχόλησης της παιδαγωγού και η καταβολή σε αυτήν των αποδοχών της βάσει της ως άνω σύμβασης αποτελεί ζήτημα που εκφεύγει της παρούσας διαδικασίας προληπτικού ελέγχου και θα πρέπει να εξετασθεί στο πλαίσιο του κατασταλτικού ελέγχου των δαπανών. Διότι με την αναγνώριση εκ μέρους του Κλιμακίου της συνδρομής λόγων συγγνωστής πλάνης των αρμόδιων για την εκταμίευση του δημόσιου χρήματος οργάνων του ελεγχόμενου φορέα, δεν υποκαταστάθηκε μέσω αυτής η ελλείπουσα νόμιμη βάση της πρόσληψης, αλλά επετράπη η εξόφληση του συγκεκριμένου μόνο χρηματικού εντάλματος και η καταβολή στην εργαζομένη των δεδουλευμένων αποδοχών της μηνός Ιουνίου 2017, χωρίς το Κλιμάκιο να επεκτείνει την κρίση του αυτή είτε για το σύνολο των ενταλμάτων που θα εκδοθούν για την ίδια αιτία, είτε μέχρι της κοινοποιήσεως της ανωτέρω πράξης. Συνακόλουθα, μη νομίμως ο Δήμος προχώρησε σε ανανέωση της ισχύος της κριθείσας, κατά τα ανωτέρω, μη νόμιμης σύμβασης εργασίας. Μη νόμιμη δαπάνη. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 47/2019)
Η δεσμευτικότητα της πράξης θεώρησης του αφορώντος στην πρώτη μισθοδοσία χρηματικού εντάλματος εκτείνεται και στα μεταγενεστέρως εκδιδόμενα για την καταβολή των αποδοχών του ιδίου υπαλλήλου εντάλματα και κατά συνέπεια, η νομιμότητα του διορισμού ή της μετάταξης και το καθεστώς μισθοδοσίας του υπαλλήλου δεν μπορούν να επανεξετασθούν, στο πλαίσιο του τακτικού ή κατά προτεραιότητα κατασταλτικού ελέγχου, χωρίς αναθεώρηση, για τους περιοριστικά αναφερόμενους στο άρθρο 29 παρ. 3 του π.δ/τος 774/1980 λόγους, της πράξης αυτής θεώρησης. (Ελ.Συν.Κλ.Β Πράξη 129/2011)
To Κλιμάκιο λαμβάνοντας υπόψη, ότι: α) το ένταλμα της πρώτης μισθοδοσίας του εν λόγω υπαλλήλου ως εργαζόμενου με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, είχε ελεχθεί από τον τότε αρμόδιο Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και αφού είχε κριθεί ότι η σχετική δαπάνη ήταν νόμιμη, το εν λόγω ένταλμα είχε θεωρηθεί και εξοφληθεί, β) η πράξη αυτή θεώρησης δεν έχει ανακληθεί και γ) δεν μεσολάβησε κάποια απόφαση αρμοδίου Δικαστηρίου για την ακύρωση της μετατροπής της σύμβασης αυτής εργασίας σε αορίστου χρόνου, κρίνει ότι ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας της δαπάνης του επιδόματος θέσης ευθύνης του φερόμενου στο ένταλμα ως δικαιούχου δεν μπορεί, να ανατρέξει σε παρεμπίπτοντα έλεγχο προηγούμενων πράξεων, δημιουργικών δαπανών (μετατροπή της σύμβασης εργασίας του σε αορίστου χρόνου), οι οποίες (δαπάνες) κρίθηκαν νόμιμες και το σχετικό χρηματικό ένταλμα θεωρητέο, απορριπτομένου του σχετικού λόγου διαφωνίας. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 287/2016)
Η ανάθεση από το Δήμο της προμήθειας γάλακτος και η οικεία σύμβαση υποβλήθηκαν, πριν από τη σύναψή της, σε έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο, ο οποίος απέβη θετικός, με οριστική Πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου, συνεπώς απαραδέκτως, στο πλαίσιο της παρούσας διαδικασίας, αμφισβητείται κατ' ουσίαν η νομιμότητα της σύμβασης αυτής, στην οποία ερείδεται η εντελλόμενη δαπάνη, με την αιτίαση ότι στους υπαλλήλους, για τους οποίους, σύμφωνα με τη μελέτη για την προκήρυξη του σχετικώς διενεργηθέντος διαγωνισμού, προοριζόταν το γάλα, περιλαμβάνονταν και ειδικότητες που δεν δικαιούνται της εν λόγω παροχής. Νόμιμη δαπάνη. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 250/2015)
Με το υπ' αριθ. 2/97387/0022/12-11-2013 έγγραφό του, το ΓΛΚ δέχτηκε όσα αναφέρονται στο 73845/11-10-2013 έγγραφο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης για τη δεσμευτικότητα των αποφάσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου για ένα θέμα που είχε προκύψει τότε σχετικά με τις μειώσεις στις αμοιβές των έμμισθων δικηγόρων. Συγκεκριμένα, δέχεται ότι οι εν λόγω αποφάσεις παράγουν δεσμευτικότητα ως προς την εφαρμογή τους και για το λόγο τούτο οι Δήμοι δύνανται να τις επικαλούνται και σε ομοειδείς περιπτώσεις εφόσον δε διαφοροποιούνται τα πραγματικά περιστατικά.
3. Πληρωμή δαπάνης που δεν υποβλήθηκε σε έλεγχο
Έλλειμμα θεωρείται οποιαδήποτε πληρωμή, που έγινε βάσει τίτλου πληρωμής (χρηματικού εντάλματος πληρωμής), ο οποίος δεν υποβλήθηκε στον προβλεπόμενο από τις διατάξεις του άρθρου 1 του β.δ/τος 318/1973 (ΦΕΚ 95 Α΄) προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί των δαπανών ή του οποίου (τίτλου) το αρμόδιο όργανο ελέγχου αρνήθηκε τη θεώρηση (Ελ. Συν. Τμ. IV Απόφαση 2659/2007)
Σε περίπτωση που εξοφληθεί μέρος αντιμισθίας δημάρχων και αντιδημάρχων με χρηματικά εντάλματα πληρωμής, που παρατύπως δεν υποβλήθηκαν προς διενέργεια του επιβαλλόμενου προληπτικού ελέγχου νομιμότητας, καθίσταται παρακολουθηματικά παράνομη η, βάσει των αθεώρητων ενταλμάτων, εκκαθάριση του εναπομείναντος υπολοίπου της αυτής δαπάνης, έστω και αν το τμήμα αυτό εντέλλεται να καταβληθεί αυτοτελώς με χρηματικά εντάλματα που υποβάλλονται προς θεώρηση στον αρμόδιο Επίτροπο. Και τούτο, διότι για την εκκαθάριση της σχετικής δαπάνης απαιτείται αναγκαίως ο προσδιορισμός του ποσού που ήδη καταβλήθηκε στους δικαιούχους με βάση μη θεωρηθέντα χρηματικά εντάλματα πληρωμής, τα οποία δεν αποτελούν νόμιμα δικαιολογητικά εκκαθάρισης, αφού ελλείπει η αναγκαία για το τυπικό κύρος τους ως δημοσίων εγγράφων πράξη θεώρησης του αρμοδίου Επιτρόπου επ' αυτών, ενώ λόγω της αδιαφάνειας που συνεπάγεται η παρέκκλιση από τη νόμιμη δημοσιολογιστική διαδικασία, δεν δύναται να διαγνωσθεί εάν η αξίωση του δικαιούχου έχει και σε ποιο μέρος εξοφληθεί, με συνέπεια να υφίσταται κίνδυνος διπλής καταβολής της ίδιας δαπάνης. Μη νόμιμη η δαπάνη. (Ελ. Συν. Τμ. 1 Πράξη 170/2012)
4. Εκδίκαση αγωγών πολιτικών-διοικητικών δικαστηρίων κατά αξιώσεων δαπανών που υπάγονται σε προληπτικό έλεγχο
Από την ατελή, κατά τη γραμματική της διατύπωση διάταξη του άρθρου 17 του ν. 2145/1993, δεδομένου ότι δεν ορίζει τις έννομες συνέπειες που συνεπάγεται η παραβίασή της, προβλέπεται ότι κατά την εκδίκαση αγωγών από τα πολιτικά και διοικητικά δικαστήρια με αντικείμενο την επιδίκαση αξιώσεων συνδεόμενων με δαπάνες που υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν εκδίδεται οριστική απόφαση, αν δε ληφθεί υπόψη η πράξη του Ελεγκτικού Συνεδρίου που έχει εκδοθεί μετά από διαφωνία σχετικά με τη θεώρηση του χρηματικού εντάλματος που εκδόθηκε για την εξόφληση της δαπάνης, ή, αν δε ληφθεί υπόψη βεβαίωση ότι η υπόθεση εκκρεμεί ή όχι, στην περίπτωση που δεν έχει υποβληθεί στο Ελεγκτικό Συνέδριο.
Κατ' εφαρμογή αυτής της διάταξης, τα πολιτικά δικαστήρια υποχρεούνται να μην προέλθουν στην έκδοση οριστικής απόφασης προκειμένου να συμπληρωθεί κατά τα ανωτέρω ο φάκελος της δικογραφίας που έχει σχηματισθεί ενώπιόν, όσον δε αφορά στα διοικητικά δικαστήρια, η διάταξη φέρεται ως σιωπηρώς κατηργημένη από τις νεότερες διατάξεις του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας.
Η υποχρέωση του άρθρου 17 του ν. 2145/1993 επιβάλλεται σε αναφορά προς την τακτική διαδικασία εκδίκασης αγωγής και έκδοσης οριστικής απόφασης, όχι στο πλαίσιο της ειδικής διαδικασίας έκδοσης διαταγής πληρωμής. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πρακτικά 30ης Συν. Της 30η/8.10.2015 - Β)
5. Άρση αξιόποινου πράξεων δαπανών ενταλμάτων μέχρι 31.7.2019 γενομένων επί τη βάση ελέγχων Υ.Δ.Ε. και Ελ.Συν. (Ν.4735/20)
Αίρεται το αξιόποινο των πράξεων αιρετών και υπαλλήλων, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμού, οι οποίες αφορούν πληρωμές ενταλμάτων που έλαβαν χώρα μέχρι 31.7.2019 και οι οποίες διενεργήθηκαν επί τη βάση ελέγχων των Υπηρεσιών Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΥΔΕ) και του Ελεγκτικού Συνεδρίου και παύουν οριστικά οι ποινικές και πειθαρχικές διώξεις εναντίον των προσώπων αυτών, καθώς και κάθε διαδικασία καταλογισμού σε βάρος τους. (άρθρο 67 Ν.4735/20)
Γ. Διαδικασία διενέργειας του ελέγχου
1. Βήματα
Αρμόδια όργανα για την άσκηση του ελέγχου αυτού είναι οι Υπηρεσίες Επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου που εδρεύουν στις πρωτεύουσες των νομών, που ορίζονται με απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (παρ.3 άρθρο 169 Ν.3463/2006)
Η διαδικασία διενέργειας του ελέγχου καθορίζεται πλέον στο άρθρο 32 του Ν.4129/2013 και είναι η εξής:
1. Υποβολή του εντάλματος πληρωμής συνοδευόμενου με τα απαραίτητα δικαιολογητικά στον αρμόδιο Επίτροπο για θεώρηση.
2. α. Το ένταλμα θεωρείται από τον Επίτροπο ή
β. Το ένταλμα επιστρέφεται αθεώρητο από τον Επίτροπο με αιτιολογημένη πράξη του για την άρνησή του να το θεωρήσει. (άρθρο 32 παρ.1 του Ν.4129/2013)
3. α. Ο φορέας αποδέχεται την πράξη του Επιτρόπου και δεν πληρώνει τη συγκεκριμένη δαπάνη ή
β. Ο φορέας (η αρμόδια οικονομική υπηρεσία του διατάκτη) κοινοποιεί στο φερόμενο ως δικαιούχο της εντελλόμενης δαπάνης την πράξη επιστροφής του αρμόδιου Επιτρόπου και επανυποβάλει το ένταλμα στον Επίτροπο για θεώρηση, συνοδευόμενο υποχρεωτικά από το αποδεικτικό κοινοποίησης. Προϊστάμενοι υπηρεσιών ή άλλα αρμόδια όργανα που ενεργούν κατά παράβαση της υποχρέωσης που προβλέπεται στο προηγούμενο εδάφιο διώκονται για παράβαση καθήκοντος κατά το άρθρο 259 του Ποινικού Κώδικα αυτεπαγγέλτως και παραπέμπονται υποχρεωτικά στην αρμόδια πειθαρχική δικαιοδοσία.
Η μη κοινοποίηση της πράξης επιστροφής κατά την επανυποβολή του εντάλματος επισύρει τις συνέπειες του άρθρου 77 παρ. 3 ν. 4055/2012. Εν μέρει μη νόμιμη δαπάνη κατά το ποσό των απροβλέπτων ύψους 1.335,63 ευρώ. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 9/2019) (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 10/2019)
4. α. Ο Επίτροπος το θεωρεί, εφόσον έχουν αρθεί οι λόγοι της μη θεώρησής του ή
β. Ο Επίτροπος υποβάλλει το ένταλμα με έκθεσή του στο αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου
5. Το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου αποφαίνεται με πράξη του είτε για τη θεώρηση του εντάλματος, οπότε το ένταλμα θεωρείται υποχρεωτικά από τον Επίτροπο, είτε για τη μη θεώρησή του. Το Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που επιλαμβάνεται της υπόθεσης κατά το προηγούμενο εδάφιο, δύναται, αν ανακύπτουν ζητήματα μείζονος σπουδαιότητας ή γενικότερης σημασίας, να παραπέμψει την υπόθεση στην Ολομέλεια με πρακτικό που επέχει θέση εισήγησης, την οποία αναπτύσσει ενώπιόν της ο δικαστής που ορίζεται εισηγητής με το ίδιο πρακτικό. Η Ολομέλεια, αφού εκφέρει γνώμη για την υπόθεση που παραπέμφθηκε σε αυτήν, την αναπέμπει στο Κλιμάκιο για περαιτέρω εξέταση. Η γνώμη της Ολομέλειας είναι υποχρεωτική για το Κλιμάκιο.
Πριν τη δημοσίευση του Ν.4129/2013, η διαδικασία ρυθμίζονταν στο άρθρο 21 του Π.Δ. 774/1980 (ΦΕΚ 189/22.08.1980 τεύχος Α'), όπως τροποποιήθηκε με την παρ.2 του άρθρου 77 του Ν.4055/12 (ΦΕΚ 51/2012 τεύχος Α')
Κρίσιμος χρόνος για την υπαγωγή των δαπανών στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ανεξάρτητα από το χρόνο ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης, είναι αυτός της έκδοσης των χρηματικών ενταλμάτων, η εξόφληση των οποίων εννοιολογικά συμπίπτει με τη διενέργεια της δαπάνης που συνιστά και το αντικείμενο του ελέγχου αυτού. (Ελ. Συν. Τμ.7 Πράξη 249/2011)
Οι προθεσμίες αποστολής από τους Διατάκτες στις οικείες Υ.Δ.Ε., των δικαιολογητικών δαπανών προς έκδοση σχετικών χρηματικών ενταλμάτων για την πληρωμή τους, και θεώρησης των εκδιδόμενων ενταλμάτων από το Ελεγκτικό Συνέδριο, στις προβλεπόμενες περιπτώσεις, καθορίζονται ως ακολούθως:
(i) Αποστολή δικαιολογητικών: Εντός τριών (3) ημερών από την πρωτοκόλληση του τιμολογίου ή άλλου ισοδύναμου εγγράφου στην Υπηρεσία.
(ii) Θεώρηση των χρηματικών ενταλμάτων: Εντός πέντε (5) ημερών από την παραλαβή τους από την οικεία Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
β. Μη τήρηση των ανωτέρω προθεσμιών συνεπάγεται την πειθαρχική και αστική ευθύνη των αρμόδιων οργάνων κατά τις σχετικές διατάξεις του Υπαλληλικού Κώδικα. (άρθρο 28 παρ.3 του Ν.4223/2013)
Από 01.01.2019 καταργείται το άρθρο 28 παρ.3 του Ν.4223/2013 από την περίπτ. β' της παρ. 4 του άρθρου 99 του Ν. 4583/18 και εφαρμογή έχουν οι διατάξεις του άρθρου 69Ζ του Ν.4270/14, όπως προστέθηκε από την περίπτ. α' της παρ. 4 του άρθρου 99 του Ν. 4583/18.
Ειδικές περιπτώσεις
- Σε περίπτωση μη θεώρησης εντάλματος πληρωμής, ο αρμόδιος Υπουργός δύναται να ζητήσει από το Ελεγκτικό Συνέδριο τη θεώρηση αυτού με δική του ευθύνη. Το Ελεγκτικό Συνέδριο αποδέχεται το αίτημα και εντέλλεται τη θεώρηση αυτού από τον αρμόδιο Επίτροπό του. Αφού θεωρηθεί το ένταλμα με ευθύνη του Υπουργού, υποβάλλεται αυθημερόν από τον Γενικό Επίτροπο της Επικρατείας του Ελεγκτικού Συνεδρίου πίνακας στον Υπουργό Οικονομικών, το Υπουργικό Συμβούλιο και τη Βουλή, στον οποίο αναγράφεται η αιτιολογία της μη θεώρησης. Σε περίπτωση που η Βουλή κατά την πρώτη σύνοδό της μετά την υποβολή σε αυτήν του ανωτέρω πίνακα δεν εγκρίνει το θεωρημένο κατά το προηγούμενο εδάφιο ένταλμα, το Ελεγκτικό Συνέδριο με πράξη της Ολομέλειας καταλογίζει το ποσό του εντάλματος σε βάρος του υπεύθυνου Υπουργού. (άρθρο 32 παρ. 2 του Ν.4129/2013)
- Στις περιπτώσεις δαπανών του Κρατικού Προϋπολογισμού ή προϋπολογισμού άλλων φορέων επί των οποίων έχει ασκηθεί προληπτικός έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο, εφόσον διαπιστωθούν από τα ελεγκτικά όργανα παραβάσεις που προβλέπονται στην παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου, ο Προϊστάμενος της Γ.Δ.Δ.Ε. διαβιβάζει τα νέα στοιχεία στο Ελεγκτικό Συνέδριο, προκειμένου να κρίνει αν συντρέχει νόμιμος λόγος ανάκλησης της θεώρησης του χρηματικού εντάλματος με το οποίο πληρώθηκε μη νόμιμη δαπάνη και τυχόν ενέργεια καταλογισμού σε βάρος των υπευθύνων. (παρ 3 άρθρο 16 ν. 3492/2006)
- Αν υπάρχουν αμφιβολίες για τη θεώρηση ή μη εντάλματος πληρωμής, μπορεί εκ των προτέρων να προκληθεί, με έκθεση του αρμόδιου Επιτρόπου, η γνώμη του αρμόδιου Κλιμακίου. Η διάταξη του δεύτερου εδαφίου, της παραγράφου 6 του άρθρου 38 έχει εφαρμογή και στην περίπτωση αυτή. (άρθρο 32 παρ.5 του Ν.4129/2013)
- Η άσκηση ή μη του προληπτικού ελέγχου δεν αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας, κατά την έννοια του άρθρου 32 παρ. 1 ν. 4129/2013, για την άρση της οποίας και μόνον έχει αρμοδιότητα το Κλιμάκιο, καθόσον δεν πλήττει ευθέως τη νομιμότητα ή την κανονικότητα της εντελλόμενης με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνης και, ως εκ τούτου, η κρινόμενη έκθεση διαφωνίας είναι απαράδεκτη.(Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 178/2013)
- Αφού τα δικαιολογητικά που επισυνάπτονται στα χρηματικά εντάλματα πληρωμής, μετά την επανυποβολή τους, φέρονται ότι έχουν εκδοθεί νομοτύπως σε χρόνο που καθιστά νόμιμη τόσο τη διενέργεια της εν λόγω προμήθειας όσο και τη διάθεση της σχετικής πίστωσης,η εντελλόμενη με αυτά δαπάνη είναι νόμιμη, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από τον διαφωνούντα Επίτροπο,αφορούνστο ουσιαστικό μέρος αυτής καιδεν προβάλλονταινόμιμα με την έκθεση διαφωνίας, καθόσον επί αμφιβολιών για το ουσιαστικό μέρος της δαπάνης, ο Επίτροπος θεωρεί το ένταλμα και στη συνέχεια αναφέρεται στο αρμόδιο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατ' εφαρμογή της παρ. 6 του άρθρο 28 το ν. 4129/2013.(Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 290/2013)
-Αν κατά τη διενέργεια προληπτικού ελέγχου των δαπανών των φορέων του Δημόσιου τομέα, συμπεριλαμβανομένων και των Ν.Π.Δ.Δ., επιστραφεί από τον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου αθεώρητο χρηματικό ένταλμα πληρωμής, αυτό μπορεί να επανυποβληθεί για θεώρηση αυτούσιο, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχει χωρήσει αλλοίωση των στοιχείων του. Μετά την επιστροφή αθεώρητου χρηματικού εντάλματος, δεν επιτρέπεται, η έκδοση και επανυποβολή από το διατάκτη νέου ταυτάριθμου χρηματικού εντάλματος με την ίδια ή διαφορετική αιτιολογία σε αντικατάσταση του αρχικώς υποβληθέντος, χωρίς την προηγούμενη ακύρωση του τελευταίου, κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 77 και 79 του ν. 4446/2016. Εξάλλου, για την ίδια και μόνο δαπάνη δεν μπορούν να εκδοθούν περισσότεροι του ενός ισχυροί τίτλοι πληρωμής, προς αποφυγή τυχόν πληρωμής αυτής δύο φορές. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 247/2017)
2. Αίτηση ανάκλησης
Αιτήσεις ανάκλησης των πράξεων ή πρακτικών των Κλιμακίων σε περίπτωση πλάνης περί τα πράγματα ή το νόμο υποβάλλονται στη γραμματεία του αρμόδιου Τμήματος από αυτόν που έχει έννομο συμφέρον μέσα σε προθεσμία τριάντα ημερών από την κοινοποίηση της πράξης ή του πρακτικού του Κλιμακίου στον οικείο φορέα. Τις αιτήσεις ανάκλησης εξετάζει το αρμόδιο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αποφαινόμενο σε συμβούλιο. Δεύτερη αίτηση ανάκλησης κατά της ίδιας πράξης δεν επιτρέπεται. (άρθρο 32 παρ.6 του Ν.4129/2013)
Η αίτηση ανάκλησης που ασκείται από το φερόμενο ως δικαιούχο του επίμαχου εντάλματος, ως έχοντος έννομο συμφέρον γι' αυτό, είναι εκπρόθεσμη όταν υποβάλλεται στη Γραμματεία του Τμήματος μετά την παρέλευση της 30μερης προθεσμίας, παρά το γεγονός ότι η ανωτέρω πράξη του Κλιμακίου προληπτικού ελέγχου δεν κοινοποιήθηκε απευθείας σ' αυτόν διότι, μετά από την κοινοποίηση στον τελευταίο, κατ' άρθρο 32 παρ. 3 του ν.4129/2013, της αφορώσας στο επίμαχο χρηματικό ένταλμα πράξης επιστροφής του Επιτρόπου, είχε τη δυνατότητα, εκδηλώνοντας το εύλογο ενδιαφέρον του για την έκβαση της υπόθεσης, να ενημερωθεί αρχικά για την κρίση του Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί της οικείας διαφωνίας του Επιτρόπου και ακολούθως, αν συντρέχει περίπτωση (αρνητικής κρίσης του Κλιμακίου αναφορικά με τη θεώρηση του επίμαχου εντάλματος που τον αφορά), να ζητήσει εντός της ανωτέρω αποκλειστικής προθεσμίας την ανάκληση της σχετικής πράξης του Κλιμακίου. (Ελ.Συν.Τμ.7 Πράξη 30/2013)
Μετά την ως άνω νομοθετική ρύθμιση της αίτησης ανάκλησης, έννομο συμφέρον για την άσκηση της αίτησης ανάκλησης έχει καταρχήν ο διατάκτης της οικείας δαπάνης καθώς και ο φερόμενος ως δικαιούχος του χρηματικού εντάλματος καθόσον υφίσταται προφανή υλική βλάβη από τη μη πληρωμή σ' αυτόν της εντελλόμενης δαπάνης. Δεν νομιμοποιούνται να ασκήσουν αίτηση ανάκληση α) ο Πρόεδρος του Κλιμακίου που εξέδωσε την Πράξη β)ο δημότης ή ο δημοτικός σύμβουλος, γ) ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Επίσης, δεν προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης παρέμβασης ενώπιον του αρμοδίου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά την εξέταση των αιτήσεων ανάκλησης των Πράξεων των Κλιμακίων προληπτικού ελέγχου δαπανών. (Ελ.Συν. Πρακτικά της 4ης Γ.συν. της Ολομέλειας της 20ης Φεβρουαρίου 2013)
Πριν τη νομοθετική πρόβλεψη της αίτησης ανάκλησης:
Οι πράξεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι οποίες εκδίδονται κατά τη διαδικασία του άρθρου 21 παρ. 1 του π.δ/τος 774/1980 (ήδη άρθρο 32 Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Ν. 4129/13)σε υποθέσεις διαφωνιών Επιτρόπων σχετικά με τη θεώρηση ή μη χρηματικών ενταλμάτων, δεν παράγουν δεδικασμένο, εφόσον δεν έχουν χαρακτήρα δικαστικής απόφασης και, ως εκ τούτου, υπόκεινται σε ανάκληση, κατ' ανάλογη εφαρμογή των γενικών αρχών του διοικητικού δικαίου για την ανάκληση των διοικητικών πράξεων, με μεταγενέστερη πράξη του Τμήματος που τις εξέδωσε. Για την ανάκληση πράξης του το αρμόδιο Τμήμα επιλαμβάνεται είτε κατόπιν έγγραφης αίτησης του διατάκτη ή άλλου ενδιαφερόμενου τρίτου, δικαιολογούντος άμεσο έννομο συμφέρον προς τούτο, είτε και αυτεπάγγελτα, διά του Προέδρου του, η δε ανάκληση χωρεί μόνο εφόσον κατά την έκδοση της πράξης εμφιλοχώρησε πλάνη περί το δίκαιο ή περί τα πράγματα ή εάν προσκομίζονται νέα στοιχεία, ικανά να διαφοροποιήσουν την προγενέστερη κρίση του Τμήματος, όχι όμως για επανεξέταση των ήδη κριθέντων ζητημάτων (βλ. πράξ. VII Τμ. 88, 108/2008, 116, 143/2007) Μπορεί να ανακληθούν, κατ' ανάλογη εφαρμογή των αρχών του δικαίου για την ανάκληση των διοικητικών πράξεων, λόγω λογιστικού λάθους ή αν εμφιλοχώρησε κατά την έκδοσή τους νομική ή πραγματική πλάνη ή γίνεται επίκληση νέων στοιχείων που δικαιολογούν την ανάκληση. Ως νέα στοιχεία νοούνται εκείνα που είτε προέκυψαν μετά την έκδοση της πράξεως ή των πρακτικών των οποίων ζητείται η ανάκληση, είτε δεν ελήφθησαν υπόψη από το Τμήμα κατά την έκδοσή τους και όχι, όταν με βάση τα ίδια νομικά και πραγματικά δεδομένα ζητείται νέα διαφορετική εκτίμηση και κρίση της υπόθεσης. Την ανάκληση των πράξεων ή των πρακτικών αυτών επιλαμβάνεται, κατά την ίδια διαδικασία της έκδοσής τους, το Τμήμα που τα εξέδωσε, είτε αυτεπάγγελτα, δια του Προέδρου του είτε εξ αφορμής αίτησης του διατάκτη, είτε αίτησης ή αναφοράς τρίτου ενδιαφερόμενου που απευθύνεται σ'αυτό. (βλ. σχετ. Πράξεις Ι Τμήμ. Ελεγκτικού Συνεδρίου 56/2006, 185/2004, 134, 126/2002, 133, 87/2001, 183, 153, 74, 51, 43/2000).
3. Αναθεώρηση της πράξης θεώρησης μετά την εξόφληση του εντάλματος
Επιτρέπεται η αναθεώρηση χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής δαπανών, που έχουν θεωρηθεί από Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο πλαίσιο του διενεργούμενου από αυτό προληπτικού ελέγχου των δαπανών του Δημοσίου ή Ν.Π.Δ.Δ., καθώς και πράξεων του αρμόδιου Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με τις οποίες επιλύθηκε διαφωνία υπέρ της θεώρησης χρηματικού εντάλματος ή πράξεως επί λογαριασμών, κατόπιν αιτήσεως του Υπουργού Οικονομικών ή των κατά νόμο εξουσιοδοτημένων από αυτόν οργάνων.
Στην περίπτωση αυτή ως λόγοι αναθεώρησης των ανωτέρω πράξεων δύνανται να προβάλονται οι ακόλουθοι:
α) λόγω πλάνης περί τα πραγματικά γεγονότα ή λόγω λογιστικού λάθους,
β) αν προσαχθούν νέα κρίσιμα έγγραφα,
γ) αν η πράξη στηρίχθηκε σε καταθέσεις μαρτύρων που καταδικάστηκαν για ψευδορκία ή απαλλάχθηκαν αλλά η ψευδορκία αναγνωρίστηκε δικαστικά,
δ) αν η πράξη στηρίχθηκε σε πλαστά έγγραφα, εφόσον η πλαστογραφία αναγνωρίστηκε δικαστικά έστω και στο σκεπτικό της δικαστικής απόφασης ή του βουλεύματος.
ε) πλάνη περί το νόμο,
στ) εντοπισμός, κατά τη διενέργεια επιγενόμενων διοικητικών ελέγχων νέων κρίσιμων εγγράφων (στοιχείων) που στοιχειοθετούν εξ αντικειμένου την απόρριψη της θεωρηθείσας δαπάνης.
Οι διατάξεις των παραγράφων 9 και 11 του άρθρου 48 εφαρμόζονται και εν προκειμένω. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καθορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής της παρούσας παραγράφου. (άρθρο 48 παρ. 12 και 3 του Ν.4129/2013)
Γίνεται παγίως δεκτό από το Δικαστήριο ότι η θεώρηση των χρηματικών ενταλμάτων από το αρμόδιο όργανο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο πλαίσιο του διενεργούμενου από αυτό προληπτικού ελέγχου των δημοσίων δαπανών, δεν μπορεί κατ' αρχήν να ανακληθεί, ούτε να αμφισβητηθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο ή από τη Διοίκηση, όταν έχει ήδη εκτελεσθεί (εξοφληθεί) το ένταλμα. Διαφορετικά, όμως, έχει το ζήτημα εάν η θεώρηση του εξοφληθέντος εντάλματος στηρίχθηκε σε ανύπαρκτα, πλαστά ή ψευδή δικαιολογητικά και, γενικά, σε απατηλή συμπεριφορά του διοικουμένου. Στην περίπτωση αυτή και κατά το στάδιο του επακολουθούντος κατασταλτικού ελέγχου, δύναται να χωρήσει, οίκοθεν ή κατόπιν σχετικής αίτησης, αναθεώρηση της πράξης του Επιτρόπου, εφ' όσον συντρέχουν οι τασσόμενες από το άρθρο 29 παρ. 3 του π.δ/τος 774/1980 προϋποθέσεις, ήτοι: α) λόγω πλάνης περί τα πραγματικά γεγονότα ή λόγω λογιστικού λάθους, β) εάν προσκομισθούν νέα κρίσιμα έγγραφα, έγγραφα, δηλαδή, που προϋπήρχαν της υπό αναθεώρηση πράξης ή ανακαλύφθηκαν μετά την έκδοσή της και τα οποία, εάν είχε υπόψη της η πράξη, θα είχε οδηγηθεί σε διαφορετική κρίση, γ) εάν η πράξη στηρίχθηκε σε καταθέσεις μαρτύρων, οι οποίοι καταδικάστηκαν για ψευδορκία, καθώς και δ) εάν η πράξη στηρίχθηκε σε έγγραφα που κηρύχθηκαν πλαστά με δικαστική απόφαση. Αναθεώρηση, επομένως, χωρεί μόνο σε περίπτωση ανατροπής του πραγματικού θεμελίου της κρίσης για τη θεώρηση του εντάλματος, υπό την έννοια της εκ των υστέρων διαπίστωσης της αντικειμενικής ανυπαρξίας των πραγματικών περιστατικών στα οποία στηρίχθηκε η κρίση αυτή, για την ταυτότητα δε του λόγου, υπό τους ίδιους περιορισμούς τελεί και η αρμοδιότητα του Κλιμακίου να επιληφθεί, στο πλαίσιο του προβλεπόμενου από το άρθρο 175 παρ. 3 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων ειδικού κατά προτεραιότητα κατασταλτικού ελέγχου, χρηματικού εντάλματος Δήμου που έχει θεωρηθεί από τον αρμόδιο προς τούτο Επίτροπο. (Ελ.Συν.Κλ.Β Πράξη 129/2011)
H θεώρηση χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής δαπάνης, που γίνεται από επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο πλαίσιο του διενεργούμενου από αυτό προληπτικού ελέγχου των δαπανών του Δημοσίου ή Ν.Π.Δ.Δ., δεν μπορεί να ανακληθεί ή αμφισβητηθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο ή από τη Διοίκηση, εφ' όσον έχει εκτελεσθεί (εξοφληθεί) το σχετικό χρηματικό ένταλμα. Αλλως, όμως, έχει το θέμα εάν η θεώρηση του εξοφληθέντος εντάλματος στηρίχθηκε σε ανύπαρκτα, πλαστά ή ψευδή δικαιολογητικά και γενικά σε απατηλή συμπεριφορά του διοικουμένου. Στην περίπτωση αυτή και κατά το στάδιο του επακολουθούντος κατασταλτικού ελέγχου των δαπανών δύναται να χωρήσει αναθεώρηση της πράξεως του επιτρόπου, όπως και της πράξης του Τμήματος, με την οποία επιλύθηκε η σχετική διαφωνία υπέρ της θεώρησης, ή αν έχει εκδοθεί πράξη επί των λογαριασμών, αναθεώρηση και της πράξης αυτής, αν συντρέξουν οι προϋποθέσεις αίτησης ή οίκοθεν παρά του Συνεδρίου αναθεώρησης που ορίζονται στη διάταξη του άρθρου 29 του π.δ/τος 774/1980. (Ελ.Συν. Ολομέλεια Απόφαση 2620/2009)
Εφόσον α) το ένταλμα της πρώτης μισθοδοσίας του φερόμενου ως δικαιούχου μετά τη μεταφορά του στο Δήμο Α είχε ελεγχθεί από τον αρμόδιο τότε Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και αφού κρίθηκε ότι η σχετική δαπάνη ήταν νόμιμη το ένταλμα αυτό θεωρήθηκε και εκτελέσθηκε, β) η πράξη αυτή θεώρησης δεν έχει ανακληθεί και γ) δεν έχει μεσολαβήσει κάποια άλλη πράξη αρμοδίου διοικητικού οργάνου, που να ανακαλεί την πράξη μεταφοράς/τοποθέτησης του φερομένου ως δικαιούχου στο Δήμο Α, πριν από τη μετάταξή του στο Δήμο Β, ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας της δαπάνης μισθοδοσίας μετά την υπηρεσιακή μεταβολή της μετάταξης δεν μπορεί να ανατρέξει σε παρεμπίπτοντα έλεγχο προηγούμενων πράξεων, δημιουργικών δαπανών, οι οποίες (δαπάνες) κρίθηκαν νόμιμες και το σχετικό χρηματικό ένταλμα θεωρητέο. Ανακαλεί τα Πρακτικά της 19ης/30.6.2015 Συνεδρίασης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Ι Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Ελ.Συν.Τμ.1 Πράξη 118/2015)
Νομίμως ανατέθηκαν στις φερόμενες στα ελεγχόμενα εντάλματα ως δικαιούχους υπαλλήλους καθήκοντα αναπληρωτή Προϊσταμένου Τμήματος του Δήμου, κατ' εφαρμογή του άρθρου 100 του Κώδικα Κατάστασης Δημοτικών & Κοινοτικών Υπαλλήλων, χωρίς, άλλωστε, να απαιτείται να έχει προηγουμένως αναθεωρηθεί η πράξη θεώρησης των προγενέστερων οικονομικού έτους 2015, χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής του ίδιου Δήμου. Τούτο, δε, διότι, ανεξαρτήτως του ότι το ίδιο το όργανο που είχε θεωρήσει τα ανωτέρω χρηματικά εντάλματα, ήτοι η Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό, μπορούσε, εφόσον έκρινε τούτο αναγκαίο, να προβεί στην αναθεώρηση των σχετικών πράξεων θεωρήσεως, η διαδικασία αυτή της αναθεώρησης αφορά μόνο τα ήδη θεωρηθέντα και εξοφληθέντα εντάλματα και δεν καταλαμβάνει όσα χρηματικά εντάλματα εκδίδονται μεταγενέστερα και εξετάζονται το πρώτον από τον αρμόδιο Επίτροπο επ' ευκαιρία νέας εντελλόμενης δαπάνης έστω και αν αυτή απορρέει από την ίδια έννομη σχέση. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 252/2016)
4. Αρμοδιότητες Τμημάτων - Κλιμακίων Ελεγκτικού Συνεδρίου
Με τα Πρακτικά της 9ης Γενικής Συνεδρίασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου της 4ης Απριλίου 2012 (Θέμα Α), για την εφαρμογή των νέων ρυθμίσεων του άρθρου 77 του Ν. 4055/2012 (ΦΕΚ Α΄/12.3.2012), προστέθηκαν πέντε (5) ακόμη Κλιμάκια σε αντιστοίχηση με τα Τμήματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου στα οποία υπαγόταν μέχρι τώρα η σχετική ελεγκτική αρμοδιότητα ήτοι :
α) Κλιμάκιο προληπτικού ελέγχου δαπανών στο Ι Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Στην αρμοδιότητα του Κλιμακίου προληπτικού ελέγχου δαπανών στο Ι Τμήμα, και εκ μεταφοράς απ' αυτό, υπάγεται η άρση των διαφωνιών και η γνωμοδότηση σε αμφιβολίες Επιτρόπων ως προς τη θεώρηση ή μη χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής του Δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ. που υπάγονται με ειδική διάταξη νόμου σε προληπτικό έλεγχο των δαπανών τους και που αφορούν σεαποδοχές γενικά, αποζημιώσεις υπαλλήλων του Δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ. από οποιαδήποτε αιτία, τα νοσήλεια αυτών, αμοιβές δικηγόρων και τις κρατήσεις σ' αυτές,
β) Κλιμάκιο προληπτικού ελέγχου δαπανών στο ΙV Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Στην αρμοδιότητα του Κλιμακίου προληπτικού ελέγχου δαπανών στο ΙV Τμήμα, και εκ μεταφοράς απ' αυτό, υπάγεται η άρση των διαφωνιών και η γνωμοδότηση σε αμφιβολίες Επιτρόπων ως προς τη θεώρηση ή μη χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής του Δημοσίου, των Ο.Τ.Α. Β΄ βαθμού (από της υπαγωγής τους σε προληπτικό έλεγχο) και λοιπών Ν.Π.Δ.Δ., πλην των νομικών προσώπων των Ο.Τ.Α. Α΄ βαθμού που υπάγονται με ειδική διάταξη σε προληπτικό έλεγχο των δαπανών τους και που αφορούν αξιώσεις από προμήθειες, εκτέλεση έργων, κάθε φύσεως εργασίες ή υπηρεσίες, από μισθώσεις ακινήτων και από κάθε άλλη αιτία, εκτός από τις αξιώσεις που υπάγονται στην αρμοδιότητα του υπό στοιχ. i) καιv) Κλιμακίου,
γ) Κλιμάκιο προληπτικού ελέγχου δαπανών στο V Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Στην αρμοδιότητα του Κλιμακίου προληπτικού ελέγχου δαπανών στοV Τμήμα, και εκ μεταφοράς απ' αυτό, υπάγεται η άρση των διαφωνιών και η γνωμοδότηση σε αμφιβολίες Επιτρόπων ως προς τη θεώρηση ή μη χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής (αρχικών ή συμπληρωματικών και των δικαιολογητικών απόδοσης λογαριασμού αυτών), πληρωμής δημοσίων επενδύσεων, επιτροπικών, παγίων προκαταβολών, αποκατάστασης παγίας προκαταβολής και συμψηφιστικών.
δ) Κλιμάκιο προληπτικού ελέγχου δαπανών στο VΙ Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Στην αρμοδιότητα του Κλιμακίου προληπτικού ελέγχου δαπανών στο VI Τμήμα, και εκ μεταφοράς απ' αυτό, υπάγεται η άρση των διαφωνιών και η γνωμοδότηση σε αμφιβολίες Επιτρόπων ως προς τη θεώρηση ή μη κάθε μορφής τίτλου πληρωμής δαπανών Ν.Π.Ι.Δ. που υπάγεται με ειδική διάταξη νόμου στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ε) Κλιμάκιο προληπτικού ελέγχου δαπανών στο VΙΙ Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Στην αρμοδιότητα του Κλιμακίου προληπτικού ελέγχου δαπανών στοVΙΙ Τμήμα, και εκ μεταφοράς απ' αυτό, υπάγεται η άρση των διαφωνιών και η γνωμοδότηση σε αμφιβολίες Επιτρόπων ως προς τη θεώρηση ή μη χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α΄ βαθμού και των νομικών προσώπων τους, που υπάγονται με ειδική διάταξη νόμου σε προληπτικό έλεγχο των δαπανών τους και που αφορούν αξιώσεις από προμήθειες, εκτέλεση έργων, κάθε φύσεως εργασίες ή υπηρεσίες, από μισθώσεις ακινήτων και από κάθε άλλη αιτία, εκτός από τις αξιώσεις που υπάγονται στην αρμοδιότητα του υπό στοιχ. i) και ii) Κλιμακίου.
Ως αρμόδιο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την εξέταση αιτήσεων ανάκλησης των Πράξεων ή Πρακτικών των ιδρυομένων Κλιμακίων προληπτικού ελέγχου δαπανών καθορίζεται εκείνο που είναι αντίστοιχο και στο πεδίο του οποίου εντάσσεται (I, IV, V, VI, VII) το Κλιμάκιο που εξέδωσε την πληττόμενη Πράξη ή Πρακτικά.
[/post_tab][/post_tabs]