Ανατροπή και μη εκτέλεση ΑΥ
1. Ανατροπή και μη εκτέλεση αναλήψεων υποχρέωσης
α. Νομοθετικό καθεστώς
β. Περιπτώσεις ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης
γ. Περιπτώσεις στις οποίες δεν απαιτείται απόφαση του διατάκτη για την ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης
δ. Ημερομηνία λήψης απόφασης ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης
ε. Υποχρέωση ανατροπής
στ. Βήματα ενεργειών
ζ. Παραδείγματα
η. Ειδικές περιπτώσεις
θ. Σχετικές εγκύκλιοι για τις ανατροπές ανάληψης υποχρέωσης
2. Προυπολογισμός και ΠΟΕ
1. Ανατροπή και μη εκτέλεση αναλήψεων υποχρέωσης
α.Νομοθετικό καθεστώς
Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 5, του άρθρου 4, του π.δ. 113/2010 (Α.194), αναλήψεις υποχρεώσεων που δεν έχουν εκτελεστεί εν όλω ή εν μέρει, για οποιοδήποτε λόγο (ματαίωση πραγματοποίησης της δαπάνης, δέσμευση πίστωσης μεγαλύτερου ύψους από την τελικώς πληρωθείσα δαπάνη κ.λπ.), ανατρέπονται μέχρι το τέλος του οικείου οικονομικού έτους, με σχετική ανακλητική απόφαση του Διατάκτη. Στη συνέχεια, με αρνητικές εγγραφές τόσο στο Μητρώο Δεσμεύσεων του Φορέα, όσο και στο Βιβλίο Εγκρίσεων και Εντολών Πληρωμής, διαγράφονται τα αντίστοιχα ποσά και αποδεσμεύονται οι σχετικές πιστώσεις.
β. Για την έκδοση των προαναφερόμενων ανακλητικών αποφάσεων από τους Διατάκτες και την καταχώρηση αυτών στο Μητρώο Δεσμεύσεων και στο Βιβλίο Εγκρίσεων και Εντολών Πληρωμής, από τις αρμόδιες Υπηρεσίες, ακολουθείται η διαδικασία που καθορίζεται στο άρθρο 4, του π.δ.113/2010 και αναλύεται περαιτέρω στην αριθ. 2/91118/0026/29-12-2010 εγκύκλιο (ΑΔΑ 4ΙΙ ΛΗ-Ε6), για τις αποφάσεις ανάληψης υποχρεώσεων. (Υπ. Οικ. 2/97612/0026/22.12.2014)
Με την καταχώρηση της πράξης ανάληψης της υποχρέωσης στο μητρώο δεσμεύσεων δεσμεύεται ισόποση πίστωση μέχρι την πραγματοποίηση και πληρωμή της σχετικής δαπάνης (άρθρο 21 παρ. 5 Ν 2362/95, όπως ισχύει, άρθρο 4 παρ. 1α ΠΔ 113/2010). Η δεσμευθείσα πίστωση δεν μπορεί να διατεθεί για άλλη δαπάνη, εκτός αν η ανάληψη της υποχρέωσης ανατραπεί και η δέσμευση της πίστωσης διαγραφεί από τα λογιστικά βιβλία του δήμου. (εγκύκλιος 30/2011 του ΥΠΕΣΑΗΔ)
Η εγκύκλιος αρ. 30/19664/20-4-2011 του Υπουργείου Εσωτερικών και Υπουργείου Οικονομικών ισχύει μόνο ως προς τις διαδικασίες ανάληψης υποχρεώσεων στους Δήμους (όργανα διάθεσης των πιστώσεων κ.λπ.),οι οποίες παρουσιάζουν κάποιες ιδιαιτερότητες. (Υπ. Οικ. 2/65486 /ΔΠΔΣΜ/23.12.2014)
β. Περιπτώσεις ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης
Η ανάληψη της υποχρέωσης ανατρέπεται με αιτιολογημένη απόφαση του αρμοδίου κατά περίπτωση οργάνου διάθεσης της πίστωσης (δημάρχου, οικονομικής επιτροπής, δημοτικού συμβουλίου) στις ακόλουθες περιπτώσεις (άρθρο 4 παρ. 1 β και 5 ΠΔ 113/2010):
α. Όταν η δαπάνη ματαιωθεί για οποιοδήποτε λόγο.
β. Όταν η ανάληψη της υποχρέωσης δεν εκτελεσθεί εν όλω ή εν μέρει μέσα στο οικονομικό έτος στο οποίο αναφέρεται. Εδώ δεν πρόκειται για δαπάνη που έχει ματαιωθεί, αλλά για δαπάνη που δεν έχει πληρωθεί μέχρι τη λήξη του έτους, με συνέπεια η σχετική υποχρέωση να μεταφέρεται στο επόμενο έτος. Για το λόγο αυτό οι πιστώσεις που αντιστοιχούν στις ανατραπείσες (μη εκτελεσθείσες) αναλήψεις, δεσμεύονται με νέες απόφασης κατά την έναρξη του οικονομικού έτους, έτσι ώστε νέες υποχρεώσεις να αναλαμβάνονται μόνο αν απομένει υπόλοιπο στον οικείο κωδικό αριθμό (άρθρο 4 παρ. 5 ΠΔ 113/2010).
γ. Στις περιπτώσεις όπου ο φορέας ρυθμίζει παλαιές οφειλές του κατόπιν συμφωνίας με τον αντισυμβαλλόμενο, θα προβαίνει σε ανατροπή των ποσών των παλαιών οφειλών που ρυθμίζονται, και σε εκ νέου ανάληψη των ποσών που ορίζονται στη συμφωνία της ρύθμισης. Κατόπιν τούτου οι οφειλές θα λογίζονται σαν εκκρεμείς ή ληξιπρόθεσμες με βάση τις νέες ημερομηνίες υποχρέωσης εξόφλησης που θα ισχύουν. (Υπ. Οικ. 2/18993/ΔΠΔΣΜ/28.02.2014)
Η απόφαση ανατροπής της ανάληψης απαιτείται επίσης όταν αυτή επιστρέφεται στο διατάκτη, κατά την παρ. 2 του άρθρου 4 του ΠΔ 113/2010, για λόγους έλλειψης ή ανεπάρκειας της πίστωσης ή μη νομιμότητας της δαπάνης. (Υπ.Οικ. 2/91118/0026/2010) Επειδή όμως στους δήμους, όταν συντρέχουν οι λόγοι αυτοί, δεν υπογράφεται η πράξη ανάληψης της υποχρέωσης από τον προϊστάμενο της οικονομικής υπηρεσίας και συνεπώς δεν καταχωρείται στο μητρώο δεσμεύσεων, η συγκεκριμένη περίπτωση ανατροπής δεν έχει εφαρμογή. (εγκύκλιος 30/2011 του ΥΠΕΣΑΗΔ)
Σε περίπτωση που το συμβατικό αντικείμενο λόγω έκπτωσης του αναδόχου ή το τελικό τιμολογηθέν ποσό της δαπάνης είναι μικρότερα (πχ λόγω απορρόφησης μικρότερων ποσοτήτων στα καύσιμα) από αυτό της ανάληψης υποχρέωσης, θα πρέπει ο φορέας να προβεί σε ανατροπή, κατά το μέρος μη εκτέλεσης της αντίστοιχης ανάληψης υποχρέωσης, μέχρι το τέλος του οικείου οικονομικού έτους, με σχετική αιτιολογημένη απόφαση ανάκλησης του αρμοδίου κατά περίπτωση οργάνου διάθεσης της πίστωσης, σύμφωνα με την παράγραφο 1, της ενότητας Ε «Ανατροπές αναλήψεων» της αρ. 2/18993/ΔΠΔΣΜ/28-02-2014 εγκυκλίου περί οδηγιών για την τήρηση του Μητρώου Δεσμεύσεων. Με αρνητικές εγγραφές στο Μητρώο Δεσμεύσεων του Φορέα αντιλογίζονται τα αντίστοιχα ποσά και αποδεσμεύονται οι σχετικές πιστώσεις. (Υπ. Οικ. 2/65486 /ΔΠΔΣΜ/23.12.2014)
Για τη νομιμότητα της δαπάνης αρκεί το γεγονός της ανατροπής της ανάληψης υποχρέωσης κατά το προηγούμενο έτος και δεν επηρεάζει την κανονικότητα της δαπάνης η μη ενταλματοποίηση της κατά το έτος αυτό. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 273/2014)
γ. Περιπτώσεις στις οποίες δεν απαιτείται απόφαση του διατάκτη για την ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης
Με την εγκύκλιο 30/2011 του ΥΠΕΣΑΗΔ είχε γίνει δεκτό ότι δεν εκδίδεται απόφαση ανατροπής της ανάληψης, όταν μένει αδιάθετο υπόλοιπο της δεσμευθείσας πίστωσης, χωρίς να έχει μεσολαβήσει ματαίωση της δαπάνης ή ανεκτέλεστη ολικώς ή μερικώς ανάληψη υποχρέωσης. Τα αδιάθετα αυτά υπόλοιπα ανατρέπονται λογιστικά, χωρίς να απαιτείται δηλαδή σχετική απόφαση, και λαμβάνονται υπ' όψη για τον υπολογισμό της διαθέσιμης πίστωσης σε κάθε κωδικό αριθμό. Όμως, με το έγγ. Υπ.Οικ. Α.Π.2/65486/ΔΠΔΣΜ/23.12.2014, ανατρέπεται η ανωτέρω εγκύκλιος 30/2011 και γίνεται πλέον δεκτό ότι σε περίπτωση που το συμβατικό αντικείμενο λόγω έκπτωσης του αναδόχου είναι μικρότερο από αυτό της ανάληψης υποχρέωσης, θα πρέπει ο φορέας να προβεί σε ανατροπή, κατά το μέρος μη εκτέλεσης της αντίστοιχης ανάληψης υποχρέωσης, μέχρι το τέλος του οικείου οικονομικού έτους, με σχετική αιτιολογημένη απόφαση ανάκλησης του αρμοδίου κατά περίπτωση οργάνου διάθεσης της πίστωσης.
δ. Ημερομηνία λήψης απόφασης ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης
Οι αποφάσεις για την ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης δύνανται να εκδίδονται με ημερομηνία 31/12/2011, μέχρι και το α' δεκαήμερο του Ιανουαρίου του επόμενου έτους. (Υπ. Οικ. 2/96117/0026/20.12.2011),
Όμως, στο εγγ. Υπ. Οικ. 2/97612/0026/22.12.2014, αναφέρεται ότι οι αποφάσεις για την ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης δύνανται να εκδίδονται με ημερομηνία 31/12/2014, μέχρι 31/1/2015, ημερομηνία μέχρι την οποία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η καταχώριση των εν λόγω αποφάσεων στο πληροφοριακό σύστημα του οικείου φορέα. Επισημαίνεται δε, ότι για την ισχύ των αποφάσεων αυτών από της εκδόσεως τους προωθείται σχετική νομοθετική ρύθμιση. Οι αποφάσεις που τυχόν λαμβάνονται μετά την 31η Δεκεμβρίου, θεωρείται ότι η ανάληψη υποχρέωσης έχει ανατραπεί στις 31/12 και φυσικά όλες οι απαιτούμενες εγγραφές γίνονται με την ημερομηνία αυτή.
Συνεπώς παρατείνεται το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι φορείς μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις για την ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης, από τις 10 Ιανουαρίου που ίσχυε, στις 31 Ιανουαρίου 2015.
Όμως, με την πρόσφατη Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 143/2014 (βλ. και Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 232/2014 και Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 257/2016), κρίνεται ότι η εγκύκλιος 2/112634/0026/17.12.2013 της 26ης Διεύθυνσης του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους με θέμα «Ανατροπές και Αναλήψεις υποχρεώσεων», στην οποία αναφέρεται ότι: «Οι αποφάσεις για την ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης δύνανται να εκδίδονται με ημερομηνία 31/12/2013, μέχρι και το α΄ δεκαήμερο του Ιανουαρίου 2014 και να καταχωρούνται στο ΟΠΣΔΠ, για τους φορείς του Δημοσίου, μέχρι το τέλος Ιανουαρίου»αποτελεί έγγραφο παροχής οδηγιών εσωτερικής φύσης, που δεν έχει δημοσιευθεί, στερούμενο, για το λόγο αυτό, δεσμευτικής ισχύος.
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την ανωτέρω πράξη, για την πραγματοποίηση της δαπάνης κατά το νέο οικονομικό έτος απαιτείται η έκδοση νέας απόφασης ανάληψης υποχρέωσης για ποσό ίσο με το ανεξόφλητο μέρος της προηγούμενης ανατραπείσας ανάληψης, η οποία μάλιστα καταχωρείται στα οικεία λογιστικά βιβλία κατά προτεραιότητα σε σχέση με τις αναλήψεις νέων υποχρεώσεων (βλ. Ε.Σ. Πρ. Κλιμ. στο Ι Τμ. 123, 224/2013). Σε περίπτωση δε, που δεν τηρήθηκε η ανωτέρω περιγραφόμενη διαδικασία για τη νόμιμη ανάληψη δαπάνης, καθώς - επί μη εκτέλεσης της ανάληψης υποχρέωσης εντός του οικονομικού έτους στο οποίο αναφέρεται -και για τη νόμιμη ανατροπή της, όταν δηλαδή, μεταξύ άλλων, η απόφαση ανάκλησης της αρχικής πίστωσης δεν εκδοθεί εντός του ίδιου οικονομικού έτους, η σχετική δαπάνη είναι μη κανονική.
Στην προκειμένη περίπτωση, για την ελεγχόμενη δαπάνη με την Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 1 Πράξη 143/2014, η οποία δεν πραγματοποιήθηκε, παρά τη δέσμευση των οικείων πιστώσεων, εντός του οικονομικού έτους 2013, η σχετική ανακλητική απόφαση του διατάκτη εκδόθηκε μεν εντός του ίδιου οικονομικού έτους, αλλά αναρτήθηκε στη «Διαύγεια» στις 5.3.2014. Δοθέντος δε ότι η ανάρτηση αποτελεί, σύμφωνα με το ν. 4210/2013, όρο ισχύος της πράξης αυτής, η εντός του επόμενου οικονομικού έτους, από εκείνο στο οποίο αφορά η δαπάνη, ανατροπή της δέσμευσης καθιστά την εντελλόμενη δαπάνη μη κανονική.
Με την ανωτέρω πράξη το Ελεγκτικό συνέδριο όχι μόνο δεν δέχεται ως νόμιμη τη λήψη απόφασης τις πρώτες μέρες του επόμενου έτους για την ανατροπή της ανάληψης υποχρέωσης, σύμφωνα με τις οδηγίες του Υπ. Οικονομικών, αλλά θεωρεί ότι και η ανάρτηση στο πρόγραμμα διαύγεια πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός του τρέχοντος έτους, στο οποίο έγινε η ανάληψη υποχρέωσης.
Με το εγγ. Υπ. Οικ. 2/97612/0026/22.12.2014 επισημάνθηκε ότι για την ισχύ των αποφάσεων αυτών από της εκδόσεως τους προωθείται σχετική νομοθετική ρύθμιση. Τούτο τελικά έγινε και επιλύθηκε νομοθετικά το ανωτέρω πρόβλημα με την παρ 1 του άρθρου 31 ν. 4325/2015 όπου προβλέφθηκαν τα εξής σχετικά με την ανάρτηση πράξεων ανατροπής ανάληψης υποχρεώσεων στο «ΔΙΑΥΓΕΙΑ»:
"α. Πράξεις ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης (ανακλητικές πράξεις) που εκδίδονται με ημερομηνία την 31η Δεκεμβρίου εκάστου έτους ισχύουν από την ημερομηνία αυτή και αναρτώνται στο Πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» το αργότερο έως την 31η Ιανουαρίου του επόμενου έτους. Ειδικά για το τρέχον έτος, η προθεσμία ανάρτησης στο πρόγραμμα «Διαύγεια» παρατείνεται έως δέκα (10) ημέρες από τη δημοσίευση του παρόντος (σημ. έως 21/5/2015, βλ. και έγγραφο ΚΕΔΕ 1337/14.05.2015).
β. Η ισχύς των διατάξεων της προηγούμενης παραγράφου ανατρέχει από την 1η Ιανουαρίου 2015." (Βλ. και εγγ. ΚΕΔΕ 1337/14.05.2015)
Με την Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 140/2015 κρίθηκε ότι οι ανωτέρω διατάξεις του ν. 4325/2015, αφορούν αποκλειστικά σε πράξεις ανατροπής που συντάχθηκαν και υπεγράφησαν νομίμως έως και την 31.12.2014, στις οποίες και προσδίδεται αναδρομική ισχύς από την ημερομηνία αυτή, παρότι δημοσιεύτηκαν στο πρόγραμμα «Διαύγεια» μεταγενέστερα.
Η πλημμέλλεια της ανατροπής της αρχικής απόφασης ανάληψης υποχρέωσης, που εκδόθηκε κατά το οικονομικό έτος 2015, μετά τη λήξη του οικονομικού αυτού έτους, και η ανάρτηση της απόφασης στη «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» στις 2.2.2016, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της προπαρατεθείσας διάταξης του άρθρου 31 του ν. 4325/2015. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 257/2016) (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 382/2016)
Ο ισχυρισμός του Δήμου, σύμφωνα με τον οποίο η ανατροπή των αποφάσεων ανάληψης υποχρεώσεων, εντός του ιδίου οικονομικού έτους, είναι εξαιρετικά δυσχερής, για τεχνικούς και διαδικαστικούς λόγους, δοθέντος, αφενός, ότι η δημιουργία των αρχείων αναφοράς του Μητρώου Δεσμεύσεων του μήνα Δεκεμβρίου πρέπει να έχει ολοκληρωθεί προ της έναρξης της διαδικασίας ανατροπής ανεκτέλεστων δεσμεύσεων και, αφετέρου, ότι οι Δήμοι υποχρεούνται να λαμβάνουν τιμολόγια έως και 31.12.2015, πρέπει να απορριφθεί, προεχόντως, ως αλυσιτελής, καθώς - και αληθής υποτιθέμενος - δεν αναιρεί την κατά τα ανωτέρω υποχρέωση ανατροπής των δημοσιονομικών δεσμεύσεων εντός του οικονομικού έτους, κατά το οποίο πραγματοποιήθηκαν. Συγγνωστή πλάνη. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 257/2016) (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 382/2016)
Εν κατακλείδι, μετά την εφαρμογή του ν. 4325/2015 και τις ανωτέρω πράξεις του Ελ. Συν., οι αποφάσεις για την ανάληψη υποχρέωσης πρέπει να λαμβάνονται με ημερομηνία μέχρι 31 Δεκεμβρίου του εκάστου έτους. Προσοχή δεν πρέπει να λαμβάνονται με ημερομηνία απόφασης Ιανουαρίου του επόμενου έτους. Δλδ θα πρέπει τα αρμόδια όργανα να συνεδριάσουν με θέμα την ανατροπή της ανάληψης υποχρέωσης εντός του έτους 2015. Αυτή η απόφαση μπορεί να δημοσιευτεί στο πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ μέχρι την 31/1/2016 και να έχει ισχύ από την 31/12/2015 κατά παρέκκλιση των γενικών διατάξεων της παρ. 2 άρθρου 4 του ν. 3861/2010, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ 4 του άρθρου 23 του ν. 4210/2013, που θέτει ως ημερομηνία ισχύος μίας απόφασης τη δημοσίευση της στο πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ.
Επιγραμματικά:
Λήψη απόφασης ανατροπής ΑΥ: μέχρι 31/12/2015
Καταχώρηση στο πληροφοριακό σύστημα: μέχρι 20/1/2016
Ανάρτηση της απόφασης ανατροπής στο πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ: μέχρι 31/1/2016
Όμως, με το άρθρο 15 του Ν.4456/17 δίνεται παράταση στις προθεσμίες της έκδοσης των πράξεων ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης (ανακλητικές πράξεις), για τις αναλήψεις που έλαβαν χώρα στα οικονομικά έτη 2015 και 2016, καθώς και της ανάρτησής τους στο Πρόγραμμα «Διαύγεια» των Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού και των νομικών προσώπων που υπάγονται σε αυτούς, από τη λήξη τους και έως τριάντα (30) ημέρες από την έναρξη ισχύος του Ν.4456/17 (ημερ. έναρξης ισχύος 01.03.2017)
Με την παρ.3 του άρθρου 93 του ν. 4446/2016 ορίζεται ότι ειδικά, οι πράξεις ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης (ανακλητικές πράξεις) που εκδίδονται με ημερομηνία την 31η Δεκεμβρίου 2016 και οι οποίες ισχύουν από την ημερομηνία αυτή και αναρτώνται στο Πρόγραμμα «Διαύγεια» το αργότερο έως την 31η Ιανουαρίου 2017, διενεργούνται κατά τις διατάξεις του άρθρου 66 παρ. 4 του ν. 4270/2014, όπως ισχύει.
ε. Υποχρέωση ανατροπής
Η διαδικασία της ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης είναι υποχρεωτική. Στην εγκύκλιο Υπ. Οικ. 2/96117/0026/20.12.2011 τονίζεται ιδιαίτερα ότι, οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν εντός του τρέχοντος έτους, αλλά δεν κατέστη δυνατό να πληρωθούν εντός αυτού, δύναται να επιβαρύνουν το επόμενο οικονομικό έτος μόνο στην περίπτωση που έχουν αναληφθεί νόμιμα εντός του (πχ 2011). Για τον έλεγχο συνδρομής της ανωτέρω προϋπόθεσης, θα πρέπει στα δικαιολογητικά που υποβάλλονται για την εκκαθάριση και πληρωμή των σχετικών δαπανών, εκτός από τη νέα απόφαση ανάληψης υποχρέωσης του επόμενου έτους (πχ 2012), να επισυνάπτεται και η απόφαση της αντίστοιχης ανατροπής του 2011. (Οι ημερομηνίες ισχύουν και για τα επόμενα έτη) (βλ. και Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 11/2015)
Ανατροπή και εκ νέου ανάληψη υποχρέωσης πρέπει να γίνεται ακόμα και στα έτη που δεν πληρώνεται η δαπάνη. Πχ ανάληψη υποχρέωσης που έγινε το έτος 2013 και ανατράπηκε το έτος 2014, πρέπει να δεσμευτεί η πίστωση εκ νέου το έτος 2014 ακόμα και εάν η εξόφληση γίνει το έτος 2015. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 23/2016)
στ. Βήματα ενεργειών
i. Άντληση των στοιχείων για την ανατροπή των αναλήψεων υποχρέωσης από το πληροφοριακό σύστημα του δήμου
ii. Η ανάληψη υποχρέωσης ανατρέπεται με αιτιολογημένη απόφαση του αρμόδιου κατά περίπτωση οργάνου που προήλθε (αποφάσισε) την ανάληψη της υποχρέω σης (ήτοι οικονομικής επιτροπής, δημάρχου, δημοτικού συμβουλίου ανάλογα με την περίπτωση της δαπάνης) (άρθρο 4 παρ. 2α ΠΔ 80/16, ΥΠΟΙΚ 2/81869/0026/23.12.2015).
α. Απόφαση ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης Δημάρχου
β. Απόφαση ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης Δημοτικού Συμβουλίου
γ. Απόφαση ανατροπής ανάληψης υποχρέωσης Οικονομικής Επιτροπής
iii. Στις αναρτητέες πράξεις στο πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ περιλαμβάνεται και η ανακλητική απόφαση του οικείου διατάκτη, με την οποία ανατρέπεται η ανάληψη υποχρέωσης, καθώς αυτή εκδίδεται με τον ίδιο τρόπο όπως και η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης (ΕλΣυν 143/2014 Κλιμ. 1 Τμ., άρθρο 31 παρ. 1 Ν. 4325/15)
iv. Με αρνητικές εγγραφές (αντιλογισμός) στο Μητρώο Δεσμεύσεων του Φορέα, διαγράφονται τα αντίστοιχα ποσά και αποδεσμεύονται οι σχετικές πιστώσεις. Οι αρνητικές λογιστικές εγγραφές, λαμβάνουν και αυτές μοναδικό αριθμό καταχώρησης (ΥΠΟΙΚ 2/91118/0026/29.12.2010)
v. Οι αρμόδιες Υπηρεσίες, με την έναρξη του επόμενου οικονομικού έτους, δεν θα καταχωρούν αναλήψεις οποιασδήποτε νέας υποχρέωσης, εάν προηγουμένως δεν έχει δεσμευθεί, με νέες αποφάσεις ανάληψης υποχρέωσης, πίστωση ισόποση με το ανεξόφλητο μέρος των αναλήψεων που έχουν ανατραπεί στο τέλος του προηγούμενου οικονομικού έτους. (Υπ.Οικ. 2/91118/0026/29.12.2010)
vi. Η πράξη ανατροπής της ανάληψης υποχρέωσης τέλους χρήσης (ανακλητική απόφαση), συνοδεύει υποχρεωτικά το ΧΕΠ που εκδόθηκε στη νέα χρήση, μαζί με την διενεργηθείσα νέα ανάληψη υποχρέωσης στην τρέχουσα χρήση (και επισυνάπτονται μαζί με τα λοιπά δικαιολογητικά που συνοδεύουν τον τίτλο πληρωμής).
ζ. Παραδείγματα
Παράδειγμα 1:
Έχουμε στον κωδικό ΧΧΧΧ πίστωση 100.000 €. Γίνεται ανάληψη υποχρέωσης για ποσό 90.000 €, δηλ. δεν έχει γίνει ανάληψη υποχρέωσης για τα 10.000 €.
Από τα 90.000€, που έγινε ανάληψη υποχρέωσης, ανατέθηκαν και εκτελέστηκαν (κόπηκαν τιμολόγια) για τα 70.000€.
Από τα 70.000€, για τα οποία εκδόθηκαν τιμολόγια, πληρώθηκαν τα 40.000€ και έμειναν ανεξόφλητα τα υπόλοιπα 30.000€.
Σχετικά με την ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης στο παράδειγμά μας έχουμε τα εξής:
1. Για τα 10.000€ που δεν έγινε ανάληψη υποχρέωσης, δεν γίνεται ανατροπή.
2. Για τα 40.000€ που πληρώθηκαν (εξοφλήθηκαν), δεν γίνεται ανατροπή.
3. Για τα 20.000 που ματαιώθηκε η δαπάνη (δεν έγινε καμία ανάθεση), γίνεται ανατροπή.
4. Για τα 30.000€ που εκτελέστηκαν, δηλ. κόπηκε τιμολόγιο, αλλά δεν πληρώθηκε, γίνεται ανατροπή.
Δηλαδή συνολικά στο συγκεκριμένο κωδικό θα γίνει ανατροπή 50.000€.
Παράδειγμα 2:
Έστω ότι έχω δεσμεύσει ποσό 100.000€ για μία προμήθεια. Κάνω διαγωνισμό και τελικά κατακυρώνεται για 90.000€ το ποσό της σύμβασης. Τα 10.000€ ανατρέπονται με απόφαση και όχι λογιστικά.
η. Ειδικές περιπτώσεις
i. Ανάληψη υποχρέωσης για αμοιβές αιρετών οργάνων προηγούμενων ετών
Όταν οι δαπάνες αποζημίωσης των αιρετών οργάνων αφορούν το τρέχον έτος, στο οποίο δημιουργούνται, δεν απαιτείται η έκδοση σχετικής απόφασης, αλλά αρκεί η εγγραφή τους στον οικείο προϋπολογισμό. Όταν δεν πληρωθούν μέσα στο έτος που δημιουργήθηκαν οι απαιτήσεις, τότε η πληρωμή γίνεται με την έκδοση σχετικής απόφασης από την Οικονομική Επιτροπή του Δήμου περί ανάληψης υποχρεώσεων σε βάρος των πιστώσεων των κωδικών αριθμών της κατηγορίας 81 (Π.Ο.Ε.). (Ελ. Συν. Τμ. 1 Πράξη 112/2012).
ii. Ανατροπή και νομιμότητα αρχικής δέσμευσης υποχρέωσης
Στην περίπτωση μη εκτέλεσης, είτε εν όλω, είτε εν μέρει, της ανάληψης υποχρέωσης στο οικονομικό έτος στο οποίο αναφέρεται, εκδίδεται υποχρεωτικά ανακλητική απόφαση του διατάκτη και διαγράφεται ολικά ή μερικά το ποσό που δεσμεύτηκε. Με την έναρξη δε του νέου οικονομικού έτους δεσμεύεται, κατά προτεραιότητα, πίστωση, με νέα απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, ισόποση με το ανεξόφλητο μέρος των αναλήψεων που ανατράπηκαν το προηγούμενο έτος, ενώ νέες αναλήψεις μπορούν να γίνουν μόνο σε βάρος του εναπομείναντος υπολοίπου (βλ. πράξη VII Τμήμ. 192/2011). Ειδικά στην περίπτωση αυτή, η δημοσιονομική ανάληψη που έλαβε χώρα το προηγούμενο οικονομικό έτος ανακαλείται υποχρεωτικά με απόφαση του διατάκτη, ενώ η πίστωση που δεσμεύτηκε για την συγκεκριμένη δαπάνη διαγράφεται από τα οικεία λογιστικά βιβλία. Ακολούθως, η απόφαση δημοσιονομικής ανάληψης της δαπάνης, η οποία ανακλήθηκε κατά το προηγούμενο έτος παύει να υφίσταται λόγω μη εκτέλεσής της και δεν παράγει πλέον έννομα αποτελέσματα. (βλ. Πρ. 249/2011 VII Tμημ. Ελ.Συν.). Συνεπώς, ο λόγος διαφωνίας, σύμφωνα με τον οποίο η απόφαση δέσμευσης της οικείας πίστωσης εις βάρος του προϋπολογισμού οικονομικού έτους 2011, εκδόθηκε σε χρόνο μεταγενέστερο της απόφασης με την οποία εγκρίθηκε η δαπάνη (29.8.2011) και υπογράφηκε η οικεία σύμβαση, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, καθόσον ναι μεν το στάδιο της δημοσιονομικής ανάληψης της δαπάνης προηγείται εκείνου της διοικητικής ανάληψης, πλην όμως εν προκειμένω η ως άνω απόφαση δέσμευσης πίστωσης έχει ήδη με την 6/2012 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής ανατραπεί ως μη εκτελεσθείσα και στα πλαίσια εφαρμογής του άρθρου 4 παρ. 5 του π.δ/τος 113/2010 έχει εκδοθεί νέα απόφαση δημοσιονομικής ανάληψης. (Ελ. Συν. Τμ. 7 Πράξη 116/2012)
Ανιχνεύονται οι απαιτούμενες αποφάσεις ανατροπής των αποφάσεων ανάληψης υποχρέωσης-δέσμευσης και ψήφισης αντίστοιχων νέων πιστώσεων που αφορούν σε παρελθόντα οικονομικά έτη, κατανομή δε αυτών σε περισσότερα έτη (και ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν προκύπτει με βεβαιότητα η σε περισσότερα του ενός έτους κατανομή) δεν απαιτείται καθόσον μη εκτέλεσή τους κατά το τρέχον οικονομικό έτος θα ενεργοποιήσει την αυτή διαδικασία ανατροπής απόφασης ανάληψης υποχρέωσης και ψήφισης νέας κατά το επόμενο οικονομικό έτος (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 183/2013)
iii. Καταβολή ιδρυτικού κεφαλαίου σε διαδημοτική επιχείρηση ΧΥΤΑ
Κατά τα επίμαχα έτη 2004-2007 ο Δήμος δεν πραγματοποίησε δαπάνες που να σχετίζονται με την καταβολή είτε του ιδρυτικού κεφαλαίου, είτε των αναλογούντων σ΄αυτόν τελών απόρριψης απορριμμάτων, συνεπώς δεν ήταν απαραίτητη η έκδοση πράξης ανάληψης υποχρέωσης, η οποία, σε κάθε περίπτωση, εκδόθηκε πριν από το κρίσιμο χρονικό σημείο πραγματοποίησης της δαπάνης από τον Δήμο, κατά το έτος 2011.(Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 296/2013)
θ. Σχετικές εγκύκλιοι για τις ανατροπές ανάληψης υποχρέωσης
Ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης 2011: εγγ. Υπ. Οικ. 2/96117/0026/20.12.2011 «Ανατροπές και αναλήψεις υποχρεώσεων».
Ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης 2012: Υπ. Οικ. 2/92055/0026/20.12.2012.
Ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης 2013: Υπ. Οικ. αριθ. 2/112634 /0026/17.12.2013
Ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης 2014: εγγ. Υπ. Οικ. 2/97612/0026/22.12.2014
Ανατροπή ανάληψης υποχρέωσης 2015: Υπ. Οικ. 2/81869/0026/23.12.2015
2. Προυπολογισμός και ΠΟΕ
Δείτε την ενότητα:
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΤΑ » ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ - ΑΝΑΛ. ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ » ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ » Οφειλές ΠΟΕ