Προϋπολογισμός - Βήματα
Α. Γενικές αρχές κατάρτισης των Προϋπολογισμών
Β. Οδηγίες Προϋπολογισμού
Γ. Εισήγηση Οικονομικής Επιτροπής και Εναλλακτικές Προτάσεις παρατάξεων
Δ. Βήματα σύνταξης προϋπολογισμού - υποδείγματα
Ε. Περιπτώσεις καθυστερήσεων - επιπτώσεις
ΣΤ. Κατάρτιση του προϋπολογισμού βάσει στόχων και συνολικών ορίων δαπανών Μ.Π.Δ.Σ. -Ειδικό Αποθεματικό
Ζ. Δικαιολογητικά που συνοδεύουν τον προϋπολογισμό για τον έλεγχο και την επικύρωση αυτού
Η. Σημειώσεις για ΚΑ του προϋπολογισμού που παρατηρείται συχνά λανθασμένη χρήση
Α. Γενικές αρχές κατάρτισης των Προϋπολογισμών
Ο Κρατικός Προϋπολογισμός και οι προϋπολογισμοί των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης διέπονται από τις ακόλουθες αρχές:
1.Αρχή της ετήσιας διάρκειας
Σύμφωνα με την αρχή της ετήσιας διάρκειας, ο Κρατικός Προϋπολογισμός και οι προϋπολογισμοί των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης αφορούν το οικονομικό έτος που αρχίζει την 1η Ιανουαρίου και λήγει την 31η Δεκεμβρίου του ίδιου ημερολογιακού έτους. Η αρχή αυτή δεν αποτρέπει:
(α) την προετοιμασία των εν λόγω προϋπολογισμών εντός του Μ.Π.Δ.Σ.,
(β) την εκτέλεση συμπληρωματικού η προσωρινού προϋπολογισμού και (γ) την ανάληψη και τον έλεγχο πολυετών δεσμεύσεων ή δεσμεύσεων που συνεχίζουν στο επόμενο έτος. (άρθρο 49 Ν.4270/14)
2.Αρχές της ενότητας και της καθολικότητας
Σύμφωνα με τις αρχές της ενότητας και της καθολικότητας, όλα τα έσοδα και οι δαπάνες εγγράφονται και εμφανίζονται σε έναν ενιαίο προϋπολογισμό.
Τα έσοδα και οι δαπάνες του προϋπολογισμού δεν δύνανται να πραγματοποιηθούν παρά μόνο αν αντιστοιχούν, όσον αφορά στην Κεντρική Διοίκηση και στα Ν.Π.Δ.Δ., σε Κωδικό Αριθμό Εσόδων ή Εξόδων (ΚΑΕ) του προϋπολογισμού τους, όσον αφορά στα Ν.Π.Ι.Δ., στον προϋπολογισμό τους και υπό τους λογαριασμούς λογιστικής τους (αρχή της ενότητας). Καμία δαπάνη δεν δύναται να αναληφθεί ή και να πραγματοποιηθεί, αν υπερβαίνει, για μεν την Κεντρική Διοίκηση και τα Ν.Π.Δ.Δ. τις εγκεκριμένες πιστώσεις, για δε τα Ν.Π.Ι.Δ. τον προϋπολογισμό τους (αρχή της καθολικότητας) (άρθρο 49 Ν.4270/14)
Κατά τη σύνταξη του προϋπολογισμού τους οι Δήμοι, ως φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, οφείλουν να τηρούν, μεταξύ άλλων, τις γενικές αρχές για τη διαχείριση των οικονομικών της Γενικής Κυβέρνησης του άρθρου 33 καθώς και τις γενικές αρχές κατάρτισης του Π/Υ του άρθρου 49 του ν. 4270/2014. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 82/2016)
Οικονομικό έτος 2024
Οι οδηγίες προϋπολογισμού του οικονομικού έτους 2024 δίνονται με την ΚΥΑ 63726/28.07.2023 (ΦΕΚ 4795/28.07.2023 τεύχος Β'): Παροχή οδηγιών για την κατάρτιση του προϋπολογισμού των δήμων, οικονομικού έτους 2024 μερική τροποποίηση της υπ’ αρ. 7028/2004 (Β’ 253) απόφασης.
Προς υποβοήθηση της διαδικασίας κατάρτισης των προϋπολογισμών του οικονομικού έτους 2024, στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών και συγκεκριμένα στη διαδρομή Το Υπουργείο / Συχνές Ερωτήσεις / Αναζήτηση σε κατηγορία - Προϋπολογισμοί Τ.Α. 2024 (https://www.ypes.gr/faqs/) τηρείται αρχείο συχνών ερωτήσεων και απαντήσεων που άπτονται ζητημάτων κατάρτισης προϋπολογισμών.
Τυχόν ερωτήματα αναφορικά με ζητήματα προϋπολογισμών υποβάλλονται και στο e mail: prota@ypes.gr. (ΥΠ.ΕΣ. 64180/31.07.2023)
Αν δεν μπορείτε να ανοίξετε τον παραπάνω σύνδεσμο, εναλλακτικά πατήστε εδώ.
Από τις διατάξεις του άρθρου 9 του ν.5056/23 με το οποίο προστίθεται, από 1.1.2024, νέο άρθρο 74Α στον ν.3852/10 και του άρθρου 53 του ν.5056/23 με το οποίο καταργούνται, από 1.1.2024, τα άρθρα 62 και 76 καθώς και οι περ. α’, β’, γ’, θ’ και ι’ του άρθρου 63 του ν. 3852/2010 επηρεάζεται η εφαρμογή των διατάξεων περί κατάρτισης του προϋπολογισμού των δήμων.
Έτσι, όπου στο άρθρο 77 του ν. 4172/2013 (Α’ 167) προβλέπεται εμπλοκή της οικονομικής επιτροπής, της εκτελεστικής επιτροπής και της δημοτικής επιτροπής διαβούλευσης στη διαδικασία κατάρτισης του προϋπολογισμού, από την 1η.1.2024, ημερομηνία έναρξης ισχύος του άρθρου 9 του ν.5056/23, οι αρμοδιότητες αυτών θα ασκούνται πλέον από τη δημοτική επιτροπή.
Για το τρέχον έτος, η σχετική διαδικασία προφανώς θα τηρηθεί σύμφωνα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις του άρθρου 77 του ν. 4172/2013. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.1172/87909/12.10.2023)
Οι παρ. 1 και 2 του άρθρου 15 του ν. 4915/2022 (Α’ 63) και το τριακοστό άρθρο του ν. 4917/2022 (Α’ 67), περί προϋπολογισμού των Ο.Τ.Α., εφαρμόζονται και για την κατάρτιση και τις αναμορφώσεις του προϋπολογισμού των δήμων οικονομικού έτους 2024. (άρθρο 35 ν.5056/23)
Οικονομικό έτος 2023
Οι οδηγίες προϋπολογισμού του οικονομικού έτους 2023 δίνονται με την ΚΥΑ οικ. 49039/25.07.2022 (ΦΕΚ 3976/26.07.2022 τεύχος Β'): Παροχή οδηγιών για την κατάρτιση του προϋπολογισμού των δήμων, οικονομικού έτους 2023 - μερική τροποποίηση της υπ’ αρ. 7028/2004 (Β’ 253) απόφασης
Προς υποβοήθηση της όλης διαδικασίας, στην ιστοσελίδα του Υπουργείου και συγκεκριμένα στη διαδρομή <Το Υπουργείο Συχνές Ερωτήσεις Αναζήτηση σε κατηγορία - Προϋπολογισμοί Τ.Α. 2023> (https://www.ypes.gr/faqs/), τηρείται αρχείο συχνών ερωτήσεων και απαντήσεων που άπτονται ζητημάτων κατάρτισης προϋπολογισμών.
Τυχόν ερωτήματα αναφορικά με ζητήματα προϋπολογισμών υποβάλλονται και στο e mail: prota@ypes.gr. (ΥΠ.ΕΣ. 49855/27.07.2022)
Αν δεν μπορείτε να ανοίξετε τον παραπάνω σύνδεσμο, εναλλακτικά πατήστε εδώ.
Δείτε εδώ άρθρο της ΔήμοςΝΕΤ με τις αλλαγές που έχει επιφέρει η ανωτέρω ΚΥΑ για την κατάρτιση του Προϋπολογισμού οικον. έτους 2023, σε σχέση με τα αναφερόμενα στην προηγούμενη ΚΥΑ οικ. 55040/21.07.2021 (ΦΕΚ 3291/26.07.2021 τεύχος Β')
Επιχειρησιακά προγράμματα (ετήσιο και πενταετές ή τετραετές) - τεχνικό πρόγραμμα- στοχοθεσία (ΟΠΔ) - προϋπολογισμός
Αυτοδιοικητική περίοδος 2019 και έπειτα
Από την επόμενη αυτοδιοικητική περίοδο που ξεκινάει το Σεπτέμβριο του 2019 (άρθρο 210 παρ.2 Ν.4555/18 και άρθρο 9 του Ν.3852/10, όπως αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθρο 6 του Ν.4555/18), ισχύουν τα εξής:
Για την ψήφιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού εκάστου έτους, απαιτείται η κατάρτιση τεχνικού προγράμματος για το έτος αυτό. Ο ετήσιος προϋπολογισμός εκάστου έτους, καθώς και το ετήσιο τεχνικό πρόγραμμα, πρέπει να εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις και τις παραδοχές του αντίστοιχου Ετήσιου Προγράμματος Δράσης, καθώς και με το Τετραετές Επιχειρησιακό Πρόγραμμα. (παρ.1 άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.1 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Ειδικά για την ψήφιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού και του τεχνικού προγράμματος του πρώτου έτους κάθε δημοτικής περιόδου, δεν απαιτείται να έχει προηγηθεί η κατάρτιση και έγκριση Τετραετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος και Ετήσιου Προγράμματος Δράσης.
Για το πρώτο έτος κάθε δημοτικής περιόδου, ο αντίστοιχος ετήσιος προϋπολογισμός και το αντίστοιχο τεχνικό πρόγραμμα λογίζονται ως προσχέδιο του Ετήσιου Προγράμματος Δράσης, μέχρι την κατάρτιση και έγκριση αυτού. Το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης του πρώτου έτους της δημοτικής περιόδου οριστικοποιείται με την κατάρτιση και έγκριση του Τετραετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος. (παρ.1 άρθρο 266 Ν.3852/10, όπως αντικαθίσταται από την παρ.1 του άρθρου 175 του Ν.4555/18)
Μέχρι την αυτοδιοικητική περίοδο του 2019
Σε σχέση με τα επιχειρησιακά προγράμματα (ετήσιο και πενταετές) το τεχνικό πρόγραμμα, τη στοχοθεσία και τον προϋπολογισμό κάνουμε τις εξής παρατηρήσεις:
1. Η κατάρτιση του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος πραγματοποιείται μέσα στο πρώτο εξάμηνο της δημοτικής περιόδου. (άρθρο 4 απόφαση ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)
2. Για την ψήφιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού εκάστου έτους, απαιτείται μόνο η κατάρτιση Τεχνικού Προγράμματος για το έτος αυτό και δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση η εκπόνηση και έγκριση Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος και Ετήσιου Προγράμματος Δράσης. (παρ.1 άρθρο 266 Ν.3852/10 όπως αντικαταστάθηκε από την παρ 1 άρθρο 79 ν. 4172/2013)
3. Ως προσχέδιο Ετήσιου Προγράμματος Δράσης για το πρώτο έτος της δημοτικής περιόδου δύναται να λογίζεται ο αντίστοιχος ετήσιος προϋπολογισμός και το τεχνικό πρόγραμμα του ιδίου έτους. Το Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης του πρώτου έτους της δημοτικής περιόδου οριστικοποιείται με την ολοκλήρωση της κατάρτισης του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος. (άρθρο 5 απόφαση ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)
4. Οι μικροί πληθυσμιακά δήμοι που είναι υποστελεχωμένοι και στερούνται της αναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής, δύναται να καταθέτουν επιχειρησιακό πρόγραμμα απλοποιημένης μορφής. (άρθρο 6 απόφαση ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014). Στο άρθρο 47 του Ν.4483/17 το οποίο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για την ισοσκέλιση των ανταποδοτικών υπηρεσιών κατά την κατάρτιση των προϋπολογισμών μικρών δήμων, ως μικροί δήμοι αρχικά ορίστηκαν όσοι έχουν πληθυσμό κάτω των τεσσάρων χιλιάδων (4.000) κατοίκων. Έπειτα από την τροποποίηση του άρθρου 47 του Ν.4483/17 με την παρ.3 του άρθρου 9 του Ν.4674/20 επεκτείνεται σε δήμους που έχουν πληθυσμό κάτω των είκοσι χιλιάδων (20.000) κατοίκων
5. Για την κατάρτιση του σχεδίου του Π/Υ από την οικονομική επιτροπή απαιτείται κατ' ελάχιστον η ύπαρξη τεχνικού προγράμματος, το περιεχόμενο του οποίου προσδιορίζεται με γνώμονα τη δυνατότητα χρηματοδότησής του και ψηφίζεται εντός της προθεσμίας ψήφισης του Π/Υ. (παρ.4 άρθρο 2 ΚΥΑ οικ.38347/25.07.2018 (ΦΕΚ 3086/27.07.2018 τεύχος Β'). Προφανώς σύμφωνα με την ΚΥΑ θα πρόκειται για το προσχέδιο του τεχνικού προγράμματος το οποίο θα ψηφίσει τελικά το Δημοτικό Συμβούλιο πριν τη ψήφιση του προϋπολογισμού.
6. Ο π/υ και η μηνιαία στοχοθεσία του (πίνακες ΟΠΔ) είναι δυνατόν να αποτελούν αντικείμενο μίας ή και διακριτών αποφάσεων του συμβουλίου, σε κάθε περίπτωση πάντως τα «κοινά» στοιχεία τους πρέπει να ταυτίζονται. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.22/οικ. 46703/20.11.2013)(ΥΠ. ΕΣ. εγκ.53/οικ.45226/20.11.2014).
Γ. Εισήγηση Οικονομικής Επιτροπής και Εναλλακτικές Προτάσεις παρατάξεων
Η συζήτηση και η ψήφιση του προϋπολογισμού διεξάγεται επί της εισήγησης της οικονομικής επιτροπής και επί των εναλλακτικών προτάσεων των παρατάξεων που τυχόν υποβλήθηκαν. Έγκυρες θεωρούνται οι ψήφοι υπέρ συγκεκριμένης πρότασης, είτε υπέρ της κατατεθείσας από την οικονομική επιτροπή είτε υπέρ εναλλακτικών προτάσεων, που κατατίθενται σύμφωνα με την παράγραφο 9. Οι λευκές ψήφοι δεν λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της πλειοψηφίας. (παρ 8 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18 και τροποποιήθηκε με την περίπτ. α' της παρ. 1 του άρθρου 12 του Ν. 4623/19)
Επί των διατάξεων της ανωτέρω παραγράφου κρίνουμε σκόπιμο να διευκρινίσουμε ότι από αυτές δεν εξειδικεύεται έτι περαιτέρω η έννοια της εναλλακτικής πρότασης, σε ποιο βαθμό δηλ. αυτή πρέπει να αφίσταται της εισήγησης της οικονομικής επιτροπής για να χαρακτηριστεί «εναλλακτική». Ως εκ τούτου, εναλλακτική πρόταση υπό την έννοια της παρ. 8 του αρ. 77 του ν. 4172/2013 θα μπορούσε να είναι ακόμη και η κατάθεση του προϋπολογισμού με διαφοροποίηση ενός μόνο κωδικού αριθμού (ΚΑ) εσόδου ή εξόδου. Σημειωτέον ότι σε κάθε περίπτωση ισχύει η νόμιμη υποχρέωση ισοσκέλισης, τουλάχιστον, του προϋπολογισμού, οπότε η διαφοροποίηση έστω και ενός ΚΑ πιθανόν να συνεπάγεται τις κατάλληλες προσαρμογές σε άλλον ή άλλους κωδικούς, ώστε να επιτυγχάνεται η ισοσκέλιση. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.108/72349/16.10.2019)
Εναλλακτικές προτάσεις προϋπολογισμού κατατίθενται είτε στην οικονομική επιτροπή κατά το στάδιο σύνταξης του σχεδίου του προϋπολογισμού, είτε στο δημοτικό συμβούλιο κατά την πρώτη συζήτηση και ψήφιση του προϋπολογισμού. (παρ 9 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18 και αντικαταστάθηκε εκ νέου με την περίπτ. β' της παρ. 1 του άρθρου 12 του Ν. 4623/19)
Οι εναλλακτικές προτάσεις συντάσσονται από τις προτείνουσες παρατάξεις ή τους προτείνοντες συμβούλους, συνοδεύονται από αιτιολογική έκθεση και εισήγηση της οικονομικής υπηρεσίας του δήμου, συζητούνται διακριτά και τίθενται σε ψηφοφορία κατά την ίδια συνεδρίαση που συζητείται το σχέδιο που έχει υποβληθεί από την οικονομική επιτροπή. (παρ 9 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18 και αντικαταστάθηκε εκ νέου με την περίπτ. β' της παρ. 1 του άρθρου 12 του Ν. 4623/19)
Η εισήγηση είναι υποχρεωτική για την οικονομική υπηρεσία του δήμου, δεν τίθεται δηλ. ζήτημα άρνησης παροχής της εισήγησης εκ μέρους της. Όσον αφορά δε το περιεχόμενο της, αυτό δεν επιτρέπεται να υπεισέρχεται σε ζητήματα σκοπιμότητας (η επιλογή λ.χ. του Α έργου έναντι του Β) αλλά αποκλειστικά σε ζητήματα νομιμότητας. Έτσι, η οικονομική υπηρεσία οφείλει να τοποθετηθεί επί ζητημάτων όπως λ.χ. ότι, σε μια εναλλακτική πρόταση, δεν έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό οι υποχρεωτικές δαπάνες ή έσοδα που επιβάλλονται από το νόμο ή ότι έχουν εγγραφεί έσοδα ή έξοδα τα οποία δεν προβλέπονται από το νόμο ή ότι το ύψος των εσόδων υπερβαίνει αναιτιολόγητα τις αποδόσεις του προηγούμενου οικονομικού έτους (και ότι δεν τηρούνται τα ανώτατα όρια εγγραφής εσόδων που ορίζονται κάθε έτος με την κοινή υπουργική απόφαση περί κατάρτισης του προϋπολογισμού) ή ότι με την υιοθέτηση της εναλλακτικής πρότασης δεν ισοσκελίζεται ο προϋπολογισμός.
Συνεπώς, το περιεχόμενο της εισήγησης της οικονομικής υπηρεσίας προσιδιάζει του περιεχομένου του ελέγχου νομιμότητας του προϋπολογισμού από τον Ελεγκτή Νομιμότητας (αρ. 266 του ν. 3852/2010).
Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι η εισήγηση της οικονομικής υπηρεσίας δεν είναι μεν δεσμευτική υπό την έννοια ότι μπορεί να αποτρέψει την κατάθεση μιας εναλλακτικής πρότασης, όμως συνοδεύει υποχρεωτικά την τελευταία και, σε περίπτωση που τελικά υπερψηφιστεί από το δημοτικό συμβούλιο τυχόν εναλλακτική πρόταση που αγνοεί την εισήγηση και πάσχει νομιμότητας (γενικά ή σε επιμέρους εγγραφές), δεν θα καταστεί δυνατή η επικύρωση της απόφασης του συμβουλίου από τον Ελεγκτή Νομιμότητας. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.108/72349/16.10.2019)
Από τις διατάξεις καθαυτές δεν απαιτείται να κατατεθεί η αιτιολογική έκθεση του προτείνοντος στην οικονομική υπηρεσία. Κάτι τέτοιο όμως θα μπορούσε να γίνει με πρωτοβουλία του προτείνοντος, ώστε να διευκολυνθεί η οικονομική υπηρεσία στη σύνταξη της εισήγησής της. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.108/72349/16.10.2019)
Σε περίπτωση που τροποποιούν κωδικούς αριθμούς εσόδων και δαπανών, θα πρέπει να διασφαλίζεται πάντοτε η ισοσκέλιση τουλάχιστον του προϋπολογισμού, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου. Κατά τη σύνταξη των προτάσεων από τις ενδιαφερόμενες παρατάξεις, οι αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου παρέχουν κάθε σχετικό στοιχείο. (παρ 9 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18 και αντικαταστάθηκε εκ νέου με την περίπτ. β' της παρ. 1 του άρθρου 12 του Ν. 4623/19)
Η πρόταση που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του δημοτικού συμβουλίου συνιστά τον εγκεκριμένο προϋπολογισμό. Αν καμία πρόταση δεν συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του δημοτικού συμβουλίου, τότε η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων σε ψήφους προτάσεων και θεωρείται εγκεκριμένη η πρόταση που λαμβάνει τις περισσότερες ψήφους επί των παρόντων. (παρ 9 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18 και αντικαταστάθηκε εκ νέου με την περίπτ. β' της παρ. 1 του άρθρου 12 του Ν. 4623/19)
Δεν τίθεται συγκεκριμένη προθεσμία υποβολής των εναλλακτικών προτάσεων στην οικονομική υπηρεσία. Ωστόσο, πρέπει να τονίσουμε ιδιαίτερα ότι όλες οι περιγραφόμενες ενέργειες πρέπει να γίνουν σε εύλογο χρόνο, ώστε να τηρούνται οι προθεσμίες ψήφισης και υποβολής για έλεγχο νομιμότητας του προϋπολογισμού. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.108/72349/16.10.2019)
Στην περίπτωση που δεν υποβληθεί καμία εναλλακτική πρόταση προς ψήφιση από το δημοτικό συμβούλιο, η πρόταση της Οικονομικής Επιτροπής θα τεθεί σε ψηφοφορία, η οποία θα διεξαχθεί κατά τα οριζόμενα στην παρ. 8 του αρ. 77 του ν. 4172/2013, σύμφωνα με την οποία έγκυρες θεωρούνται οι ψήφοι υπέρ της κατατεθείσας από την οικονομική επιτροπή πρότασης (απουσών εναλλακτικών όμοιων), ενώ λευκές ψήφοι δεν λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της πλειοψηφίας. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.108/72349/16.10.2019)
Δ. Βήματα σύνταξης προυπολογισμού - υποδείγματα:
i. Βήματα
Με την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. εγκ.7/8783/07.02.2020 καλούνται οι Δήμοι όπως προβούν στη διαγραφή των παραγεγραμμένων υποχρεώσεών τους, καθώς όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, η συνέχιση της εγγραφής τους στον προϋπολογισμό, έχει ως αποτέλεσμα να εμφανίζονται εσφαλμένα δαπάνες, οι οποίες ως μη κανονικές, δεν είναι δυνατόν να ενταλματοποιηθούν και να πληρωθούν, καθιστώντας αδύνατη την μείωση των υποχρεώσεων και την υλοποίηση της δέσμευσης της χώρας μας, ως προς το βαθμό που βεβαίως αναλογεί στον υποτομέα των ΟΤΑ. Περαιτέρω, δεσμεύονται πόροι των ΟΤΑ, οι οποίοι θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τη διενέργεια άλλων κρίσιμων δαπανών για την λειτουργία ή την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους και την εξυπηρέτηση των πολιτών.
Μέχρι το τέλος της δημοτικής περιόδου 2014-2019 εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 77 του Ν.4172/13, ως ίσχυαν πριν την αντικατάστασή τους με το άρθρο 189 του Ν.4555/18.
Από την έναρξη της δημοτικής περιόδου 2019-2023 (ήτοι από 01.09.2019 κατά την παρ.4γ του άρθρου 9 του Ν.3852/10, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 6 του Ν.4555/18 σε συνδυασμό με την παρ.2 του άρθρου 210 του Ν.4555/18) εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 77 του Ν.4172/13 όπως αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 189 του Ν.4555/18.
1. Για την κατάρτιση του σχεδίου του προϋπολογισμού από την οικονομική επιτροπή απαιτείται κατ’ ελάχιστον η ύπαρξη τεχνικού προγράμματος, το περιεχόμενο του οποίου προσδιορίζεται με γνώμονα τη δυνατότητα χρηματοδότησής του και ψηφίζεται εντός της προθεσμίας ψήφισης του προϋπολογισμού. (παρ.4 άρθρο 2 ΚΥΑ οικ. 49039/25.07.2022 (ΦΕΚ 3976/26.07.2022 τεύχος Β') Προφανώς σύμφωνα με την ΚΥΑ θα πρόκειται για το προσχέδιο του τεχνικού προγράμματος, σε πρώτη φάση, το οποίο θα ψηφίσει τελικά το Δημοτικό Συμβούλιο πριν τη ψήφιση του προϋπολογισμού.
2. Συνεδρίαση Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης πριν τη σύνταξη του προσχέδιου του προϋπολογισμού (άρθρο 76 παρ.3 Ν.3852/2010).
Σημ. αφορά δήμους άνω των 5.000 κατοίκων.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Η πρόσκληση πρέπει να εκδοθεί επτά εργάσιμες ημέρες πριν τη συνεδρίαση.
3. Η Εκτελεστική Επιτροπή συγκεντρώνει και αξιολογεί τις προτάσεις των υπηρεσιών του δήμου καθώς και τη γνώμη της επιτροπής διαβούλευσης, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την κατάρτιση του προϋπολογισμού και του ετήσιου προγράμματος Δράσης (το οποίο σε παράρτημά του περιλαμβάνει και το τεχνικό πρόγραμμα) και εισηγείται το προσχέδιο του προϋπολογισμού προς την οικονομική επιτροπή. (άρθρο 63δ & άρθρο 266 παρ 4 ν. 3852/2010, παρ 5 άρθ. 77 ν. 4172/2013).
Η μη διατύπωση γνώμης επί του προϋπολογισμού από την επιτροπή διαβούλευσης, δεν κωλύει τη σύνταξη του προσχεδίου αυτού από την εκτελεστική επιτροπή. Εάν το προσχέδιο δεν καταρτιστεί ή δεν υποβληθεί εμπρόθεσμα στην οικονομική επιτροπή, τότε καταρτίζεται από αυτήν. (παρ 5 άρθ. 77 ν. 4172/2013)
4. α. Κατάθεση στην Οικονομική Επιτροπή των εναλλακτικών προτάσεων προϋπολογισμού, από παρατάξεις ή συμβούλους, συνοδευόμενων από αιτιολογική έκθεση και εισήγηση της οικονομικής υπηρεσίας του δήμου. Εναλλακτικά μπορούν να κατατεθούν και στο δημοτικό συμβούλιο κατά την πρώτη συζήτηση και ψήφιση του προϋπολογισμού. (παρ 9 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18 και αντικαταστάθηκε εκ νέου με την περίπτ. β' της παρ. 1 του άρθρου 12 του Ν. 4623/19)
β. Απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής για σύνταξη σχεδίου προϋπολογισμού (παρ 6 άρθ. 77 ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18)
5. Τα σχέδια των ενοποιημένων προϋπολογισμών των Δήμων, και των εποπτευόμενων νομικών προσώπων των ΟΤΑ (Πίνακες 14α «Έσοδα - Έξοδα Δήμων» , και 14γ «Έσοδα - Έξοδα Νομικών Προσώπων ΟΤΑ» του Παραρτήματος Β) καθώς και ο συγκεντρωτικός ενοποιημένος προϋπολογισμός των ΟΤΑ [Πίνακας 14 « Έσοδα - Έξοδα ΟΤΑ (Δήμοι, Περιφέρειες και ΝΠ)» του Παραρτήματος Β], πρέπει να αποσταλούν το αργότερο μέχρι 01.09.2023 στη ΔΠΓΚ. (Υπ. Οικ. 2/64446/ΔΠΓΚ/20.07.2023)
6. Έως την 20η Σεπτεμβρίου, γίνεται η ενσωμάτωση του σχεδίου του προϋπολογισμού στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων που τηρείται στο Υπουργείο Εσωτερικών. (παρ 6 άρθ. 77 ν. 4172/2013 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18).
Η προθεσμία αυτή δεν είναι αποκλειστική και δύναται τα σχέδια των προϋπολογισμών να ενσωματωθούν στη βάση δεδομένων και μετά από τη λήξη της, εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος (YΠ.ΕΣ.Δ.Α. 31810/10.09.2015)
Αρχής γενομένης από τα στοιχεία του μηνός Ιουνίου 2021, ήτοι από την 1η.7.2021, τα ετήσια σχέδια προϋπολογισμών για την παροχή γνώμης από το Παρατηρητήριο, γίνεται στον Ειδικό Διαδικτυακό Τόπο https://aftodioikisi.ypes.gr (ΕΔΤ) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.419/50057/02.06.2021)
Με την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. εγκ.542/61221/20.09.2022 παρέχονται οδηγίες σχετικά με τη διαδικασία υποβολής των σχεδίων προϋπολογισμού έτους 2023 των δήμων, των περιφερειών και των λοιπών νομικών προσώπων του υποτομέα των ΟΤΑ στον Κόμβο Διαλειτουργικότητας (Κόμβος) και στον Ειδικό Διαδικτυακό Τόπο (ΕΔΤ) του Υπουργείου Εσωτερικών, προκειμένου το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ (Παρατηρητήριο) να παράσχει γνώμη επί αυτών.
Για την ενσωμάτωση στοιχείων στη βάση δεδομένων δείτε για τα παλαιότερα έτη
για τον προϋπολογισμό οικον. έτους 2022 την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. εγκ.593/65440/08.09.2021
για τον προϋπολογισμό οικον. έτους 2021 την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 312/57691/11.09.2020
για τον προϋπολογισμό οικον. έτους 2020 την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. εγκ.100/62885/10.09.2019 και την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. 78577/04.11.2019
για τον προϋπολογισμό οικον. έτους 2019 την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. εγκ.29/44660/28.08.2018, για τον προϋπολογισμό οικον. έτους 2018 την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. εγκ.22/28386/24.08.2017 για τον προϋπολογισμό οικον. έτους 2017 την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. εγκ.20/27423/05.09.2016 και για τον προϋπολογισμό οικον. έτους 2016 ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. 29862/27.08.2015 και την ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. 32369/15.09.2015.
7. Έλεγχος του σχεδίου του προϋπολογισμού από το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ.
8. Γνώμη του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ. Η γνώμη του Παρατηρητηρίου, οι σχετικές οδηγίες του Υπ. Εσωτερικών και η αιτιολογική έκθεση στην οποία παρουσιάζονται οι τυχόν προσαρμογές που επήλθαν στο σχέδιο του προϋπολογισμού, υποβάλλονται στο Δημοτικό Συμβούλιο. (παρ 6 άρθρο 77 Ν. 4172/2013 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18). Δεν είναι δεσμευτική η γνώμη, είναι απλή και όχι σύμφωνη (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.22/οικ. 46703/20.11.2013)(ΥΠ. ΕΣ. εγκ.53/οικ.45226/20.11.2014) (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. Εγκ. 41/39937/13.11.2015) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.23/38577/30.11.2016) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.36/41080/29.11.2017).
Όπως ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα της ΕΕΤΑΑ (https://www.eetaa.gr/apps/modota.jsp):
Δεν θα εκδίδεται η γνώμη του Παρατηρητηρίου για φορείς που έχουν οριστικοποιήσει δελτίο Σχ. Προϋπ 2021 όταν:
-Δεν έχει συμπληρωθεί το πεδίο «Προϊστάμενος» στην καρτέλα ΥΠΟΓΡΑΦΟΝΤΕΣ.
-Δεν έχουν συμπληρωθεί οι στήλες εκτιμήσεων εσόδων και εξόδων
-Δεν έχει συμπληρωθεί η στήλη εκτιμήσεων ισολογισμού
-Δεν έχει συμπληρωθεί η στήλη προβλέψεων ισολογισμού
-Έχει συμπληρωθεί στην καρτέλα V.ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ η στήλη «Α.Δ.Α. Απόφασης» χωρίς να έχει συμπληρωθεί η στήλη «Εκτιμώμενη αύξηση βεβαιωθέντων εσόδων έτους 2021» (ή και το αντίστροφο).
Επιπλέον για τα ΝΠΔΔ όταν :
-Δεν έχει συμπληρωθεί πίστωση στον ΚΑΕ 0718 «Επιχορηγήσεις Νομικών Προσώπων από Δήμους» στη στήλη Π/Υ 2021 - Εξαιρούνται τα Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία και οι Σύνδεσμοι
-Δεν έχει συμπληρωθεί το πεδίο του ΚΑΕ 071b στα δελτία Δεκ 2019 και το μήνα αναφοράς Π/Υ 2019 και αντίστοιχα το πεδίο του ΚΑΕ 0718 για το μήνα αναφοράς Π/Υ 2020 (πχ. Ιούνιος αν πρόκειται για Σχ. Π/Υ 2021 6μηνο) - Εξαιρούνται τα Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία και οι Σύνδεσμοι
-Δεν έχουν υποβληθεί μηνιαία στατιστικά δελτία του έτους 2019 ή 2020.
Στους φορείς που εντοπίζονται οι παραπάνω ελλείψεις, θα από-οριστικοποιείται αυτόματα το Δελτίο Σχ. Π/Υ 2021 και θα ενημερώνονται μέσω email για να προβούν σε διορθώσεις.
Η Γνώμη του Παρατηρητηρίου θα εκδίδεται αμέσως μετά τη διόρθωσή τους και την εκ νέου οριστικοποίηση του δελτίου Σχ. Π/Υ 2021.
9. Σε περίπτωση που διαπιστωθούν παρεκκλίσεις, απαιτείται νέα Απόφαση οικονομικής επιτροπής η οποία υποχρεωτικά συνοδεύεται από τη Γνώμη του Παρατηρητηρίου, τις οδηγίες του Υπουργείου Εσωτερικών, καθώς και από αιτιολογική έκθεση, στην οποία παρουσιάζονται οι τυχόν προσαρμογές που επήλθαν στο σχέδιο του προϋπολογισμού. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.22/οικ. 46703/20.11.2013)(ΥΠ. ΕΣ. εγκ.53/οικ.45226/20.11.2014). (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. Εγκ. 41/39937/13.11.2015) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.23/38577/30.11.2016) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.36/41080/29.11.2017) (Αφορά τις περιπτώσεις δήμων που α) έχουν καταρτίσει μη ρεαλιστικά σχέδια προϋπολογισμών β) έχουν παραβεί τις οδηγίες κατάρτισης των προϋπολογισμών που παρέχονται με τη σχετική ΚΥΑ και γ) δεν ενσωμάτωσαν το σχέδιο του προϋπολογισμού τους στην προαναφερθείσα βάση δεδομένων εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας).
10. Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου , έως την 15η Νοεμβρίου, για την ψήφιση προϋπολογισμού και του Ολοκληρωμένου Πλαισίου Δράσης (του άρθρου 4 του ν. 4111/2013) σε μία ειδική για το σκοπό αυτό συνεδρίαση. (άρθρο 266 & 267 Ν.3852/2010) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.22/οικ. 46703/20.11.2013)(ΥΠ. ΕΣ. εγκ.53/οικ.45226/20.11.2014) (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. Εγκ. 41/39937/13.11.2015) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.23/38577/30.11.2016) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.36/41080/29.11.2017).
Κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού τίθενται υπόψη του συμβουλίου χρηματοοικονομικοί και άλλοι δείκτες που παρέχονται από την οικονομική υπηρεσία, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο άρθρο 165 του ν. 3463/2006 (Α' 114). (παρ 6 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18)
Η συζήτηση και η ψήφιση του προϋπολογισμού διεξάγεται επί της εισήγησης της οικονομικής επιτροπής και επί των εναλλακτικών προτάσεων των παρατάξεων που τυχόν υποβλήθηκαν. Έγκυρες θεωρούνται οι ψήφοι υπέρ συγκεκριμένης πρότασης, είτε υπέρ της κατατεθείσας από την οικονομική επιτροπή είτε υπέρ εναλλακτικών προτάσεων, που κατατίθενται σύμφωνα με την παράγραφο 9. Οι λευκές ψήφοι δεν λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της πλειοψηφίας. (παρ 8 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18 και τροποποιήθηκε με την περίπτ. α' της παρ. 1 του άρθρου 12 του Ν. 4623/19)
Για περισσότερα δείτε παραπάνω την υποενότητα:
Γ. Εισήγηση Οικονομικής Επιτροπής και Εναλλακτικές Προτάσεις παρατάξεων
Ο π/υ και η μηνιαία στοχοθεσία του (πίνακες ΟΠΔ) είναι δυνατόν να αποτελούν αντικείμενο μίας ή και διακριτών αποφάσεων του συμβουλίου, σε κάθε περίπτωση πάντως τα «κοινά» στοιχεία τους πρέπει να ταυτίζονται. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.22/οικ. 46703/20.11.2013)(ΥΠ. ΕΣ. εγκ.53/οικ.45226/20.11.2014).
11. Υποβολή της σχετικής απόφασης, αμέσως μετά τη λήψη της, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή για έλεγχο στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση (ή στον ελεγκτή νομιμότητας εφόσον έχει εφαρμοστεί η σχετική νομοθετική ρύθμιση), μαζί με τα απαραίτητα παραστατικά (πίνακες, τεχνικό πρόγραμμα κλπ). Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ολοκληρωθεί ο έλεγχος μέχρι την 31η Δεκεμβρίου. (παρ 7 άρθ. 77 ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18)
Επιτρέπεται να αποσταλεί πρώτα ο ψηφισμένος προϋπολογισμός, ώστε να ξεκινήσει, η διαδικασία του ελέγχου και έπειτα να αποσταλεί και το ψηφισμένο ΟΠΔ. (ΥΠ. ΕΣ. εγκ.53/οικ.45226/20.11.2014)
12. Διενεργείται ο έλεγχος από την ΑΔ. Αν διαπιστωθεί κατά τον έλεγχο, ότι δεν έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό οι υποχρεωτικές δαπάνες ή έσοδα που επιβάλλονται από το νόμο ή ότι έχουν εγγραφεί έσοδα ή έξοδα, τα οποία δεν προβλέπονται από το νόμο, ή ότι το ύψος των εσόδων υπερβαίνει αναιτιολόγητα τις αποδόσεις του προηγούμενου οικονομικού έτους, ο Ελεγκτής Νομιμότητας καλεί το δημοτικό συμβούλιο να αναμορφώσει κατάλληλα τον προϋπολογισμό μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών. (παρ.7 άρθρο 266 Ν.3852/10)
Προκειμένου να καταστεί δυνατός ο έλεγχος νομιμότητας, σύμφωνα με τις οδηγίες της παρούσας και των στοιχείων του μήνα αναφοράς, βάσει του οποίου κάθε δήμος και κάθε νομικό πρόσωπο εγγράφει στον προϋπολογισμό τα έσοδά του, οι αρμόδιες για τον έλεγχο αρχές θα αντλήσουν τα σχετικά οικονομικά στοιχεία από το σύστημα αναφορών του Κόμβου Διαλειτουργικότητας του Υπουργείου Εσωτερικών. (παρ.Β.5 άρθρο 3 ΚΥΑ οικ. 49039/25.07.2022 (ΦΕΚ 3976/26.07.2022 τεύχος Β')
13. Επικύρωση του προυπολογισμού από την Α.Δ.
14. Αμέσως μετά την επικύρωση, γίνεται ενσωμάτωση του προϋπολογισμού, καθώς και κάθε άλλου στοιχείου που τυχόν έχει ζητηθεί στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων που τηρείται στο Υπουργείο Εσωτερικών (συνεπώς στη βάση ενσωματώνονται τα στοιχεία του π/υ μόνο εάν αυτός έχει επικυρωθεί από την Α.Δ) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.22/οικ. 46703/20.11.2013)(ΥΠ. ΕΣ. εγκ.53/οικ.45226/20.11.2014) (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. Εγκ. 41/39937/13.11.2015) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.23/38577/30.11.2016) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.36/41080/29.11.2017)
Αρχής γενομένης από τα στοιχεία του μηνός Ιουνίου 2021, ήτοι από την 1η.7.2021, η ενσωμάτωση των επικυρωμένων προϋπολογισμών, γίνεται, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου, στον Ειδικό Διαδικτυακό τόπο https://aftodioikisi.ypes.gr (ΕΔΤ) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.419/50057/02.06.2021)
Για την υποβολή των Επικυρωμένων Προϋπολογισμών έτους 2023 στον Κόμβο Διαλειτουργικότητας δείτε την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. 1389/05.01.2023.
Στην περίπτωση που διαπιστωθεί από την εποπτεύουσα αρχή η νομιμότητα του ψηφισθέντος από το οικείο δημοτικό συμβούλιο προϋπολογισμού, έστω και αν στη σχετική εγκριτική απόφαση διατυπώνονται ειδικότερες παρατηρήσεις ως προς τις επιμέρους εγγραφές του, αυτός (προϋπολογισμός) θεωρείται, ως προς τις λοιπές εγγραφές του,οριστικά εγκεκριμένος και καθίσταται άμεσα εκτελεστός και οι δαπάνες νομίμως εντέλλονται σε βάρος των εγγεγραμμένων και ελεγχθέντων ως νόμιμων πιστώσεων του προϋπολογισμού αυτού. Νόμιμη δαπάνη. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 97/2014)
15. Δημοσιεύσεις
α. Δημοσίευση Συνοπτικής οικονομικής κατάστασης Προϋπολογισμού (Περίληψης) σε μια (1) τουλάχιστον ημερήσια ή εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα, ή, εάν τέτοια δεν υπάρχει, σε εφημερίδα που εκδίδεται στα όρια της περιφερειακής ενότητας που εδρεύει ο δήμος (παρ.10 άρθρο 77 Ν.4172/13, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18)
β. Δημοσίευση Συνοπτικής οικονομικής κατάστασης Προϋπολογισμού (Περίληψης) στην επίσημη ιστοσελίδα του οικείου Δήμου (άρθρο 266 παρ. 6 Ν. 3852/10)
γ. Δημοσίευση Συνοπτικής οικονομικής κατάστασης Προϋπολογισμού (Περίληψης) και Προϋπολογιστικών Πινάκων στο «Πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ» (άρθρα 2 και 3 Ν. 3861/10)
ΠΡΟΣΟΧΗ! Αν δεν δημοσιευτεί ο Προϋπολογισμός στο «Πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ» δεν εκτελείται, παρά την «έγκριση» αυτού από τον Γ.Γ. της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης (άρθρο 4 παρ. 2 Ν. 3861/10)
Τα προαναφερόμενα ισχύουν και για τα δημοτικά ΝΠΔΔ κατά τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 240, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 234 παρ. 3 και του άρθρου 236 παρ. 1 του Ν. 3463/06 (ΚΔΚ).
16. Διαβίβαση ενός επικυρωμένου αντιγράφου των προϋπολογιστικών πινάκων, στην οικεία υπηρεσία του επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, (με τον ΑΔΑ ανάρτησης στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ), σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, για την άσκηση του προληπτικού ελέγχου.
Σημείωση: Από 31.07.2019, κατά παρέκκλιση των σχετικών διατάξεων του ν. 4129/2013, δεν ασκείται προληπτικός έλεγχος στις δαπάνες των ΟΤΑ.(υποπερίπτ. αα περίπτ. άρθρο 31 Ν.4270/14, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 10 του άρθρου 10 του Ν. 4337/15,από το άρθρο 58 του Ν.4607/2019 και από την παρ.1 του άρθρου 125 του Ν.4611/2019, ΥΠ.ΕΣ. 32820/30.04.2019)
Δείτε εδώ άρθρο της ΔήμοςΝΕΤ για την κατάρτιση του προϋπολογισμού των Δήμων οικονομικού έτους 2020.
Σημείωση: Η έγκριση των προϋπολογισμών των Δημοτικών ΝΠΔΔ θα διενεργηθεί από την Οικονομική Επιτροπή (αντί του Δημοτικού Συμβουλίου άρθρων 234 παρ. 3 και 240 παρ. 2 ΚΔΚ (περίπτ. γ' παρ.1 άρθρο 72 Ν.3852/10, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ.1 του άρθρου 3 του Ν.4623/19 και με την παρ.1 του άρθρου 40 του Ν. 4735/20)
Ωστόσο, από 19.01.2023 (ημερ. έναρξης ισχύος του ν.5013/23), διαγράφονται από την περίπτ. γ της παρ.1 του άρθρου 72 του ν.3852/10 με το άρθρο 31 του ν.5013/23 οι λέξεις «καθώς και τους προϋπολογισμούς, ισολογισμούς, απολογισμούς, ετήσια προγράμματα δράσης και τις εκθέσεις πεπραγμένων των νομικών προσώπων και επιχειρήσεων του Δήμου», και η αρμοδιότητα της έγκρισης των προϋπολογισμών των νομικών προσώπων μεταφέρεται εκ νέου στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Η έγκριση μπορεί να γίνει και πριν την ψήφιση του προϋπολογισμού του δήμου. (παρ.9 άρθρο 1 ΚΥΑ οικ. 49039/25.07.2022 (ΦΕΚ 3976/26.07.2022 τεύχος Β')
ii. Μετά τη ψήφιση- έγκριση:
1. Εισήγηση υπευθύνου οικονομικών υπηρεσιών του Δήμου προς την Οικονομική Επιτροπή για κατάρτιση τριμηνιαίας έκθεσης εσόδων- εξόδων (άρθρο 266 παρ.9 Ν.3852/2010)
2. Υποβολή τριμηνιαίας έκθεσης εσόδων- εξόδων οικονομικής επιτροπής στο Δημοτικό Συμβούλιο (εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από τη λήξη κάθε τριμήνου (άρθρο 72 παρ.1β Ν. 3852/10, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ.1 του άρθρου 40 του Ν. 4735/20 & άρθρο 266 παρ.9 Ν.3852/2010)
3. Δημοσίευση της έκθεσης στην ιστοσελίδα του Δήμου και στο Πρόγραμμα Διαύγεια, γνωστοποιούμενοι οι σχετικοί αριθμοί διαδικτυακής ανάρτησης (ΑΔΑ) στον Ελεγκτή Νομιμότητας και στην οικεία υπηρεσία Επιτρόπου για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 277 του ν. 3852/2010 (άρθρο 72 παρ.1β Ν. 3852/10, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ.1 του άρθρου 40 του Ν. 4735/20 & άρθρο 266 παρ.9 Ν.3852/2010)
4. Από 1.12.2014 δημοσιεύονται στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού των Ο.Τ.Α. και των Ν.Π.Δ.Δ. αυτών στην ιστοσελίδα τους και στο «Πρόγραμμα Διαύγεια», περιγράφοντας αναλυτικά στο σκέλος των εσόδων τα προϋπολογισθέντα, βεβαιωθέντα και εισπραχθέντα ποσά ανά Κωδικό Αριθμό Εσόδου και στο σκέλος των εξόδων τα προϋπολογισθέντα, τα ενταλματοποιηθέντα και πληρωθέντα ποσά ανά Κωδικό Αριθμό Εξόδου. (παρ 1 άρθρο 10Α του ν. 3861/2010, όπως προστέθηκε με το άρθρο 15 του ν. 4305/2014, άρθρο 64 του Ν. 4305/14). Η δημοσίευση γίνεται αμελλητί και εφόσον αυτό δεν είναι εφικτό για τεχνικούς λόγους γίνεται το αργότερο εντός δέκα (10) ημερών μετά το πέρας κάθε ημερολογιακού μήνα. (παρ 2 άρθρο 10Α του ν. 3861/2010, όπως προστέθηκε με το άρθρο 15 του ν. 4305/2014)
Κατά την πρώτη εφαρμογή της νέας διάταξης του άρθρου 10Α του Ν. 3861/2010 και κατά την μεταβατική περίοδο κατά την οποία βρίσκονται σε εξέλιξη τεχνικές και θεσμικές διεργασίες προς υλοποίηση λύσεων δυναμικής απεικόνισης της εκτέλεσης των προϋπολογισμών των υπόχρεων φορέων, τούτοι καλούνται, κατ' επιταγή του Νόμου, να αναρτούν τα σχετικά στοιχεία με τη διαδικασία που κωδικοποιείται στο παράρτημα της εγκ. ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. ΔΗΔ/Φ. 40/17742/05.06.2015.
Σύμφωνα με την ανωτέρω εγκύκλιο οι υποχρεώσεις των φορέων έχουν ως εξής:
1. Οι φορείς υποχρεούνται να αναρτούν στο πρόγραμμα Διαύγεια στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού τους.
2. Η ίδια πληροφορία που αναρτάται στο πρόγραμμα Διαύγεια αναρτάται σε εμφανές σημείο και στην ιστοσελίδα του εκάστοτε φορέα.
3. Οι φορείς πρέπει να διατηρούν στις ιστοσελίδες τους αρχείο με τις καταστάσεις που απεικονίζουν την πορεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού τους.
Για τη διαδικασία ανάρτησης εκτέλεσης προϋπολογισμού υπόχρεων φορέων στο πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ δείτε την ανωτέρω εγκύκλιο του ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. ΔΗΔ/Φ. 40/17742/05.06.2015.
Σημείωση:
*Η εκτελεστική επιτροπή και η επιτροπή διαβούλευσης διατυπώνουν τη γνώμη τους μόνο κατά το στάδιο κατάρτισης του προϋπολογισμού και δεν απαιτείται εκ νέου γνωμοδότησή τους για όποιες αναμορφώσεις του ακολουθήσουν. (παρ 5 άρθρο 77 Ν. 4172/2013)
iii. Όταν το Δημοτικό Συμβούλιο έχει μεταβιβάσει συγκεκριμένες, αποφαστικού χαρακτήρα αρμοδιότητες στο συμβούλιο Δημοτικής ή Τοπικής Κοινότητας, κατ' εφαρμογή του άρθρου 84 παρ. 2 του Ν 3852/2010 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 86 του N. 4555/18, προηγούνται των ανωτέρω τα εξής βήματα:
1. Απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α.Η.Δ. μετά από γνώμη της ΚΕΔΚΕ περί καθορισμού των ποσοστών κατανομής των πόρων στις Δημοτικές ενότητες. (άρθρο 266 παρ.3 Ν.3852/2010) (εκδόθηκε η υπ' αριθ. απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α&Η.Δ. 74452/29.12.2010 (ΦΕΚ 2044/30.12.2010 τεύχος Β') (Σημείωση: Η παρ. 3 του άρθρου 266 του Ν.3852/2010 καταργήθηκε από την παρ. 9 του άρθρου 77 του Ν. 4172/13 (ΦΕΚ 167/23.07.2013 τεύχος Α')
2. Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου για τον καθορισμό ανώτατου ύψους προϋπολογισμού εξόδων κοινότητας και διαβίβαση της απόφασης έως το τέλος Ιουνίου στο συμβούλιο κάθε κοινότητας με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων και στους προέδρους κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως τριακόσιους (300) κατοίκους. (παρ 3 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18) (άρθρο 86 παρ.1 Ν.3852/2010) (παρ.16 άρθρο 1 ΚΥΑ οικ. 49039/25.07.2022 (ΦΕΚ 3976/26.07.2022 τεύχος Β') (από το 2024 το πληθυσμιακό όριο των δημοτικών κοινοτήτων ορίζεται στους 200 κατοίκους αντί για 300 - παρ.2 άρθρο 18 και παρ.2 άρθρο 23 ν.5043/23)
3. Κατάρτιση σχεδίου προϋπολογισμού εξόδων Κοινότητας και Αιτιολογικής Έκθεσης από τον πρόεδρο κοινότητας έως τριακοσίων (300) κατοίκων ή το συμβούλιο κοινότητας άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων. (παρ 3 άρθρο 77 Ν. 4172/2013 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18) (άρθρο 86 παρ.2 Ν.3852/2010) (παρ.2 του άρθρου 3 της ΚΥΑ οικ. 3966/24.01.2011 (ΦΕΚ 141/09.02.2011 τεύχος Β') (από το 2024 το πληθυσμιακό όριο των δημοτικών κοινοτήτων ορίζεται στους 200 κατοίκους αντί για 300 - παρ.2 άρθρο 18 και παρ.2 άρθρο 23 ν.5043/23)
4. Υποβολή σχεδίου προϋπολογισμού εξόδων Κοινότητας και Αιτιολογικής Έκθεσης στην Οικονομική Επιτροπή για έλεγχο, έως την 20η Ιουλίου (αν δεν υποβληθεί έγκαιρα το σχέδιο καταρτίζεται από την Οικονομική Επιτροπή) (παρ 3 άρθρο 77 Ν. 4172/2013 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18) (άρθρο 86 παρ.2 & 3 Ν.3852/2010) (παρ.2 του άρθρου 3 της ΚΥΑ οικ. 3966/24.01.2011 (ΦΕΚ 141/09.02.2011 τεύχος Β-)
iv. Ψήφιση προϋπολογισμού καταργούμενων Δήμων Λέσβου, Κέρκυρας, Σερβίων - Βελβεντού, Κεφαλονιάς και Σάμου
Αμέσως μετά την εγκατάσταση των αιρετών οργάνων των συνιστώμενων δήμων Βόρειας Κέρκυρας, Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων, Νότιας Κέρκυρας, Αργοστολίου, Ληξουρίου, Σάμης, Σερβίων, Βελβεντού, Μυτιλήνης, Δυτικής Λέσβου, Ανατολικής Σάμου και Δυτικής Σάμου (01.09.2019 σύμφωνα με την παρ.6 του άρθρου 154 του Ν.4600/19), που θα αναδειχθούν από τις εκλογές του Μαΐου 2019, η οικονομική επιτροπή συντάσσει το σχέδιο του προϋπολογισμού του οικείου δήμου και το υποβάλλει προς ψήφιση στο δημοτικό συμβούλιο. (παρ.9 άρθρο 157 Ν.4600/19)
Η κατανομή του προσωπικού, συνεπώς και η αντίστοιχη δαπάνη για την καταβολή αποδοχών και ασφαλιστικών εισφορών, λαμβάνεται υπόψη για την κατάρτιση του προσχεδίου του προϋπολογισμού που υποβάλλεται στην οικονομική επιτροπή. (παρ.1 άρθρο 3 ΚΥΑ οικ. 55905/29.07.2019 (ΦΕΚ 3054/29.07.2019 τεύχος Β’)
Ομοίως λαμβάνονται υπόψη:
- τα στοιχεία της απογραφής και αποτίμησης των πάσης φύσεως περιουσιακών στοιχείων του Δήμου (συμπεριλαμβανομένων των χρηματικών διαθεσίμων αυτού) που διενεργείται από ορκωτό ελεγκτή λογιστή, ο οποίος διορίζεται σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 157 του ίδιου νόμου, καθώς και
- τα όποια δεδομένα προκύπτουν εκ των εργασιών της Επιτροπής Κατανομής Περιουσίας Καταργούμενου Δήμου, που συγκροτείται δυνάμει της παρ. 3 του ίδιου άρθρου. (παρ.2 άρθρο 3 ΚΥΑ οικ. 55905/29.07.2019 (ΦΕΚ 3054/29.07.2019 τεύχος Β’)
Για την ψήφιση του προϋπολογισμού αυτού, πρέπει να έχει ληφθεί από το οικείο δημοτικό συμβούλιο απόφαση τεχνικού προγράμματος. (παρ.9 άρθρο 157 Ν.4600/19)
Ειδικά για την κατάρτιση και ψήφιση των προϋπολογισμών των συνιστώμενων Δήμων, έτους 2019 (δηλ. το 4μηνο Σεπτέμβριος Δεκέμβριος 2019), ο οποίος επηρεάζει και την κατάρτιση των προϋπολογισμών έτους 2020 δεν απαιτείται γνωμοδότηση άλλου μονομελούς ή συλλογικού οργάνου του Δήμου, καθώς και του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των Ο.Τ.Α. (παρ.9 άρθρο 157 Ν.4600/19) (παρ.3 άρθρο 3 ΚΥΑ οικ. 55905/29.07.2019 (ΦΕΚ 3054/29.07.2019 τεύχος Β’)
Κατά την κατάρτιση και ψήφιση των προϋπολογισμών των τριών (3) πρώτων οικονομικών ετών από τη σύσταση των νέων Δήμων, παρέχεται η δυνατότητα μη ισοσκέλισης των εσόδων και δαπανών των ανταποδοτικών τους υπηρεσιών, καθώς και η κάλυψη των δαπανών αυτών από κάθε είδους ανειδίκευτα έσοδά τους. (παρ.9 άρθρο 157 Ν.4600/19, όπως τροποποιήθηκε από την παρ.1 του άρθρου 46 του Ν.4735/20)
Για το ίδιο χρονικό διάστημα, η μέθοδος υπολογισμού των Ομάδων Εσόδων I, II και III που περιγράφεται στη σχετική, ισχύουσα κάθε φορά, κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών περί παροχής οδηγιών κατάρτισης του προϋπολογισμού των δήμων, εφαρμόζεται μόνον εφόσον τα κατά περίπτωση οικονομικά στοιχεία είναι διαθέσιμα και επαρκή. (παρ.9 άρθρο 157 Ν.4600/19)
Οι διατάξεις της παρ.9 του άρθρου 157 του Ν.4600/19 για τον Π/Υ των νεοσύστατων Δήμων έχουν εφαρμογή και στα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και τους συνδέσμους των συνιστώμενων δήμων, καθώς και στα δημοτικά ιδρύματα. (παρ.9 άρθρο 157 Ν.4600/19, όπως συμπληρώθηκε από την παρ.2 του άρθρου 46 του Ν.4735/20)
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών, μπορούν να ρυθμίζονται ειδικότερα θέματα σχετικά με τη διαδικασία κατάρτισης των προϋπολογισμών των συνιστώμενων δήμων, κατά τα δύο πρώτα οικονομικά έτη από την έναρξη λειτουργίας αυτών. (παρ.13 άρθρο 157 Ν.4600/19)
Έως ότου αρχίσει να ισχύει ο νέος προϋπολογισμός για το τετράμηνο από 1.9.2019 έως 31.12.2019, και πάντως όχι αργότερα από το τέλος Οκτωβρίου τρέχοντος έτους, ισχύει για όλους τους νέους δήμους ο προϋπολογισμός του καταργούμενου δήμου που έχει λήξει, ως προς τις δαπάνες που τους αφορούν. Μετά την πάροδο του μήνα απαγορεύεται να γίνει οποιαδήποτε δαπάνη με βάση τον προϋπολογισμό του καταργούμενου δήμου, πλην αυτών που αφορούν τις αποδοχές προσωπικού και την καταβολή των αντίστοιχων ασφαλιστικών εισφορών, καθώς και κάθε είδους δαπάνες που αφορούν σε έκτακτες και απρόβλεπτες ανάγκες. (παρ.13 άρθρο 18 Ν.4623/19)
Για την κατάρτιση του προϋπολογισμού για το τετράμηνο από 1.9.2019 έως 31.12.2019, σύμφωνα με την παράγραφο 9 του άρθρου 157 του ν. 4600/2019 (Α΄ 43), παρέχεται η δυνατότητα εγγραφής ποσών στο χρηματικό υπόλοιπο έκαστου δήμου, κατόπιν σχετικής εκτίμησης του Προϊσταμένου Οικονομικών Υπηρεσιών του δήμου, ο οποίος αποτελούσε την έδρα του καταργηθέντος. Κατά την εκτίμηση αυτή λαμβάνονται υπόψη οι σχετικές, περί κατανομής περιουσίας του καταργούμενου δήμου, διατάξεις. Με τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της τροποποιητικής - συμπληρωματικής πράξης της Επιτροπής Κατανομής Περιουσίας του καταργούμενου δήμου, οι νεοσυσταθέντες δήμοι αναμορφώνουν υποχρεωτικά τους προϋπολογισμούς τους, εγγράφοντας ως ποσά του χρηματικού τους υπολοίπου, αυτά που εμπεριέχονται στην εν λόγω πράξη. (παρ.3 άρθρο 230 Ν.4635/19)
Ε. Περιπτώσεις καθυστερήσεων - επιπτώσεις
Καθυστερήσεις από τοπικά συμβούλια, εκτελεστική επιτροπή ή Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης
Σε περίπτωση που το σχέδιο του προϋπολογισμού (π/υ) εξόδων κάθε κοινότητας ή το προσχέδιο του π/υ δεν καταρτιστούν ή δεν υποβληθούν εμπρόθεσμα στην οικονομική επιτροπή (από τον πρόεδρο κοινότητας έως τριακοσίων (300) κατοίκων ή το συμβούλιο κοινότητας άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων ή και την εκτελεστική επιτροπή αντίστοιχα) ή δεν γνωμοδοτήσει εγκαίρως η Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης, τότε αυτά καταρτίζονται από την οικονομική επιτροπή. Με τον τρόπο αυτό παρέχεται εκ του νόμου η δυνατότητα στην οικονομική επιτροπή του δήμου και της περιφέρειας, σε περίπτωση που παρατηρούνται καθυστερήσεις κατά τα προηγούμενα στάδια της διαδικασίας να αναλάβει η ίδια τις αναγκαίες πρωτοβουλίες ώστε να καταστεί εφικτή η τήρηση των προβλεπόμενων προθεσμιών, καθιστώντας ως εκ τούτου δυνατή τη ψήφιση του π/υ ελλειπόντων των προαναφερθέντων στοιχείων (άρθρα 77, παρ.3 και 4 και 78, παρ.3 του ν. 4172/2013). (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.22/οικ. 46703/20.11.2013)
Μη έγκαιρη υποβολή από την οικονομική επιτροπή στο ΔΣ
Αν το σχέδιο του προϋπολογισμού και το Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Δράσης δεν καταρτιστούν και δεν υποβληθούν, όπως προβλέπεται στην παράγραφο 7 ή αν ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου δεν μεριμνήσει για να συγκληθεί το συμβούλιο έως την 15η Νοεμβρίου, το συμβούλιο συνέρχεται αυτοδίκαια την πρώτη Κυριακή μετά την ημερομηνία αυτή και ώρα 11 π.μ. στο συνήθη χώρο συνεδριάσεών του και προχωρεί στη σύνταξη και ψήφισή τους, σύμφωνα με τις παραγράφους 8 και 9. Αν το δημοτικό συμβούλιο και πάλι δεν συντάξει και ψηφίσει τον προϋπολογισμό, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο προηγούμενο εδάφιο, συνέρχεται αυτοδίκαια εκ νέου, την αμέσως επόμενη Κυριακή και ώρα 11 π.μ. στο συνήθη χώρο συνεδριάσεών του και προχωρεί στη σύνταξη και ψήφισή τους. (παρ 11 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18)
Αναντιστοιχία προϋπολογισμού - ΟΠΔ
Σε περίπτωση ωστόσο που κατά τον έλεγχο διαπιστωθεί ότι ο π/υ έχει καταρτιστεί σύμφωνα με τις προβλεπόμενες οδηγίες, αλλά το ΟΠΔ χρήζει τροποποίησης ή συμπλήρωσης και ως εκ τούτου δεν μπορεί να επικυρωθεί, τότε ο π/υ επικυρώνεται και αναπέμπεται στο φορέα μόνο το ΟΠΔ προς διόρθωση και επανυποβολή στην Α.Δ το αργότερο έως τις 10 Ιανουαρίου, ώστε τελικώς να καταστεί εφικτή η ολοκλήρωση του ελέγχου του έως τις 31 Ιανουαρίου (άρθρα 77, παρ.6 και 78, παρ.5 ν.4172/2013 σε συνδυασμό με άρθρο 6 της υπ' αριθμ. 7261/22.2.2013 Απόφασης των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών, όπως ισχύει). (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.22/οικ. 46703/20.11.2013)
Σε περίπτωση που υποβληθεί στις αποκεντρωμένες διοικήσεις απόφαση συμβουλίου με την οποία ψηφίζεται μόνο ο π/υ και όχι το ΟΠΔ ή εάν δεν υποβληθούν μαζί οι σχετικές αποφάσεις ψήφισης τους τότε προς επίσπευση των διαδικασιών θα πρέπει οι αρμόδιες υπηρεσίες να ξεκινήσουν τον έλεγχο του π/υ, ενημερώνοντας παράλληλα το φορέα περί της υποχρέωσής του για άμεσο προγραμματισμό νέας συνεδρίασης προς ψήφιση του ΟΠΔ επί τη βάσει των στοιχείων του ψηφισθέντος Π/Υ (εν προκειμένω ο φορέας δύναται είτε να προβεί με απόφασή του σε τροποποίηση / συμπλήρωση της προηγούμενης απόφασης του δημοτικού συμβουλίου με την οποία ψηφίστηκε ο π/υ είτε με νέα, αυτοτελή απόφασή του να ψηφίσει το ΟΠΔ επί τη βάσει των στοιχείων του ήδη ψηφισθέντος Π/Υ). Αντίστοιχα οι αποκεντρωμένες διοικήσεις θα πρέπει να προβούν σε επικύρωση του π/υ (εφόσον φυσικά ανταποκρίνεται στις σχετικές οδηγίες), αφού λάβουν τη σχετική απόφαση του συμβουλίου περί ψήφισης του ΟΠΔ επί τη βάσει των στοιχείων του συγκεκριμένου π/υ. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.22/οικ. 46703/20.11.2013)
Επιπτώσεις από ενδεχόμενες καθυστερήσεις στη διαδικασία του προϋπολογισμού
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών, που εκδίδεται ύστερα από αιτιολογημένη εισήγηση της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Τ.Α. και Αναπτυξιακής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών, είναι δυνατόν να επιβάλλεται παρακράτηση και μη απόδοση μέρους ή του συνόλου της μηνιαίας τακτικής επιχορήγησης του δήμου από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ), πλην των προνοιακών επιδομάτων:
α) Για όσο χρόνο καθυστερεί η ενσωμάτωση του σχεδίου και του επικυρωμένου προϋπολογισμού στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων που τηρείται στο Υπουργείο Εσωτερικών, καθώς και η ψήφιση και αποστολή του προϋπολογισμού προς έλεγχο στην αρμόδια, για την εποπτεία του δήμου, Αρχή και
β) στην περίπτωση κατάρτισης και ψήφισης προϋπολογισμού, κατά παρέκκλιση των οδηγιών της απόφασης της παραγράφου 1. (παρ 1 άρθρο 174 ν. 4270/2014) (παρ 12 άρθρο 77 Ν. 4172/2013, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 189 του Ν.4555/18)
Σε περιπτώσεις όπου, εξαιτίας ολιγωρίας των αρμόδιων οργάνων του δήμου ή της περιφέρειας να ψηφίσουν έγκαιρα τον προϋπολογισμό, ζημιωθεί με οποιονδήποτε τρόπο ο φορέας ή παρακωλυθεί η ομαλή λειτουργία του, η κατά τόπο αρμόδια αποκεντρωμένη διοίκηση οφείλει να ενεργοποιήσει τις διατάξεις των αρ. 232 κ.επ. του ν. 3852/2010, περί απόδοσης ευθυνών στα υπαίτια αιρετά όργανα. (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α. οικ.1467/18.01.2016)
ΣΤ. Κατάρτιση του προϋπολογισμού βάσει στόχων και συνολικών ορίων δαπανών Μ.Π.Δ.Σ. -Ειδικό Αποθεματικό
Ο Κρατικός Προϋπολογισμός και οι προϋπολογισμοί των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης καταρτίζονται σύμφωνα με τους δεσμευτικούς και ενδεικτικούς στόχους και τα ανώτατα όρια δαπανών, όπως κατά περίπτωση τίθενται στο εκάστοτε ισχύον Μ.Π.Δ.Σ.. Όπου έχουν εφαρμογή τα ανώτατα όρια δαπανών, οι δαπάνες των επιμέρους προϋπολογισμών των φορέων κατανέμονται εντός των ανωτάτων αυτών συνολικών ορίων. (άρθρο 50 ν. 4270/2014)
Κατά την κατάρτιση και έγκριση των προϋπολογισμών των ΟΤΑ, εκτός από τις διατάξεις των άρθρων 77 και 78 του ν. 4172/2013, λαμβάνεται μέριμνα ώστε να εντάσσονται στο συνολικό πλαίσιο επίτευξης του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου ή της πορείας προσαρμογής προς αυτόν. Η διαδικασία της κατάρτισης αρχίζει με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών, που εκδίδεται τον Ιούλιο κάθε έτους και με την οποία παρέχονται, μεταξύ άλλων, οδηγίες για την κατάρτιση των προϋπολογισμών. Το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ παρέχει γνώμη στους Υπουργούς Εσωτερικών και Οικονομικών επί των σχεδίων των προϋπολογισμών, διατυπώνοντας προτάσεις, προκειμένου αυτοί να είναι σύμφωνοι με τις γενικές αρχές για τη διαχείριση των οικονομικών του Δημοσίου σύμφωνα με το άρθρο 33 και να καταστούν ρεαλιστικοί. Επίσης, το Παρατηρητήριο αξιολογεί τις προβλέψεις των εσόδων που παρουσιάζουν οι Ο.Τ.Α. στον προϋπολογισμό τους και διατυπώνει προτάσεις τροποποίησης τους, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο και ιδίως όταν τα έσοδα εμφανίζονται υπερεκτιμημένα και μη ρεαλιστικά. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με την κατάρτιση προϋπολογισμών που είναι τουλάχιστον ισοσκελισμένοι. (παρ 1 άρθρο 64 Ν. 4270/2014)
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών, δύναται να προβλέπεται για κάθε οικονομικό έτος η εγγραφή πίστωσης ειδικού αποθεματικού στους προϋπολογισμούς των δήμων και των περιφερειών, ως ποσοστό επί του συνόλου των τακτικών εσόδων τους. Από το αποθεματικό αυτό δεν μεταφέρονται πιστώσεις για ενίσχυση άλλων πιστώσεων εγγεγραμμένων στον προϋπολογισμό ή για εγγραφή νέων που δεν είχαν προβλεφθεί. Με την ίδια απόφαση καθορίζεται το ύψος του ως άνω ποσοστού, το οποίο μπορεί να μεταβάλλεται εντός της χρήσης, ανάλογα με την επίτευξη των στόχων που αναλογούν στον ενοποιημένο προϋπολογισμό των Ο.Τ.Α., στο πλαίσιο του εκάστοτε Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, καθώς και κάθε σχετικό αναγκαίο θέμα για την εφαρμογή του παρόντος. (παρ 2 άρθρο 64 Ν. 4270/2014, όπως προστέθηκε από το άρθρο 78 του Ν.4316/14)
Ζ. Δικαιολογητικά που συνοδεύουν τον προϋπολογισμό για τον έλεγχο και την επικύρωση αυτού
Τα απαραίτητα δικαιολογητικά που συνοδεύουν τον Προϋπολογισμό των Δήμων για τον έλεγχο αυτού από την οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση και τα οποία είναι προαπαιτούμενα προκειμένου να σχηματιστεί ορθή κρίση από τα ελεγκτικά όργανα περί της σύννομης κατάρτισης και ψήφισης αυτού, αναφέρονται παρακάτω επιγραμματικά:
1. Α.Δ.Σ. περί ψήφισης του Π/Υ με την ανάρτηση αυτής στο Πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ (ΑΔΑ)
2. Αποδεικτικό δημοσίευσης της Α.Δ.Σ.
3. Αντίγραφο πρόσκλησης για την σύγκλιση (συνεδρίαση) του Δ.Σ. (μοναδικό θέμα Η.Δ. ή μαζί με το Ο.Π.Δ.)
4. Τρία (3) τεύχη Π/Υ σε έντυπη μορφή, που θα πρέπει να φέρουν στην τελευταία σελίδα (κάτω από τον Ανακεφαλαιωτικό Πίνακα Εσόδων - Εξόδων) τη σφραγίδα του Δήμου και να είναι υπογεγραμμένα από τον Δήμαρχο, τον Πρόεδρο του Δ.Σ., τον Π.Ο.Υ., τους δημοτικούς συμβούλους που ήταν παρόντες στη συνεδρίαση και τους Προέδρους των Δ.ή Τ.Κ. που παρευρίσκοντο στη συνεδρίαση.
Σημ. Ι: Τον Π/Υ υπογράφουν κατά τα ανωτέρω όλοι οι δημοτικοί σύμβουλοι που συμμετείχαν στην συνεδρίαση, ανεξάρτητα τη θετική ή αρνητική ψήφο τους. Όσοι από αυτούς δεν ψήφισαν τον Π/Υ αναγράφουν παραπλεύρως της υπογραφής τους τη λέξη «ΟΧΙ»
Σημ. ΙΙ: Στη συνεδρίαση του Δ.Σ. για την ψήφιση του Π/Υ καλούνται υποχρεωτικά με δικαίωμα ψήφου και οι Πρόεδροι των Δ.ή Τ.Κ.
Σημ. ΙΙΙ: Τα τρία (3) τεύχη του Π/Υ θα θεωρηθούν από την οικεία Α.Δ. αμέσως με την έκδοση της επικυρωτικής απόφασης. Από αυτά ένα θα κρατήσει στο αρχείο της η οικεία Α.Δ. και τα δύο θα τα επιστρέψει θεωρημένα στον Δήμο. Από τα δύο θεωρημένα τεύχη (Προϋπολογιστικούς Πίνακες) το ένα θα διαβιβαστεί μαζί με αντίγραφο της επικυρωτικής απόφασης του Π/Υ στην οικεία Υπηρεσία του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (και σε ηλεκτρονική μορφή) για την άσκηση του προληπτικού ελέγχου, και το δεύτερο θα χρεωθεί και θα φυλαχθεί στο δημοτικό ταμείο και το οποίο θα συνοδεύσει τον ταμιακό απολογισμό του έτους που ανάγεται ο Π/Υ, μετά την εκτέλεση αυτού και το κλείσιμο της χρήσης, μαζί με τα λοιπά προβλεπόμενα δικαιολογητικά στο Ελεγκτικό Συνέδριο (οικείο Επίτροπο) για την άσκηση του τελικού (κατασταλτικού) ελέγχου επί του ταμιακού απολογισμού και των λοιπών οικονομικών καταστάσεων του έτους αναφοράς.
5. Υποβολή Π/Υ στην οικεία Α.Δ. και σε ηλεκτρονική μορφή (καθόσον δεν έχει ακόμα ενσωματωθεί στη βάση δεδομένων, ώστε η Α.Δ. να αντλήσει απευθείας τα στοιχεία αυτού)
6. Πρόσκληση και Πρακτικό Δ.Ε.Δ. (αν υφίσταται στον Δήμο - πληθυσμού άνω των 10.000 κατοίκων και έπειτα από τη δημοτική περίοδο του 2019 πληθυσμού άνω των 5.000 κατοίκων)
7. Πρόσκληση και απόφαση Ε.Ε. (κατάρτισης «προσχεδίου» Π/Υ)
8. Πρόσκληση και απόφαση Ο.Ε. με τον ΑΔΑ της (κατάρτισης «σχεδίου» Π/Υ)
9. Αναλυτική Αιτιολογική Έκθεση Ο.Ε. (στην ίδια απόφαση)
10. Έγγραφο (Γνώμη) του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ επί του σχεδίου του Π/Υ & όμοιο (Οδηγίες) ΥΠΕΣΔΑ
11. Α.Ο.Ε. για την προσαρμογή του Π/Υ στις υποδείξεις του Παρατηρητηρίου (αν υφίστανται)
12. Α.Δ.Σ. κατάρτισης Τεχνικού Προγράμματος (Τ.Π.) [ανεξάρτητα αν έχει υποβληθεί η ΑΔΣ με άλλο διαβιβαστικό με τα συνημμένα σε αυτή προβλεπόμενα δικαιολογητικά του Τ.Π.]
13. Α.Ο.Ε. και Α.Δ.Σ. αναφορικά με την κατάρτιση και ψήφιση του Ολοκληρωμένου Πλαισίου Δράσης (ΟΠΔ) - Στοχοθεσίας (ΠΙΝΑΚΑΣ 5Α) σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή
14. Α.Δ.Σ. αναπροσαρμογής συντελεστών τελών κλπ, ή επιβολής τελών, φόρων, δικαιωμάτων ή εισφορών (αν έχει διενεργηθεί)
15. ΦΕΚ δημοτικών ΝΠΔΔ (συστατική πράξη) ή και οι τυχόν τροποποιήσεις αυτών
16. Βεβαίωση Π.Ο.Υ. ότι έχουν εγγραφεί στον Π/Υ όλες οι υποχρεωτικές δαπάνες (άρθρου 158 παρ. 1 ΚΔΚ)
17. Βεβαίωση Π.Ο.Υ. - ταμιακής υπηρεσίας για τον υπολογισμό του Χρηματικού Υπολοίπου (ΚΑΕ 51) σε τεταρτοβάθμιο επίπεδο, τέλους χρήσης ή μήνα αναφοράς
18. Βεβαίωση - ανάλυση Π.Ο.Υ. για τον ισοσκελισμό των ανταποδοτικών τελών / Υπηρεσιών
19. Βεβαίωση Π.Ο.Υ. υπολογισμού υποχρεώσεων - κατάσταση (ΚΑΕ 81) σε τεταρτοβάθμιο επίπεδο (μήνα αναφοράς & τέλους χρήσης)
20. Βεβαίωση Π.Ο.Υ. - κατάσταση απαιτήσεων (ΚΑΕ 32) - υπολογισμού ΚΑΕ 85 (ΟΜΑΔΑΣ ΕΣΟΔΩΝ ΙΙ)
21. Βεβαίωση Π.Ο.Υ. εγγραφής στον Π/Υ πολυετών δαπανών
22. Βεβαίωση Π.Ο.Υ. τακτικών εσόδων προτελευταίου έτους (άρθρο 158 παρ. 2 ΚΔΚ), υπολογισμού υποχρεωτικών εισφορών (ΚΑΕ 6056, 6722, 6723)
23. Εισήγηση Π.Ο.Υ. ανάλυσης χρηματοοικονομικών δεικτών (δεικτών αξιολόγησης) του Π/Υ άρθρου 165 παρ. 2 ΚΔΚ,άρθρου 77 παρ. 6 Ν. 4172/13,
24. Βεβαίωση τεχνικής υπηρεσίας για την εγγραφή όλων των έργων του Τ.Π. στον Π/Υ και την πηγή χρηματοδότησής τους
25. Βεβαίωση Π.Ο.Υ. υπολογισμού ΟΜΑΔΑΣ ΕΣΟΔΩΝ Ι (ανά ΚΑΕ)
26. Βεβαίωση Π.Ο.Υ. για την εγγραφή όλων των δαπανών που προκύπτουν από τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις
27. Καταστάσεις μισθοδοσίας του πάσης φύσεως προσωπικού (Δ.Δ., ΙΔΑΧ, ΙΔΟΧ) ανά Υπηρεσία, μήνα αναφοράς
28. Καταστάσεις μισθοδοσίας Γενικού Γραμματέα, Ειδικών Συμβούλων, Νομικού Συμβούλου με πάγια αντιμισθία (ΚΑΕ 6031), μήνα αναφοράς
29. Καταστάσεις αντιμισθίας αιρετών (Δημάρχου, Αντιδημάρχων, Προέδρου Δ.Σ.) και εξόδων κίνησης Προέδρων Δ.ή Τ.Κ., μήνα αναφοράς
30. Κατάσταση συμφωνίας αντικριστών εσόδων - εξόδων ΚΑΕ 41 κρατήσεις προς απόδοση (4111-4142) και ΚΑΕ 82 απόδοση κρατήσεων (8211-8242) [δεν λαμβάνονται υπόψη ΚΑΕ 8251 - 8261 - 8262 - 8263]
31. Απόφαση ΥΠΕΣ επιχορήγησης για την εξόφληση ληξιπροθέσμων υποχρεώσεων
32. Αποφάσεις ένταξης (με τον ΑΔΑ τους) εγγεγραμμένων νέων έργων ή δράσεων (αν υπάρχουν)
33. Ύπαρξη εγκριτικής απόφασης πιστωτικού ιδρύματος για την δανειοδότηση (αν έχει ζητηθεί η σύναψη δανείου) και αποδοχή των όρων δανειοδότησης με ΑΔΣ
34. Κατάσταση Τ.Π.&Δ. ή άλλου πιστωτικού ιδρύματος τοκοχρεολυτικών δόσεων (ΚΑΕ 65) εξυπηρέτησης συναφθέντων δανείων
35. Σε περίπτωση που ο Δήμος έχει προβεί σε επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής δανείου, με αποτέλεσμα τη μείωση της ετήσιας δαπάνης εξυπηρέτησης αυτού, προσκόμιση και της σχετικής Α.Δ.Σ.
36. Οποιοδήποτε πρόσθετο στοιχείο ζητηθεί από την οικεία Α.Δ., απαραίτητο για την ολοκλήρωση του ελέγχου του Π/Υ και τον σχηματισμό ορθής κρίσης για τη σύννομη κατάρτιση και ψήφιση αυτού.
Δεν θα σταλούν συνημμένα με τον Π/Υ οικον. έτους 2017 (κ.ε. οικον. ετών):
1. αντίγραφα αποφάσεων μηνών αναφοράς, υπολογισμού ΚΑΕ 0611, 0612, 0613, 0614, 0619, 0621, 1214, 1215, 1311, 1312, 1313, κλπ
2. αντίγραφα υποβληθέντων Στατιστικών Δελτίων (με εξαίρεση τα δημοτικά ΝΠΔΔ)
καθόσον αυτά θα αντληθούν απευθείας από τις Α.Δ., από το σύστημα αναφορών του Κόμβου Διαλειτουργικότητας (άρθρο 3 περιπτ. Β.4 ΚΥΑ 23976/2016).
Η. Σημειώσεις για ΚΑ του προϋπολογισμού που παρατηρείται συχνά λανθασμένη χρήση
Έχει διαπιστωθεί ότι στην πράξη αρκετοί Κωδικοί Αριθμοί (ΚΑ) του Προϋπολογισμού συγχέονται και χρησιμοποιούνται λανθασμένα από τις Υπηρεσίες των Δήμων, τόσο κατά την σύνταξη, όσο και κατά την εκτέλεση αυτού κατά την διάρκεια της χρήσης.
Σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ οικ. 49039/25.07.2022 (ΦΕΚ 3976/26.07.2022 τεύχος Β') και την εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. εγκ.23/38577/30.11.2016 (περίπτ.Β.1.1) εφιστάται η προσοχή για την απαρέγκλιτη τήρηση του Κωδικολογίου του Προϋπολογισμού και οποιαδήποτε απόκλισή του, αποτελεί λόγο αποπομπής του Προϋπολογισμού (αρχικού και των μετέπειτα αναμορφώσεων αυτού).
Εντελώς ενδεικτικά παραθέτουμε παρακάτω τους κυριότερους από αυτούς που παρατηρείται συχνή λανθασμένη χρήση:
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΣΟΔΑ
0129 «Λοιπά έσοδα από μισθώματα»εγγράφονται μόνο τα μισθώματα που ενδεχομένως δεν εντάσσονται σε κανέναν από τους ΚΑ 0111-0118 και έσοδα που δεν εμπίπτουν στους ΚΑ 0121-0128
0431 «Έσοδα από ειδικούς χώρους στάθμευσης»υπαίθριους, στεγασμένους, υπόγειους, υπέργειους (δημοτικά Parking's) που εκμεταλλεύεται ο ίδιος ο Δήμος. Αν μισθωμένα σε τρίτους στον ΚΑ 0111 ή 0129. Τέλη ελεγχόμενης στάθμευσης στον ΚΑ 0464
0432 «Έσοδα από εισιτήρια θεάτρων, μουσείων, κλπ»μονίμου και διαρκούς χαρακτήρα. Αν έκτακτου ή περιοδικού χαρακτήρα στον ΚΑ 1693
0434 «Λοιπά έσοδα από την εκμετάλλευση έργων και την παροχή υπηρεσιών»σταθερής δραστηριότητας - μονίμου χαρακτήρα. Αν εκτάκτου χαρακτήρα στον ΚΑ 1693
0462 διακεκριμένα με περαιτέρω ανάπτυξη «Τέλος αναγραφής εμπορικών διαφημίσεων σε Ε.Δ.Χ. οχήματα»ΜΜΜ, λεωφορεία, ΤΑΞΙ κλπ (ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Γ΄). Αν εμπορική διαφήμιση σε Ε.Ι.Χ. οχήματα (ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Δ΄) στον ΚΑ 0715 με περαιτέρω ανάπτυξη.
1411 με περαιτέρω ανάπτυξη «Έσοδα χορηγιών»για την διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων χωρίς τη διαφήμιση χορηγού (αντιπαροχή). Αν με διαφήμιση χορηγού στον 1693 με περαιτέρω ανάπτυξη
1512 με περαιτέρω ανάπτυξη «Πρόστιμα παραβάσεων ελεγχόμενης στάθμευσης»υπέρβαση χρόνου στάθμευσης ή χωρίς χρήση παρκόμετρου ή χρονοκάρτας στάθμευσης. Τα τέλη στάθμευσης στον ΚΑ 0464
1693 «Έσοδα από την πώληση αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών»με διακεκριμένη περαιτέρω ανάπτυξη. Αφορά πώληση αγαθών ή παροχή υπηρεσιών έκτακτου ή περιοδικού χαρακτήρα. Αν μονίμου χαρακτήρα παροχή υπηρεσιών στον ΚΑ 0432 & πώληση αγαθών στον ΚΑ 0719
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΞΟΔΑ
6492 «Δικαστικά έξοδα και έξοδα εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων ή συμβιβαστικών πράξεων»μόνο επιδικαζόμενα δικαστικά έξοδα. Αν στην ίδια απόφαση και τόκοι υπερημερίας χρήσης στον ΚΑ 6823 και αμοιβή δικηγόρου στον ΚΑ 6111. Η καταβολή επιδικαζόμενης οφειλής στον οικείο ΚΑ που αυτή αφορά.
6494 «Έξοδα συμβολαιογράφων»μόνο έξοδα σύνταξης συμβολαίων. Η αμοιβή του συμβολαιογράφου στον ΚΑ 6111. Τα συμβολαιογραφικά έξοδα για δάνεια στον ΚΑ 6514 ή 6524
6715 «Επιχορηγήσεις δημοτικών ΝΠΔΔ»υποχρεωτικές επιχορηγήσεις άρθρου 158 παρ. 1ια΄ Ν. 3463/06 (ΚΔΚ), ως προς το ποσό που αναγράφεται στην οικεία συστατική πράξη (ΦΕΚ) - αναλυτικά με περαιτέρω ανάπτυξη για κάθε δημοτικό ΝΠΔΔ. Προαιρετικές επιχορηγήσεις σε ΝΠΔΔ άρθρου 202 παρ. 1 ΚΔΚ (εκτός δημοτικών) στον ΚΑ 6731. Έκτακτες επιχορηγήσεις σε δημοτικά ΝΠΔΔ άρθρου 158 παρ. 3ε΄ ΚΔΚ στον ΚΑ 6739. Το σύνολο των εγγραφών στους ΚΑ 6731, 6735 & 6736 δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 1,5% των τακτικών εσόδων
6461 «Έξοδα δημοσίευσης οικονομικών καταστάσεων»μόνο Προϋπολογισμού, Απολογισμού, Ισολογισμού κλπ. Έξοδα δημοσιεύσεων προκηρύξεων στον ΚΑ 6462. Έξοδα λοιπών δημοσιεύσεων στον ΚΑ 6463
6031 με περαιτέρω ανάπτυξη «Αποδοχές νομικού συμβούλου με πάγια αντιμισθία».Αμοιβές νομικών (ανά υπόθεση) στον ΚΑ 6111
6223 «Κινητή τηλεφωνία». Σε περίπτωση υπέρβασης στον λογαριασμό κινητής τηλεφωνίας του δικαιούμενου χρηματικού ορίου, κατάθεση διαφοράς από χρήστη (αιρετό ή υπηρεσιακό όργανο) στον ΚΑ 1699 με περαιτέρω ανάπτυξη
6271 «Δαπάνες ύδρευσης»μη παραγωγικής διαδικασίας (κτιρίων κλπ). Ύδρευση παραγωγικής διαδικασίας (κήπους, αλσύλλια κλπ) στον ΚΑ 6213
6273 «Δαπάνες ηλεκτροφωτισμού»μη παραγωγικής διαδικασίας (κτιρίων κλπ). Ηλεκτροφωτισμός παραγωγικής διαδικασίας (οδών, πλατειών, αντλιοστασίων, κλπ) στον ΚΑ 6211
6641 «Προμήθεια καυσίμων και λιπαντικών για κίνηση μεταφορικών μέσων»παραγωγικής διαδικασίας (φορτηγών οχημάτων κλπ). Προμήθεια καυσίμων μη παραγωγικής διαδικασίας (επιβατικών οχημάτων κλπ) στον ΚΑ 6411. Προμήθεια καυσίμων για κίνηση αντλιοστασίων στον ΚΑ 6642. Προμήθεια καυσίμων για θέρμανση στον ΚΑ 6643. Προμήθεια καυσίμων για μηχανήματα έργων στον ΚΑ 6644
6261-6265 Συντήρηση και επισκευή αγαθών διαρκούς χρήσης από τρίτους(παροχή υπηρεσιών [εργασία] και χρήση υλικών στον ίδιο ΚΑ). Αν συντήρηση - επισκευή από συνεργεία Δήμου στους ΚΑ 6661-6662-6671-6672-6673
733 «Επισκευές και συντηρήσεις παγίων εγκαταστάσεων κοινής χρήσης»αν η επισκευή - συντήρηση έχει τη στενή έννοια του έργου και περιλαμβάνεται στο Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου. Αν επισκευή - συντήρηση δεν έχει την έννοια του έργου στους ΚΑ 6261-6262 από τρίτους ή στους ΚΑ 6661-6662 από τα συνεργεία του Δήμου.
7311 «Δαπάνες κατασκευής, επέκτασης και συμπλήρωσης κτιρίων ΟΤΑ»προοριζομένων για ιδιόχρηση. Αν κτίρια προορίζονται για κοινή χρήση στον ΚΑ 7321