Γενικές αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης
II. Αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης
III. Αρχή της υπευθυνότητας και της λογοδοσίας
I. Γενικά
Η διαχείριση των δημόσιων οικονομικών στο πλαίσιο της Γενικής Κυβέρνησης διέπεται από τις παρακάτω αναφερόμενες γενικές αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης.
Με τις αρχές αυτές διαμορφώνεται ένα πλαίσιο δεσμεύσεων της Διοικήσεως να αξιοποιεί την εκ του νόμου παρεχόμενη ευχέρεια οικονομικής δράσεως μόνο στο μέτρο που είναι απολύτως αναγκαίο για την κάλυψη των αναγκών της και με την ελάσσονα δυνατή δαπάνη. Προκειμένου δε να καθίσταται εφικτός ο δικαστικός έλεγχος της τηρήσεως των ανωτέρω περιορισμών, στο πλαίσιο του προληπτικού ελέγχου νομιμότητος των δαπανών και αναθέσων δημοσίων συμβάσεων, ο οποίος αποσκοπεί και στον δημόσιο έλεγχο χρήσεως των κονδυλίων από τις αρχές, κατ' εφαρμογή των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχειρίσεως και της διαφάνειας, ως ειδικών όρων δημοσιονομικής νομιμότητος, πρέπει να προκύπτει με σαφήνεια από τα στοιχεία του φακέλου ότι οι αρμόδιοι φορείς προέβησαν στις απολύτως αναγκαίες δαπάνες για την εκπλήρωση του δημοσίου σκοπού των οικείων φορέων.
Εξάλλου, το όργανο του δήμου προς το οποίο απευθύνεται η τήρηση των ανωτέρω γενικών αρχών είναι η Οικονομική Επιτροπή, δεδομένου ότι σύμφωνα με το άρθρο 72 του ν. 3852/2010 παρακολουθεί και ελέγχει την οικονομική λειτουργία του δήμου, συντάσσει τον προϋπολογισμό και ελέγχει την υλοποίησή του. (Ελ.Συν.Κλιμ.Στ Πράξη 158/2014)
II. Αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης
Σύμφωνα με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, η διαχείριση της περιουσίας και των υποχρεώσεων των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, που περιλαμβάνει τους φυσικούς πόρους και τους δημοσιονομικούς κινδύνους της χώρας, πρέπει να διενεργείται με σύνεση και με γνώμονα την εξασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας.
Ειδικότερα, η αρχή αυτή εξειδικεύεται:
αα. στην αρχή της οικονομικότητας, σύμφωνα με την οποία τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση των κυβερνητικών πολιτικών πρέπει να διατίθενται έγκαιρα, στην ενδεδειγμένη ποιότητα και ποσότητα, με την ελάχιστη δημοσιονομική επιβάρυνση και με τη χρήση των αναγκαίων μόνο διοικητικών πόρων,
ββ. στην αρχή της αποδοτικότητας, σύμφωνα με την οποία πρέπει να τηρείται η βέλτιστη δυνατή σχέση μεταξύ των χρησιμοποιούμενων μέσων και των επιτυγχανόμενων αποτελεσμάτων και
γγ. στην αρχή της αποτελεσματικότητας, σύμφωνα με την οποία ελέγχεται η επίτευξη των συγκεκριμένων αντικειμενικών στόχων και των αποτελεσμάτων που έχουν εκ των προτέρων οριστεί. (άρθρο 33 περ. α΄ του Ν. 4270/2014, πρώην άρθρο 1 του Ν.2362/1995)
Για την εφαρμογή της εν λόγω αρχής στην προμήθεια αγαθών, δείτε την Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. VII Πράξη 215/2014.
Η παράλειψη της ΔΕΥΑ να μεριμνήσει για την παράδοση της εγκατάστασης στον ανάδοχο σε άριστη κατάσταση, πέραν του ότι παραβιάζει συμβατικό όρο αντίκειται και στην αρχή της αποδοτικότητας η οποία, ως ειδικότερη εκδήλωση της αρχής της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, επιβάλλει να τηρείται η βέλτιστη δυνατή σχέση μεταξύ των χρησιμοποιούμενων μέσων και των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων (άρθρο 33 περ. α΄ υποπερ. ββ΄ ν. 4270/2014). Τούτο διότι, η παράλειψη της ΔΕΥΑ να μεριμνήσει για την επισκευή των βλαβών στην εγκατάσταση περιόρισε την εμβέλεια των επεμβάσεων εκ μέρους του αναδόχου με αποτέλεσμα να μην επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα στο οποίο απέβλεψε η σύναψη της σύμβασης και αφορούσε την ορθή λειτουργία και συντήρηση του συνόλου της εγκατάστασης. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 90/2018)
Προμήθεια ενός καινούριου καλαθοφόρου οχήματος. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο έλεγχος που ασκεί το Ελεγκτικό Συνέδριο ως προς την τήρηση των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης είναι οριακός και δεν εξετάζονται η ορθότητα των τεχνικών κρίσεων ή οι κρίσεις σκοπιμότητας, ο λόγος ανάκλησης είναι βάσιμος. Και τούτο διότι, ενόψει των δημοτικών αναγκών, όπως περιγράφονται στα ανωτέρω έγγραφα, δεν συντρέχει υπέρβαση των άκρων ορίων της ευχέρειας του Δήμου κατά τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών του προς προμήθεια εξοπλισμού αφού δεν προκύπτει πρόδηλη δυσαναλογία αυτών σε σχέση με τους εξυπηρετούμενους σκοπούς. Δέχεται την αίτηση ανακαλεί την πράξη. (Ελ.Συν.Τμ. 6 Απόφαση 525/2020)
III. Αρχή της υπευθυνότητας και της λογοδοσίας
Σύμφωνα με την αρχή της υπευθυνότητας και της λογοδοσίας, η Κυβέρνηση είναι υπεύθυνη και λογοδοτεί στη Βουλή για τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών της Γενικής Κυβέρνησης. Όλοι οι υπάλληλοι και οι λειτουργοί που συμμετέχουν στη δημόσια διαχείριση σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, ασκούν τις αρμοδιότητές τους, με σκοπό τη διασφάλιση της σταθερότητας και της βιωσιμότητας των οικονομικών της Γενικής Κυβέρνησης. (άρθρο 33 περ. β΄ του Ν. 4270/2014, πρώην άρθρο 1 του Ν.2362/1995)
Σύμφωνα με την αρχή της διαφάνειας, όλοι οι λειτουργοί και οι φορείς που διαχειρίζονται πόρους της Γενικής Κυβέρνησης έχουν την υποχρέωση να διασφαλίζουν την έγκαιρη πληροφόρηση, οικονομικής ή άλλης φύσης, που σχετίζεται με τη διαχείριση της δημοσιονομικής πολιτικής, ώστε να καθίσταται εφικτός ο αποτελεσματικός δημόσιος έλεγχος της άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής και της οικονομικής κατάστασης του Δημοσίου, εκτός και αν η δημοσιοποίηση των πληροφοριών θα έβλαπτε ουσιωδώς την εθνική ασφάλεια, άμυνα ή τις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας. (άρθρο 33 περ. γ΄ του Ν. 4270/2014, πρώην άρθρο 1 του Ν.2362/1995)
Κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, κατ’ εφαρμογή της αρχής της διαφάνειας στις συναπτόμενες από τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης συμβάσεις πρέπει να προσδιορίζονται με ακρίβεια το είδος και η ποσότητα των προς εκτέλεση εργασιών, προκειμένου να μπορεί να ελεγχθεί αν κατά τη διαμόρφωση του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης τους έχει τηρηθεί η αρχή της οικονομικότητας. Σε αντίθετη περίπτωση, οι συμβάσεις αυτές είναι αόριστες και, συνεπώς, μη νόμιμες. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμήμα 7 Πράξη 193/2017)
Σύμφωνα με την αρχή της ειλικρίνειας, κάθε οικονομική και δημοσιονομική πρόβλεψη που παρέχεται σε οποιαδήποτε έγγραφα ή εκθέσεις που καταρτίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, πρέπει να στηρίζεται, στο βαθμό που είναι ευλόγως και πρακτικώς δυνατό, σε πραγματικά στοιχεία, σε αποφάσεις που έχει ήδη ανακοινώσει η Κυβέρνηση, σε άλλες προβλέψεις ή εκτιμήσεις που θεωρούνται εύλογες, καθώς και να έχουν ληφθεί υπόψη όλα τα ενδεχόμενα και οι κίνδυνοι που δύνανται να έχουν σημαντικές δημοσιονομικές επιπτώσεις. (άρθρο 33 περ. δ΄ του Ν. 4270/2014, πρώην άρθρο 1 του Ν.2362/1995)