Τοπικό κώλυμα εκλογιμότητας από συναφθείσες συμβάσεις

 

i.Για όποιους συνδέονται με τον οικείο δήμο, όπου επιθυμούν να θέσουν υποψηφιότητα, ή τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, με σύμβαση ή συμβάσεις προμήθειας ή εκτέλεσης έργου, ή παροχής υπηρεσιών (ΔΠρΘεσ/νικης 7347/2020, Όπως η σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών για την εκπροσώπηση του δήμου) ή παραχώρησης δικαιώματος εκμετάλλευσης έργου ή υπηρεσίας με αντικείμενο συνολικής αξίας, μεμονωμένα κατ΄ είδος ή σωρευτικά, κατ΄ έτος άνω των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α., εφόσον η σύμβαση είναι σε ισχύ κατά και μετά από την 1η Ιανουαρίου του έτους διεξαγωγής των εκλογών. (άρθρο 10 παρ.2 περίπτ.στ' ν.4804/21, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 19 του ν. 5043/2023) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.518/38218/02.05.2023) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)

 

Με την προτεινόμενη διάταξη, αποσαφηνίζονται οι κατηγορίες των συμβάσεων, ο τρόπος προσδιορισμού του συνολικού οικονομικού αντικειμένου κατ έτος της σύμβασης ή των συμβάσεων που έχουν συναφθεί και είναι σε ισχύ ή θα συναφθούν κατά τη διάρκεια της δημοτικής περιόδου, καθώς και το ποσό το οποίο αποτελεί κώλυμα εκλογιμότητας για τον υποψήφιο που είναι ανάδοχος ή ασυμβίβαστο, σε περίπτωση που καταστεί ανάδοχος κατά την άσκηση των αιρετών του καθηκόντων.

Ειδικότερα, διευκρινίζεται ότι κώλυμα εκλογιμότητας και ασυμβίβαστο αποτελεί το καθαρό ποσό των 10.001 ευρώ και άνω, χωρίς Φ.Π.Α., κατ΄ έτος είτε μιας και μόνο σύμβασης (για παράδειγμα προμήθειας), είτε για παράδειγμα δύο διακριτών συμβάσεων προμήθειας που συνολικά ξεπερνούν κατ΄ έτος το ποσό των 10.000 ευρώ, είτε για παράδειγμα μιας σύμβασης προμήθειας και μιας σύμβασης υπηρεσίας που συνολικά ξεπερνούν κατ΄ έτος το ως άνω ποσό. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.518/38218/02.05.2023) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)

 

Σημειώνεται ότι δεν αποτελεί κώλυμα ή ασυμβίβαστο η ιδιότητα του μέλους της διοίκησης ή του υπαλλήλου δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών κοινής ωφέλειας, που συνδέονται με τον οικείο δήμο, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, με σύμβαση που είναι σχετική με το αντικείμενο της δραστηριότητάς τους.  (άρθρο 10 παρ.2 περίπτ.στ' ν.4804/21, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 19 του ν. 5043/2023) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.518/38218/02.05.2023) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)

 

Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι δεν αποτελεί ασυμβίβαστο η σύναψη σύμβασης αγοράς, εκποίησης ή εκμίσθωσης δημοτικών ακινήτων, εφόσον η σχετική σύμβαση έχει συναφθεί ύστερα από πλειοδοτική δημοπρασία. (άρθρο 10 παρ.2 περίπτ.στ' ν.4804/21, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 19 του ν. 5043/2023) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.518/38218/02.05.2023) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)

 

Συντρέχει κώλυμα εκλογιμότητας εταίρου στο πρόσωπο ομόρρυθμου εταιρείας ο οποίος είναι μισθωτής δημοτικού ακινήτου, με μίσθωμα άνω του χρηματικού αντικειμένου, άνευ πλειοδοτικής δημοπρασίας (ΔΠρΑθηνών 13333/2019) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)

 

Ειδικά για τις εκλογές του Οκτωβρίου 2023:

Στο εν λόγω κώλυμα εμπίπτουν όσοι έχουν συνάψει σύμβαση της οποίας οι όροι από πλευράς υποχρεώσεων και των δύο μερών δεν έχουν εκπληρωθεί κατά και μετά την 1η Ιανουαρίου 2023. Η σχετική σύμβαση μπορεί να συνιστά, τόσο κώλυμα εκλογιμότητας, αν υπήρχε κατά και μετά την 1η Ιανουαρίου 2023, όσο και ασυμβίβαστο, αν εξακολουθεί να υφίσταται και μετά ή υφίσταται μετά την εκλογή και κατά την εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών, οπότε και επιφέρει, στην τελευταία αυτή περίπτωση, την έκπτωση του αιρετού από το αξίωμά του. Επομένως, αν κατά και μετά την 1η Ιανουαρίου 2023 δεν υπάρχει εκκρεμής σύμβαση μεταξύ του οικείου Ο.Τ.Α., των νομικών του προσώπων ή των νομικών προσώπων στα οποία αυτός συμμετέχει και των ανωτέρω προσώπων, τότε τα πρόσωπα αυτά δεν κωλύονται να ανακηρυχθούν υποψήφιοι και να καταλάβουν αιρετό αξίωμα της τοπικής αυτοδιοίκησης. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)

 

Σχετικά, νομολογιακώς, έχει κριθεί:

Ακόμη και επί εγκύρου εγκρίσεως από τον εργοδότη της εκχώρησης από τον ανάδοχο σε τρίτο μέρους ή του συνόλου της αναληφθείσας μελέτης τούτο δεν συνεπάγεται μεταβίβαση ολοκλήρου της εργολαβικής σχέσης, ως πλέγματος δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, και την αποκοπή οιουδήποτε ενοχικού δεσμού μεταξύ εργοδότη και αναδόχου, δεδομένου ότι για τον τελευταίο παραμένει ενεργός ο συμβατικός δεσμός ως προς την ευθύνη του για την εκπλήρωση των από τη σύμβαση και τον νόμο απορρεουσών υποχρεώσεων. (ΣτΕ 3083/2007) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)


Ο συμβατικός δεσμός εκτέλεσης των συγκεκριμένων έργων λύεται με την παραλαβή (προσωρινή ή οριστική ή διοικητική). (ΣτΕ 3464/2007) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)

 

Στο κώλυμα αυτό εμπίπτουν και όσοι έχουν συνάψει με το δήμο σύμβαση έργου, ως εμπεριεχόμενη στην παροχή υπηρεσιών. (ΝΣΚ 176/2003, σύμφωνα με την οποία η σύμβαση μίσθωσης έργου για παροχή υπηρεσιών αιρετού στο δήμο στον οποίο έχει εκλεγεί δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καθιδρύει γνήσια συναλλακτική σχέση, η οποία εμπίπτει στο ασυμβίβαστο αυτό) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)


Αναφορικά με την εφαρμογή του κωλύματος αυτού σημειώνεται ότι το χρηματικό ποσό ανάγεται στο συμβατικό οικονομικό αντικείμενο και δεν σχετίζεται με το καθαρό κέρδος του αντισυμβαλλόμενου (ΣτΕ 1657/ 1995), ενώ στο ανωτέρω αποτρεπτικό ποσό δεν περιλαμβάνεται ο ΦΠΑ. Ο χαρακτήρας της σύμβασης ως κύριας, παρεπόμενης ή συμπληρωματικής ή, ακόμη, και αφορώσης αντάλλαγμα νέων υπερβατικών εργασιών δεν συνεπάγεται οποιαδήποτε έννομη διαφοροποίηση. (ΣτΕ 3037/ 2000) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)


Ο χρόνος καταβολής του συμβατικού τιμήματος είναι νομικά αδιάφορος για την άρση του εκκρεμούς χαρακτήρα της σύμβασης, (ΣτΕ 1842/ 2006), ενώ και η υπαναχώρηση του υποψηφίου από τη συμβατική σχέση, κατά άρθρο 389 ΑΚ, δεν αίρει το κρίσιμο κώλυμα. (Γν ΝΣΚ 361/ 2001)  (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)


Με μόνη την έκδοση της βεβαίωσης περάτωσης εργασιών και την υποβολή αιτημάτων υποκατάστασης, συνοδευόμενων με υπεύθυνες δηλώσεις μηχανικών ότι είχαν την πρόθεση να υποκαταστήσουν τον ενδιαφερόμενο σε αυτές, δεν έχει λυθεί ο συμβατικός δεσμός που συνέδεε αυτόν με τον ΟΤΑ. (ΣτΕ 3226/2015) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)


Ο τρόπος και η διαδικασία με την οποία υπεγράφη η σύμβαση (η τυχόν μοναδικότητα του αναδόχου και οι τυχόν επείγουσες ή απρόβλεπτες ανάγκες που εξυπηρετεί η σύμβαση) δεν επηρεάζουν την εφαρμογή της διάταξης. (ΣτΕ 1533/2002) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023

 

Προκειμένου για τη λύση του συμβατικού δεσμού στερείται σημασίας αν για την κατάρτιση των συμβάσεων προμηθειών τηρήθηκε ή όχι η νόμιμη διαδικασία, ενώ οι αξιώσεις της εταιρείας ευρίσκονταν υπό δικαστική εκκρεμότητα. (ΣτΕ 547/2020) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023

 

Αναφορικά με τη διάταξη του άρθρου 163, παρ. 7 του Κώδικα Κατάστασης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων (κυρωτ. ν.3584/2007, Α’ 143) και τους ειδικούς συμβούλους, ειδικούς συνεργάτες και επιστημονικούς συνεργάτες του Δημάρχου, έχει κριθεί ότι το κώλυμα εκλογιμότητας δεν απορρέει από τη σύναψη της ίδιας της σύμβασης πρόσληψης του Ειδικού Συμβούλου ή Ειδικού ή Επιστημονικού Συνεργάτη στον οικείο δήμο με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, από την οποία αρχίζει η υποχρέωση του προσλαμβανόμενου για παροχή υπηρεσιών. Το κώλυμα εκλογιμότητας απορρέει από την τυχόν σύναψη μεταξύ του οικείου δήμου και του προσληφθέντος στον δήμο αυτόν Ειδικού Συμβούλου ή Ειδικού Συνεργάτη ή Επιστημονικού Συνεργάτη, των τελευταίων ενεργούντων ως αντισυμβαλλομένων του δήμου με την (παράλληλη προς την άσκηση των καθηκόντων του Ειδικού Συμβούλου ή Ειδικού ή Επιστημονικού Συνεργάτη), ιδιότητα του ελεύθερου επαγγελματία, σύμβασης προμήθειας ή εκτελέσεως έργου ή παροχής υπηρεσιών ή παραχωρήσεως δικαιώματος εκμετάλλευσης δημοτικού έργου ή δημοτικής υπηρεσίας χρηματικού αντικειμένου ανώτερου του προβλεπόμενου στο νόμο ποσού. (ΣτΕ 611/2020) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023

 

Κρίσιμος χρόνος της συνδρομής ή μη του πιο πάνω κωλύματος εκλογιμότητας είναι η ημέρα ανακήρυξης των υποψηφίων για τις δημοτικές εκλογές και, επομένως, αν κατά την ημερομηνία αυτή δεν υπάρχει εκκρεμής σύμβαση μεταξύ του οικείου ΟΤΑ και των ανωτέρω προσώπων, τότε τα εν λόγω πρόσωπα δεν κωλύονται να ανακηρυχθούν υποψήφιοι και να καταλάβουν αξίωμα άρχοντα της τοπικής αυτοδιοίκησης (ΔΠρΠύργου 44/2011).

 

ii.Για τους γενικούς διευθυντές, διευθύνοντες συμβούλους, προέδρους και μέλη διοικητικών συμβουλίων, διαχειριστές, μετόχους και εταίρους κεφαλαιουχικών εταιρειών, που έχουν συμβληθεί με τον οικείο δήμο, όπου προτίθενται να θέσουν υποψηφιότητα, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, εφόσον το ποσοστό συμμετοχής τους στις εταιρείες υπερβαίνει το τριάντα πέντε τοις εκατό (35%) του συνολικού κεφαλαίου της εταιρείας, καθώς και για τους εταίρους προσωπικών εταιρειών και κοινοπρακτούντα πρόσωπα, που έχουν συμβληθεί με τον οικείο δήμο, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, με σύμβαση ή συμβάσεις προμήθειας ή εκτέλεσης έργου, ή παροχής υπηρεσιών ή παραχώρησης δικαιώματος εκμετάλλευσης έργου ή υπηρεσίας με αντικείμενο συνολικής αξίας, μεμονωμένα κατ΄ είδος ή σωρευτικά, κατ΄ έτος άνω των δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α., εφόσον η σύμβαση είναι σε ισχύ κατά και μετά από την 1η Ιανουαρίου του 2023. (άρθρο 10 παρ.2 περίπτ.ζ' ν.4804/21 όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 19 του ν. 5043/2023)

 

Ως μέλη του διοικητικού συμβουλίου νοούνται τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της ΑΕ, το οποίο κατά άρθρο 77, παρ. 1 του ν.4548/2018 (Α’ 104), εκπροσωπεί δικαστικά και εξώδικα αυτήν. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023

 

Ως διαχειριστές νοούνται οι τρίτοι (διευθύνοντες ή εντεταλμένοι σύμβουλοι) στους οποίους, είτε απευθείας με διάταξη του καταστατικού, είτε με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου της ΑΕ, ανατίθεται η οργανική εκπροσώπηση αυτής, οι οποίοι θεωρούνται υποκατάστατοι του εν λόγω διοικητικού συμβουλίου και ενεργούν και αυτοί, ως όργανα εκπροσώπησης του νομικού προσώπου της εταιρείας, με συνέπεια ο δεσμός τους με αυτήν να είναι ο ίδιος με το δεσμό του διοικητικού συμβουλίου προς την εταιρεία. (ΑΠ 1215/ 2000). Διαχειριστές νοούνται, επίσης, και οι εταίροι της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης, στους οποίους, κατά το άρθρο 16 του ν.3190/1955 (Α’ 91), ανήκει, εφόσον δεν συμφωνήθηκε διαφορετικά, η διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων και η εκπροσώπηση της εταιρείας, όπως, επίσης και ο τρίτος, μη εταίρος, στον οποίο κατά άρθρο 17, παρ. 1 του ν.3190/1955, ανατίθεται η εκπροσώπησή της για ορισμένο ή μη χρόνο. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)

 

Οι εταίροι και τα μέλη των συμβεβλημένων προσωπικών εταιρειών (ομόρρυθμων και ετερόρρυθμων), ανεξαρτήτως του ποσοστού συμμετοχής στο εταιρικό κεφάλαιο, ήτοι με μόνη τη συνδρομή της πλήρωσης των προϋποθέσεων της περ. ζ, της παρ. 2 του άρθρου 10 του ν.4804/2021. (ΣτΕ 1401/1986 και Γν ΝΣΚ 46/2009) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 849/65437/03.08.2023)

 

Αν ο οικείος δήμος συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στην επιχείρηση με την οποία συμβάλλεται ο ίδιος, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία μετέχει, δεν υπάρχει ασυμβίβαστο για τους αιρετούς του δήμου που μετέχουν στη διοίκηση της επιχείρησης αυτής. (άρθρο 10 παρ.2 περίπτ.ζ' ν.4804/21)