Επιτόπου έλεγχος δαπανών από Δ.Υ.Ε.Ε.
Ι. Αντικείμενο ελέγχου
ΙΙ. Δαπάνες που ελέγχονται
ΙΙΙ. Αναστολή πληρωμών
IV. Ανάθεση του επιτόπου ελέγχου- περιεχόμενο απόφασης ανάθεσης
V. Ελεγκτικά όργανα
VI. Έκθεση ελέγχου
VII. Διαπίστωση παρατυπιών κατά τον έλεγχο- Πόρισμα ελέγχου
Ι. Αντικείμενο ελέγχου
Αν από τον έλεγχο που διενεργούν οι οικονομικές υπηρεσίες των φορέων επί της νομιμότητας και κανονικότητας της δαπάνης, σύμφωνα με τα προηγούμενα άρθρα ή βάσει των ισχυουσών διατάξεων για τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, ανακύψουν σοβαρές αμφιβολίες για το ουσιαστικό μέρος αυτής, δύναται να ζητηθεί η διενέργεια επιτόπου ελέγχου. (παρ.1 άρθρο 86 Ν.4446/16)
Τονίζεται δε, ότι οι αμφιβολίες των οικείων οικονομικών υπηρεσιών θα πρέπει να στηρίζονται σε αξιολόγηση εν γένει στοιχείων που οδηγούν εύλογα στο συμπέρασμα ότι η επίμαχη δαπάνη δεν είναι πραγματική ή δεν έχει πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τους όρους / προϋποθέσεις που προβλέπονται από τις σχετικές διατάξεις, τη σύμβαση κ.λπ.
Βάσιμη αμφιβολία γεννάται όταν, παρά την έλλειψη αποδεικτικών μέσων, κατά τον έλεγχο των δικαιολογητικών και λοιπών στοιχείων της δαπάνης, προκύπτουν ασφαλή στοιχεία / γεγονότα, τα οποία θέτουν υπό αμφισβήτηση την πραγματοποίηση της δαπάνης και τα οποία είναι αξιόπιστα και ελέγξιμα. Φήμες ή / και υποκειμενικές αντιλήψεις δεν μπορούν να στοιχειοθετήσουν βάσιμη αμφιβολία.
Εφιστάται ιδιαίτερη προσοχή στην αυστηρή τήρηση των ανωτέρω, προς αποφυγή καταχρηστικής προσφυγής στη διαδικασία του επιτόπου ελέγχου. (Υπ. Οικ. 2/45136/0026/01.06.2017)
Ο έλεγχος αυτός συνίσταται σε συλλογή αποδεικτικού υλικού ή οποιουδήποτε άλλου στοιχείου με κάθε πρόσφορο τρόπο και κυρίως με αυτοψία ή και πραγματογνωμοσύνη στο αντικείμενο της δαπάνης. (παρ.1 άρθρο 86 Ν.4446/16)
ΙΙ. Δαπάνες που ελέγχονται
Ο επιτόπου έλεγχος ασκείται σε δαπάνες που αφορούν σε:
α. Δημόσια έργα, για εξακρίβωση ιδίως της κατασκευής τους σύμφωνα με τους τεχνικούς όρους, τη μελέτη και τις προδιαγραφές, την ακρίβεια των πρωτοκόλλων, των επιμετρήσεων, των ανακεφαλαιωτικών πινάκων εργασιών και λοιπών σχετικών στοιχείων, τη συμφωνία των μεγεθών κάθε λογαριασμού, και μάλιστα του τελικού, προς τα αναγραφόμενα στις επιμετρήσεις.
β. Προμήθειες/υπηρεσίες, για διαπίστωση αν αυτές έχουν πράγματι παραληφθεί και εάν είναι σύμφωνες με τις τεχνικές προδιαγραφές και τους όρους της σχετικής σύμβασης.
γ. Δαπάνες που αφορούν μετακινήσεις εκτός έδρας, υπερωριακή εργασία κ.λπ., για διαπίστωση της πραγματοποίησης αυτών σύμφωνα με τα αναφερόμενα στα σχετικά δικαιολογητικά και σε
δ. κάθε άλλη περίπτωση, όταν υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για την πραγματοποίηση της δαπάνης. (παρ.2 άρθρο 86 Ν.4446/16)
ΙΙΙ. Αναστολή πληρωμών
Η άσκηση του επιτόπου ελέγχου αναστέλλει την πληρωμή των συγκεκριμένων δαπανών, εκτός αν δοθεί εντολή για την πληρωμή τους από τον αρμόδιο Υπουργό, ή αντιστοίχως από το κατά νόμο αρμόδιο όργανο διοίκησης για τους λοιπούς φορείς της Κεντρικής Διοίκησης και Γενικής Κυβέρνησης, με αιτιολογημένη απόφασή του. Η αρμοδιότητα αυτή είναι μη μεταβιβάσιμη. (παρ.3 άρθρο 86 Ν.4446/16)
Στην περίπτωση αυτή, ο επιτόπου έλεγχος μπορεί να διενεργείται ανεξαρτήτως της ύπαρξης της προβλεπόμενης από την παρ. 3 του άρθρ. 86 εντολής για την πληρωμή της δαπάνης. (Υπ. Οικ. 2/45136/0026/01.06.2017)
IV. Ανάθεση του επιτόπου ελέγχου- περιεχόμενο απόφασης ανάθεσης
Η ανάθεση του επιτόπου ελέγχου διενεργείται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, ύστερα από έκθεση του Προϊσταμένου της οικείας οικονομικής υπηρεσίας προς τη Διεύθυνση Συντονισμού και Ελέγχου Εφαρμογής Δημοσιολογιστικών Διατάξεων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ), εφόσον ανακύψουν σοβαρές αμφιβολίες για το ουσιαστικό μέρος των δαπανών κατά τις διατάξεις του προηγούμενου άρθρου. (παρ.1 άρθρο 87 Ν.4446/16)
Η έκθεση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα στοιχεία αναφορικά με τη δαπάνη, που στηρίζουν τις σοβαρές αμφιβολίες για την πραγματοποίησή της. (Υπ. Οικ. 2/45136/0026/01.06.2017)
Με την ανωτέρω απόφαση, που αναρτάται στο Πρόγραμμα «Διαύγεια» και δεν δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καθορίζονται αναλυτικά το αντικείμενο του ελέγχου, ο χρόνος διάρκειας αυτού, τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, το ύψος της αποζημίωσής τους και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια. (παρ.2 άρθρο 87 Ν.4446/16)
Η ως άνω απόφαση εκδίδεται μέσα σε εύλογη προθεσμία που δεν μπορεί να υπερβαίνει τις τριάντα (30) ημέρες από την ημερομηνία πρωτοκόλλησης της έκθεσης της παρ. 1 στο ΓΛΚ. (παρ.3 άρθρο 87 Ν.4446/16)
Δεδομένου ότι ο εν λόγω έλεγχος αναστέλλει την πληρωμή της σχετικής δαπάνης, επιβάλλεται η άμεση διενέργειά του, προκειμένου να μην δημιουργηθούν καθυστερήσεις στις πληρωμές. (Υπ. Οικ. 2/45136/0026/01.06.2017)
V. Ελεγκτικά όργανα
Ελεγκτικά όργανα για την άσκηση του επιτόπου ελέγχου είναι οι υπάλληλοι των Δημοσιονομικών Υπηρεσιών Εποπτείας και Ελέγχου (ΔΥΕΕ) και, σε περίπτωση που δεν επαρκούν, λοιποί υπάλληλοι του ΓΛΚ, οι οποίοι θα ορίζονται κάθε φορά με την υπουργική απόφαση της προηγούμενης παραγράφου. (παρ.1 άρθρο 87 Ν.4446/16)
Για ζητήματα τεχνικής φύσης δύναται με την ίδια απόφαση να ορίζεται η συμμετοχή εμπειρογνώμονα υπαλλήλου του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα της οικείας ειδικότητας ή εμπειρίας, ο οποίος δεν σχετίζεται καθ' οιονδήποτε τρόπο με τη διαδικασία πραγματοποίησης της δαπάνης. (παρ.2 άρθρο 87 Ν.4446/16)
Αν όμως η συνδρομή αυτή κριθεί αναγκαία από τα ελεγκτικά όργανα κατά τη διάρκεια του ελέγχου, τροποποιείται η αρχική απόφαση. (Υπ. Οικ. 2/45136/0026/01.06.2017)
Οι υπάλληλοι αυτοί τίθενται στη διάθεση των ελεγκτικών οργάνων από τις Υπηρεσίες που ανήκουν. Για τους υπαλλήλους αυτούς, θα πρέπει να βεβαιώνεται από τους ίδιους ότι δεν έχουν λάβει μέρος, με οποιονδήποτε τρόπο, στη διαδικασία πραγματοποίησης της δαπάνης.
Επισημαίνεται ότι η συνδρομή και η γνώμη των οργάνων που ορίζονται κατά τα ανωτέρω είναι υποχρεωτική, η δε γνώμη τους διατυπώνεται εγγράφως, με πλήρη αιτιολόγηση και παραδίδεται στα ελεγκτικά όργανα. Οι εν λόγω υπάλληλοι μπορούν να ζητήσουν την απαλλαγή τους για σοβαρό κώλυμα, του οποίου η εκτίμηση απόκειται στο όργανο που τους όρισε. (Υπ. Οικ. 2/45136/0026/01.06.2017)
VI. Έκθεση ελέγχου
Τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα του προηγούμενου άρθρου τεκμηριώνουν τις παρατηρήσεις και το πόρισμά τους σε έκθεση ελέγχου που συντάσσουν. (παρ.1 άρθρο 88 Ν.4446/16)
Στην έκθεση ελέγχου περιλαμβάνονται οι διαπιστώσεις και προσδιορίζεται η ευθύνη των ελεγχθέντων οργάνων και των φερομένων ως δικαιούχων, αν συντρέχει περίπτωση. (παρ.2 άρθρο 88 Ν.4446/16)
Οι διαπιστώσεις πρέπει να είναι σαφείς, συγκεκριμένες και ακριβείς. (Υπ. Οικ. 2/45136/0026/01.06.2017)
Η έκθεση μαζί με το σχετικό φάκελο της υπόθεσης υποβάλλεται στην Διεύθυνση Συντονισμού και Ελέγχου Δημοσιολογιστικών Διατάξεων προκειμένου να λάβει γνώση ο Υπουργός Οικονομικών και κοινοποιείται στον ελεγχόμενο, στον Προϊστάμενο της οικείας οικονομικής υπηρεσίας και στο οικείο όργανο διοίκησης. (παρ.1 άρθρο 88 Ν.4446/16) (Υπ. Οικ. 2/45136/0026/01.06.2017)
VII. Διαπίστωση παρατυπιών κατά τον έλεγχο- Πόρισμα ελέγχου
Αν κατά την πρόοδο της διαδικασίας του ελέγχου διαπιστωθούν παρατυπίες ή απάτες, τα ελεγκτικά όργανα προβαίνουν σε πρόταση καταλογισμού, το δε πόρισμα του ελέγχου ανακοινώνεται στην αρμόδια Εισαγγελική Αρχή, στη Γενική Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων του ΓΛΚ, στον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και στο Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης. (παρ.3 άρθρο 88 Ν.4446/16)
Το Γραφείο του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης (Γ.Ε.Δ.Δ.) και η θέση του Γενικού Επιθεωρητή που προΐσταται αυτού και το Σώμα Ελεγκτών-Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης (Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.) καταργούνται με το άρθρο 82 του Ν.4622/19 και στη θέση του συνιστάται Ανεξάρτητη Αρχή χωρίς νομική προσωπικότητα με την επωνυμία «Εθνική Αρχή Διαφάνειας, (Ε.Α.Δ.)».