Προϊστάμενοι Οικονομικών Υπηρεσιών: Ευθύνες - Έλεγχοι - Υποχρεώσεις
1. Ποιοι θεωρούνται Προϊστάμενοι οικονομικών υπηρεσιών
2. Έλεγχος Πορείας Πιστώσεων
3. Υποχρεώσεις - Ευθύνες Προϊσταμένου Οικονομικών Υπηρεσιών (Π.Ο.Υ.)
Α. Υποχρεώσεις- Αρμοδιότητες
Β. Ασυμβίβαστα Π.Ο.Υ.
Γ. Άρνηση εκτέλεσης εντολής πληρωμής
4. Εξουσιοδότηση ιεραρχικά υφιστάμενων οργάνων
5. Εξωτερικοί Έλεγχοι
1. Ποιοι θεωρούνται Προϊστάμενοι οικονομικών υπηρεσιών
Στους Ο.Τ.Α. α' βαθμού προϊστάμενος οικονομικών υπηρεσιών θεωρείται:
α) ο προϊστάμενος της γενικής διεύθυνσης στην οποία υπάγονται μόνο ή κατά κύριο λόγο υπηρεσίες οικονομικού ενδιαφέροντος (υπηρεσίες εκκαθάρισης και εντολής δαπανών, προϋπολογισμού και βεβαίωσης εσόδων, λογιστήρια, ταμειακές υπηρεσίες, μονάδες σύναψης δημοσίων συμβάσεων κ.λπ.),
β) ο προϊστάμενος διεύθυνσης, με την ίδια προϋπόθεση,
γ) ο προϊστάμενος του τμήματος οικονομικής υπηρεσίας, εάν δεν υπάρχουν οι οργανικές μονάδες α' και β' και επιπλέον εάν ασκούνται από το τμήμα όλες οι οικονομικές λειτουργίες του φορέα. (άρθρο 205 Ν.4555/18)
Όπου δεν υπάρχει προϊστάμενος κατά την ανωτέρω έννοια, εφαρμόζονται οι διατάξεις της περίπτωσης α' της παραγράφου 1 του άρθρου 204. (άρθρο 205 Ν.4555/18)
Με την ανωτέρω διάταξη γίνεται ειδική πρόβλεψη και για τους µικρούς δήµους που, λόγω έλλειψης προσωπικού και οργανικών µονάδων, δεν διαθέτουν προϊστάµενο οικονοµικών υπηρεσιών. (Αιτιολογική έκθεση Ν.4555/18)
Ο ρόλος του ΠΟΥ των λοιπών φορέων Γενικής Κυβέρνησης ασκείται από τον ανώτερο ιεραρχικά της δομής των Οικονομικών Υπηρεσιών, ή της μικτής δομής στην οποία περιλαμβάνονται αυτές. Για παράδειγμα, στην περίπτωση Γενικής Διεύθυνσης που διαρθρώνεται από Διευθύνσεις Οικονομικής Διαχείρισης, Προϋπολογισμού και Διοικητικού, ΠΟΥ είναι ο Γενικός Διευθυντής της. Από τη διάταξη συνάγεται ότι δεν μπορεί να υφίσταται οικονομικού ενδιαφέροντος Υπηρεσία εκτός της δομής στην οποία προΐσταται ο ΠΟΥ. (Υπ. Οικ. 165472 ΕΞ 2022/11.11.2022)
Ως Προϊστάμενος Οικονομικών Υπηρεσιών ορίζεται ο επικεφαλής της οργανικής μονάδας (γενικής διεύθυνσης ή διεύθυνσης ή τμήματος) στην οποία υπάγονται όλες οι υπηρεσίες οικονομικού ενδιαφέροντος και από την οποία ασκούνται όλες οι οικονομικές λειτουργίες του Δήμου.
Ειδικότερα, στην κρινόμενη περίπτωση, ως Π.Ο.Υ. δεν έπρεπε να οριστεί η Προϊσταμένη του Τμήματος Οικονομικής Διαχείρισης, αλλά η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών του Δήμου, δοθέντος ότι στη Διεύθυνση της οποίας προΐσταται υπάγονται όλες οι υπηρεσίες οικονομικού ενδιαφέροντος και από αυτήν ασκούνται όλες οι οικονομικές λειτουργίες του Δήμου.
Κατά την έννοια του νόμου Π.Ο.Υ. ορίζεται ο Προϊστάμενος της οργανικής μονάδας που περιλαμβάνει όλες τις οικονομικές υπηρεσίες του Δήμου, όπως είναι εν προκειμένω η Διεύθυνση Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών του Δήμου, καθόσον ο νόμος θέλησε την ευθύνη για την υπογραφή των χρηματικών ενταλμάτων και την εν γένει οικονομική διοίκηση να φέρει ο ανώτερος ιεραρχικά υπάλληλος όλων των εμπλεκομένων με την οικονομική λειτουργία του Δήμου. (Ελ.Συν. Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 276/2018, Όμοια η Πράξη 27/2019)
Δείτε εδώ αναλυτική ερώτηση-απάντηση της ΔήμοςΝΕΤ σχετικά με το ποιος θεωρείται Π.Ο.Υ. στους Δήμους
Δείτε εδώ αναλυτική ερώτηση-απάντηση της ΔήμοςΝΕΤ σχετικά με το ποιος θεωρείται Π.Ο.Υ. στα ΝΠΔΔ
Δείτε εδώ την απάντηση του ΥΠ.ΕΣ. σχετικά με το ποιος θεωρείται Π.Ο.Υ.
Οι Προϊστάμενοι Οικονομικών Υπηρεσιών των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης ελέγχουν:
α. Την πιστή τήρηση των ανώτατων ετήσιων και τριμηνιαίων ορίων του προϋπολογισμού του οικείου φορέα και των διατάξεων του Π.Δ.80/2016.
β. Την ύπαρξη διαθέσιμης πίστωσης στους αντίστοιχους Κ.Α.Ε. του προϋπολογισμού του φορέα, προκειμένου να διενεργούνται δαπάνες νόμιμες και κανονικές.
γ. Την εξόφληση των τιμολογίων για προμήθεια αγαθών και παροχή υπηρεσιών εντός των προθεσμιών που προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις.
δ. Τη μη σώρευση ληξιπρόθεσμων οφειλών.
ε. Τη μεταφορά όλων των εκκρεμών και ανεξόφλητων υποχρεώσεων στο τέλος κάθε έτους, στο επόμενο οικονομικό έτος, και την πληρωμή τους κατά προτεραιότητα σύμφωνα με το άρθρο 4 του παρόντος. (παρ.1 άρθρο 7 Π.Δ.80/2016)
Περαιτέρω:
α. Παρακολουθούν συστηματικά τη διάθεση των πιστώσεων και δεν καταρτίζουν σχέδια αποφάσεων ανάληψης υποχρεώσεων, σε περίπτωση υπέρβασης του ποσοστού διάθεσης για τους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης και των εγγεγραμμένων πιστώσεων για τους λοιπούς φορείς.
β. Παρακολουθούν τις ανειλημμένες υποχρεώσεις και αποστέλλουν σε μηνιαία βάση στις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών /Γ.Λ.Κράτους στοιχεία σχετικά με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις.
γ. Ελέγχουν και παρακολουθούν την εξέλιξη των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει ο διατάκτης σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του και παρέχουν, όταν ζητηθεί από τις κατά νόμο αρμόδιες Υπηρεσίες, κάθε σχετική πληροφορία για την πορεία και τα υπόλοιπα των πιστώσεων, όπως έχουν διαμορφωθεί μετά την αφαίρεση των καταχωρημένων υποχρεώσεων, καθώς και την τήρηση των διατάξεων του άρθρου 72 του Ν. 4270/2014.
δ. Καταγράφουν και παρακολουθούν διακριτά στα λογιστικά βιβλία τις αναλήψεις υποχρεώσεων που δεν έχουν εκτελεστεί και ενημερώνουν μηνιαίως τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών/Γ.Λ.Κράτους. (παρ.2 άρθρο 7 Π.Δ.80/2016)
Οι αρμόδιες Οικονομικές Υπηρεσίες ελέγχουν την τήρηση της διαδικασίας του Π.Δ.80/2016 και υποχρεούνται να μην προβαίνουν σε εκκαθάριση και ενταλματοποίηση δαπανών, εφόσον δεν πληρούνται οι οριζόμενες προϋποθέσεις. (παρ.3 άρθρο 7 Π.Δ.80/2016)
Οι φορείς οφείλουν να εξασφαλίζουν:
• την παροχή εντός των προθεσμιών που προβλέπονται, δηλαδή μέσα στις πρώτες είκοσι (20) ημέρες του επόμενου μήνα από τη λήξη του μήνα αναφοράς, έγκυρων στοιχείων (εκκρεμείς δεσμεύσεις, απλήρωτες υποχρεώσεις, ληξιπρόθεσμες οφειλές),
• την αποστολή μηνιαίων και τριμηνιαίων εκθέσεων αναφοράς (μέχρι την τελευταία ημέρα του επόμενου μήνα από τη λήξη του μήνα ή του τριμήνου αναφοράς) για την εξέλιξη των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων και το μητρώο δεσμεύσεων, σύμφωνα με τα τυποποιημένα υποδείγματα που περιλαμβάνονται στην αριθμ. 2/47891/ΔΠΓΚ/15.6.2018 (ΑΔΑ: Ψ4Γ6Η-94Φ) εγκύκλιο,
• τις προϋποθέσεις για τη βελτίωση της ποιότητας των στοιχείων και
• την παροχή στοιχείων εκτέλεσης των προϋπολογισμών τους. (Υπ. Οικ. 2/124835/ΔΠΓΚ/23.12.2021) (Υπ. Οικ. οικ. 2/188030/ΔΠΓΚ/20.12.2022)
3. Υποχρεώσεις - Ευθύνες Προϊσταμένου Οικονομικών Υπηρεσιών (Π.Ο.Υ.)
Α. Υποχρεώσεις- Αρμοδιότητες
Οι αρμοδιότητες του Προϊσταμένου των Οικονομικών Υπηρεσιών (εφεξής Π.Ο.Υ.) των Δήμων ασκούνται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον οικείο Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας (ΟΕΥ) (παρ. 1 άρθρου 25 Ν. 4270/14)
Ο Π.Ο.Υ. είναι υπεύθυνος για τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του Δήμου και εποπτεύει την ομαλή λειτουργία των Οικονομικών Υπηρεσιών, την κατάρτιση και την εκτέλεση του Προϋπολογισμού και τη λογιστική αποτύπωση των δραστηριοτήτων αυτού (παρ. 2 άρθρου 25 Ν. 4270/14)
Ειδικότερα μεριμνά για:
• Την παροχή έγκαιρων και αξιόπιστων στοιχείων για τον Προϋπολογισμό του Δήμου, στο εποπτεύον Υπουργείο Εσωτερικών, στο ΓΛΚ και στον Υπουργό Οικονομικών
• Την πιστή τήρηση των στόχων, των ανωτάτων ορίων του Προϋπολογισμού, τη μη συσσώρευση ληξιπροθέσμων οφειλών, καθώς και την Ανάληψη Υποχρεώσεων από τον Δήμο, ώστε να διενεργούνται δαπάνες μόνον εφόσον υπάρχει αντίστοιχη πίστωση στον οικείο Προϋπολογισμό
• Την παροχή υποστήριξης και την εισήγηση στον Δήμαρχο, την Οικονομική Επιτροπή και το Δημοτικό Συμβούλιο, με σκοπό τη βέλτιστη κατανομή των πόρων του Δήμου και των τυχό ν εποπτευόμενων Φορέων
• Τη συμμόρφωση με τις υποχρεωτικές Οδηγίες και Εγκυκλίους που εκδίδει το Υπουργείο Οικονομικών και το ΓΛΚ
• Την είσπραξη των εσόδων του Δήμου
• Τη σύσταση και την εφαρμογή εσωτερικών δικλείδων στη δημοσιονομική διαχείριση, αναφορικά με τις δαπάνες, όσο και με τα έσοδα
• Τη σύνταξη των Οικονομικών Καταστάσεων του Δήμου.
(περιπτ. α΄- ζ΄παρ. 2 άρθρου 25 Ν. 4270/14, όπως τροπ. από την παρ. 7 άρθρου 10 Ν. 4337/2015)
Η ελαχιστοποίηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης είναι μία σημαντική παράμετρος που συμβάλλει καθοριστικά στην εξυγίανση των προϋπολογισμών τους και στην ενίσχυση της ρευστότητας της οικονομίας.
Οι αρμόδιες ΓΔΟΥ και οι προϊστάμενοι οικονομικών υπηρεσιών των φορέων οφείλουν:
• Να φροντίζουν για την άμεση αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τρίτους, τόσο του ίδιου του φορέα της Κεντρικής Διοίκησης, όσο και των εποπτευόμενων φορέων τους από ίδιους πόρους, καθώς και τη μη σώρευση νέων ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τρίτους.
• Να εξετάσουν τους λόγους, για τους οποίους δημιουργούνται καθυστερήσεις στις πληρωμές και συσσώρευση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων, να φροντίσουν για την άμεση επίλυση τυχόν προβλημάτων λαμβάνοντας τα απαραίτητα νομοθετικά, διοικητικά ή λοιπά μέτρα για την αντιμετώπισή τους
• Ειδικότερα για τους φορείς, οι οποίοι υποβάλλουν μηνιαία στοιχεία προσαρμογών, να διερευνήσουν εάν υφίστανται περαιτέρω ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις οι οποίες εμπίπτουν στις σχετικές κατηγορίες προσαρμογών (οφειλές υπό δικαστική διεκδίκηση, αποκατάσταση παγίων προκαταβολών, οφειλές που δεν έχουν αποπληρωθεί λόγω εξωγενών παραγόντων, όπως μη εμφάνιση δικαιούχου ή μη προσκόμιση δικαιολογητικών, κατασχέσεις) και να φροντίσουν για τη συμπερίληψή τους στους οικείους υποβαλλόμενους πίνακες, σύμφωνα και με τα διαλαμβανόμενα στο υπ' αριθμ. 2/78425/ΔΠΓΚ/23.10.2019 έγγραφο του ΓΛΚ. (Υπ. Οικ. οικ. 2/188030/ΔΠΓΚ/20.12.2022)
Για την αρτιότερη οργάνωση των διαδικασιών εκτέλεσης του προϋπολογισμού οι προϊστάμενοι οικονομικών υπηρεσιών των φορέων και οι προϊστάμενοι των ΓΔΟΥ οφείλουν να τηρούν και τα εξής:
• να μεριμνούν για την ορθή εφαρμογή των διατάξεων του π.δ. 80/2016 και των κατευθυντήριων γραμμών και οδηγιών που παρέχονται στις εγκυκλίους του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ),
• να προγραμματίζουν τις ανάγκες έως το ύψος των διαθεσίμων πιστώσεων. Οι φορείς πρέπει να προγραμματίσουν τις μηνιαίες ανάγκες τους στις κύριες κατηγορίες δαπανών, καθώς τυχόν αποκλίσεις εξετάζονται κάθε τρίμηνο, λαμβάνοντας υπόψη τα προβλεπόμενα στις διατάξεις των άρθρων 70 και 172 του ν. 4270/2014. Με την έναρξη κάθε οικονομικού έτους και πριν από την ανάληψη οποιασδήποτε νέας υποχρέωσης, με ευθύνη των προϊσταμένων οικονομικών υπηρεσιών, δεσμεύονται στον προϋπολογισμό του φορέα άμεσα και κατ’ απόλυτη προτεραιότητα, πιστώσεις ισόποσες με το ανεξόφλητο μέρος των αναλήψεων υποχρεώσεων του προηγούμενου οικονομικού έτους και πιστώσεις που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο πολυετών υποχρεώσεων, σύμφωνα με το άρθρο 67 του ν. 4270/2014, κατά το μέρος που αφορούν στη δαπάνη που βαρύνει τον εκτελούμενο προϋπολογισμό. Νέες υποχρεώσεις αναλαμβάνονται σε βάρος του εναπομείναντος υπολοίπου μετά τις κατά τα ανωτέρω δεσμεύσεις πιστώσεων,
• να προβαίνουν κατά προτεραιότητα σε εξόφληση υποχρεώσεων παρελθόντων οικονομικών ετών και ταυτόχρονα να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για τη μη σώρευση νέων ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων,
• να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους αναφορικά με την τήρηση του Μητρώου Δεσμεύσεων, την αποστολή οικονομικών στοιχείων και σχετικών εκθέσεων εντός των χρονικών ορίων που έχουν τεθεί. (Υπ. Οικ. οικ. 2/188030/ΔΠΓΚ/20.12.2022)
Για την εκτέλεση των καθηκόντων του ο Π.Ο.Υ. έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
• Είναι υπεύθυνος για την προετοιμασία του ετήσιου Προϋπολογισμού του Δήμου, ακολουθώντας τις Οδηγίες που εκδίδονται κατ΄έτος (ΚΥΑ).
• Καταρτίζει τις προβλέψεις για τις μηνιαίες ταμειακές ανάγκες του Δήμου και παρακολουθεί την εκτέλεση του Προϋπολογισμού αυτού σε μηνιαία βάση. Αν διαπιστώσει αποκλίσεις στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού, ενημερώνει τον Δήμαρχο και την Οικονομική Επιτροπή, κάνοντας προτάσεις για διορθωτικές ενέργειες.
• Είναι υπεύθυνος για τη διενέργεια όλων των δημοσιονομικών δεσμεύσεων, για τη διασφάλιση της ορθής τήρησης του Μητρώου Δεσμεύσεων και για τη διαβίβαση σε μηνιαία βάση όλων των απαραίτητων στοιχείων για τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται στη Γενική Δ/νση Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Εσωτερικών (ή μέσω αυτού στο ΓΛΚ). Επίσης, εξασφαλίζει ότι η εκτέλεση των πολυετών δεσμεύσεων είναι σύμφωνη με την έγκριση της παρ. 1 του άρθρου 67 Ν. 4270/14, καθώς και ότι ο Δήμος (των Οικονομικών Υπηρεσιών του οποίου προΐσταται), διαθέτει τα απαραίτητα πληροφοριακά συστήματα (software) για την επεξεργασία, την έγκριση και την παρακολούθηση όλων των δεσμεύσεων μέχρι την αποπληρωμή των σχετικών υποχρεώσεων. Μεριμνά ώστε τα τιμολόγια αγαθών και υπηρεσιών να εξοφλούνται εντός των προθεσμιών που προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις (να μην καταστούν οι υποχρεώσεις ληξιπρόθεσμες). Με την έναρξη του κάθε οικον. έτους, μεριμνά για την δέσμευση στον Προϋπολογισμό του Δήμου, πιστώσεων ισόποσων με το ανεξόφλητο μέρος των αναλήψεων υποχρεώσεων του προηγούμενου οικον. έτους. (παρ. 7 άρθρου 66 Ν. 4270/14, παρ. 3 άρθρου 4 ΠΔ 80/2016).
• Όλες οι Υπηρεσίες του Δήμου υποχρεούνται να παρέχουν έγκαιρα στον Π.Ο.Υ. όλες τις πληροφορίες και τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του.
• Ο Π.Ο.Υ. υποχρεούται να εφαρμόζει τις Οδηγίες οικονομικής διαχείρισης που εκδίδονται από το ΓΛΚ και το εποπτεύον Υπουργείο Εσωτερικών και μπορεί να εισηγείται την εξειδίκευσή τους.
• Είναι υπεύθυνος για την κατάρτιση του ταμειακού προγραμματισμού του φορέα βάσει των οδηγιών του Γ.Λ.Κ., για την έγκαιρη υποβολή του στην εποπτεύουσα Γ.Δ.Ο.Υ. και για την τήρηση των διατάξεων του παρόντος νόμου αναφορικά με τη συμμετοχή του φορέα στον Ενιαίο Λογαριασμό Θησαυροφυλακίου και στο Σύστημα Λογαριασμών Θησαυροφυλακίου. (περιπτ. α΄- στ' παρ. 3 άρθρου 25 Ν. 4270/14, όπως τροπ. από την παρ. 7 του άρθρου 10 Ν. 4337/15 και συμπληρώθηκε από το άρθρο 84 του Ν.4549/18)
Από 19.07.2018 ο Π.Ο.Υ. ή τα ιεραρχικώς υφιστάμενα όργανα που εξουσιοδοτούνται από αυτόν υπογράφουν ή συνυπογράφουν πράξεις εκκαθάρισης και χρηματικά εντάλματα πληρωμής και εκδίδουν χρηματικά εντάλματα. (παρ.1 άρθρο 204, παρ.2 άρθρο 210 και άρθρο 283 Ν.4555/18)
Ο Π.Ο.Υ. πρέπει να παρέχει εγγυήσεις αμερόληπτης κρίσης κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του. Ιδιαίτερα οφείλει να απέχει από κάθε ενέργεια ή διαδικασία εφόσον: α) η ικανοποίηση του προσωπικού συμφέροντός του συνδέεται με την έκβαση της υπόθεσης, β) είναι σύζυγος ή συγγενής εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, κατ΄ευθεία μεν γραμμή απεριορίστως, εκ πλαγίου δε έως και τέταρτου βαθμού, με κάποιον από τους ενδιαφερομένους, ή και γ) έχει ιδιαίτερο δεσμό ή ιδιάζουσα σχέση ή εχθρότητα με ενδιαφερομένους (παρ. 3, 4 & 5 άρθρου 26 Ν. 4270/14). Σχετικές και οι διατάξεις του άρθρου 43 Ν. 3584/07.
Οι διατάξεις του άρθρου 69Γ του Ν. 4270/14 (ανακατανομή & τροποποίηση αρμοδιοτήτων Π.Ο.Υ. & Υ.Δ.Ε. - μετονομασία των Υ.Δ.Ε.) που προστέθηκε από τις διατάξεις της παρ. 24 του άρθρου 10 Ν. 4337/15, αφορά τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων των Υπηρεσιών Δημοσιονομικού Ελέγχου (Υ.Δ.Ε.) στις ΓΔΟΥ των Υπουργείων, μετά την κατάργηση αυτών (των ΥΔΕ) από 1/1/2017 (παρ. 2 άρθρου 21 Ν. 4337/15) και τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων τους στη συσταθείσα Δ/νση Ο.Υ. του Φορέα. Οι διατάξεις του άρθρου 69Γ δεν έχουν εφαρμογή για τους Δήμους, καθόσον η καταχώρηση των αναλαμβανομένων δεσμεύσεων και ο έλεγχος και εκκαθάριση των δαπανών τους, δεν διενεργείτο από τις ΥΔΕ, αλλά από τις οικείες Υπηρεσίες αυτών (με εξαίρεση τον Δήμο Αθηναίων).
Για τις ευθύνες του Π.Ο.Υ. δείτε την ενότητα:
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ » ΕΥΘΥΝΕΣ - ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΑ » ΑΛΛΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ » Ευθύνες Προϊσταμένου Οικονομικών Υπηρεσιών (Π.Ο.Υ.)
Β. Ασυμβίβαστα Π.Ο.Υ.
Δείτε την ενότητα:
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΤΑ / ΕΛΕΓΧΟΙ - ΟΠΔ - ΕΠΙΧΕΙΡ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ - ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΑ / ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΑ
Γ. Άρνηση εκτέλεσης εντολής πληρωμής
Ο Π.Ο.Υ. οφείλει να αρνηθεί την εκτέλεση εντολής, αν έχει ως αποτέλεσμα την Ανάληψη Υποχρέωσης ή εκτέλεση δαπάνης που υπερβαίνει τα όρια του Προϋπολογισμού και των ποσοστών διάθεσης ή δεν είναι νόμιμη και κανονική. Αν η αρμόδια Αρχή επιμένει (εγγράφως) στην εκτέλεση της εντολής της, οφείλει να επαναλάβει εγγράφως την αντίρρησή του και να εκτελέσει την εντολή. Στην περίπτωση αυτή δεν υπέχει ευθύνη (παρ. 1 άρθρου 26 Ν. 4270/14, όπως τροπ. από την παρ. 8 του άρθρου 10 Ν. 4337/15). Σχετικές και οι διατάξεις του άρθρου 32 Ν. 3584/07.
Για τις προθεσμίες υποβολής των αντιρρήσεων για την εκτέλεση δαπάνης δείτε την ενότητα:
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΤΑ » ΠΛΗΡΩΜΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΩΝ » ΕΝΤΑΛΜΑΤΑ » Εντολή πληρωμής » III. Προθεσμίες αποστολής δικαιολογητικών, έκδοσης τίτλου πληρωμής και εξόφλησης αυτών
Στις διατάξεις του άρθρου 4, παρ.1.γ. του π.δ.80/2016 (Α'145), προβλέπεται ότι σε περίπτωση που υπάρχει διαθέσιμη πίστωση αλλά δεν συντρέχουν οι λοιπές νόμιμες προϋποθέσεις παροχής της βεβαίωσης, από τον Προϊστάμενο των Οικονομικών Υπηρεσιών (Π.Ο.Υ.), για την ύπαρξη και δέσμευση ισόποσης πίστωσης για την πληρωμή σχετικής δαπάνης, ο Π.Ο.Υ. ενημερώνει εγγράφως τον διατάκτη και εφόσον ο τελευταίος εμμένει στο αίτημά του για προώθηση της διαδικασίας δέσμευσης πίστωσης:
i) παρέχει την βεβαίωση και εκτελεί τις λοιπές διαδικασίες του εν λόγω άρθρου και
ii) ενημερώνει εγγράφως την αρμόδια Δ.Υ.Ε.Ε. του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.
Σε περίπτωση έγγραφης άρνησης του προϊσταμένου οικονομικών υπηρεσιών, η αρμοδιότητα για τη διατύπωση της εντολής της παρ. 1 του άρθρου 26 Ν. 4270/14 (Α' 143), της παρ.1.γ. του άρθρου 4 του π.δ.80/2016 (Α'145) και της παρ. 4 του άρθρου 22 του β.δ. 17.5/15.6.1959, ασκείται αποκλειστικά από τον δήμαρχο. (παρ.2 άρθρο 204 Ν.4555/18)
Σε απάντηση ερωτήματος Δήμου για το εάν η αρμοδιότητα της εντολής της παρ. 1 του άρθρου 26 του Ν. 4270/14 (Α’ 143) ασκείται αποκλειστικά από το Δήμαρχο ή δύναται να μεταβιβασθεί σε αρμόδιο Αντιδήμαρχο, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας- Θράκης με το υπ’ αριθ. 54476/30.09.2019 έγγραφό της απαντάει ότι στην προκειμένη περίπτωση, κατά την οποία, η αρμοδιότητα για τη διατύπωση της εντολής της παρ. 1 του άρθρου 26 του Ν. 4270/14 (Α’/143), της παρ. 1γ του άρθρου 4 του π.δ. 80/2016 (Α’/145) και της παρ. 4 του άρθρου 22 του β.δ. 17.5/15-06-1959, ασκείται αποκλειστικά από το Δήμαρχο», δεν είναι δυνατή η μεταβίβασή της σε Αντιδήμαρχο (αμεταβίβαστη αρμοδιότητα).
Επιπλέον, στο άρθρο 75, παρ.5 του ν. 4446/2016 (Α'240), ορίζεται ότι σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο νομιμότητας και κανονικότητας, προκύψει διάσταση απόψεων μεταξύ διατάκτη και προϊσταμένου Οικονομικών Υπηρεσιών, ακολουθείται η διαδικασία, του άρθρου 26, παρ. 1 του ν. 4270/2014.
Σε συνέχεια των ανωτέρω με την εγκύκλιο Υπ. Οικ. 2/27840/0026/04.04.2017 επισημαίνονται τα εξής:
"Ειδικότερα, όταν από τον έλεγχο διαπιστώνεται ότι δεν υπάρχουν τα απαιτούμενα στοιχεία, ώστε να κριθεί νόμιμη και κανονική η δαπάνη, η Οικονομική Υπηρεσία οφείλει να αρνηθεί την εκτέλεση της εντολής ενημερώνοντας εγγράφως τον Διατάκτη, εκθέτοντας λεπτομερώς τους λόγους για τους οποίους η δαπάνη δεν κρίνεται νόμιμη ή κανονική. Αν ο Διατάκτης εμμένει στις απόψεις του και δίνει εκ νέου έγγραφη εντολή για την πληρωμή της δαπάνης, τότε η Οικονομική Υπηρεσία οφείλει να την εκτελέσει, επαναλαμβάνοντας όμως εγγράφως την αντίρρησή της στον Διατάκτη, την οποία και κοινοποιεί στο Ελεγκτικό Συνέδριο, όπως προβλέπεται στο άρθρο 26, παρ. 1 του ν. 4270/2014. Στη συνέχεια, συντάσσει και υποβάλλει στη Διεύθυνση Συντονισμού και Έλεγχου Εφαρμογής Δημοσιολογιστικών Διατάξεων και στη Γενική Διεύθυνση Δημοσιονομικών Ελέγχων του Γ.Λ.Κράτους, την προβλεπόμενη στο άρθρο 69Γ, παρ. γ του ίδιου νόμου, έκθεση συνοδευόμενη από αντίγραφα του σχετικού φακέλου, κοινοποιώντας συγχρόνως και την ανωτέρω αντίρρησή της. Κατόπιν των ανωτέρω και προκειμένου να αποφευχθούν περαιτέρω καθυστερήσεις στην πληρωμή των δικαιούχων, εφόσον ο αρμόδιος διατάκτης εμμένει στις απόψεις του περί έκδοσης της σχετικής απόφασης ανάληψης υποχρέωσης ή της νομιμότητας και κανονικότητας της σχετικής δαπάνης, εφαρμογή έχουν οι διατάξεις του άρθρου 26, παρ.1 του ν.4270/2014, όπως ισχύει. Τονίζεται και πάλι ότι στις περιπτώσεις αυτές από τη διαφωνία του Προϊσταμένου Οικονομικών Υπηρεσιών με τον Διατάκτη δεν παρακωλύεται η πραγματοποίηση της δαπάνης και η εκκαθάριση και πληρωμή αυτής."
Ερωτάται αν είναι δυνατή η ανάκληση του με αρ. πρωτ. 24186/20-1-2021 έγγραφου της Διεύθυνσης Προϋπολογισμού και Οικονομικής Διαχείρισης Τομέα Πολιτισμού (ΔΠΟΔΤΠ). Η ως άνω απόφαση έχει εκδοθεί κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 26 παρ.1 του ν. 4270/2014 σύμφωνα με την οποία ο προϊστάμενος οικονομικών υπηρεσιών οφείλει να αρνηθεί την εκτέλεση εντολής, από οποιαδήποτε αρμόδια αρχή, αν έχει ως αποτέλεσμα την ανάληψη υποχρέωσης ή εκτέλεση δαπάνης που δεν είναι νόμιμη και κανονική, ενημερώνοντας εγγράφως την εν λόγω αρχή. Η άρνηση έγκρισης αυτή εφόσον εκδηλώνεται στο πλαίσιο της διαδικασίας εκτέλεσης μιας δαπάνης, έχει τον χαρακτήρα διοικητικής πράξης και μπορεί να ανακληθεί ελεύθερα ως δυσμενής πράξη για τον ανάδοχο εφόσον δεν είναι νόμιμη. Tο με αρ. πρωτ. 49710/8-2-2021 έγγραφο της ΔΠΟΔΤΠ, που απεστάλη στις 8/2/2021, αφορά σε μια απλή και άτυπη διοικητική διαδικασία, κατά την οποία η υπηρεσία, δικαιούται να διαφοροποιήσει τη γνώμη της εντός επιτρεπτών χρονικών-διαδικαστικών ορίων. Ωστόσο πρέπει να επισημανθεί ότι σύμφωνα με τη διάταξη του δεύτερου εδαφίου της πρώτης παραγράφου ίδιου άρθρου, «αν η αρμόδια αρχή επιμείνει στην εκτέλεση της εντολής της, οφείλει να επαναλάβει εγγράφως την αντίρρησή του, με ταυτόχρονη κοινοποίησή της στο ΓΛΚ και στο Ελεγκτικό Συνέδριο και να εκτελέσει την εντολή». Συνεπώς η ανάκληση της ως άνω αρνητικής πράξης δεν είναι αναγκαία προκειμένου να προωθηθεί η εκτέλεση των ενταλμάτων για την πληρωμή των αναδόχων των συμβάσεων. Στην περίπτωση αυτή, την ευθύνη ως προς τη νομιμότητα της ενέργειας φέρει πλέον ο εντολέας. (ΓνΝΣΚ 62/2021)
4. Εξουσιοδότηση ιεραρχικά υφιστάμενων οργάνων - Αναπλήρωση ΠΟΥ
Από 1.1.2017 οι προϊστάμενοι Οικονομικών Υπηρεσιών, με απόφασή τους, δύνανται να εξουσιοδοτούν ιεραρχικά υφισταμενά τους όργανα, καθώς και προϊσταμένους γραφείων/ αυτοτελών γραφείων, να υπογράφουν με εντολή τους πράξεις, βεβαιώσεις και τίτλους πληρωμής, σύμφωνα με τις οδηγίες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άρθρου. (παρ. 1 του άρθρου 25 του Ν. 4270/2014 όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 58 του N. 4438/16) (παρ 3 του άρθρου 58 του N. 4438/16)
Όταν, σύμφωνα με το άρθρο 25 § 1 του Ν. 4270/2014, ο ΠΟΥ με απόφασή του εξουσιοδοτεί ιεραρχικά υφιστάμενά του όργανα να υπογράφουν «με εντολή του» πράξεις, βεβαιώσεις και τίτλους πληρωμής, αυτές, σύμφωνα και με τη νομολογία, αν και φέρουν την υπογραφή του εξουσιοδοτημένου οργάνου, θεωρούνται πράξεις του οργάνου που έδωσε την εξουσιοδότηση και το οποίο εξακολουθεί να έχει τη σχετική ευθύνη. (Υπ. Οικ. 165472 ΕΞ 2022/11.11.2022)
Ενδεικτικά, ενέργειες εκτέλεσης προϋπολογισμού όπως:
- η υπογραφή του τεκμηριωμένου αιτήματος προς την αρμόδια οικονομική υπηρεσία (παρ. 3α του άρθρου 66 του ν.4270/2014 και 1α του άρθρου 4 του πδ 80/2016),
- η υπογραφή των αποφάσεων ανάληψης υποχρέωσης (παρ. 1 του άρθρου 66 του ν.4270/2014 και πδ 80/2014),
- η υπογραφή συμβάσεων ή αποφάσεων απευθείας ανάθεσης και συγκρότησης των σχετικών επιτροπών,
- η έγκριση έκδοσης Χρηματικού Εντάλματος Προπληρωμής και ο ορισμός υπολόγου
δύναται να ανατεθούν σε υφιστάμενα ιεραρχικά διοικητικά όργανα καθ' ύλην αρμόδια, δηλαδή σε προϊσταμένους επιχειρησιακών οργανικών μονάδων του φορέα πλην αυτών βέβαια με οικονομικό αντικείμενο που υπάγονται στη Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών. (Υπ. Οικ. 2/45897/0026/14.06.2017)
Οι ανωτέρω ενέργειες είναι διακριτές και η ανάθεσή τους δύναται να διενεργηθεί σε διαφορετικού επιπέδου ιεραρχικά όργανα. Δηλαδή, το ίδιο όργανο στο οποίο έχει ανατεθεί η αρμοδιότητα της υπογραφής εγγράφου τεκμηριωμένου αιτήματος δεν απαιτείται να υπογράφει και τη σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης. Εύλογο είναι βέβαια η υποβολή τεκμηριωμένου αιτήματος προς τη Δ.νση Οικονομικών Υπηρεσιών να ακολουθεί την κατανομή του προϋπολογισμού του υπουργείου, διαφορετικά οι υποβάλλοντες το τεκμηριωμένο αίτημα δεν θα γνωρίζουν το ύψος των πιστώσεων που τους έχουν διατεθεί για την εκτέλεση του έργου τους. (Υπ. Οικ. 2/45897/0026/14.06.2017)
Προϊστάμενος οργανικής μονάδας, ο οποίος έχει εξουσιοδοτηθεί από το αρμόδιο ανώτατο όργανο διοίκησης ή από το κατά νόμο αρμόδιο όργανο, δεν δύναται να εξουσιοδοτήσει άλλο διοικητικό όργανο καθώς μία τέτοια ενέργεια θα συνιστούσε υπεξουσιοδότηση η οποία είναι ανεπίτρεπτη. (Υπ. Οικ. 2/45897/0026/14.06.2017)
Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Αν δεν έχει εκδοθεί η ανωτέρω εξουσιοδότηση και ο Π.Ο.Υ. (άρθρου 205 Ν. 4555/18) υπογράφει ο ίδιος πράξεις, βεβαιώσεις, τίτλους πληρωμής (άρθρο 204 Ν. 4555/18), κλπ, σε περίπτωση απουσίας του έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 100 του Ν. 3584/07 που ορίζουν διεξοδικά στην παρ. 1 ποιος αναπληρώνει τον Π.Ο.Υ. σε περίπτωση που απουσιάζει ή κωλύεται. Ο κατά τον νόμο αναπληρωτής του Π.Ο.Υ. ασκεί παράλληλα με τα καθήκοντα της κύριας αυτού θέσης ευθύνης, και όλες τις αρμοδιότητες του Π.Ο.Υ., στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι υπογραφές πράξεων, βεβαιώσεων, τίτλων πληρωμής, κλπ (υπογράφει ως Π.Ο.Υ., θέτοντας όμως την ένδειξη "κ.α.α.").
Ωστόσο, με την εγκύκλιο Υπ. Οικ. 2/45897/0026/14.06.2017, η οποία αφορά την Κεντρική Διοίκηση και τις Περιφέρειες, επισημαίνονται τα εξής σχετικά με το θέμα:
"Διαφορετική από την εξουσιοδότηση υπογραφής είναι η αναπλήρωση του προσώπου του Π.Ο.Υ., σε περίπτωση απουσίας ή νόμιμου κωλύματός του. Στην περίπτωση της αναπλήρωσης, παρά τη διαφορά των προσώπων, τις αρμοδιότητες θεωρείται ότι ασκεί ο ίδιος ο ΠΟΥ και όχι άλλο διοικητικό όργανο. Την αναπλήρωση ρυθμίζουν οι διατάξεις του άρθρου 8 του ν.2690/1999 και του άρθρου 87 του υπαλληλικού κώδικα.
Για την εφαρμογή της, ιδιαιτέρως αφού πρόκειται για ενέργειες με οικονομικό αντικείμενο, χρειάζεται η έκδοση σχετικής πράξης που θα καθορίζει τον αναπληρωτή. Η πράξη αυτή εκδίδεται από τον αναπληρούμενο και έχει ατομικό χαρακτήρα."
Σύμφωνα με το άρθρο 100 του Ν. 3584/07 ο ορισμός του αναπληρωτή προκειμένου για τους ΟΤΑ γίνεται από το αρμόδιο προς διορισμό όργανο.
Απο το συνδυασμό των ανωτέρω, προκύπτει ότι για την αναπλήρωση του ΠΟΥ σε περίπτωση απουσίας του, απαιτείται να έχει οριστεί ο αναπληρωτής κατά τα οριζόμενα στο άρθρο άρθρο 100 του Ν. 3584/07, αλλά δεν απαιτείται η έκδοση της ειδικής εξουσιοδότησης του άρθρου 25 παρ. 1 του Ν. 4270/14, όπως συμπληρώθηκε από τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 58 του N. 4438/16.
Όμως, σύμφωνα με την παρ.3 του άρθρου 9 του ν.2690/1999 «Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας και άλλες διατάξεις», το αρμόδιο διοικητικό όργανο, αν τούτο προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις, μπορεί με κανονιστική πράξη του, να εξουσιοδοτεί ιεραρχικά υφιστάμενό του όργανο να υπογράφει, με εντολή του, πράξεις ή άλλα έγγραφα αρμοδιότητάς του. Δεδομένου του κανονιστικού χαρακτήρα της πράξης παροχής εξουσιοδότησης, και προκειμένου αυτή να λάβει νόμιμη υπόσταση, πρέπει να τηρούνται οι προβλεπόμενοι κανόνες δημοσιότητας, ενώ σε διαφορετική περίπτωση ο εξουσιοδοτούμενος στερείται αρμοδιότητας να υπογράψει (ΣτΕ 3366/1999). (Υπ. Οικ. 165472 ΕΞ 2022/11.11.2022)
Όταν εντός της δομής που προΐσταται ο ΠΟΥ, υφίσταται υπηρεσία αρμοδιοτήτων τελικής υπογραφής διατάκτη (π.χ. τμήμα ή διεύθυνση προμηθειών), λόγω του ασυμβιβάστου, ο ΠΟΥ δεν έχει δικαίωμα υπογραφής των πράξεων της υπηρεσίας αυτής. Το ίδιο βεβαίως συμβαίνει και με το τμήμα ή τους υπαλλήλους που ασχολούνται με τις πληρωμές. Ακριβώς επειδή σε αυτές τις περιπτώσεις ο ΠΟΥ δεν έχει ευθύς εξαρχής δικαίωμα υπογραφής, λόγω ασυμβιβάστου, δεν νοείται εξουσιοδότηση υπογραφής προς τον προϊστάμενο του τμήματος προμηθειών και τον προϊστάμενο του τμήματος πληρωμών ή τους υπαλλήλους που διενεργούν τις πληρωμές. Είναι αυτονόητο ότι όταν δεν υπάρχει τμήμα πληρωμών, οπότε δεν προκύπτει απευθείας από τον οργανισμό η εν λόγω αρμοδιότητα, ο ΠΟΥ ορίζει, με απόφασή του, τον υπάλληλο ή τους υπαλλήλους που ασκούν τη σχετική αρμοδιότητα, προκειμένου να τηρείται το ασυμβίβαστο. (Υπ. Οικ. 165472 ΕΞ 2022/11.11.2022)
5. Εξωτερικοί Έλεγχοι
α. Ο έλεγχος της ορθής και πιστής τήρησης των προβλεπόμενων από την κείμενη νομοθεσία και τις διατάξεις του παρόντος προεδρικού διατάγματος διαδικασιών αναλήψεων υποχρεώσεων ασκείται από τις Δημοσιονομικές Υπηρεσίες Εποπτείας και Ελέγχου (Δ.Υ.Ε.Ε.) του άρθρου 69Δ του Ν. 4270/2014. (άρθρο 10 ΠΔ 80/2016)
β. Οι ανωτέρω Υπηρεσίες ελέγχουν επίσης την τήρηση του Μητρώου Δεσμεύσεων από τους υπόχρεους φορείς και κινούν τις διαδικασίες για την επιβολή των κυρώσεων του άρθρου 11 του παρόντος στα αρμόδια όργανα που ενεργούν κατά παράβαση των προβλεπόμενων για την ανάληψη υποχρεώσεων διαδικασιών. (άρθρο 10 ΠΔ 80/2016)
γ. Το αντικείμενο των ελέγχων αναφέρεται ιδίως στη νόμιμη έκδοση των αποφάσεων ανάληψης υποχρεώσεων (αρμοδιότητα οργάνων, ύπαρξη διαθέσιμης πίστωσης κατά την έκδοση των αποφάσεων, περιεχόμενο και χρόνος έκδοσης των αποφάσεων, ανάρτηση στο διαδίκτυο κ.λπ.), έγκαιρη ανάκληση δέσμευσης πιστώσεων σε κάθε περίπτωση, ορθή συμπλήρωση του Μητρώου Δεσμεύσεων σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 8 του παρόντος και τις σχετικές εγκυκλίους. (άρθρο 10 ΠΔ 80/2016)
Απόφαση Υπ. Οικ.2/54926/ΓΔΔΕ/27.07.2011: Σύσταση - Συγκρότηση Ελεγκτικών Κλιμακίων για τον έλεγχο φορέων σχετικά με τον τρόπο της παρακολούθησης και ορθής αναφοράς των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων.