Διατάκτης

Διατάκτης

Ασυμβίβαστα



Α. Διατάκτης

Διατάκτης κάθε Υπουργείου, ορίζεται ο Υπηρεσιακός Γραμματέας του οικείου Υπουργείου στις περιπτώσεις που αυτός υπάρχει ή ο Υπουργός στις λοιπές περιπτώσεις ή το προβλεπόμενο από την κείμενη νομοθεσία ή τις οργανικές διατάξεις όργανο κάθε φορέα της Γενικής Κυβέρνησης ή οποιοδήποτε άλλο εξουσιοδοτημένο από αυτούς όργανο, που είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση του προϋπολογισμού του φορέα του, αναλαμβάνει υποχρεώσεις σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού αυτού και προσδιορίζει τις απαιτήσεις σε βάρος του. Κύριος διατάκτης είναι ο διατάκτης που αναλαμβάνει υποχρεώσεις σε βάρος των πιστώσεων, οι οποίες τίθενται στη διάθεσή του απευθείας από τον προϋπολογισμό του φορέα του, ακολουθώντας τη διαδικασία των άρθρων 66, 67 και 79. Δευτερεύων διατάκτης είναι ο διατάκτης που αναλαμβάνει υποχρεώσεις σε βάρος πιστώσεων, οι οποίες τίθενται στη διάθεσή του κατ' εντολή του κύριου διατάκτη με επιτροπικό ένταλμα. Ο ορισμός δευτερεύοντος διατάκτη διενεργείται με απόφαση του κύριου διατάκτη. (άρθρο 65 παρ. 1 Ν. 4270/2014, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 20 του άρθρου 10 Ν. 4337/15- πρώην άρθρο 20 παρ. 1 Ν. 2362/1995, όπως είχε αντικατασταθεί από το άρθρο 20 του Ν. 3871/2010 και το άρθρο 112 του Ν. 4622/19)

Σύμφωνα με την περίπτ. ε' της παρ. 1 του άρθρου 58 του ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ.1 του άρθρου 203 του Ν.4555/18 και τροποποιήθηκε με την παρ.1 του άρθρου 14 του Ν.4625/19
, σε συνδυασμό με το άρθρο 210 παρ.2 και το άρθρο 283 του Ν.4555/18, από 19.07.2018 ο Δήμαρχος αποφασίζει για την έγκριση των δαπανών και τη διάθεση των πιστώσεων του προϋπολογισμού όλων των εγγεγραμμένων στον προϋπολογισμό πιστώσεων, συμπεριλαμβανομένων των πιστώσεων που εγγράφονται σε αυτόν με αναμόρφωση, με την έκδοση της σχετικής απόφασης ανάληψης υποχρέωσης, καταργώντας την αρμοδιότητα από την Οικονομική Επιτροπή και από το Δημοτικό Συμβούλιο, όπου αυτό προβλεπόταν. Για την άσκηση της αρμοδιότητας αυτής δεν απαιτείται προηγούμενη απόφαση συλλογικού οργάνου, εκτός αν αυτή είναι απαραίτητη, προκειμένου να επιτευχθεί η απαιτού μενη εξειδίκευση της πίστωσης. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, πριν από την απόφαση του δημάρχου, προηγείται απόφαση της οικονομικής επιτροπής για μέρος ή το σύνολο των πιστώσεων που χρήζουν εξειδίκευσης. Εξειδικευμένη θεωρείται η πίστωση, όταν κατονομάζεται ρητά η συγκεκριμένη δαπάνη για την οποία προορίζεται και προσδιορίζεται στο αναλυτικότερο δυνατό επίπεδο κωδικοποίησης του προϋπολογισμού.

 

Η αρμοδιότητα εξειδίκευσης πιστώσεων ασκείται από 31.08.2019 (ημερ. έναρξης ισχύος του Ν.4625/19) από την Οικονομική Επιτροπή αντί του Δημοτικού Συμβουλίου.

 

 

Η αρμοδιότητα υπογραφής των αποφάσεων ανάληψης υποχρεώσεων μπορεί να μεταβιβασθεί από το δήμαρχο σε αντιδήμαρχο (άρθρο 59 ν.3852/2010). (ΥΠ.ΕΣ. 39788/31.07.2018)

 

Η αρμοδιότητα υπογραφής του τεκμηριωμένου αιτήματος του διατάκτη της παραγράφου 3α του άρθρου 66 του ν.4270/2014 και της παραγράφου 1α του άρθρου 4 του π.δ.80/2016 μπορεί επίσης να μεταβιβασθεί σε αντιδήμαρχο ή να εκχωρηθεί με εξουσιοδότηση υπογραφής (άρθρο 88 ν.3463/2006) από το δήμαρχο στους προϊστάμενους των καθ' ύλην αρμοδίων υπηρεσιών, πλην των οικονομικών υπηρεσιών, ανάλογα με την οργανωτική διάρθρωση του δήμου. (ΥΠ.ΕΣ. 39788/31.07.2018)

 

Επισημαίνεται, ότι αιτήματα έγκρισης δαπανών και διάθεσης πιστώσεων που εκκρεμούν κατά την ημερομηνία δημοσίευσης του ν.4555/2018, ενώπιον του δημοτικού συμβουλίου ή της οικονομικής επιτροπής, δεν εξετάζονται από τα συλλογικά όργανα αυτά, ενώ αποφάσεις που τυχόν έχουν εκδοθεί μετά την ανωτέρω ημερομηνία ανακαλούνται είτε από τα όργανα αυτά είτε από το όργανο που είναι κατά το χρόνο της ανάκλησης αρμόδιο για την έκδοσή τους, δηλαδή μετά την 19/07/2018 από το δήμαρχο (άρθρο 21 παρ. 1 ν.2690/1999). (Απάντηση ΥΠ.ΕΣ. Νο 9). (ΥΠ.ΕΣ. 39788/31.07.2018)

 

Για περισσότερα δείτε εδώ το σχετικό από 27.07.2018 άρθρο της ΔήμοςΝΕΤ.

 

 

 


Β. Ασυμβίβαστα

 

Από 19.07.2018 (άρθρα 210 παρ. 2 και 283 Ν. 4555/18) με τις διατάξεις του άρθρου 204 του Ν.4555/18ο Δήμαρχος (ή ο Αντιδήμαρχος σε περίπτωση μεταβίβασης αρμοδιότητας) παύει να έχει την ιδιότητα του εκκαθαριστή δαπανών και του εντολέα δαπανών με την συνυπογραφή του επ΄αυτών (η οποία καταργήθηκε), και η αρμοδιότητα αυτή ανατίθεται αποκλειστικά στον Π.Ο.Υ., με την μετατόπιση αρμοδιοτήτων, αλλά και ευθυνών, από τα αιρετά όργανα διοίκησης, στους υπηρεσιακούς προϊσταμένους των Οικονομικών Υπηρεσιών. Με τον τρόπο αυτό συντελείται η βασική δημοσιονομική αρχή του σαφούς διαχωρισμού του διατάκτη, από τον υπόλογο εκκαθαριστή και εντολέα πληρωμής των δαπανών (άρθρο 65 Ν. 4270/14)   

 

Συνεπώς, από την έναρξη εφαρμογής του άρθρου 204 του Κλεισθένη Ι (Ν.4555/18), ήτοι από 19.07.2018, αίρεται το πρόβλημα περί ασυμβίβαστου στο πρόσωπο του Δημάρχου καθώς ο Δήμαρχος έχει την ιδιότητα του διατάκτη αλλά όχι του υπολόγου.

 

Με  τις  διατάξεις του  άρθρου  65  του  ν.4270/2014 ορίζεται  ότι  τα καθήκοντα του  διατάκτη  είναι ασυμβίβαστα  με  τα καθήκοντα  του   προϊσταμένου οικονομικών  υπηρεσιών.  (Υπ. Οικ. 2/45897/0026/14.06.2017) (Υπ. Οικ. οικ.38435 ΔΞ 2020/14.04.2020) (Υπ. Οικ. 165472 ΕΞ 2022/11.11.2022)

 

Στις  περιπτώσεις  όπου ο  προϊστάμενος  των οικονομικών υπηρεσιών ταυτίζεται με τον διατάκτη ή αυτός είναι αρμόδιος για οποιαδήποτε ενέργεια που τείνει στην ανάληψη υποχρέωσης σε βάρος πίστωσης της Γενικής Διεύθυνσης στην οποία προΐσταται, είναι υποχρεωμένος να εκχωρήσει την αρμοδιότητα δημοσιονομικής έγκρισης για δεσμεύσεις στο νόμιμο κατά τον Υπαλληλικό Κώδικα αντικαταστάτη του. Η παράβαση της υποχρέωσης του προηγούμενου εδαφίου συνιστά πειθαρχικό αδίκημα. (Υπ. Οικ. 2/45897/0026/14.06.2017) (Υπ. Οικ. οικ.38435 ΔΞ 2020/14.04.2020)

 

Τα  καθήκοντα  του διατάκτη  είναι  ασυμβίβαστα με  τα  καθήκοντα 

Αν ο διατάκτης αναμιχθεί στα καθήκοντα του τελευταίου, ευθύνεται ως δημόσιος υπόλογος. (Υπ. Οικ. 2/45897/0026/14.06.2017)

 

Το πρόσωπο που δίνει την εντολή για την πραγματοποίηση της δαπάνης (διατάκτης−δρά εκ μέρους και για λογαριασμό της διοίκησης), το πρόσωπο που ελέγχει, εκκαθαρίζει και δίνει την εντολή πληρωμής (ένταλμα) της δαπάνης (ΠΟΥ) και το πρόσωπο που διενεργεί την πληρωμή (προϊστάμενος ή υπάλληλος πληρωμών) πρέπει να είναι διακριτά και σε καμιά περίπτωση να μην συντρέχουν περισσότεροι από έναν, από τους προαναφερθέντες, ρόλοι στο ίδιο πρόσωπο.  (Υπ. Οικ. 165472 ΕΞ 2022/11.11.2022)

 

Στο ρόλο του διατάκτη αναφέρεται πλέγμα αρμοδιοτήτων που δύναται να ασκούνται από τον ίδιο ή υφιστάμενά του όργανα, αλλά τα ασυμβίβαστα αφορούν και κάθε υπηρεσία, όργανο, ή υπάλληλο του φορέα που εμπλέκεται στη διαδικασία υλοποίησης του φυσικού αντικειμένου της δαπάνης. Για παράδειγμα, όταν πρόκειται για εμπορικές συναλλαγές, οι υπάλληλοι που ασχολούνται με τις διαδικασίες παραγγελίας των αγαθών ή υπηρεσιών (τυχόν διαγωνισμοί, συμβάσεις, κτλ.) καταλαμβάνονται από τα ασυμβίβαστα του διατάκτη.  (Υπ. Οικ. 165472 ΕΞ 2022/11.11.2022)

 

Πριν την εφαρμογή του Κλεισθένη Ι (Ν.4555/18) ίσχυαν τα εξής:


Σύμφωνα με πάγια νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου ο Δήμαρχος αφού ενεργεί πράξεις διαχείρισης των λογαριασμών του Δήμου  έχει την ιδιότητα του υπολόγου και ως εκ τούτου ευθύνεται ως υπόλογος. (βλ. πρακτ. 27ης Γ.Σ. Ολομ. Ε.Σ. της 23-10-2002 όπου και μειοψηφία και αποφ. IV Τμημ. Ε.Σ.1466/2001, 685, 456, 457, 45/2000, 1602, 1597/1999). (Ε.Σ. Ολομ. 1/2007)

Τα καθήκοντα του διατάκτη είναι ασυμβίβαστα με τα καθήκοντα του δημόσιου υπόλογου. Αν ο διατάκτης αναμιχθεί στα καθήκοντα του τελευταίου, ευθύνεται ως δημόσιος υπόλογος. (άρθρο 65 παρ. 3 Ν. 4270/2014- πρώην άρθρο 20 παρ. 2 Ν. 2362/1995, όπως είχε αντικατασταθεί από το άρθρο 20 του Ν. 3871/2010)

Από το συνδυασμό των παραπάνω συνάγεται ότι η ιδιότητα του Δήμαρχου ως υπόλογου είναι ασυμβίβαστη με αυτή του διατάκτη. Αυτό σαφώς δημιουργεί πρόβλημα στις περιπτώσεις που ο διατάκτης είναι ο Δήμαρχος (δηλ. στην περίπτωση που η ανάληψη υποχρέωσης αφορά δαπάνες για την έγκριση των οποίων αρμόδιος είναι ο Δήμαρχος, δηλ. της παρ 4 του άρθρου 158 του ν. 3463/2006) και ταυτοχρόνως ενεργεί πράξεις διαχείρισης των λογαριασμών του Δήμου (εκκαθάριση, υπογραφή ενταλμάτων). 
Προκειμένου να αρθεί το πρόβλημα αυτό πρέπει:
- είτε
ο Δήμαρχος να μην ενεργεί πράξεις διαχείρισης των λογαριασμών του Δήμου (εκκαθάριση, υπογραφή ενταλμάτων) μεταφέροντας την αρμοδιότητα σε Αντιδήμαρχο
-είτε εάν ενεργεί πράξεις διαχείρισης των λογαριασμών του Δήμου (εκκαθάριση, υπογραφή ενταλμάτων) να μην υπογράφει ως διατάκτης τις αναλήψεις υποχρέωσης, μεταβιβάζοντας την αρμοδιότητα της διάθεσης πίστωσης για τις περιπτώσεις της παρ 4 του άρθρου 158 του ν. 3463/2006 σε αντιδήμαρχο. Το ίδιο ασυμβίβαστο, με πολύ διασταλτική ερμηνεία θα μπορούσε να ισχύει και στις περιπτώσεις που ο Δήμαρχος υπογράφει τις αναλήψεις υποχρέωσης με την ιδιότητα του προέδρου της οικονομικής επιτροπής, αλλά ουσιαστικά στην περίπτωση αυτή δεν θεωρείται διατάκτης ο ίδιος αλλά η οικονομική επιτροπή.
Τελικά το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε με την πράξη 205/2011 τμ. 7 ότι δεν υπάρχει ασυμβίβαστη ιδιότητα μεταξύ διατάκτη και υπολόγου στην περίπτωση που συμπίπτουν στο ίδιο πρόσωπο ο υπογράφων την έκθεση ή πρόταση ανάληψη υποχρέωσης, υπογράφει με την ιδιότητα της προέδρου της Οικονομικής Επιτροπής και την απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής για την έγκρισης της δαπάνης και διάθεσης της πίστωσης. Σε κάθε περίπτωση, ο υπογράφων ως Πρόεδρος της Οικονομικής Επιτροπής δεν θα μπορούσε να φέρει την ιδιότητα του διατάκτη, διότι αυτήν φέρει η Οικονομική Επιτροπή, ως πολυπρόσωπο συλλογικό όργανο και όχι μόνο ο πρόεδρος αυτού.


Τα καθήκοντα των διαχειριστών χρημάτων, αξιών και υλικού του Δημοσίου είναι ασυμβίβαστα με τα καθήκοντα του διατάκτη και του εκκαθαριστή. (άρθρο 151 Ν.4270/14)

 

Είναι απαραίτητο να διαχωρίζονται τα καθήκοντα και κατά συνέπεια οι ευθύνες των υπαλλήλων - υπεύθυνων πληρωμών που παράγουν στο ΟΠΣΔΠ    την    Εντολή  Μεταφοράς    και    Πίστωσης   Λογαριασμού    με    εκείνα των εκκαθαριστών δαπανών, οι οποίοι εντέλλονται την πληρωμή. Και αυτό γιατί σύμφωνα με την διεθνή πρακτική οι υπάλληλοι που καταχωρίζουν τους κωδικούς IBAN & BIC, για  την  πίστωση των  τραπεζικών  λογαριασμών των  δικαιούχων  με   το προϊόν των εκδιδόμενων για την πληρωμή των απαιτήσεών τους από  το Δημόσιο  ΧΕ  πρέπει να έχουν σαφώς διαχωρισμένα καθήκοντα από τους συναδέλφους τους που εγκρίνουν και εντέλλονται τις πληρωμές. (Υπ. Οικ. 2/45897/0026/14.06.2017)

 

Επιπρόσθετα, οι ασκούντες τις αρμοδιότητες των Διευθύνσεων/ Tμημάτων Προμηθειών δεν δύνανται να εμπλέκονται καθοιονδήποτε τρόπο στη διαδικασία δέσμευσης των πιστώσεων και πληρωμής των δαπανών (εκκαθάριση δαπάνης/έκδοση τίτλου πληρωμής/εξόφληση), ενώ οι προϊστάμενοι και υπάλληλοι που υπηρετούν στις Διευθύνσεις/ Τμήματα Οικονομικής Διαχείρισης & Προμηθειών (σημ. ΔήμοςΝΕΤ: προφανώς η λέξη  «Προμηθειών» αναφέρεται σε περιπτώσεις όπου κάτω από την ίδια υπηρεσιακή δομή υπάρχουν και οικονομικές υπηρεσίες και υπηρεσίες προμηθειών)  δεν δύναται να μετέχουν σε επιτροπές προμηθειών ή να ορίζονται διαχειριστές πάγιας προκαταβολής  ή υπόλογοι ΧΕΠ. (Υπ. Οικ. 2/45897/0026/14.06.2017)

 

Προϊστάμενοι και υπάλληλοι που υπηρετούν σε οργανικές μονάδες με καθαρά οικονομικό αντικείμενο δεν δύναται να ασκούν αρμοδιότητες Διατάκτη, με εντολή του. (Υπ. Οικ. 2/45897/0026/14.06.2017)