[post_tabs][post_tab title="Ισχύον Καθεστώς- Πριν την ίδρυση της ΑΥΕ ΟΤΑ"]

 

[post_tabs]

Έλεγχος Νομιμότητας Πράξεων ΟΤΑ  

Ι. Γενικά

ΙΙ. Αρμόδιο όργανο ελέγχου

ΙΙΙ. Ισχύς πράξεων έως τη διενέργεια του ελέγχου

ΙV. Υποχρεωτικός έλεγχος
Α. Αποφάσεις που υποχρεωτικά αποστέλλονται για έλεγχο 
1. Γενική ρύθμιση

2. Ειδικές διατάξεις

3. Εκκρεμείς υποθέσεις
Β. Διαδικασία ελέγχου
1. Διαβίβαση αναγκαίων εγγράφων
2. Έλεγχος
3. Έκδοση ειδικής πράξης


V. Αυτεπάγγελτος έλεγχος
Α. Γενικά
Β. Διαδικασία ελέγχου

Γ. Δειγματοληπτικός έλεγχος

VI. Έλεγχος μετά από προσφυγή ή αίτηση θεραπείας πολιτών
Α. Προϋποθέσεις άσκησης προσφυγής
Β. Αναστολή εκτέλεσης αποφάσεων
Γ. Απόφαση επί της προσφυγής
Δ. Αίτηση θεραπείας

VII. Δημοσιότητα απόφασης ελέγχου

VIII. Προσβολή απόφασης ελέγχου

IX. Συμμόρφωση σε απόφαση ελέγχου
Α. Υποχρέωση συμμόρφωσης
Β. Αίτηση ακύρωσης Δήμου

X. Ετήσια έκθεση έργου Αυτοτελούς Υπηρεσίας


Ι. Γενικά

Το Κράτος ασκεί στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης εποπτεία που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας και δεν επιτρέπεται να εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους. Ο έλεγχος νομιμότητας ασκείται, όπως νόμος ορίζει. (άρθρο 102 παρ. 4 Σ)

Ο έλεγχος σκοπιμότητας των πράξεων των Ο.Τ.Α. καταργείται. (άρθρο 47 παρ. 1 Ν. 2218/1994, το οποίο κωδικοποιήθηκε στο άρθρο 178 παρ. 1 του Π.Δ. 410/1995-το ΠΔ 410/1995 καταργήθηκε με το άρθρο δεύτερο του Ν. 3463/2006)

Εξακολουθούν να ισχύουν ειδικές διατάξεις με τις οποίες επιβάλλεται η έγκριση ορισμένων πράξεων των ΟΤΑ, υπό μορφή εκδόσεως εγκριτικών Υπουργικών Αποφάσεων. Το περιεχόμενο των τελευταίων μετά την κατάργηση του ελέγχου σκοπιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ και στα πλαίσια της προεκτεθείσης έννοιας της "εγκρίσεως", θα εξαντλείται σε έλεγχο νομιμότητας των εγκρινόμενων πράξεων και των προπαρασκευαστικών τους ενεργειών. (Γνωμ. ΝΣΚ 2/1996) Βλ. αντίθετα, ΣτΕ 2918/2007 σύμφωνα με την οποία: "Επειδή, από τις διατάξεις του άρθρου 282 παρ. 1 του π.δ/τος 410/1995, προκύπτει ότι οι αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου κοινοτικών επιχειρήσεων όταν αφορούν επιβάρυνση ακινήτων αυτών με εμπράγματο δικαίωμα, εγκρίνονται από το αρμόδιο κοινοτικό συμβούλιο. Ο έλεγχος αυτός δεν είναι απλώς έλεγχος νομιμότητας αλλά επιπλέον και έλεγχος σκοπιμότητας, πριν δε από την έγκριση αυτή οι αποφάσεις αυτές των οργάνων των κοινοτικών επιχειρήσεων δεν αποκτούν νόμιμη υπόσταση."

Σχετικά έγγραφα:
- ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 59/74896/30.12.2010 Θεσμικές αλλαγές του Προγράμματος "Καλλικράτης"
- Σχετικά άρθρα του Καλλικράτη:
έκτο μέρος (ΣΤ' Μέρος Εποπτεία)
- Απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α&Η.Δ 1/03.01.2011 Προκήρυξη - πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων για την επιλογή επτά (7) Ελεγκτών Νομιμότητας στις επτά (7) Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας ΟΤΑ   
-
Απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. 2096/14.01.2011 (ΦΕΚ 41/24.01.2011 τεύχος Β) Πρόσκληση υποβολής αιτήσεων για τη στελέχωση με μετάταξη ή μεταφορά ή μετάθεση των επτά (7) Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας ΟΤΑ 
-
ΥΠ.ΕΣ. 36346/04.08.2011 Προκήρυξη - πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων για την επιλογή επτά (7) Ελεγκτών Νομιμότητας στις επτά (7) Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας ΟΤΑ (ημερομηνία λήξης προθεσμίας υποβολής αιτήσεων: 9 Σεπτεμβρίου 2011, ημέρα Παρασκευή) 



ΙΙ. Αρμόδιο όργανο ελέγχου

Το κράτος ασκεί στους Ο.Τ.Α. και στα νομικά πρόσωπα αυτών εποπτεία, που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας και δεν επιτρέπεται να εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους ούτε να υπεισέρχεται σε κρίσεις για τη σκοπιμότητα της δράσης τους ή να θίγει τη διοικητική και οικονομική τους αυτοτέλεια. Ειδικότερα η κρατική εποπτεία των Ο.Τ.Α. συνίσταται:

(α) σε έλεγχο των πράξεων (έλεγχος νομιμότητας) και

(β) σε έλεγχο των προσώπων (πειθαρχικός έλεγχος των αιρετών). (άρθρο 214 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 108 του Ν.4555/18)

 

Το Υπουργείο Εσωτερικών στα θέματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορεί να εκδίδει εγκύκλιες οδηγίες για την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή της εκάστοτε ισχύ ουσας θεσμικής νομοθεσίας περί Ο.Τ.Α. και της νομοθεσίας σχετικά με την οργάνωση, τη συγκρότηση και τη λειτουργία των οργάνων τους, του προσωπικού, καθώς και των οικονομικών τους. (άρθρο 214 παρ. 2 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 108 του Ν.4555/18

 

Ως προς το περιεχόμενο και τον τρόπο άσκησης επιμέρους αρμοδιοτήτων, καθώς και την ερμηνεία και εφαρμογή του εκάστοτε ειδικού θεσμικού πλαισίου, αρμόδιος είναι ο κατά περίπτωση καθ' ύλην αρμόδιος δημόσιος φορέας, ο οποίος δεν αποξενώνεται από τη συγκεκριμένη αρμοδιότητά του, λόγω της άσκησης αυτής από τους Ο.Τ.Α. (άρθρο 214 παρ. 3 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 108 του Ν.4555/18)

 

Μέχρι την έναρξη λειτουργίας της ΑΥΕ Ο.Τ.Α. ο έλεγχος νομιμότητας των πράξεων, κατά τα άρθρα 225 έως 227, ασκείται από τον Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης και τις Ειδικές Επιτροπές του 152 του Κ.Δ.Κ (ν. 3463/2006, Α' 114), οι οποίες βρίσκονται στις έδρες των περιφερειών που ανήκουν στην ανωτέρω Αποκεντρωμένη Διοίκηση, καθώς και τις Επιτροπές Ελέγχου των Πράξεων του άρθρου 68 του Κώδικα Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (π.δ. 30/1996, Α' 21), που βρίσκονται στην έδρα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Οι επιτροπές αυτές συγκροτούνται με απόφαση του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. (άρθρο 238 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)

ΌΜΩΣ, Μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α., όπου στα άρθρα 128, 129, 130 και 131 του ν. 4555/2018 (Α’ 133) αναφέρεται Συντονιστής ή Επόπτης Ο.Τ.Α., νοείται ο Γραμματέας της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. (παρ. 3 άρθρο 64 ν. 4954/22, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 57 του ν. 5027/23) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.291/21712/14.03.2023)

 

Όπου στα ανωτέρω άρθρα αναφέρεται ο Επόπτης Ο.Τ.Α., κατά το μεταβατικό διάστημα, νοείται ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησηςο Γραμματέας της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης [Βλ. παραπάνω]. Όπου αναφέρεται ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Εποπτείας Ο.Τ.Α. της ΑΥΕ Ο.Τ.Α., νοείται ο Προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικής Λειτουργίας ή της αντίστοιχης Διεύθυνσης στην οποία υπάγεται η εποπτεία των Ο.Τ.Α. της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Όπου αναφέρεται υπάλληλος της ΑΥΕ Ο.Τ.Α., νοείται υπάλληλος της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. (άρθρο 238 παρ. 2 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18) (άρθρο 28 παρ.1 Ν.4325/15)

 

Όπου στον ν. 3852/2010, καθώς και στο άρθρο 79 του ν. 4604/2019 αναφέρεται ο όρος «Ελεγκτής Νομιμότητας» ή «Επόπτης», νοείται ο «Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης, μέχρι την έναρξη λειτουργίας των Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας ΟΤΑ του άρθρου 215 του ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 109 του ν. 4555/2018. (παρ.8 άρθρο 5 Ν.4623/19, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 50 του Ν. 4674/20)

Με την ανωτέρω διάταξη ρυθμίζεται, κατά τρόπο ενιαίο, το ζήτημα της δημοσίευσης των πράξεων μετάταξης, για όλες τις περιπτώσεις μετατάξεων σε πρωτοβάθμιους και δευτεροβάθμιους ΟΤΑ, κατά το μεταβατικό στάδιο και μέχρι τη σύσταση της υπηρεσίας του Επόπτη ΟΤΑ, ώστε να γίνεται με μέριμνα του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. 

Για όλες τις περιπτώσεις μετατάξεων, όπου φορέας υποδοχής είναι ΟΤΑ α' ή β' βαθμού, μετά την υπογραφή της απόφασης μετάταξης από το αρμόδιο για το διορισμό όργανο, αποστέλλεται σε περίληψη στην οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση, η οποία με μέριμνά της, τη διαβιβάζει αμελλητί προς δημοσίευση στο Εθνικό Τυπογραφείο. 

Η διάταξη του άρθρου 50 του ν. 4674/2020, καταλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις μετατάξεων που διενεργούνται στους ΟΤΑ α' και β' βαθμού, ανεξαιρέτως, μέσω των κύκλων του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας (ΕΣΚ), μετατάξεις για λόγους υγείας, αμοιβαίες μετατάξεις, μετατάξεις υπαλλήλων από κλάδο σε κλάδο της ίδιας ή ανώτερης κατηγορίας εντός του ιδίου ΟΤΑ κ.λπ. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.206/38420/22.06.2020)

 

Με το άρθρο 12 του Ν.4915/22 τροποποιούνται διατάξεις του π.δ. 135/10 και συστήνεται Τµήµα Εποπτείας Ο.Τ.Α. στην Αποκεντρωµένη Διοίκηση Αττικής το οποίο έχει ως αρµοδιότητα τον κατά το άρθρο 214 του ν. 3852/2010 (Α΄ 87) προβλεπόµενο έλεγχο νοµιµότητας των πράξεων των Ο.Τ.Α. και των νοµικών τους προσώπων, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στα άρθρα 225 έως 227 του ιδίου νόµου, όπως αυτός ασκείται από τον Συντονιστή της Αποκεντρωµένης Διοίκησης Αττικής και µέχρι την έναρξη λειτουργίας της οικείας ΑΥΕ Ο.Τ.Α.

 

Αρμόδιο όργανο για την εκδίκαση προσφυγών που ασκούνται κατά αποφάσεων συλλογικών οργάνων των Ο.Τ.Α. β΄ βαθμού, μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α., είναι η Επιτροπή Ελέγχου των Πράξεων του άρθρου 68 του Κώδικα Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (κωδικοποιητικού π.δ. 30/1996), κατά των αποφάσεων της οποίας δεν προβλέπεται πλέον η άσκηση της, κατ’ άρθρο 8 του ν. 3200/1955, προσφυγής νομιμότητας ενώπιον του καθ’ ύλην αρμόδιου Υπουργού, και οι αποφάσεις της υπόκεινται σε προσβολή μόνο στα αρμόδια Δικαστήρια (ομόφ.). (ΓνΝΣΚ 74/2018, η οποία έγινε αποδεκτή με το έγγραφο ΥΠ.ΕΣ. 43932/24.08.2018)

 

Το προσωπικό που υπηρετεί σε κάθε Αποκεντρωμένη Διοίκηση και που, στα υπηρεσιακά του καθήκοντα, περιλαμβάνονταν, κατά την 1.1.2018, ο έλεγχος νομιμότητας των πράξεων των Ο.Τ.Α. και τα θέματα της πειθαρχικής ευθύνης των αιρετών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μετατάσσεται αυτοδίκαια, με τη δημοσίευση της διαπιστωτικής πράξης της παραγράφου 4, σε συνιστώμενες προσωποπαγείς θέσεις στις οικείες ΑΥΕ Ο.Τ.Α. και στα αντίστοιχα Γραφεία αυτών, ακόμα και αν δεν διαθέτει τα προσόντα της παρ. 2 του άρθρου 217 του ν. 3852/2010. Στο προσωπικό που μετατάσσεται κατά το προηγούμενο εδάφιο περιλαμβάνεται και το πενήντα τοις εκατό (50%) τουλάχιστον των υπαλλήλων που, κατά την 1η.1.2018, ασκούσαν, παράλληλα με τα καθήκοντα της οργανικής τους θέσης και καθήκοντα ελέγχου νομιμότητας των πράξεων των Ο.Τ.Α.. Κριτήριο για τον προσδιορισμό των μετατασσόμενων, κατά το προηγούμενο εδάφιο, υπαλλήλων είναι ο μακρότερος χρόνος άσκησης των παράλληλων καθηκόντων. Οι υπάλληλοι που μετατάσσονται σύμφωνα με την παράγραφο αυτή καθορίζονται με απόφαση του οικείου Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, εντός ενός (1) μήνα από την έναρξη ισχύος του παρόντος. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης μπορεί να ρυθμίζεται κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή της παρούσας.  (άρθρο 238 παρ. 3 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18καταργήθηκε με την περίπτ.ζ' της παρ.1 του άρθρου 20 του Ν.4829/21 και οι μετατάξεις πλέον θα διενεργούνται μέσω του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας (ΕΣΚ)

Για περισσότερα σχετικά με τις εκκρεμείς μετατάξεις δείτε την ενότητα:

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ / ΑΠΟΣΠΑΣΕΙΣ - ΜΕΤΑΤΑΞΕΙΣ / ΑΠΟΣΠΑΣΕΙΣ ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ / Κατηγορίες Αποσπάσεων / Απόσπαση στο Ελεγκτικό Συνέδριο

 

Η έναρξη λειτουργίας κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. διαπιστώνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών. (άρθρο 238 παρ. 4 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)

 

Οι πράξεις των δήμων, των περιφερειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών, των επιχειρήσεων τους, των συνδέσμων, καθώς και προσφυγές που εκκρεμούν προς έλεγχο νομιμότητας και εκκρεμείς πειθαρχικές διώξεις, κατά το χρόνο έναρξης λειτουργίας της ΑΥΕ Ο.Τ.Α. ενώπιον του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης [του Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με την παρ. 3 άρθρο 64 ν. 4954/22, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 57 του ν. 5027/23) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.291/21712/14.03.2023)] και των ανωτέρω Επιτροπών, διαβιβάζονται στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. και οι σχετικές προθεσμίες αρχίζουν από την περιέλευσή τους στην εν λόγω Υπηρεσία. (άρθρο 238 παρ. 5 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)


Συνεχίζουν τη λειτουργία τους οι Ειδικές Επιτροπές του άρθρου 152 ΚΔΚ και οι επιτροπές Ελέγχου των Πράξεων του άρθρου 68 του ΚΝΑ (Κώδικας Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, ΠΔ 30/ 1996, Α'21).

Πιο αναλυτικά:

α. Ειδική Επιτροπή άρθρου 152 ΚΔΚ
Οι Ειδικές Επιτροπές του άρθρου 152 του Κ.Δ.Κ (ν. 3463/2006) συνεχίζουν να λειτουργούν με την ίδια συγκρότηση και χωρική αρμοδιότητα μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. Σε όσες περιπτώσεις έχει λήξει ή λήγει η θητεία τους, ανασυγκροτούνται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 60/74895/30.12.2010)

Σύμφωνα με το άρθρο 24 του οργανισμού κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ η εποπτεία του Κράτους επί των ΟΤΑ και των νομικών τους προσώπων, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 214 του «Καλλικράτη», ασκείται από το Τμήμα Προσωπικού και τα Τμήματα Διοικητικού- Οικονομικού της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 15/5370/02.02.2011)

Βλ. σχετικά και την ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 60/74895/30.12.2010: Έλεγχος νομιμότητας πράξεων Ο.Τ.Α., Αστική και Πειθαρχική ευθύνη αιρετών μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. (άρθρο 238 του Ν. 3852/2010 «Πρόγραμμα Καλλικράτης»).

Βλ. σχετικά και την ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 15/5370/02.02.2011 Έλεγχος νομιμότητας πράξεων Ο.Τ.Α. και αναζήτηση πειθαρχικής ευθύνης αιρετών μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. (άρθρο 238 του Ν. 3852/2010 «Πρόγραμμα Καλλικράτης»)


ΙΙΙ. Ισχύς πράξεων έως τη διενέργεια του ελέγχου

Οι αποφάσεις των συλλογικών και μονομελών οργάνων των δήμων και των περιφερειών και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών είναι εκτελεστές αφότου εκδοθούν, με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 228 του Ν. 3852/2010. (άρθρο 224 του Ν. 3852/2010)

 

Οι διατάξεις του άρθρου 224 του ν. 3852/2010 ισχύουν και για τις αποφάσεις που εκδίδει ο δήμαρχος ως διατάκτης πιστώσεων. (παρ.3 άρθρο 203 Ν.4555/18)

Οι ανωτέρω διατάξεις αφορούν στο διάφορο ζήτημα της άμεσης εκτελεστότητας των πράξεων των οργάνων των δήμων, η οποία συνίσταται στο ότι η ρύθμιση που θεσπίζουν είναι υποχρεωτική χωρίς άλλο, δηλαδή χωρίς να χρειάζεται άλλη διαδικασία και ειδικότερα χωρίς ο εν λόγω πράξεις να υπόκεινται σε προηγούμενη έγκριση άλλου, και δη κρατικού, οργάνου (πρβλ. ΣτΕ 2362/1991) (Ελ. Συν. Τμ. I Πράξη 274/2011)

Η παράλειψη αποστολής στο Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας προς έλεγχο, εκ μέρους του ενδιαφερόμενου Δήμου, μίας απόφασης των οργάνων διοίκησης του τελευταίου, περί κατακύρωσης των αποτελεσμάτων διενεργηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση εκτέλεσης συγκεκριμένου έργου, δεν καθιστά άνευ ετέρου, τη δαπάνη που εντέλλεται σε εκτέλεση αυτής μη νόμιμη, δοθέντος ότι αφενός όλες οι πράξεις των δημοτικών συλλογικών οργάνων είναι εκτελεστές ήδη από την έκδοσή τους, αφετέρου, με τις διατάξεις δεν επιβάλλεται οποιαδήποτε κύρωση για την περίπτωση που τα αρμόδια όργανα του δήμου ενεργούν κατά παράβαση των ως άνω επιταγών. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. VII Πράξη 176/2014)

Oι αποφάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων είναι εκτελεστές από την έκδοσή τους, επιπλέον δε, οι αποφάσεις που αφορούν «στη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων», στις οποίες περιλαμβάνονται και εκείνες που αφορούν στη σύναψη συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου με ιδιώτες (πρβλ. και ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. Εγκύκλιο 11/7666/7.2.2007 κεφ. 1.2 περ. στ.ΙΙΙ), αποστέλλονται, εντός ενδεικτικής προθεσμίας δεκαπέντε ημερών στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ο οποίος, στο πλαίσιο της κατ' άρθρο 102 παρ. 4 του Συντάγματος κρατικής εποπτείας, διενεργεί (κατά το μεταβατικό διάστημα μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.) τον έλεγχο νομιμότητας αυτών. Η μη  αποστολή, δε,  των αποφάσεων αυτών στο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης προς άσκηση της προμνησθείσας εποπτείας δεν αποτελεί κατά νόμο όρο του κύρους ή της νομιμότητάς τους και για το λόγο αυτό είναι εκτελεστές από την έκδοσή τους. Κατά συνέπεια, η παράλειψη αποστολής ή η για άλλον λόγο παράλειψη της άσκησης της προβλεπόμενης εποπτείας, δεν καθιστά τις αποφάσεις αυτές πλημμελείς, ανεξαρτήτως της τυχόν υπηρεσιακής ευθύνης των αρμοδίων δημοτικών οργάνων για την παράλειψη αυτή (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. VII πράξεις 250/2007, 64, 270/2008, 189/2009, 308/2010, 7, 141/2011, Ελ. Συν. Πράξη 27/2016 Κλιμ. Τμ. 1)

Είναι χαρακτηριστικό της βούλησης του νομοθέτη στους νόμους που διέπουν την εποπτεία των πράξεων των Πρωτοβάθμιων ΟΤΑ να διατηρεί την αρχή της εκτελεστότητας των αποφάσεων με την έκδοσή τους.

Οι αποφάσεις επομένως των δημοτικών συμβουλίων και των οργάνων διοίκησης των δημοτικών νπδδ ισχύουν από την έκδοσή τους, χωρίς δηλ. να απαιτείται έγκριση από άλλο όργανο.

Συνεπώς, από τη ρύθμιση αυτή και ελλείψει ρητής περί του αντιθέτου πρόβλεψης, οι προθεσμίες που θέτουν οι ειδικότερες διατάξεις του ΔΚΚ, εντός των οποίων ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας διενεργεί τον έλεγχο νομιμότητας, δεν αναστέλλουν την εκτέλεση των αποφάσεων των συλλογικών οργάνων των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ. Προκειμένου, όμως, να αποφεύγονται αναπότρεπτες καταστάσεις σκόπιμο είναι οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης που υποχρεωτικά αποστέλλονται για έλεγχο νομιμότητας στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας κατά το άρθρο 149 ΔΚΚ, να μην εκτελούνται πριν την έκδοση της αντίστοιχης απόφασης του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας. (Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007)


ΙV. Υποχρεωτικός έλεγχος

 

Α. Αποφάσεις που υποχρεωτικά αποστέλλονται για έλεγχο 

 

Δείτε Πίνακα της ΔήμοςΝΕΤ με κατηγοριοποίηση των αποφάσεων που αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στο Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης


1. Γενική ρύθμιση

i) Αποφάσεις συλλογικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών και των Ν.Π.Δ.Δ. αυτών

Οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών, καθώς και των Ν.Π.Δ.Δ. αυτών, αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α, εφόσον αφορούν:

α) ρυθμίσεις κανονιστικού περιεχομένου, (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

Κανονιστικές πράξεις είναι εκείνες που θεσπίζουν απρόσωπους κανόνες γενικού ή ειδικού περιεχομένου, όπως, ενδεικτικά, οι αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις:
- του άρθρου 79 ΔΚΚ, που αφορούν την ψήφιση τοπικών κανονιστικών αποφάσεων  
- του άρθρου 82 ΔΚΚ, που αφορούν τη ρύθμιση της κυκλοφορίας, τον καθορισμό των πεζοδρομίων, μονοδρομήσεων και κατευθύνσεων της κυκλοφορίας, τον προσδιορισμό και  λειτουργία των χώρων στάθμευσης οχημάτων σε κοινόχρηστους χώρους
- του άρθρου 187, παρ. 1 ΔΚΚ, που αφορούν τον καθορισμό των κατηγοριών δικαιούχων για την εκποίηση σε αυτούς δημοτικών οικοπέδων
- του άρθρου 189, παρ. 2 ΔΚΚ, που αφορούν θέματα παραχώρησης χωρίς δημοπρασία σε γεωργούς δημότες κατοίκους για υτοκαλλιέργεια ή χρήση δημοτικών εκτάσεων
- των διοικητικών συμβουλίων των νπδδ με τις οποίες καθορίζονται όροι και προϋποθέσεις για τον τρόπο παροχής των υπηρεσιών τους κλπ.  (Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007)

β) Καθεστώς ελέγχου δημοσίων συμβάσεων από 27.12.2021

(βα) την ανάθεση συμβάσεων μελετών, παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, προμήθειας αγαθών και παροχής γενικών υπηρεσιών η εκτιμώμενη αξία των οποίων υπερβαίνει το ποσό των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και μέχρι το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,
(ββ) την ανάθεση συμβάσεων έργων και υπηρεσιών, που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των άρθρων 107 έως 110 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147), η εκτιμώμενη αξία των οποίων υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και μέχρι το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,
(βγ) την ανάθεση συμβάσεων, ανεξαρτήτως είδους αυτών, που συγχρηματοδοτούνται από ενωσιακούς πόρους, η εκτιμώμενη αξία των οποίων δεν υπερβαίνει το ποσό των πέντε εκατομμυρίων (5.000.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 45 του Ν.4873/21)

 

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Ν.4873/21:

Στο Ελεγκτικό Συνέδριο ανήκει η αρμοδιότητα του προσυμβατικού ελέγχου δημοσίου συμβάσεων, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον ν. 4700/2020 (Α’ 127). Όμως, επιπροσθέτως με τον ανωτέρω θεσμοθετημένο έλεγχο, έχει προβλεφθεί και δεύτερο παράλληλο στάδιο ελέγχου νομιμότητας από την οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση για τις δημόσιες συμβάσεις των Ο.Τ.Α. άνω των 60.000 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. Οι παράλληλες ισχύουσες διαδικασίες ελέγχουν έχουν προκαλέσει άσκοπες χρονικές καθυστερήσεις και μεγάλο διοικητικό βάρος για το Ελεγκτικό Συνέδριο, ενώ συνολικά δημιουργούν προσκόμματα στην περαίωση του προσυμβατικού ελέγχου σε βάρος των Ο.Τ.Α. - αναθετουσών αρχών. Για την επίλυση του ανωτέρω προβλήματος, προτείνεται η διατήρηση της αρμοδιότητας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ως προς τον έλεγχο αποφάσεων ανάθεσης των Ο.Τ.Α. από 60.000 ευρώ μέχρι 300.000 ευρώ, ενώ από το ποσό των 300.000 ευρώ και άνω επιλαμβάνεται του ελέγχου της ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων μόνο το Ελεγκτικό Συνέδριο, σύμφωνα με το άρθρο 324 του ν. 4700/2020.

 

Καθεστώς ελέγχου δημοσίων συμβάσεων έως 27.12.2021

β) την ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, αν το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

 

Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Έπειτα από την από 19.07.2018 αντικατάσταση του άρθρου 225 του Ν.3852/10 από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 οι αποφάσεις ανάθεσης έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών που αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας περιορίζονται στις περιπτώσεις που το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των 60.000 € χωρίς Φ.Π.Α.

Συνεπώς, αποφάσεις που αφορούν αναθέσεις με τίμημα κάτω του ανωτέρω ποσού δεν αποστέλλονται για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας.

 

Σχετικά με τη σύγκρουση διοικητικών ελέγχων νομιμότητας (έλεγχος αποκεντρωμένης, έλεγχος ΑΕΠΠ, έλεγχος Ελεγκτικού Συνεδρίου) που σχετίζονται με τις συμβάσεις που συνάπτουν οι ΟΤΑ, δείτε εδώ σχετικό άρθρο της Επιστημονικής ομάδας του 4412.gr

 


Σε αυτήν την κατηγορία εντάσσονται οι κατακυρωτικές αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των Δήμων, Κοινοτήτων και των οργάνων διοίκησης Ιδρυμάτων, νπδδ και Συνδέσμων αυτών, που λαμβάνονται για την ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών. Τονίζουμε ότι ο Γενικός Γραμματέας στο πλαίσιο του ελέγχου αυτού, μπορεί να ασκήσει παρεμπιπτόντως έλεγχο και σε κάθε άλλη πράξη (διακηρύξεις, δημοπρασίες, πρακτικά επιτροπών κλπ.), στην οποία στηρίχθηκε η έκδοση της κατακυρωτικής πράξης. Η κατακυρωτική πράξη ακυρώνεται, εάν από τον παρεμπίπτοντα έλεγχο προκύψει ότι η κατακυρωτική απόφαση στηρίχτηκε σε πράξη μη νόμιμη. (Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007)
O έλεγχος νομιμότητας δεν ασκείται από την Αποκεντρωμένη στην (πρώτη) απόφαση του άρθρου 98 του ν. 4412/2016 περί έγκρισης του αποτελέσματος της διαδικασίας του διαγωνισμού για την ανάθεση έργου, αλλά στην (δεύτερη) απόφαση του άρθρου 105 του ν. 4412/2016 περί κατακύρωσης του διαγωνισμού όπου και αποτελεί την τελευταία εκτελεστή διοικητική πράξη της σύνθετης διοικητικής ενέργειας. Κατόπιν των ανωτέρω, για να καταστεί εφικτός ο έλεγχος νομιμότητας από την Αποκεντρωμένη, επισημαίνεται ότι σχετικές αποφάσεις, που θα πρέπει σύμφωνα με το άρθρο 225 του ν. 3852/2010 να αποστέλλονται για τον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας, είναι αυτές του άρθρου 105 του ν. 4412/2016, συνοδευόμενες από όλα εκείνα τα έγγραφα στοιχεία, τα οποία όχι μόνο μνημονεύονται στη σχετική απόφαση, αλλά και επί των οποίων επιστηρίχτηκε η λήψη της, δηλαδή όλες τις αποφάσεις που οδήγησαν στην τελική κατακυρωτική απόφαση. (Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής 23333/8565/16.03.2017)

 

 

Εργασίες αποκομιδής απορριμμάτων και οδοκαθαρισμού του Δήμου, οι οποίες ανατέθηκαν απευθείας.Για την ανάθεση των ως άνω υπηρεσιών δεν απαιτείτο ματαίωση του εν εξελίξει διαγωνισμού διότι η εν λόγω σύμβαση, συναφθείσα λόγω ακριβώς της μη έγκαιρης ολοκλήρωσης του διαγωνισμού και προκειμένου να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της αποκομιδής των απορριμμάτων για το χρονικό διάστημα από την λήξη της προηγούμενης σύμβασης μέχρι και την ολοκλήρωσή του, είναι αυτοτελής και δεν αποτελεί μέρος του διαγωνισμού. Η σύμβαση αυτή ωστόσο δεν είναι νόμιμη, διότι με την ακύρωση των ΧΧ/17.8.2018 και ΧΧ/21.2.2018 αποφάσεων της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου περί απευθείας ανάθεσης των επίμαχων υπηρεσιών, έχασε αναδρομικά το νόμιμο έρεισμά της, συνακολούθως μη νόμιμη είναι και η εντελλόμενη με τα υπό έλεγχο χρηματικά εντάλματα δαπάνη. Παρά ταύτα, λαμβανομένου υπόψη α) ότι κατά την υπογραφή της σύμβασης, στις 24.9/2019, οι άμεσα εκτελεστές ως άνω αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής βρίσκονταν σε ισχύ, η σχετική δε ακυρωτική απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης κοινοποιήθηκε στο Δήμο στις 9.10.2018, ενόσω η σύμβαση εκτελούνταν, β) ο Δήμος άσκησε εγκαίρως προσφυγή κατά της άνω απόφασης ενώπιον της αρμόδιας Επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, η οποία απεφάνθη τελικώς για την υπόθεση στις 14.12.2018 και η σχετική ΧΧ/2018 απόφασή της κοινοποιήθηκε στο Δήμο στις 11.1/2019, σε χρονικά δηλαδή σημεία μετά τη λήξη της σύμβασης στις 2.12.2018 και γ) λόγοι δημόσιας υγείας επέβαλαν την αδιάλειπτη παροχή υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων και καθαριότητας σε καθημερινή βάση, τυχόν δε άμεση διακοπή της εκτέλεσης της σύμβασης και η νόμιμη επανάληψη της διαδικασίας θα δημιουργούσαν εν τοις πράγμασι σοβαρά υγειονομικά προβλήματα, ο Δήμος συγγνωστώς υπέλαβε ότι είχε υποχρέωση να τηρήσει τις συμβατικές του υποχρεώσεις και να μη διακόψει την εκτέλεση της σύμβασης. Μη νόμιμη αλλά συγγνωστή πλάνη. (Ελ.Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 252/2019)

 

 

Μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (εφεξής Ο.Τ.Α.) όπως αυτή προβλέπεται στο ν. 3852/2010 όπως ισχύει, οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των Ο.Τ.Α. και των νομικών τους προσώπων που αφορούν, μεταξύ άλλων, ανάθεση έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, αποστέλλονται υποχρεωτικά στο Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ο οποίος ελέγχει τη νομιμότητα της απόφασης μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την περιέλευσή της (εφόσον διαπιστωθεί η πληρότητα του διοικητικού φακέλου) και εκδίδει υποχρεωτικά ειδική πράξη (άρθρα 225 και 238 του ν. 3852/2010 όπως ισχύουν). Οι εν λόγω αποφάσεις αποστέλλονται συνοδευόμενες από τα έγγραφα στοιχεία που είναι αναγκαία για τη νόμιμη έκδοσή της, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη συνεδρίαση του συλλογικού οργάνου. Περαιτέρω, οι Ο.Τ.Α. και τα νομικά τους πρόσωπα υποχρεούνται να διαβιβάζουν και κάθε επιπλέον στοιχείο που ζητείται από το Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Ο έλεγχος νομιμότητας των αποφάσεων ασκείται, σε κάθε περίπτωση, κατά το στάδιο πριν την έναρξη εκτέλεσης των συμβάσεων και αποσκοπεί στην πρόληψη τυχόν παραβάσεων της κείμενης νομοθεσίας (και άρα στην αποφυγή σύναψης άκυρων συμβάσεων). Διεξάγεται βάσει των γενικών αρχών και κανόνων που διέπουν τόσο την ενωσιακή όσο και την εθνική έννομη τάξη. Βλ. περισσότερες οδηγίες στο εν λόγω έγγραφο (Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής 60454/21280/12.07.2018)

 

Δαπάνη διανυκτέρευσης συμμετεχόντων σε διεθνές συνέδριο. Η απόφαση του ΔΣ δεν υπόκειται στον έλεγχο νομιμότητας που ορίζεται στο άρθρο 225 παρ. 1 ν. 3852/2010 διότι δεν αφορά στην ανάθεση της επίμαχης υπηρεσίας διανυκτέρευσης των συνέδρων αλλά την καταρχήν έγκριση για την πραγματοποίηση της σχετικής δαπάνης.  (Ελ.Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 178/2018)

 

Με έγγραφο του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης ζητήθηκε από την αναθέτουσα αρχή να αποστείλει συμπληρωματικά στοιχεία προκειμένου να καταστεί δυνατός ο έλεγχος νομιμότητας (άρθρο 225 ν. 3852/2010) της κατακυρωτικής απόφασης, πλην όμως δεν προκύπτει ότι αυτά απεστάλησαν, ούτε το Ταμείο προσκόμισε κάποια απόδειξη περί τούτου. Η μη αποστολή, επομένως, ολοκληρωμένου φακέλου συνιστά πλημμέλεια της διαγωνιστικής διαδικασίας. Ενόψει, όμως, του ότι ο διενεργούμενος από το Ελ. Συν. έλεγχος νομιμότητας της διαδικασίας ανάθεσης δημόσιας σύμβασης είναι πλήρης και εκτείνεται σε όλα τα ζητήματα της διαδικασίας ανάθεσης, η εν λόγω πλημμέλεια δεν παρίσταται ουσιώδης. (Ελ. Συν. Τμ. 6 Απόφαση 1323/2019 μη αναθεωρητέα από Ελ. Συν. 1878/2019 Απόφ. Τμ. Μείζονος Επταμελούς Σύνθεσης)

 

 


γ) την αγορά και εκποίηση, λόγω πώλησης ή δωρεάς κατά κυριότητα, ακινήτων, (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

Ενδεικτικά αναφέρονται οι αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις:
- του άρθρου 186 παρ. 1 ΔΚΚ, που αφορούν την εκποίηση ακινήτων του δήμου ή της κοινότητας και της παρ. 4, που αφορούν την απευθείας και χωρίς δημοπρασία εκποίηση δημοτικών ή κοινοτικών ακινήτων στο Δημόσιο, σε άλλους ΟΤΑ, σε επιχειρήσεις των ΟΤΑ, σε νπδδ και σε οργανισμούς και επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας για την εκτέλεση έργων του προγράμματός τους.  
- του άρθρου 190 ΔΚΚ, που αφορούν την ανταλλαγή οικοπέδων. Καίτοι στο άρθρο 149 ΔΚΚ δεν αναφέρεται ρητά η ανταλλαγή, εν τούτοις σύμφωνα με το άρθρο 573 ΑΚ στις περιπτώσεις ανταλλαγής εφαρμόζονται οι διατάξεις για την εκποίηση  (πώληση) ακινήτων. 
- του άρθρου 191 ΔΚΚ, που αφορούν την αγορά ακινήτων.
Σημειώνουμε ότι δεν αποστέλλονται για έλεγχο οι αποφάσεις της δημαρχιακής επιτροπής για τις δημοπρασίες, που αφορούν τα ανωτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 201 ΔΚΚ (και το ισχύον πδ 270/ 1981, Α΄77), αλλά αυτές θα ελεγχθούν για τη νομιμότητά τους κατά τη διαδικασία του παρεμπίπτοντος ελέγχου της κατακυρωτικής απόφασης για την αγορά ή εκποίηση του ακινήτου, και η, τυχόν, πλημμέλειά τους μπορεί να επιφέρει την ακύρωση αυτής της τελικής πράξης, στην οποία έχει ενσωματωθεί. Δηλ. εφαρμόζεται και στην κατηγορία αυτή ό,τι ισχύει στην προηγούμενη περίπτωση β. (Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007)

Σε περίπτωση δωρεάν παραχώρησης χρήσης ακινήτων από Δήμους σε νομικά πρόσωπα κοινωφελούς δραστηριότητας, όπως οι δημοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις, δεν απαιτείται έγκριση των σχετικών αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου (περί δωρεάν παραχώρησης) και του Διοικητικού Συμβουλίου της κοινωφελούς επιχείρησης (περί αποδοχής της) από το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Αντιθέτως, τέτοια έγκριση απαιτείται στις περιπτώσεις αγοράς και εκποίησης ακινήτων. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 212/2014 και Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 214/2014)

δ) την κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

Οι αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις:
- του άρθρου 212 ΔΚΚ, υπό τις προϋποθέσεις των διατάξεων του άρθρου 211 ΔΚΚ, που αφορούν την απαλλοτρίωση ακινήτου και τη σύσταση δουλείας. Και εδώ θα πρέπει να διευκρινηστεί ότι, καίτοι η σύσταση δουλείας δεν αναφέρεται ρητά στο άρθρο 149ΔΚΚ (ήδη άρθρο 225 παρ. 1 N. 3852/2010), οι σχετικές αποφάσεις πρέπει να αποστέλλονται για έλεγχο, αφού η σύσταση δουλείας αποτελεί βάρος για το ακίνητο και περιορίζει το δικαίωμα της κυριότητας επ΄αυτού.
- του άρθρου 189, παρ. 2 και 4 ΔΚΚ, που αφορούν την απαλλοτρίωση ιδιωτικών γαιών.  (Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007)

 

ε) τη μίσθωση ακινήτων από τρίτους,  (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)


στ) τη σύναψη δανείων, (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 και το άρθρο 46 του ν. 5027/23)

 

ζ) την ίδρυση πάσης φύσεως νομικών προσώπων, τη συμμετοχή σε υφιστάμενα νομικά πρόσωπα, καθώς και τη λύση και τη θέση σε εκκαθάριση νομικών προσώπων, (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

Η ανωτέρω περίπτωση αποτελεί νέα υποχρέωση από 19.07.2018.


η) Καθεστώς ελέγχου προγραμματικών συμβάσεων από 27.12.2021

τη σύναψη πάσης φύσεως προγραμματικών συμβάσεων η προϋπολογιζόμενη δαπάνη, των οποίων δεν υπερβαίνει το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 45 του Ν.4873/21)

 

Καθεστώς ελέγχου προγραμματικών συμβάσεων έως 27.12.2021

τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων, με την επιφύλαξη του τελευταίου εδαφίου της περίπτωσης α' της παραγράφου 1 του άρθρου 100 και (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

 

θ) τη διεξαγωγή δημοτικού ή περιφερειακού δημοψηφίσματος (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

Δείτε και την ενότητα:

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ - ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ » ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΟΤΑ » ΔΙΑΦΟΡΑ » Δημοτικό Δημοψήφισμα » Προκήρυξη Δημοψηφίσματος

 

Για τα Ν.Π.Δ.Δ. δείτε και την ενότητα Ν.Π.Δ.Δ. » Ν.Π.Δ.Δ. » 10. Εποπτεία- Εκτελεστότητα - Έλεγχος νομιμότητας αποφάσεων

ε) την επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010) Για ενδεικτική απαρίθμηση τέτοιων περιπτώσεων βλ.  Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007.

 

Αποφάσεις σχετικά με την επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων, εξακολουθούν να εμπίπτουν στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας ως αποφάσεις κανονιστικού χαρακτήρα- περιεχομένου. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Διευκρινίζεται ότι για τις εκδοθείσες ως άνω αποφάσεις (Ρύθμιση οφειλών από δημοτικά τέλη, φόρους, εισφορές κλπ στο πλαίσιο του άρθρου 26 του Ν. 3649/2008), δεν απαιτείται η αποστολή τους στον οικείο Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας για έλεγχο νομιμότητας, κατά την πρόβλεψη της παρ. 1 του άρθρου 149 του Ν. 3463/2006. Ωστόσο, το ανωτέρω όργανο μπορεί να προβεί αυτεπαγγέλτως στον έλεγχο και ακύρωσή τους, δυνάμει της παρ. 2 του ίδιου άρθρου.   (ΥΠΕΣ εγκ.19/18115/09.04.2008

Δεν εμπίπτουν στο πεδίο ελέγχου νομιμότητας κατά το εν λόγω άρθρο (άρθρο 149 ΚΔΚ και ήδη άρθρο 225 Ν. 3852/2010), τόσο οι αποφάσεις των δημοτικών/κοινοτικών συμβουλίων, οι οποίες αναφέρονται σε θέματα ρύθμισης και διαγραφής οφειλών, όσο και οι αποφάσεις των ανωτέρω οργάνων περί αποδοχής της πρότασης των επιτροπών συμβιβαστικής επίλυσης φορολογικών διαφορών. (ΥΠΕΣΔΔΑ εγκ.41/12243/14.06.2007)

στ) τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και εκείνες που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010)

 

Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Έπειτα από την αντικατάσταση του άρθρου 225 του Ν.3852/10 από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 δεν αποστέλλονται πλέον από 19.07.2018 για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις που αφορούν τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων.

Συνεπώς οι παρακάτω διευκρινίσεις σχετικά με την αποστολή των εν λόγω αποφάσεων για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας από 19.07.2018 δεν ισχύουν.

Τονίζουμε ότι στην κατηγορία αυτή υπάγονται όλες οι συμβάσεις που συνάπτουν οι Δήμοι και οι Κοινότητες, χωρίς καμμία απολύτως διάκριση, με απόφαση συλλογικού τους οργάνου, ανεξάρτητα εάν ως αντισυμβαλλόμενο μέρος υπογράφει μονομελές όργανο (πχ ο δήμαρχος). Ετσι, ενδεικτικά αναφέρουμε:

I . Αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις: π.χ. του άρθρου 166, παρ. 5 ΔΚΚ, που αφορούν τη σύναψη σύμβασης διαδημοτικής συνεργασίας για τη σύσταση κοινής ταμειακής υπηρεσίας.
II. Αποφάσεις του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου αναφορικά με τη διαχείριση της περιουσίας τους, όπως π.χ:  του άρθρου 184 ΔΚΚ, που αφορά τις δωρεές ακινήτων, 
Σε αυτήν την κατηγορία ελέγχονται οι κατακυρωτικές αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των Δήμων, Κοινοτήτων Ιδρυμάτων, νπδδ και Συνδέσμων αυτών, που λαμβάνονται με σκοπό τη σύναψη των παραπάνω συμβάσεων. Επομένως, και στην περίπτωση αυτή ο Γενικός Γραμματέας στο πλαίσιο του ελέγχου νομιμότητας μπορεί να ασκήσει παρεμπιπτόντως έλεγχο και σε κάθε άλλη πράξη (διακηρύξεις κλπ.), στην οποία στηρίχθηκε η έκδοση της κατακυρωτικής. Η κατακυρωτική πράξη ακυρώνεται, εάν από τον παρεμπίπτοντα έλεγχο προκύψει ότι η κατακυρωτική απόφαση στηρίχτηκε σε προηγηθείσα μη νόμιμη πράξη της σχετικής διαδικασίας.
ΙΙΙ. Αποφάσεις που αφορούν τη σύναψη συμβάσεων έργου και ορισμένου χρόνου με ιδιώτες  για την παροχή υπηρεσιών, κλπ. 
(ΥΠΕΣΔΔΑ Εγκ.11/7666/07.02.2007. Για περισσότερα παραδείγματα δείτε αναλυτικά την προαναφερθείσα Εγκύκλιο) (βλ. για συμβάσεις μίσθωσης έργου και την (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α 17555/07.08.2015)

Επισημαίνεται ότι κατά το άρθρο 149 παρ. 1 του ΚΔΚ στον έλεγχο νομιμότητα υπόκεινταν οι αποφάσεις των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων, της δημαρχιακής επιτροπής και  των οργάνων διοίκησης των ιδρυμάτων, των δημοτικών και κοινοτικών νομικών προσώπων  δημοσίου δικαίου και των συνδέσμων, που αφορούσαν "....τ) τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, περιλαμβανομένων και των προγραμματικών, ζ) τη  σύναψη συμβάσεων, κατά τις διατάξεις των άρθρων 222 και 223,..." Στην αντίστοιχη διάταξη του άρθρο 225 παρ. 1 Ν. 3852/2010 αναφέρεται ότι "Οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας...εφόσον αφορούν:... στ) τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και εκείνες που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας"

Οι αποφάσεις της οικονομικής επιτροπής των δήμων, των περιπτώσεων ιβ' και ιγ' παρ. 1 άρθρου 72 του ν. 3852/2010 (σχετικά με την υποβολή προσφυγών στις διοικητικές αρχές και την άσκηση όλων των ενδίκων βοηθημάτων και των ενδίκων μέσων), ως μονομερείς πράξεις, δεν αφορούν, τουλάχιστον ευθέως, στην ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, δεν αποτελούν συμβάσεις ούτε οδηγούν στη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και εκείνες που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, όπως και συμβάσεις περί αλλοιώσεως ή καταργήσεως της ενοχής ή περί παραιτήσεως από ενοχική αξίωση. Ως εκ τούτου, αυτές δεν υπάγονται στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας του άρθρου 225, αλλά μόνον στον έλεγχο των άρθρων 226 και 227 του ιδίου νόμου. Αντιθέτως, οι αποφάσεις των περιπτώσεων ιδ' και ιε' (σχετικά με τον δικαστικό και εξώδικο συμβιβασμό ή κατάργηση δίκης με αντικείμενο μέχρι του ποσού των 30.000 ευρώ, την πρόσληψη πληρεξουσίου δικηγόρου, ανάθεση σε δικηγόρο της παροχής συγκεκριμένων υπηρεσιών, γνωμοδοτήσεων κλπ.) κατά νόμο οδηγούν ευθέως, εν πάση δε περιπτώσει, αφορούν σε ανάθεση έργων και υπηρεσιών και εμπίπτουν στην περίπτωση της συνάψεως συμβάσεων οποιοσδήποτε μορφής, από αυτές που προβλέπονται από διατάξεις της κειμένης νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων των εξωδίκων και δικαστικών συμβιβασμών, που οδηγούν σε κατάργηση δίκης και συνιστούν αλλοίωση ή κατάργηση ενοχών από συμβάσεις ή σε παραίτηση από ενοχική αξίωση. Επομένως, ως προς τις αποφάσεις αυτές, εφαρμόζεται και ο υποχρεωτικός έλεγχος νομιμότητας του άρθρου 225 του ιδίου νόμου, πέραν του ελέγχου των άρθρων 226 και 227. Εξαίρεση αποτελούν οι μη έχουσες εκτελεστό χαρακτήρα εισηγήσεις της οικονομικής επιτροπής προς το δημοτικό συμβούλιο, επί περιπτώσεων αντικειμένου που υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ, οπότε ο έλεγχος νομιμότητας αφορά στην σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. (ΓνΝΣΚ 326/2016)

θ) τις διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010)

 

Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Έπειτα από την αντικατάσταση του άρθρου 225 του Ν.3852/10 από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 δεν αποστέλλονται πλέον από 19.07.2018 για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις που αφορούν τις διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

Συνεπώς οι παρακάτω διευκρινίσεις σχετικά με την αποστολή των εν λόγω αποφάσεων για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας από 19.07.2018 δεν ισχύουν.


Για τον έλεγχο νομιμότητας, υποβάλλεται στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ, και μέχρι την έναρξη λειτουργίας αυτής στην αντίστοιχη αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με ευθύνη του Δημάρχου, έκθεση με τις διαδικασίες κατάρτισης του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος, εγκεκριμένη από το Δημοτικό Συμβούλιο. (άρθρο 4 εδ. β΄ απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)

 

Οι αποφάσεις των οργάνων κοινότητας δεν εμπίπτουν, καταρχήν, στις διατάξεις του άρθρου 225 του ν. 3852/2010 και επομένως δεν αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α.. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.88/59846/21.08.2019)

Αποφάσεις προέδρου ή συμβουλίου κοινότητας που εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 84, παρ. 1 και 2 του ν. 3852/2010, ύστερα δηλαδή από μεταβίβαση αρμοδιοτήτων του δημάρχου ή του δημοτικού συμβουλίου, αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α., εφόσον εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 225 του ίδιου νόμου.  Οι ανωτέρω αποφάσεις αποστέλλονται δια μέσου των υπηρεσιών του δήμου για έλεγχο νομιμότητας, συνοδευόμενες από αντίγραφο του αποδεικτικού δημοσίευσης μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη συνεδρίαση του συλλογικού οργάνου. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.88/59846/21.08.2019)



ii) Αποφάσεις κοινωφελών επιχειρήσεων, ΔΕΥΑ και μονομετοχικών ανωνύμων εταιρειών Ο.Τ.Α.

Καθεστώς από 27.12.2021

Στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. αποστέλλονται προς έλεγχο νομιμότητας και οι αποφάσεις των κοινωφελών επιχειρήσεων, των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης - Αποχέτευσης και των μονομετοχικών ανωνύμων εταιρειών Ο.Τ.Α. που αφορούν:
α) αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου,
β) εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων,
γ) αγορά και εκποίηση ακινήτων,
δ) σύναψη δανείων,
ε) (εα) την ανάθεση συμβάσεων μελετών, παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, προμήθειας αγαθών και παροχής γενικών υπηρεσιών η εκτιμώμενη αξία των οποίων υπερβαίνει το ποσό των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και μέχρι το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,

(εβ) την ανάθεση συμβάσεων έργων και υπηρεσιών οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των άρθρων 107 έως 110 και 318 έως 321 του ν. 4412/2016, η εκτιμώμενη αξία των οποίων υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και μέχρι το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,

(εγ) την ανάθεση συμβάσεων, ανεξαρτήτως είδους αυτών, που συγχρηματοδοτούνται από ενωσιακούς πόρους, η εκτιμώμενη αξία των οποίων δεν υπερβαίνει το ποσό των πέντε εκατομμυρίων (5.000.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,
στ) μίσθωση ακινήτων από τρίτους και
ζ) τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων δεν υπερβαίνει το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α..  (
άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 10 παρ. 5 του Ν.4071/2012 και αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 1 του Ν.4257/2014 και από το άρθρο 116 του Ν.4555/18από το άρθρο 45 του Ν.4873/21 και το άρθρο 46 του ν. 5027/23)

 

Ειδικά, για τις Δ.Ε.Υ.Α., εκτός από τις παραπάνω αποφάσεις, αποστέλλονται επιπλέον προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις εκείνες που αφορούν την ψήφιση του προϋπολογισμού της επιχείρησης και του τεχνικού προγράμματος έργων, καθώς και κάθε τροποποίησή τους. Επίσης, αποστέλλονται προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις των Περιφερειακών Ταμείων Ανάπτυξης, εφόσον υπάγονται στις περιπτώσεις των προηγούμενων εδαφίων της παραγράφου αυτής, καθώς και ο προϋπολογισμός τους. Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις αυτών κοινοποιούνται στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 10 παρ. 5 του Ν.4071/2012 και αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 1 του Ν.4257/2014 και από το άρθρο 116 του Ν.4555/18, από το άρθρο 45 του Ν.4873/21 και το άρθρο 46 του ν. 5027/23)

 

Καθεστώς έως 27.12.2021

Στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. αποστέλλονται προς έλεγχο νομιμότητας και οι αποφάσεις των κοινωφελών επιχειρήσεων, των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης και των μονομετοχικών ανωνύμων εταιρειών Ο.Τ.Α. που αφορούν:
α) αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου,
β) εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων και
γ) αγορά και εκποίηση ακινήτων, 
δ) σύναψη δανείων, 
ε) ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, εάν το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,
στ) μίσθωση ακινήτων από τρίτους και 
ζ) τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων, με την επιφύλαξη της περίπτωσης α' της παραγράφου 1 του άρθρου 100. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 10 παρ. 5 του Ν.4071/2012 και αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 1 του Ν.4257/2014 και από το άρθρο 116 του Ν.4555/18) (άρθρο 20 παρ. 1 του Ν. 1069/1980)

 

Στον έλεγχο νομιμότητας που διαρθρώνεται με τον «Καλλικράτη» εμπίπτουν και οι πράξεις των επιχειρήσεων των δήμων και των περιφερειών, εκτός από τις αποφάσεις των ανωνύμων εταιρειών, στις οποίες οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχουν την πλειοψηφία. (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 60/74895/30.12.2010)

Δείτε σχετικά την ενότητα ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΟΤΑ » ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (www.npid.gr) » ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ » ΚΟΙΝΩΦΕΛΕΙΣ - Α.Ε. » Αποφάσεις- Συνεδριάσεις- Προσκλήσεις

Ειδικά, για τις ΔΕΥΑ, εκτός από τις παραπάνω αποφάσεις, αποστέλλονται επιπλέον προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις εκείνες που αφορούν 
την ψήφιση του προϋπολογισμού της επιχείρησης και του τεχνικού προγράμματος έργων, καθώς και κάθε τροποποίησή τους. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 10 παρ. 5 του Ν.4071/2012 και αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 1 του Ν.4257/2014 και από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)  (άρθρο 20 παρ. 1 του Ν. 1069/1980)

Για περισσότερα σχετικά με τις ΔΕΥΑ δείτε ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΟΤΑ » ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (www.npid.gr) » ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ » Δ.Ε.Υ.Α. » Αποφάσεις- Συνεδριάσεις- Προσκλήσεις

 

Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Έπειτα από την αντικατάσταση του άρθρου 225 του Ν.3852/10 από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 επέρχονται από 19.07.2018 οι εξής αλλαγές:

α. όσον αφορά τις κοινωφελείς επιχειρήσεις και τις μονομετοχικές Α.Ε.:

-προστίθενται οι αποφάσεις που αφορούν:

αγορά και εκποίηση ακινήτων, 

ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, εάν το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των 60.000 € χωρίς Φ.Π.Α.,

μίσθωση ακινήτων από τρίτους και 

σύναψη προγραμματικών συμβάσεων.

β. όσον αφορά τις Δ.Ε.Υ.Α.:

-οι αποφάσεις που αφορούν μελέτες, έργα και προμήθειες περιορίζονται στις περιπτώσεις που το τίμημα είναι άνω των 60.000€ χωρίς ΦΠΑ, ενώ προστίθεται και η αποστολή αποφάσεων που αφορούν υπηρεσίες άνω των 60.000€ χωρίς ΦΠΑ.

-παύει η υποχρέωση αποστολής αποφάσεων που αφορούν την επιβάρυνση των ακινήτων της επιχείρησης με εμπράγματα δικαιώματα

-προστίθενται οι αποφάσεις που αφορούν μίσθωση ακινήτων από τρίτους και σύναψη προγραμματικών συμβάσεων

 

iii) Αποφάσεις ΦΟΔΣΑ

Για τις αποφάσεις του δεύτερου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 225 του ν. 3852/2010 (Α΄87), οι οποίες λαμβάνονται από τα μονομελή και συλλογικά όργανα διοίκησης των ΦΟΔΣΑ, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, ασκείται υποχρεωτικός έλεγχος νομιμότητας του άρθρου 225 του ν. 3852/2010, με εξαίρεση όσες αποφάσεις ελέγχονται, σύμφωνα με τις διατάξεις του κ.ν. 2190/1920 (Α΄144) και του ν. 4548/2018 (Α΄104). Από τον αυτεπάγγελτο έλεγχο νομιμότητας του άρθρου 226 του ν. 3852/2010 εξαιρούνται όσες αποφάσεις ελέγχονται, σύμφωνα με τις διατάξεις του κ.ν. 2190/1920 και του ν. 4548/2018. (άρθρο 240 Ν.4555/18, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 3 του άρθρου 35 του Ν. 4599/19)

 

Συνεπώς, στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας εμπίπτουν και αποφάσεις των οργάνων των ΦΟΔΣΑ, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, σύμφωνα με το άρθρο 240 του ν.4555/2018 που αφορούν την :

>             αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου

>             εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων

>             αγορά και εκποίηση ακινήτων

>             σύναψη δανείων

>             ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, εάν το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α,

>             μίσθωση ακινήτων από τρίτους

σύναψη προγραμματικών συμβάσεων, με την επιφύλαξη του τελευταίου εδαφίου της περ. α' της παρ. 1 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 179 του ν. 4555/2018. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Από 27.12.2021 (ημερ. έναρξης ισχύος του άρθρου 45 του Ν.4873/21 τίθενται συγκεκριμένα όρια της εκτιµώµενης αξίας της σύµβασης για τον έλεγχο νοµιµότητας αποφάσεων δημοσίων συμβάσεων.

Βλ. για λεπτομέρειες παραπάνω την υποενότητα ii) Αποφάσεις κοινωφελών επιχειρήσεων, ΔΕΥΑ και μονομετοχικών ανωνύμων εταιρειών Ο.Τ.Α.

 

Σύμφωνα με το άρθρο 240 του Ν.4555/18, από τον υποχρεωτικό και αυτεπάγγελτο έλεγχο νομιμότητας εξαιρούνται οι αποφάσεις των ΦΟΔΣΑ με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας, οι οποίες ελέγχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του κ.ν.2190/20 και ν.4548/2018. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

iv) Εκθέσεις τακτικού ή έκτακτου διαχειριστικού ελέγχου

Εκθέσεις τακτικού ή έκτακτου διαχειριστικού ελέγχου σε Ο.Τ.Α. ή νομικά πρόσωπα αυτών, από ορκωτούς ελεγκτές ή από υπηρεσίες εσωτερικού ελέγχου, που διενεργείται σύμφωνα με ειδικές διατάξεις νόμου ή Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας, διαβιβάζονται υποχρεωτικά στον Επόπτη Ο.Τ.Α., για την παρακολούθηση και υλοποίηση των σχετικών συστάσεων ή πορισμάτων.  (άρθρο 225 παρ. 4 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)


v) Αποφάσεις που δεν υπάγονται σε υποχρεωτικό έλεγχο
Δεν αποστέλλονται για έλεγχο νομιμότητας στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας (ή τον Ελεγκτή Νομιμότητας, εάν έχει ιδρυθεί η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ - βλ. άρθρο 225 παρ. 3 του Ν. 3852/2010),

α) αποφάσεις των συλλογικών οργάνων, οι οποίες δεν ορίζονται ρητά στο άρθρο 149 παρ. 1 του Ν. 3463/2006 (πλέον άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010), όπως π.χ. οι αποφάσεις της δημαρχιακής επιτροπής για την άσκηση όλων των ένδικων μέσων και βοηθημάτων και για την υποβολή προσφυγών στις διοικητικές αρχές , η προέγκριση για την ίδρυση καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος, η χορήγηση άδειας λειτουργίας μουσικών οργάνων, η απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου για τον ορισμό των μελών του διοικητικού συμβουλίου δημοτικού ή κοινοτικού νομικού προσώπου, και

β) αποφάσεις μονομελών οργάνων (π.χ. Προέδρου δημοτικού νπδδ, Προέδρου ιδρύματος, Προέδρου Συνδέσμου). (εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ)  

 

Οι αποφάσεις συγκρότησης της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας (άρθρο 70Α Ν.3852/10), της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης (άρθρο 76 Ν.3852/10), του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων (άρθρο 78 Ν.3852/10) και των Επιτροπών του Δημοτικού Συμβουλίου (άρθρο 70 Ν.3852/10), ήτοι οι διοικητικές πράξεις με τις οποίες καθορίζονται τα φυσικά πρόσωπα τα οποία θα απαρτίσουν τα εν λόγω συλλογικά όργανα της διοίκησης, είναι πράξεις ατομικές και ως εκ τούτου δεν εμπίπτουν στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας του άρθρου 225 του ν.3852/2010, όπως ισχύει. Συγκρότηση είναι ο καθορισμός, με ατομική πράξη, όλων των μελών του οργάνου, δηλαδή η  αναφορά των ονομάτων των οριζόμενων μελών. Οι αποφάσεις συγκρότησης, επομένως, είναι πράξεις ατομικού περιεχομένου (ΣτΕ 4242/2015, 2938/2012) 

Οποιοσδήποτε, ωστόσο, έχει έννομο συμφέρον δύναται να υποβάλει ειδική διοικητική προσφυγή κατά αυτών, για λόγους νομιμότητας, ενώπιον του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 227 του ν.3852/2010, όπως ισχύει. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.67/23624/14.04.2020)


Οι αποφάσεις εγκρίσεων Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών (ΑΠΕ) δεν υπάγονται σε έλεγχο νομιμότητας. (Γ.Γ.Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου 3251/19.01.2017)

 

Δεν προβλέπεται από τις ειδικές διατάξεις του άρθρου 24 του ν. 4479/2017 υποχρέωση υποβολής της σχετικής με την πρόσληψη υπαλλήλων καθαριότητας απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου προς διενέργεια ελέγχου νομιμότητας αυτής από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, κατά το άρθρο 225 του ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Α΄ 87). (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 276/2017) (Όμοιες οι Κλιμ.Τμ.1 Πράξεις 280/2017, 282/2017, 285/2017, 286/2017 και 288/2017)

2. Ειδικές διατάξεις

Από 19.07.2018 κάθε διάταξη που ρυθμίζει διαφορετικά τον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας καταργείται. (παρ.1 άρθρο 132 Ν.4555/18)

 

Συνεπώς, ειδικότερες διατάξεις νόμων που προβλέπουν την άσκηση υποχρεωτικού ελέγχου νομιμότητας σε κατηγορίες αποφάσεων, πέραν αυτών που προβλέπονται στο άρθρο 225 του ν.3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 116 του ν. 4555/2018 καταργούνται. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)


Εκτός όμως από τις ανωτέρω αποφάσεις, είναι ευνόητο ότι για όσες αποφάσεις προβλέπεται ρητά από άλλες διατάξεις του Κώδικα ο έλεγχός τους από το Γενικό Γραμματέα, τότε αυτές θα αποστέλλονται για έλεγχο νομιμότητας. Τέτοια περίπτωση αποτελεί π.χ  η επικύρωση των πρακτικών εκλογής  οργάνων διοίκησης του δήμου  κλπ. Στην περίπτωση βέβαια αυτή κατά της απόφασης του Γενικού Γραμματέα χωρεί προσφυγή ενώπιον του Υπουργού ΕΣΔΔΑ. Ειδικές διατάξεις νόμων που δεν είχαν ενσωματωθεί στο πδ 410/1995 και οι οποίες προβλέπουν έλεγχο νομιμότητας από το Γενικό Γραμματέα ή τυχόν άλλο όργανο της Διοίκησης, διατηρούνται σε ισχύ. (εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ. Για τις ειδικές διατάξεις βλ. αναλυτικά την προαναφερθείσα εγκύκλιο)

 

3. Εκκρεμείς υποθέσεις

Σε εκκρεμείς υποθέσεις που αφορούν αποφάσεις των, κατά τα ανωτέρω, εξαιρούμενων του υποχρεωτικού ελέγχου κατηγοριών, ελλείψει ειδικής μεταβατικής ρύθμισης, ο υποχρεωτικός έλεγχος νομιμότητας καταργείται από την έναρξη ισχύος του νόμου, (δηλ. από 19.07.2018) λόγω έλλειψης αντικειμένου. Σε κάθε περίπτωση δεν θίγονται οι διατάξεις περί αυτεπάγγελτου ελέγχου νομιμότητας. Ακολούθως, αποφάσεις των ΟΤΑ και των νομικών τους προσώπων που εντάσσονται στον υποχρεωτικό έλεγχο, για πρώτη φορά με τις διατάξεις του άρθρου 116 του ν. 4555/2018, υπόκεινται στον έλεγχο αυτόν, εάν έχουν ληφθεί μετά την 19η Ιουλίου 2018 (ημερομηνία ισχύος του ν. 4555/2018).(ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)


Β. Διαδικασία ελέγχου

1. Διαβίβαση αναγκαίων εγγράφων

Η απόφαση αποστέλλεται για έλεγχο νομιμότητας συνοδευόμενη από αντίγραφο του αποδεικτικού δημοσίευσης και από τα έγγραφα στοιχεία που είναι αναγκαία για την νόμιμη έκδοσή της, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη συνεδρίαση του συλλογικού οργάνου. Οι δήμοι, οι περιφέρειες, τα Ν.Π.Δ.Δ. και οι ανωτέρω επιχειρήσεις τους υποχρεούνται να διαβιβάζουν αμελλητί και κάθε επιπλέον στοιχείο που ζητείται από την ΑΥΕ Ο.Τ.Α
 (ή από τον Συντονιστή Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης [του Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με την παρ. 3 άρθρο 64 ν. 4954/22, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 57 του ν. 5027/23) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.291/21712/14.03.2023)] και τις Ειδικές Επιτροπές του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α' 114) μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας). (άρθρο 225 παρ. 2 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18, άρθρο 238 παρ. 1 Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)

Η προθεσμία των 15 ημερών για αποστολή της απόφασης του συλλογικού οργάνου (του αποδεικτικού δημοσίευση της και των εγγράφων που είναι αναγκαία για την έκδοσή της), κατά άρθρο 225, παρ. 1 του Ν. 3852/ 2010, είναι ενδεικτική, όμως δεν πρέπει να υπερβαίνει ένα εύλογο διάστημα, εντός του οποίου θα πρέπει να αποστέλλεται η απόφαση για τον έλεγχο. Το εύλογο αυτό διάστημα δεν μπορεί να υπερβαίνει τις τριάντα (30) ημέρες. Τονίζουμε ότι υπερβολική καθυστέρηση ή και μη αποστολή για έλεγχο πράξης, μπορεί να επισύρουν πειθαρχικές κυρώσεις (κεφάλαιο 2.1 της υπ' αριθμ. 11/ 2007 εγκυκλίου). Η δυνατότητα άσκησης πειθαρχικού ελέγχου των αιρετών και των υπαλλήλων των δήμων και των περιφερειών, λόγω της μη αποστολής των ανωτέρω, συνάγεται και από το δεύτερο εδάφιο της παρ. 2 του ιδίου ως άνω άρθρου (διάταξη που δεν υφίσταται στο άρθρο 149 του Ν. 3463/ 2006), σύμφωνα με το οποίο οι δήμοι και οι περιφέρειες υποχρεούνται να διαβιβάζουν στο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ, κατά άρθρο 238 του Ν. 3852/ 2010) κάθε επιπλέον στοιχείο που ζητείται από αυτόν. (ΥΠ.ΕΣ. 14351/13.05.2013) (Βλ. σχ. και εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ)

Κατά τη διενέργεια του υποχρεωτικού ελέγχου νομιμότητας από υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων έχει παρατηρηθεί μεγάλη χρονική καθυστέρηση στην αποστολή των ελεγχόμενων αποφάσεων και κυρίως ότι αυτές δεν εμπεριέχουν την απαιτούμενη κατά το νόμο αιτιολογία, ενώ περιέρχονται και χωρίς να συνοδεύονται από τα απαιτούμενα δικαιολογητικά έγγραφα, που καθιστούν εφικτό τον έλεγχο. Περαιτέρω οι υπηρεσίες των Δήμων και των Περιφερειών δεν ανταποκρίνονται εγκαίρως, πολλές δε φορές και καθόλου στα έγγραφα για διαβίβαση των σχετικών επιπλέον στοιχείων, παρά τις επανειλημμένες συστάσεις των υπηρεσιών των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων , ώστε εν τοις πράγμασι να καθίσταται ανέφικτος ο έλεγχος νομιμότητας.

Κατόπιν των ανωτέρω επισημαίνεται ότι εφεξής οι αποφάσεις, που εμπίπτουν στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας, πρέπει:
α) να αποστέλλονται εγκαίρως,
β) να εμπεριέχουν πλήρη και επαρκή αιτιολογία. Απαραίτητο δε στοιχείο της αιτιολογίας αυτών είναι μεταξύ άλλων και η παράθεση των συγκεκριμένων διατάξεων της νομοθεσίας που λαμβάνονται υπόψη για την έκδοση τους, τυχόν άλλες εισηγήσεις, διοικητικές πράξεις ή αποφάσεις που λαμβάνονται υπόψη (εφόσον αυτές έχουν περιέλθει στην υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης κατά το παρελθόν, αυτό πρέπει να καταγράφεται με ειδική αναφορά στους σχετικούς αριθμούς πρωτοκόλλου της αλληλογραφίας)
γ) και να συνοδεύονται από τα απαιτούμενα κατά περίπτωση δικαιολογητικά έγγραφα.

Σε κάθε δε περίπτωση οι υπηρεσίες των Δήμων και των Περιφερειών πρέπει να ανταποκρίνονται άμεσα προσκομίζοντας κάθε επιπλέον στοιχείο που ζητείται προφορικώς ή εγγράφως, ώστε να μην παρατηρούνται αδικαιολόγητες καθυστερήσεις και να διενεργείται ο απαιτούμενος έλεγχος νομιμότητας. Διαφορετικά η υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, στο πλαίσιο της υποχρέωσης άσκησης των αρμοδιοτήτων της για έλεγχο νομιμότητας, θα προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες για την ακύρωση αυτών λόγω έλλειψης της απαιτούμενης κατά το νόμο αιτιολογίας. (Γ.Γ Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας- Θράκης οικ.23988/22.03.2013)

 

2. Έλεγχος

i) Μετά την ίδρυση Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.

Η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. μπορεί στο πλαίσιο του έργου της να ενεργεί επιτόπιους ελέγχους προκειμένου να διαμορφώνει ίδια αντίληψη. 
(άρθρο 229 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 120 του Ν.4555/18)

 

Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών μπορούν να ρυθμίζονται ειδικότερα θέματα σχετικά με τη διαδικασία διεξαγωγής των επιτόπιων ελέγχων. (άρθρο 229 του Ν.

3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 120 του Ν.4555/18)

Κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 229 του Ν.3852/10 πριν την αντικατάστασή του από το άρθρο 120 του Ν.4555/18 είχε εκδοθεί η Απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α&Η.Δ. 74531/29.12.2010 (ΦΕΚ 2044/30.12.2010 τεύχος Β') Διαδικασία διεξαγωγής επιτόπιων ελέγχων Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ.


i) Πριν την ίδρυση Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.

1) Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας δύναται να διατάσσει Ε.Δ.Ε. για πειθαρχικά παραπτώματα μόνο των αιρετών οργάνων των Ο.Τ.Α. 2) Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας στο πλαίσιο του ελέγχου νομιμότητος δύναται δι' ειδικώς εξουσιοδοτουμένου οργάνου του και κατόπιν εγγράφου αιτήσεως να προβαίνει σε επιτόπια εξέταση εγγράφων των Ο.Τ.Α. και νομικών τους προσώπων, που είναι αναγκαία για την έκδοση των ελεγχομένων εκ μέρους του πράξεων. (Γνωμ. ΝΣΚ 465/2006)

3. Έκδοση ειδικής πράξης

Ο Επόπτης Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης ο Γραμματέας της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με την παρ. 3 άρθρο 64 ν. 4954/22, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 57 του ν. 5027/23) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.291/21712/14.03.2023)]) ελέγχει τη νομιμότητα της απόφασης μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την περιέλευσή της στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. και εκδίδει υποχρεωτικά ειδική πράξη, με την οποία διαπιστώνεται η νομιμότητα των αποφάσεων ή το παράνομο αυτών, με ταυτόχρονη ακύρωσή τους. Η μη έκδοση της ειδικής πράξης του προηγούμενου εδαφίου συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα του Επόπτη Ο.Τ.Α.. (άρθρο 225 παρ. 3 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 6 παρ. 12 του Ν.4071/2012 και το άρθρο 116 του Ν.4555/18. άρθρο 238 παρ. 1 και 2 Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)  (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

Σε περίπτωση που λείπουν στοιχεία που είναι απαραίτητα για τον έλεγχο και ζητηθεί η αποστολή ή συμπλήρωσή τους, η αποκλειστική τριακονθήμερη προθεσμία άρχεται από την περιέλευση αυτών, εφόσον έκτοτε είναι δυνατόν να διαμορφωθεί ολοκληρωμένη κρίση για τη νομιμότητα ή μη της πράξης (κεφάλαιο 2.2 της υπ' αριθμ. εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ). Τούτο διότι αποτελεί λόγο διακοπής της προθεσμίας η αναζήτηση στοιχείων που προβλέπονται από το νόμο για την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης και είναι κρίσιμα για τη διάγνωση της νομιμότητάς της (ΣτΕ 1530/ 2006), οπότε και η συμπλήρωσή τους, με βεβαιωμένη τη χρονολογία πρωτοκόλλησής τους στη Γραμματεία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είναι κρίσιμη για την έναρξη υπολογισμού της προθεσμίας των τριάντα ημερών για τον έλεγχο νομιμότητας. (ΥΠ.ΕΣ. 14351/13.05.2013)


Σας αποστέλλουμε την υπ' αριθμ. 34/ 2008 γνωμοδότηση του Γ' Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία έχει γίνει αποδεκτή από τον Υφυπουργό Εσωτερικών κ. Αθανάσιο Νάκο, και σας πληροφορούμε τα εξής: Σε περίπτωση παρέλευση απράκτων των αποκλειστικών προθεσμιών, προς ακύρωση πράξεων των αιρετών οργάνων των Δήμων και Κοινοτήτων, από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, στο πλαίσιο «προληπτικού» ή αυτεπάγγελτου ελέγχου νομιμότητας τούτων, κατά άρθρο 149, παρ. 1 και 2 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΔΚ), υφίσταται στο πλαίσιο των αρχών της χρηστής διοίκησης, υποχρέωση προς έκδοση διαπιστωτικού χαρακτήρα απόφασης για την τεκμαιρόμενη νομιμότητά τους. Σε περίπτωση άσκησης προσφυγής κατ΄ άρθρο 150, παρ. 2 του ΚΔΚ και εφόσον παρέλθη άπρακτη η αντίστοιχη αποκλειστική προθεσμία, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας οφείλει, για λόγους που υπαγορεύονται, επίσης, από τη τήρηση των αρχών της χρηστής διοίκησης, και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του πολίτη, να ενημερώσει τον προσφεύγοντα για την τεκμαιρόμενη σιωπηρή απόρριψη της προσφυγής του. (ΥΠΕΣ εγκ.14/17237/13.03.2008)

Μετά την λήξη της προθεσμίας αυτής η αρμοδιότητα της Επιτροπής λήγει και δεν μπορεί πλέον να αποφανθεί η δε τυχόν εκδιδομένη ακυρωτική απόφασή της μετά την πάροδο της προθεσμίας είναι ακυρωτέα ως εκδοθείσα αναρμοδίως κατά χρόνο (πρβλ. ΣτΕ 2115/2009). (ΣτΕ 1090/2014)

 

 


V. Αυτεπάγγελτος έλεγχος

Α. Γενικά

Ο Επόπτης Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) μπορεί αυτεπαγγέλτως να ακυρώσει οποιαδήποτε απόφαση των συλλογικών ή μονομελών οργάνων:

α) των δήμων και των περιφερειών, για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δύο (2) μηνών αφότου η απόφαση έχει δημοσιευθεί ή εκδοθεί. (άρθρο 226 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 2 του Ν. 4257/2014 και από το άρθρο 117 του Ν.4555/18)

Ο Επόπτης Ο.Τ.Α, , σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 226, παρ. 1, του ν. 3852/2010, μπορεί αυτεπαγγέλτως να ακυρώσει οποιαδήποτε εκτελεστή απόφαση των οργάνων κοινότητας. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.88/59846/21.08.2019)

β) των νομικών προσώπων των Δήμων (δηλ. ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ) 

γ) και των συνδέσμων,
για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δύο (2) μηνών αφότου η απόφαση έχει δημοσιευθεί ή εκδοθεί. (άρθρο 226 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 2 του Ν. 4257/2014 και από το άρθρο 117 του Ν.4555/18)

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Ν.4257/2014, ουσιαστικά εξαιρούνται από τον διοικητικό έλεγχο νομιμότητας των αποφάσεων από τον επόπτη νομιμότητας, οι πολυμετοχικές ανώνυμες εταιρείες. Η νομιμότητα των αποφάσεων των εταιρειών αυτών, ως Ν.Π.Ι.Δ. που είναι και λειτουργούν ως Α.Ε., κρίνεται από τα αρμόδια (πολιτικά) δικαστήρια και δεν είναι σκόπιμο να υποβάλλονται σε διοικητικό έλεγχο, σαν να ήταν φορείς διοίκησης.

 

Σύμφωνα με το άρθρο 240 του Ν.4555/18, από τον υποχρεωτικό και αυτεπάγγελτο έλεγχο νομιμότητας εξαιρούνται οι αποφάσεις των ΦΟΔΣΑ με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας, οι οποίες ελέγχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του κ.ν.2190/20 και ν.4548/2018. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)



Αναφορικά με τη ρύθμιση οφειλών από δημοτικά τέλη, φόρους, εισφορές κλπ στο πλαίσιο του άρθρου 26 του Ν. 3649/2008 διευκρινίζεται ότι για τις εκδοθείσες σχετικές αποφάσεις, δεν απαιτείται η αποστολή τους στον οικείο Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας (ή στον Ελεγκτή Νομιμότητας εάν έχει συσταθεί η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ - βλ. άρθρο 225 παρ. 3 του Ν. 3852/2010) για έλεγχο νομιμότητας, κατά την πρόβλεψη του άρθρου 149 παρ. 1 του Ν. 3463/2006 (πλέον άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010). Ωστόσο, το ανωτέρω όργανο μπορεί να προβεί αυτεπαγγέλτως στον έλεγχο και ακύρωσή τους, δυνάμει του άρθρου 149 παρ. 2 του Ν. 3463/2006 (πλέον άρθρο 226 παρ. 1 του Ν. 3852/2010). (ΥΠΕΣ εγκ.19/18115/09.04.2008)

Β. Διαδικασία ελέγχου

Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας (ή η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. όταν ιδρυθεί) ασκεί τον αυτεπάγγελτο έλεγχο μετά από οποιονδήποτε τρόπο περιέλθει σε γνώση του η πράξη αυτή. Δηλ. ο Γενικός Γραμματέας μπορεί να ασκήσει τον έλεγχο αυτόν ή κατόπιν αναφοράς πολίτη, ή δημοσιεύματος στον Τύπο ή εφόσον η πράξη αυτή περιήλθε στην υπηρεσία της Περιφέρειας από τον ίδιο τον ΟΤΑ α΄ βαθμού κλπ. (εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ)

Οι δήμοι, οι περιφέρειες, οι σύνδεσμοι και τα νομικά πρόσωπα αυτών υποχρεούνται να παρέχουν αμελλητί κάθε στοιχείο που ζητείται από την ΑΥΕ Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) ο Γραμματέας της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με την παρ. 3 άρθρο 64 ν. 4954/22, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 57 του ν. 5027/23) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.291/21712/14.03.2023)] με σκοπό την άσκηση του ελέγχου νομιμότητας.
 (άρθρο 226 παρ. 2 του Ν. 3852/2010 όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 117 του Ν.4555/18, άρθρο 238 παρ. 1 και 2 Ν. 3852/2010 όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)

Για τη δυνατότητα διεξαγωγής επιτόπιου ελέγχου βλ. ανωτέρω σε IV. Υποχρεωτικός έλεγχος

 

Γ. Δειγματοληπτικός έλεγχος

Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Εποπτών Ο.Τ.Α. και της Επιτροπής Συντονισμού και Ελέγχου Εποπτείας Ο.Τ.Α., μπορεί να προβλέπεται η διενέργεια δειγματοληπτικού ελέγχου, σύμφωνα με συγκεκριμένες ποσοστώσεις ανά κατηγορία πράξης ή ανά Ο.Τ.Α., με τη χρήση μεθόδων εκτίμησης κινδύνου, καθώς και η διαδικασία μέσω της οποίας η ΑΥΕ Ο.Τ.Α. θα λαμβάνει γνώση των εκδιδόμενων πράξεων, η μέθοδος ανάρτησης ή ηλεκτρονικής διακίνησης της σχετικής αλληλογραφίας, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα. (άρθρο 226 παρ. 3 του Ν. 3852/2010 όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 117 του Ν.4555/18)

 



VI. Έλεγχος μετά από προσφυγή ή αίτηση θεραπείας πολιτών

Α. Προϋποθέσεις άσκησης προσφυγής

Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλει τις αποφάσεις των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων, των περιφερειών, των νομικών προσώπων αυτών, καθώς και των συνδέσμων τους, για λόγους νομιμότητας, ενώπιον του Επόπτη Ο.Τ.Α., μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης ή την ανάρτησή της στο διαδίκτυο ή από την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε πλήρη γνώση αυτής. (άρθρο 227 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18)

 

Ατομικές πράξεις κοινοποιούνται στον ενδιαφερόμενο με απόδειξη παραλαβής και αναφέρουν υποχρεωτικά ότι κατ' αυτών χωρεί ειδική προσφυγή για λόγους νομιμότητας ενώπιον του Επόπτη Ο.Τ.Α. μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών. (άρθρο 227 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18)

 

 

Προσφυγή επιτρέπεται και κατά παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας των οργάνων της προηγούμενης παραγράφου. Στην περίπτωση αυτή η προσφυγή ασκείται εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την παρέλευση άπρακτης της ειδικής προθεσμίας που τυχόν τάσσει ο νόμος για την έκδοση της οικείας πράξης, διαφορετικάμετά την παρέλευση τριμήνου από την υποβολή της σχετικής αίτησης του ενδιαφερομένου. (άρθρο 227 παρ. 2 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18)

 

Σε περίπτωση υποβολής αίτησης θεραπείας κατά των αποφάσεων ή των παραλείψεων της παραγράφου 2, οι προβλεπόμενες για την άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής ενώπιον του Επόπτη Ο.Τ.Α. προθεσμίες αναστέλλονται από την υποβολή της αίτησης θεραπείας και μέχρι την έκδοση απόφασης επ' αυτής ή την παρέλευση άπρακτης της σχετικής προθεσμίας του άρθρου 24 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, ο οποίος κυρώθηκε με το ν. 2690/1999 (Α' 45). (άρθρο 227 παρ. 3 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18)

 

Έχει γίνει νομολογιακά δεκτό ότι δημοτικός σύμβουλος, έχει έννομο συμφέρον για την άσκηση ειδικής διοικητικής προσφυγής των άρθρων 227 του Ν. 3852/2010 και 151 ΚΔΚ, κατά απόφασης του δημοτικού συμβουλίου στην έκδοση της οποίας δεν έχει συμπράξει. Τούτο γιατί οι δημοτικοί σύμβουλοι είναι εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας και μεριμνούν στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων τους, για την τήρηση της νομιμότητας ή την εξυπηρέτηση του συμφέροντος των δημοτών όλης της εδαφικής περιφέρειας του δήμου. Ακολούθως, θα πρέπει να θεωρηθεί, για τον ίδιο λόγο, ότι ο πρόεδρος και οι σύμβουλοι δημοτικής ή τοπικής κοινότητας και ο εκπρόσωπος της τοπικής κοινότητας έχουν έννομο συμφέρον ως εκ της ιδιότητάς τους αυτής, για την άσκηση  της ειδικής διοικητικής προσφυγής των άρθρων 227 του Ν. 3852/ 2010 και 151 ΚΔΚ, κατά των αποφάσεων του δημοτικού συμβουλίου που αφορούν τις κοινότητές τους, εφόσον δεν έχουν συμπράξει στην έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης (ΥΠ.ΕΣ. 29518/07.08.2013)

 

Έννομο συμφέρον έχει δημοτικός σύμβουλος που είναι δημότης (εκ γεννήσεως) του δήμου, στην δε κρίσιμη συνεδρίαση του δήμου κλήθηκε να μετάσχει, πλην αυτός δεν παρέστη, ή αποχώρησε πριν από την λήψη της αποφάσεως. Τέλος, όπως έχει κριθεί, έννομο συμφέρον υφίσταται εκ μόνης της ιδιότητας του προσφεύγοντος, ως δημοτικού συμβούλου, ασυνδέτως προς την παρουσία και την ψήφο του και, επομένως, τούτο θεμελιώνεται επί της θεσμικής ιδιότητάς του και είναι ανεξάρτητο από το αν ο δημοτικός σύμβουλος θίγεται ατομικώς από την απόφαση.

Κατά συνέπεια, κατ' αντίθεση προς την με αριθμό 484/2008 γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ., δημοτικός σύμβουλος, ο οποίος απουσίασε από την συνεδρίαση δημοτικού συμβουλίου ή οικονομικής επιτροπής δήμου, έχει έννομο συμφέρον προς άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής, κατά το άρθρο 227 του ν. 3852/2010, κατά της αποφάσεως που ελήφθη στην εν λόγω συνεδρίαση. (ΓνΝΣΚ 270/2017)- έγινε αποδεκτή από τον Υπουργό Εσωτερικών δείτε σχετικά το ΥΠ.ΕΣ. 42260/2017/31.01.2018

 

Σε συµµόρφωση µε την ανωτέρω Γνωµοδότηση του Ν.Σ.Κ., η οποία έγινε αποδεκτή από τον Υπουργό Εσωτερικών στην παρ.4 του άρθρου 227 του Ν.3852/10, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18 ορίζεται ότι:

Δικαίωμα για την άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής τεκμαίρεται ότι έχουν όλοι οι αιρετοί του οικείου δήμου ή περιφέρειας, ανεξάρτητα από το εάν έλαβαν μέρος στη συνεδρίαση κατά την οποία ελήφθη η προσβαλλόμενη απόφαση, εφόσον δεν την υπερψήφισαν. Δικαίωμα έχουν ομοίως οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση πρώτου ή δεύτερου βαθμού, καθώς και νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που επιδιώκουν σύμφωνα με το καταστατικό τους περιβαλλοντικούς, πολιτιστικούς και εν γένει κοινωνικούς σκοπούς.

 

Οι αποφάσεις των μονομελών οργάνων των Δήμων, των Ιδρυμάτων, των Συνδέσμων και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών που εκδίδονται βάσει του ν. 3584/2007, καθώς και των περιφερειών και των Ιδρυμάτων αυτών που εκδίδονται βάσει του ν. 3528/2007, υπόκεινται στην ειδική διοικητική προσφυγή του άρθρου 227 του Ν. 3852/2010. (άρθρο 17 του Ν. 4257/2014)

Η προθεσμία είναι αποκλειστική, δηλ. μετά την πάροδό της ο πολίτης χάνει το δικαίωμα για την άσκησή της. (εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ)

Επισημαίνουμε ότι η προθεσμία εξέτασης της προσφυγής αρχίζει από την ημερομηνία που πρωτοκολλήθηκε αυτή στην αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας. Επιπρόσθετα, επαναλαμβάνουμε και εδώ ότι εάν η προσφυγή αποστέλλεται στην Περιφέρεια ταχυδρομικά με συστημένη επιστολή, τότε ως ημερομηνία περιέλευσης στο Γενικό Γραμματέα θεωρείται αυτή που αναγράφεται στην απόδειξη του Ταχυδρομικού καταστήματος, όπου κατατέθηκε η απόφαση ως συστημένη επιστολή (ΣτΕ 2569/2004). (ΥΠΕΣΔΔΑ εγκ.14/10028/21.02.2007)

Εάν έχει ασκηθεί προσφυγή κατά των πράξεων των τέως Δήμων και Κοινοτήτων και Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, μετά τις 1.1.2011 τότε ο χρόνος άσκησής της καθώς και ο χρόνος εξέτασης αυτής είναι αυτός που ορίζεται στις διατάξεις του «Καλλικράτη». (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 15/5370/02.02.2011)

Η άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση ένδικων βοηθημάτων ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων.. (άρθρο 227 παρ. 6 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18) Μέχρι την έναρξη λειτουργίας της ΑΥΕ Ο.Τ.Α. δεν εφαρμόζεται η παράγραφος 6 του άρθρου 227. (άρθρο 238 παρ. 6 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)

Β. Αναστολή εκτέλεσης αποφάσεων

Κατά τη μεταβατική περίοδο, ο Συντονιστής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης δεν μπορεί να αναστείλει την εκτέλεση της προσβαλλόμενης πράξης των δήμων και περιφερειών, καθώς στο πεδίο εφαρμογής των μεταβατικών διατάξεων του άρθρου 238 του ν.3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε, δεν εμπίπτουν οι διατάξεις του άρθρου 228 του ν.3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 119 του ν.4555/2018. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

Γ. Απόφαση επί της προσφυγής

Ο Επόπτης Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) αποφαίνεται επί της προσφυγής μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δύο (2) μηνών από την υποβολή της. Αν παρέλθει η ανωτέρω προθεσμία χωρίς να εκδοθεί απόφαση θεωρείται ότι η προσφυγή έχει σιωπηρώς απορριφθεί. (άρθρο 227 παρ. 5 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18)

Εάν έχει ασκηθεί προσφυγή κατά των πράξεων των τέως Δήμων και Κοινοτήτων και Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, μετά τις 1.1.2011 τότε ο χρόνος άσκησής της καθώς και ο χρόνος εξέτασης αυτής είναι αυτός που ορίζεται στις διατάξεις του «Καλλικράτη» (δηλ. Ν. 3852/2010). (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 15/5370/02.02.2011)

Σας αποστέλλουμε την υπ' αριθμ. 34/ 2008 γνωμοδότηση του Γ' Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία έχει γίνει αποδεκτή από τον Υφυπουργό Εσωτερικών κ. Αθανάσιο Νάκο, και σας πληροφορούμε τα εξής: Σε περίπτωση παρέλευση απράκτων των αποκλειστικών προθεσμιών, προς ακύρωση πράξεων των αιρετών οργάνων των Δήμων και Κοινοτήτων, από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, στο πλαίσιο «προληπτικού» ή αυτεπάγγελτου ελέγχου νομιμότητας τούτων, κατά άρθρο 149, παρ. 1 και 2 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΔΚ), υφίσταται στο πλαίσιο των αρχών της χρηστής διοίκησης, υποχρέωση προς έκδοση διαπιστωτικού χαρακτήρα απόφασης για την τεκμαιρόμενη νομιμότητά τους. Σε περίπτωση άσκησης προσφυγής κατ΄ άρθρο 150, παρ. 2 του ΚΔΚ και εφόσον παρέλθη άπρακτη η αντίστοιχη αποκλειστική προθεσμία, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας οφείλει, για λόγους που υπαγορεύονται, επίσης, από τη τήρηση των αρχών της χρηστής διοίκησης, και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του πολίτη, να ενημερώσει τον προσφεύγοντα για την τεκμαιρόμενη σιωπηρή απόρριψη της προσφυγής του. (ΥΠΕΣ εγκ.14/17237/13.03.2008)

 

Η καταβολή του επίμαχου επιδόματος θέσης ευθύνης στον δικαιούχο του ελεγχόμενου εντάλματος είναι μη νόμιμη διότι δεν υπάρχει νόμιμη απόφαση τοποθέτησής του σε θέση αναπληρωτή Προϊστάμενου Τμήματος Διοικητικών – Οικονομικών Υπηρεσιών, καθόσον η απόφαση της Προέδρου του ΝΠΔΔ του Δήμου, κατά το μέρος που αφορούσε στον ΧΧ, ακυρώθηκε με την απόφαση του Συντονιστή Α.Δ.., το δε ακυρωτικό αποτέλεσμα της απόφασης αυτής ανατρέχει στο χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης απόφασης της Προέδρου του. Εξάλλου, η άσκηση καθηκόντων αναπληρωτή Προϊσταμένου Τμήματος Διοικητικών – Οικονομικών Υπηρεσιών από τον συγκεκριμένο κατά το χρονικό διάστημα από 1.8.2018 έως 31.10.2018 δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της εντελλόμενης με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνης. Μη νόμιμη η δαπάνη. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 149/2019)

 

Δ. Αίτηση θεραπείας 

Προβλέπεται, δυνατότητα υποβολής αίτησης θεραπείας από όποιον έχει έννομο συμφέρον κατά ατομικών αποφάσεων ή παραλείψεων των μονομελών ή συλλογικών οργάνων των δήμων, περιφερειών, νομικών προσώπων αυτών και των συνδέσμων τους. Στις περιπτώσεις αυτές η αίτηση θεραπείας υποβάλλεται ενώπιον του αρμόδιου οργάνου του ΟΤΑ που εξέδωσε την πράξη, με αντικείμενο την ανάκληση ή τροποποίηση της προσβαλλόμενης πράξης, και αντίστοιχα ενώπιον του αρμόδιου οργάνου του ΟΤΑ που παρέλειψε την έκδοσή της. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Για λόγους ενημέρωσης και διευκόλυνσης των πολιτών, οι ΟΤΑ παρακαλούνται να αναγράφουν στις εκδοθείσες ατομικές διοικητικές πράξεις και τη δυνατότητα άσκησης αίτησης θεραπείας ενώπιον του οργάνου που εξέδωσε την πράξη, πέραν της υποχρεωτικής αναγραφής ότι κατά αυτών χωρεί ειδική διοικητική προσφυγή ενώπιον του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης μέσα σε προθεσμία 15 ημερών. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Η υποβολή της αίτησης θεραπείας αναστέλλει τις προβλεπόμενες προθεσμίες για την άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής ενώπιον του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Η εν λόγω αναστολή ισχύει μέχρι την έκδοση απόφασης επί της αίτησης θεραπείας ή την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας των 30 ημερών που προβλέπει το άρθρο 24 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, (ν.2690/1999 Α'45), εκτός εάν από ειδικές διατάξεις προβλέπεται διαφορετική προθεσμία. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Επισημαίνεται ότι, αν και κατά κανόνα η άσκηση αίτησης θεραπείας είναι απρόθεσμη, βάσει των εφαρμοστέων διατάξεων, το ανασταλτικό αποτέλεσμα που μπορεί να επιφέρει η υποβολή της αίτησης θεραπείας στην προθεσμία άσκησης της ειδικής διοικητικής προσφυγής περιορίζεται εντός της προθεσμίας των 15 ημερών που τίθεται από το νομοθέτη ως χρονικό όριο για το παραδεκτό άσκησης της ειδικής διοικητικής προσφυγής. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Οι ΟΤΑ υποχρεούνται να ενημερώσουν αμελλητίκαι με κάθε πρόσφορο μέσο την αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, τόσο για την υποβολή αίτησης θεραπείας, όσο και την έκδοση σχετικής απόφασης πριν της παρέλευση της προθεσμίας εξέτασης των 30 ημερών που προβλέπεται στο άρθρο 24 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, ή της προθεσμίας που προβλέπεται από ειδικότερες διατάξεις. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Έπειτα από την αντικατάσταση του άρθρου 227 του Ν.3852/10 από το άρθρο 118 του Ν.4555/18 από 19.07.2018, οι παρακάτω διατάξεις απαλείφονται.

 

Ο Ελεγκτής Νομιμότητας (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Γενικός Γραμματέας της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) είναι αρμόδιος να αποφαίνεται επί: α) αιτήσεων θεραπείας για έργα με προϋπολογισμό μέχρι 5.000.000 ευρώ προ Φ.Π.Α., μελετών και υπηρεσιών που υπάγονται στις διατάξεις του ν. 3316/2005 και αφορούν δήμους. (άρθρο 227 παρ. 4 περ. α΄ Ν. 3852/2010)

 

Οι αποφάσεις του ασκούντος καθήκοντα Ελεγκτή Νομιμότητας Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης (ήδη Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης), οι οποίες εκδίδονται επί αιτήσεων θεραπείας, σύμφωνα με το άρθρο 227 παρ.4 του ν. 3852/2010, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 231 του ιδίου νόμου και ως εκ τούτου είναι άμεσα εκτελεστές. Περαιτέρω, οι ως άνω αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είναι άμεσα εκτελεστές και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες έχουν ασκηθεί από τον οικείο δήμο ενδικοφανείς προσφυγές κατά των εν λόγω αποφάσεων, σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ.5 του π.δ. 171/1987, χωρίς να έχουν εκδοθεί, κατά το άρθρο 200 του Κώδ.Διοικ.Δικονομίας, αποφάσεις του αρμοδίου δικαστηρίου περί αναστολής εκτελέσεως αυτών (ομόφ.). (ΓνΝΣΚ 269/2017)

Βλ. σχετικά και την Υπ. Υποδομών Μεταφ. & Δικτ. εγκ.4/Δ17γ/06 /25/Φ.5.9.1/14.02.2011 Αιτήσεις θεραπείας ΟΤΑ Α΄και Β΄βαθμού.




VII. Δημοσιότητα απόφασης ελέγχου

Οι αποφάσεις της ειδικής επιτροπής, οι οποίες εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις του  άρθρου 152 του ΚΔΚ, κοινοποιούνται στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας και στο Δήμο ή  στην Κοινότητα ή στο νομικό πρόσωπο αυτών, καθώς και σε αυτόν που έχει ασκήσει την  προσφυγή.

Οι αποφάσεις αυτές δημοσιεύονται υποχρεωτικά με φροντίδα του Δήμου ή της Κοινότητας με  ανάρτηση στο κατάστημα του οικείου οργανισμού. Για τις δημοσιεύσεις αυτές συντάσσεται  αποδεικτικό ενώπιον δύο (2) μαρτύρων. (άρθρο 153 ΚΔΚ-Ν. 3463/2006


VIII. Προσβολή απόφασης ελέγχου

Συνεχίζουν τη λειτουργία τους οι Ειδικές Επιτροπές του άρθρου 152 ΚΔΚ και οι επιτροπές Ελέγχου των Πράξεων του άρθρου 68 του ΚΝΑ (Κώδικας Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, ΠΔ 30/ 1996, Α'21). Πιο αναλυτικά:

α. Ειδική Επιτροπή άρθρου 152 ΚΔΚ
Οι διατάξεις των άρθρων 151 και 152 του Κ.Δ.Κ (ν. 3463/2006), κατά το μεταβατικό αυτό χρονικό διάστημα, εξακολουθούν να ισχύουν σε ό,τι αφορά τις αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, που εκδίδονται κατά τα άρθρα 225, 226 και 227 του Καλλικράτη.
(ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 60/74895/30.12.2010)

Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλει τις αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα  που εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 149 και 150, ενώπιον της Ειδικής  Επιτροπής του άρθρου 152 Κ.Δ.Κ , εντός προθεσμίας ενός (1) μηνός από την έκδοση της  απόφασης ή την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε γνώση αυτής. (άρθρο 151 ΚΔΚ)

Στην έδρα κάθε Περιφέρειας συνιστάται τουλάχιστον μία (1) τριμελής Ειδική Επιτροπή που  αποτελείται από:... iii. Έναν αιρετό εκπρόσωπο της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων (Τ.Ε.Δ.Κ.) του πολυπληθέστερου νομού, με αναπληρωτή, που προέρχεται από την Τ.Ε.Δ.Κ. του επόμενου σε πληθυσμό νομού, οι οποίοι ορίζονται με απόφαση των οικείων διοικητικών συμβουλίων... Η Επιτροπή συγκροτείται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας. Σε περίπτωση  που στην ίδια Περιφέρεια συνιστώνται περισσότερες από μία Ειδικές Επιτροπές, με την ίδια  απόφαση, καθορίζεται η τοπική αρμοδιότητα καθεμιάς και η έδρα της. Στην περίπτωση αυτή οι  εκπρόσωποι των Τ.Ε.Δ.Κ. ορίζονται κατά σειρά από το μεγαλύτερο σε πληθυσμό νομό, πρώτα τα  τακτικά και ύστερα τα αναπληρωματικά μέλη. Όταν κρίνεται απόφαση του Ο.Τ.Α., από τον  οποίο προέρχεται ο αιρετός εκπρόσωπος της Τ.Ε.Δ.Κ., αντικαθίσταται υποχρεωτικώς από τον  αναπληρωτή του. (άρθρο 152 παρ. 1 του Κ.Δ.Κ)

Η Ειδική Επιτροπή ασκεί έλεγχο νομιμότητας, και εκδίδει απόφαση επί της προσφυγής μέσα  σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την υποβολή της. Συνεδριάζει,  τουλάχιστον, δύο (2) φορές το μήνα. (άρθρο 152 παρ. 2 του Κ.Δ.Κ) (άρθρο 4 παρ. 1 Απόφασης ΥΠΕΣΔΔΑ 31925/06.06.2007)

Σε περίπτωση που η Ειδική Επιτροπή δεν εκδώσει απόφαση μέσα στις προθεσμίες της παρ. 1 του άρθρου 4 της Απόφασης ΥΠΕΣΔΔΑ 31925/06.06.2007, θεωρείται ότι η προσφυγή έχει απορριφθεί. Στην περίπτωση αυτή εκδίδει σχετική διαπιστωτική πράξη που κοινοποιείται σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 5 του άρθρου 5 της ίδιας απόφασης. (άρθρο 5 παρ. 4 Απόφασης ΥΠΕΣΔΔΑ 31925/06.06.2007)

Οι αποφάσεις της Ειδικής Επιτροπής προσβάλλονται μόνο στα αρμόδια δικαστήρια. (άρθρο 152 παρ. 4 του Κ.Δ.Κ)

Η αιτιολογία της απόφασης της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 είναι μη νόμιμη, καθόσον, ανεξαρτήτως του ότι αυτή ήταν απορριπτέα, προεχόντως, λόγω ελλείψεως εννόμου συμφέροντος της προσφυγούσας σύμπραξης, στην έννομη κατάσταση της οποίας δεν δύναται να επιφέρει άμεσα καμία ευμενή μεταβολή το ακυρωτικό αποτέλεσμα της απόφασης της Ειδικής Επιτροπής, εφόσον η ακύρωση του διαγωνισμού, πέραν του ότι δεν υποχρεώνει την αναθέτουσα αρχή να προβεί στην επανάληψή του, δεν έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την κατακύρωση του αποτελέσματος στην εν λόγω σύμπραξη, εφόσον η ανάδοχος μελετητική σύμπραξη δεν διατύπωσε εγγράφως την αντίρρησή της κατά την πρόσκληση αυτής να υπογράψει τη σύμβαση, αλλά συναίνεσε σιωπηρώς, γεγονός που αποδεικνύεται από μόνη την υπογραφή της, πολύ δε περισσότερο από την εν συνεχεία εμπρόθεσμη εκπόνηση της ανατεθείσας σε αυτήν μελέτης, ουδεμία διάταξη παραβιάστηκε και συνεπώς δεν πλήττεται, εξ αυτού του λόγου, το κύρος της διαδικασίας ανάθεσης. (Ελ. Συν. Τμ VII Πράξη 23/2015)  

Η αιτιολογία απόρριψης, ως απαράδεκτης, της ασκηθείσας ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006, προσφυγής του αιτούντος Δήμου, στρεφομένης κατά της απόφασης της Γενικής Γραμματέως Αποκεντρωμένης Διοίκησης, είναι νόμιμη διότι, αφενός, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 72 παρ. 1 του ν. 3852/2010, η οικεία οικονομική επιτροπή έχει, κατ' αρχήν, την αρμοδιότητα να «αποφασίζει για την υποβολή προσφυγών στις διοικητικές αρχές» (περ. ιβ) και αφετέρου, ο αιτών Δήμος δεν επικαλείται ότι συνέτρεχαν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις εφαρμογής της εξαιρετικής διάταξης του προαναφερθέντος άρθρου 58 παρ. 2 του ν. 3852/2010, ότι δηλαδή συνέτρεχε άμεσος και προφανής κίνδυνος ή απειλείτο άμεση ζημία των δημοτικών συμφερόντων από την αναβολή λήψης απόφασης, έτσι ώστε ο δήμαρχος να μπορεί να αποφασίσει για θέματα που ανήκουν στην αρμοδιότητα της οικονομικής επιτροπής, ενώ, περαιτέρω, ο αιτών Δήμος δεν προβάλλει, και ούτε προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, ότι υποβλήθηκε προς έγκριση η σχετική απόφαση για την άσκηση της επίμαχης προσφυγής του ενώπιον της οικονομικής επιτροπής. (ΣτΕ 1714/2016)

Η κατόπιν αποφάσεως της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων ακύρωση, ως αναιτιολόγητης, αποφάσεως του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η οποία, στο πλαίσιο του υποχρεωτικού ελέγχου νομιμότητας, είχε διαπιστώσει τη νομιμότητα απόφασης δημοτικού συμβουλίου Δήμου, λόγω παρελεύσεως της αποκλειστικής προθεσμίας διενέργειας του ελέγχου, δεν επηρεάζει την ισχύ και την εκτελεστότητα της αποφάσεως αυτής του δημοτικού συμβουλίου (ομόφωνα). (ΓνΝΣΚ 104/2017)

 

Η Ειδική Επιτροπή του άρθρου 152 του ΚΔΚ (ν. 3463/2006), όταν, κατ’ αποδοχή ως ουσιαστικά βάσιμου σχετικού λόγου της ενώπιόν της ασκηθείσας ειδικής προσφυγής του άρθρου 151 του ιδίου Κώδικα, ακυρώνει απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης που είχε απορρίψει διοικητική προσφυγή του άρθρου 227 του ν. 3852/2010 ως απαράδεκτη για τυπικούς λόγους, καθίσταται αρμόδια προς έλεγχο της νομιμότητας της με την προσφυγή του άρθρου 227 προσβληθείσας πράξεως, ως προς τους λόγους ακυρότητας της τελευταίας αυτής προσφυγής που υποβλήθηκαν εκ νέου ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής και επί των οποίων δεν αποφάνθηκε σε πρώτο στάδιο ο Συντονιστής, λόγω της μη νόμιμης κρίσης του περί του απαραδέκτου της προσφυγής. Η απόφαση της Ειδικής Επιτροπής του άρθρου 152 του ΚΔΚ που παραλείπει να αποφανθεί και κατ’ ουσία επί των λόγων της προσφυγής του άρθρου 227 του ν. 3852/2010, παρότι ακυρώνει την απόφαση του Συντονιστή για τον πιο πάνω λόγο (εσφαλμένη κρίση περί απαραδέκτου της προσφυγής), δεν θίγει την ισχύ και εκτελεστότητα της προσβληθείσης με την προσφυγή του άρθρου 227 του ν. 3852/2010 πράξεως που διέφυγε τον έλεγχο νομιμότητας, αλλά ούτε ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης δύναται να επιληφθεί εκ νέου της προσφυγής, εξετάζοντας αυτήν κατ’ ουσία, οι δε τυχόν πλημμέλειες των πιο πάνω αποφάσεων ελέγχονται μόνον δικαστικά με την άσκηση κατ’ αυτών του εκ του νόμου προβλεπομένου ενδίκου βοηθήματος (ομόφωνα). (ΓνΝΣΚ 50/2020)

 

Μετά τη λήξη της τριακονθήμερης προθεσμίας, η αρμοδιότητα της Ειδικής Επιτροπής λήγει και δεν μπορεί πλέον να αποφανθεί επί ασκηθείσας προσφυγής, η δε τυχόν εκδιδόμενη μετά την πάροδο της προθεσμίας απόφασή της, με την οποία ακυρώνεται η απόφαση οργάνου της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, είναι ακυρωτέα ως αναρμοδίως κατά χρόνο εκδοθείσα. Η προσβαλλομένη εκδόθηκε, κατ’ επίκληση, μεταξύ άλλων, του άρθρου 238 του ν. 3852/2010, λόγω μη εκδόσεως αποφάσεως του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκεντρώσεως και Ηλεκτρονικής Διακυβερνήσεως περί ενάρξεως λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ. Περαιτέρω, από την επομένη της περιελεύσεως στην κατ’ άρθρο 152 του ν. 3463/2006 Επιτροπή των στοιχείων του φακέλου, εκκίνησε η τριακονθήμερη αποκλειστική προθεσμία για να αποφανθεί η Ειδική Επιτροπή επί των επίμαχων προσφυγών, προθεσμία η οποία και συμπληρώθηκε, εσφαλμένως δε υπολαμβάνεται με την προσβαλλόμενη απόφαση ότι ισχύει εν προκειμένω η προθεσμία των δύο μηνών του άρθρου 227 του ν. 3852/2010. Με τα δεδομένα αυτά, η προσβαλλόμενη πράξη, είναι μη νόμιμη, ως αναρμοδίως κατά χρόνον εκδοθείσα. Απορρίπτει αίτηση ακύρωσης.   (ΣτΕ 1398/2021)


IX. Συμμόρφωση σε απόφαση ελέγχου

Α. Υποχρέωση συμμόρφωσης
Τα αιρετά όργανα των Δήμων και Κοινοτήτων, οι διοικήσεις των νομικών προσώπων και των  Συνδέσμων, έχουν υποχρέωση συμμόρφωσης, χωρίς καθυστέρηση, προς τις αποφάσεις του Γενικού  Γραμματέα της Περιφέρειας καθώς και της ειδικής επιτροπής, που αναφέρονται στον έλεγχο  νομιμότητας των πράξεων των συλλογικών και μονομελών οργάνων των Δήμων και Κοινοτήτων,  κατά τα άρθρα 149 και 150. Σε αντίθετη περίπτωση διαπράττουν σοβαρή παράβαση καθήκοντος,  η οποία ελέγχεται πειθαρχικά, κατά τις διατάξεις των άρθρων 142 και 143 του ΚΔΚ. (άρθρο 154 ΚΔΚ-Ν. 3463/2006)

 

 

Κατά την πλειοψηφούσα γνώμη της ΑΕΠΠ, η αναθέτουσα αρχή έχει, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 231 του Ν.3852/2010, υποχρέωση συμμόρφωσης, ήτοι δέσμια αρμοδιότητα, να ενεργήσει σύμφωνα με τα οριζόμενα στην απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, κάτι που περαιτέρω συνεπάγεται την αδυναμία της Οικονομικής Επιτροπής να κρίνει και η ίδια αυτοτελώς σε σχέση με τα ήδη κριθέντα ζητήματα, καταλήγοντας έστω στην ίδια απόφαση με διαφορετική αιτιολογία. Η απόφαση του Συντονιστή με την οποία συμμορφώθηκε η αναθέτουσα αρχή συνιστά απόφαση έτερου διοικητικού οργάνου, ήτοι εκτελεστή διοικητική πράξη με τεκμήριο νομιμότητας, που δεσμεύει την ΑΕΠΠ, δοθέντος ότι δεν έχει ανακληθεί ή καθ΄οιονδήποτε τρόπο ακυρωθεί, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου. (ΑΕΠΠ 242/2020)



Β. Αίτηση ακύρωσης Δήμου
Εξάλλου, η προσβολή της ίδιας ως άνω απόφασης της Ειδικής Επιτροπής με αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του αρμοδίου Δικαστηρίου από το Δήμο, δεν δύναται σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ότι παραβιάζει την υποχρέωση συμμόρφωσης των οργάνων του Δήμου προς αυτήν και τούτο, διότι το δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας από τα δικαστήρια, το οποίο βρίσκει συνταγματική κατοχύρωση στο άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος και του οποίου φορείς είναι και οι Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, όταν από τη δράση της κρατικής διοίκησης πλήττονται ουσιαστικά δικαιώματά τους, δεν δύναται να υποχωρήσει έναντι της νομοθετικώς θεσπιζόμενης υποχρέωσης συμμόρφωσης, η τήρηση της οποίας ελέγχεται, μετά την εξάντληση των προϋποθέσεων άσκησης του ως άνω συνταγματικού δικαιώματος. (Ελ. Συν. Τμ VII Πράξη 23/2015)  

 


X. Ετήσια έκθεση έργου Αυτοτελούς Υπηρεσίας
Ο Επόπτης Ο.Τ.Α. συντάσσει στο τέλος κάθε έτους έκθεση στην οποία καταγράφει το έργο της ΑΥΕ Ο.Τ.Α., της οποίας προΐσταται και ειδικότερα τον αριθμό των πράξεων που ελέγχθηκαν, τους επιτόπιους ελέγχους που διενήργησαν, τις προσφυγές που εξετάσθηκαν και τα ζητήματα εν γένει που απασχόλησαν την υπηρεσία κατά τη διενέργεια της εποπτείας, όπως τυχόν καταγγελίες που υποβλήθηκαν στην υπηρεσία από πρόσωπα για θέματα νομιμότητας. Στην ίδια έκθεση μπορεί να προτείνονται νομοθετικά και άλλα μέτρα τα οποία πρέπει να ληφθούν για την αποτελεσματικότερη διενέργεια του ελέγχου νομιμότητας. Η έκθεση υποβάλλεται εντός ενός (1) μήνα από το τέλος του έτους στο οποίο αφορά στον Υπουργό Εσωτερικών και κοινοποιείται στο Συμβούλιο Εποπτών Ο.Τ.Α. και διά του Υπουργού Εσωτερικών στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής των Ελλήνων. Μέσα στην ίδια προθεσμία υποβάλλεται στην Επιτροπή Συντονισμού και Ελέγχου Εποπτείας Ο.Τ.Α., η οποία συζητά υποχρεωτικά, εντός μηνός από την υποβολή της τελευταίας έκθεσης, για τις εκθέσεις που έχουν υποβληθεί και συντάσσει σχετικό πόρισμα. (άρθρο 230Α του Ν. 3852/2010, όπως προστέθηκε από το άρθρο 122 του Ν.4555/18)

 

 

 

[/post_tab][post_tab title="Μετά την ίδρυση της ΑΥΕ ΟΤΑ"]

 

 

Έλεγχος Νομιμότητας Πράξεων ΟΤΑ  

Ι. Γενικά

 

ΙΙ. Αρμόδιο όργανο ελέγχου

 

ΙΙΙ. Ισχύς πράξεων έως τη διενέργεια του ελέγχου

 

ΙV. Υποχρεωτικός έλεγχος
Α. Αποφάσεις που υποχρεωτικά αποστέλλονται για έλεγχο 
1. Γενική ρύθμιση

2. Ειδικές διατάξεις

3. Εκκρεμείς υποθέσεις
Β. Διαδικασία ελέγχου
1. Διαβίβαση αναγκαίων εγγράφων
2. Έλεγχος
3. Έκδοση ειδικής πράξης


V. Αυτεπάγγελτος έλεγχος
Α. Γενικά
Β. Διαδικασία ελέγχου

Γ. Δειγματοληπτικός έλεγχος

VI. Έλεγχος μετά από προσφυγή ή αίτηση θεραπείας πολιτών
Α. Προϋποθέσεις άσκησης προσφυγής
Β. Αναστολή εκτέλεσης αποφάσεων
i) Γενικά
ii) Διαδικασία υποβολής αιτήματος αναστολής
iii) Δυνατότητα έκδοσης προσωρινής διαταγής
iv) Απόφαση επί του αιτήματος αναστολής
v) Δυνατότητα ανάκλησης απόφασης αναστολής

Γ. Απόφαση επί της προσφυγής
Δ. Αίτηση θεραπείας

VII. Δημοσιότητα απόφασης ελέγχου


VIII. Προσβολή απόφασης ελέγχου

IX. Συμμόρφωση σε απόφαση ελέγχου
Α. Υποχρέωση συμμόρφωσης
Β. Αίτηση ακύρωσης Δήμου

X. Ετήσια έκθεση έργου Αυτοτελούς Υπηρεσίας


Ι. Γενικά

Το Κράτος ασκεί στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης εποπτεία που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας και δεν επιτρέπεται να εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους. Ο έλεγχος νομιμότητας ασκείται, όπως νόμος ορίζει. (άρθρο 102 παρ. 4 Σ)

Ο έλεγχος σκοπιμότητας των πράξεων των Ο.Τ.Α. καταργείται. (άρθρο 47 παρ. 1 Ν. 2218/1994, το οποίο κωδικοποιήθηκε στο άρθρο 178 παρ. 1 του Π.Δ. 410/1995-το ΠΔ 410/1995 καταργήθηκε με το άρθρο δεύτερο του Ν. 3463/2006)

Εξακολουθούν να ισχύουν ειδικές διατάξεις με τις οποίες επιβάλλεται η έγκριση ορισμένων πράξεων των ΟΤΑ, υπό μορφή εκδόσεως εγκριτικών Υπουργικών Αποφάσεων. Το περιεχόμενο των τελευταίων μετά την κατάργηση του ελέγχου σκοπιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ και στα πλαίσια της προεκτεθείσης έννοιας της "εγκρίσεως", θα εξαντλείται σε έλεγχο νομιμότητας των εγκρινόμενων πράξεων και των προπαρασκευαστικών τους ενεργειών. (Γνωμ. ΝΣΚ 2/1996) Βλ. αντίθετα, ΣτΕ 2918/2007 σύμφωνα με την οποία: "Επειδή, από τις διατάξεις του άρθρου 282 παρ. 1 του π.δ/τος 410/1995, προκύπτει ότι οι αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου κοινοτικών επιχειρήσεων όταν αφορούν επιβάρυνση ακινήτων αυτών με εμπράγματο δικαίωμα, εγκρίνονται από το αρμόδιο κοινοτικό συμβούλιο. Ο έλεγχος αυτός δεν είναι απλώς έλεγχος νομιμότητας αλλά επιπλέον και έλεγχος σκοπιμότητας, πριν δε από την έγκριση αυτή οι αποφάσεις αυτές των οργάνων των κοινοτικών επιχειρήσεων δεν αποκτούν νόμιμη υπόσταση."

Σχετικά έγγραφα:
- ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 59/74896/30.12.2010 Θεσμικές αλλαγές του Προγράμματος "Καλλικράτης"
- Σχετικά άρθρα του Καλλικράτη:
έκτο μέρος (ΣΤ' Μέρος Εποπτεία)
- Απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α&Η.Δ 1/03.01.2011 Προκήρυξη - πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων για την επιλογή επτά (7) Ελεγκτών Νομιμότητας στις επτά (7) Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας ΟΤΑ   
-
Απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. 2096/14.01.2011 (ΦΕΚ 41/24.01.2011 τεύχος Β) Πρόσκληση υποβολής αιτήσεων για τη στελέχωση με μετάταξη ή μεταφορά ή μετάθεση των επτά (7) Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας ΟΤΑ 
-
ΥΠ.ΕΣ. 36346/04.08.2011 Προκήρυξη - πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων για την επιλογή επτά (7) Ελεγκτών Νομιμότητας στις επτά (7) Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας ΟΤΑ (ημερομηνία λήξης προθεσμίας υποβολής αιτήσεων: 9 Σεπτεμβρίου 2011, ημέρα Παρασκευή) 



 ΙΙ. Αρμόδιο όργανο ελέγχου

Με την επιφύλαξη ειδικότερων διατάξεων, η σύμφωνα με το άρθρο 214 κρατική εποπτεία των Ο.Τ.Α. ασκείται από τις κατά τόπο αρμόδιες Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας Ο.Τ.Α.. (άρθρο 215 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 109 του Ν.4555/18)


Συνιστώνται επτά (7) Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας Ο.Τ.Α., οι οποίες αποτελούν αποκεντρωμένες υπηρεσίες του Υπουργείου Εσωτερικών, υπάγονται απευθείας στον Υπουργό και είναι αρμόδιες για την εποπτεία των Ο.Τ.Α., ως εξής:
α. Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. Αττικής, με κατά τόπο αρμοδιότητα που εκτείνεται στα όρια της Περιφέρειας Αττικής και με έδρα την Αθήνα.
β. Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. Θεσσαλίασ Στερεάς Ελλάδας, με κατά τόπο αρμοδιότητα που εκτείνεται στα όρια των Περιφερειών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας και με έδρα τη Λάρισα.
γ. Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. Ηπείρου - Δυτικής Μακεδονίας, με κατά τόπο αρμοδιότητα που εκτείνεται στα όρια των Περιφερειών Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας και με έδρα τα Ιωάννινα.
δ. Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, με κατά τόπο αρμοδιότητα στα όρια των Περιφερειών Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων και με έδρα την Πάτρα.
ε. Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. Αιγαίου, με κατά τόπο αρμοδιότητα που εκτείνεται στα όρια των Περιφερειών Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου και με έδρα τον Πειραιά.
στ. Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. Κρήτης, με κατά τόπο αρμοδιότητα που εκτείνεται στα όρια της Περιφέρειας Κρήτης και με έδρα το Ηράκλειο.
ζ. Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. Μακεδονίας - Θράκης, με κατά τόπο αρμοδιότητα που εκτείνεται στα όρια των Περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη. (άρθρο 215 παρ. 2 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 109 του Ν.4555/18)


Η αρμοδιότητα της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. συνίσταται στην άσκηση του ελέγχου νομιμότητας των πράξεων των δήμων, των περιφερειών και των νομικών προσώπων αυτών, καθώς και του πειθαρχικού ελέγχου των αιρετών σύμφωνα με το άρθρο 102 παρ. 4 του Συντάγματος. (άρθρο 215 παρ. 3 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 109 του Ν.4555/18)


Αν προσβάλλονται πράξεις της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α., ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων, παρίσταται ως διάδικος, πλην του Υπουργού Εσωτερικών και ο κατά περίπτωση καθ' ύλην αρμόδιος Υπουργός. (άρθρο 215 παρ. 4 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 109 του Ν.4555/18)


Η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. μπορεί να εκδίδει οδηγίες αυτεπαγγέλτως με σκοπό τη διασφάλιση της νομιμότητας στη δράση των δήμων, περιφερειών, και των φορέων αυτών. Είναι επίσης αρμόδια να διαβιβάζει στους Ο.Τ.Α. της χωρικής της αρμοδιότητας τις εγκύκλιες οδηγίες και γενικές κατευθύνσεις, που δίδει το Υπουργείο Εσωτερικών ή τα κατά περίπτωση καθ' ύλην αρμόδια Υπουργεία, στο πλαίσιο του επιτελικού τους ρόλου, σύμφωνα με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 214. (άρθρο 215 παρ. 5 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 109 του Ν.4555/18)


Με τις ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο έκτο μέρος (ΣΤ' Μέρος Εποπτεία) του Ν. 3852/ 2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης, Α' 87) ιδρύεται για πρώτη φορά μετά τη θέση σε ισχύ του Συντάγματος 1975/1986/2001, ειδική κρατική υπηρεσία υπό την ονομασία, «Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ» με αποκλειστική αρμοδιότητα τον έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτης και δεύτερης βαθμίδας, δηλαδή των δήμων και των περιφερειών. Στο πλαίσιο της ίδιας κρατικής υπηρεσίας ασκείται και ο πειθαρχικός έλεγχος στους αιρετούς των δήμων και των περιφερειών. (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 60/74895/30.12.2010)

Σε κάθε Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. συνιστάται θέση προϊσταμένου αυτής, της κατηγορίας ειδικών θέσεων πρώτου βαθμού, που φέρει τον τίτλο «Επόπτης Ο.Τ.Α.». Ο Επόπτης διορίζεται με τετραετή θητεία, η οποία μπορεί να ανανεώνεται, με τη διαδικασία των παραγράφων 1 έως 7 του άρθρου 216 του Ν.3852/10 (άρθρο 216 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 110 του Ν.4555/18)

 

Στην απόφαση ΥΠ.ΕΣ. 43878/23.08.2018 (ΦΕΚ 3655/27.08.2018 τεύχος Β') καθορίζονται τα προσόντα και η διαδικασία επιλογής των Εποπτών Ο.Τ.Α. ενώ εκδόθηκε και η υπ' αριθ. 43885/27.08.2018 προκήρυξη ΥΠ.ΕΣ. για την υποβολή υποψηφιοτήτων πλήρωσης θέσεων Εποπτών ΟΤΑ. 

 

Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών συνιστάται Επιτροπή Συντονισμού και Ελέγχου Εποπτείας Ο.Τ.Α., στην οποία συμμετέχουν ο Υπουργός Εσωτερικών, ως πρόεδρος, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Εποπτών Ο.Τ.Α., ένας Αντιπρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που ορίζεται από τον Πρόεδρο αυτού, ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων, ο Συνήγορος του Πολίτη, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ο Ειδικός Γραμματέας του Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, ο Πρόεδρος του Παρατηρητήριου Οικονομικής Αυτοτέλειας Ο.Τ.Α., ο Τομεακός Γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής, ο Πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας και ο Πρόεδρος της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας ή οι υπ' αυτών οριζόμενοι αναπληρωτές τους. (άρθρο 223Α παρ.1 του Ν.3852/10, όπως προστέθηκε από το άρθρο 115 του Ν.4555/18)


Αποστολή της Επιτροπής της παραγράφου 1 είναι ο περιοδικός έλεγχος του επιπέδου συμμόρφωσης των Ο.Τ.Α., η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του μηχανισμού εποπτείας, η αμοιβαία ενημέρωση όλων των διοικητικών και δικαστικών φορέων για τα θέματα αρμο διότητάς τους που αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς και η εν γένει παρακολούθηση και η μέριμνα για τη διαρκή αναβάθμιση της αποτελεσματικότητας της κρατικής εποπτείας επί των Ο.Τ.Α. (άρθρο 223Α παρ.2 του Ν.3852/10, όπως προστέθηκε από το άρθρο 115 του Ν.4555/18)



ΙΙΙ. Ισχύς πράξεων έως τη διενέργεια του ελέγχου

Οι αποφάσεις των συλλογικών και μονομελών οργάνων των δήμων και των περιφερειών και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών είναι εκτελεστές αφότου εκδοθούν, με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 228 του Ν. 3852/2010. (άρθρο 224 του Ν. 3852/2010)

 

Οι διατάξεις του άρθρου 224 του ν. 3852/2010 ισχύουν και για τις αποφάσεις που εκδίδει ο δήμαρχος ως διατάκτης πιστώσεων. (παρ.3 άρθρο 203 Ν.4555/18)

Οι ανωτέρω διατάξεις αφορούν στο διάφορο ζήτημα της άμεσης εκτελεστότητας των πράξεων των οργάνων των δήμων, η οποία συνίσταται στο ότι η ρύθμιση που θεσπίζουν είναι υποχρεωτική χωρίς άλλο, δηλαδή χωρίς να χρειάζεται άλλη διαδικασία και ειδικότερα χωρίς ο εν λόγω πράξεις να υπόκεινται σε προηγούμενη έγκριση άλλου, και δη κρατικού, οργάνου (πρβλ. ΣτΕ 2362/1991) (Ελ. Συν. Τμ. I Πράξη 274/2011)

Η παράλειψη αποστολής στο Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας προς έλεγχο, εκ μέρους του ενδιαφερόμενου Δήμου, μίας απόφασης των οργάνων διοίκησης του τελευταίου, περί κατακύρωσης των αποτελεσμάτων διενεργηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση εκτέλεσης συγκεκριμένου έργου, δεν καθιστά άνευ ετέρου, τη δαπάνη που εντέλλεται σε εκτέλεση αυτής μη νόμιμη, δοθέντος ότι αφενός όλες οι πράξεις των δημοτικών συλλογικών οργάνων είναι εκτελεστές ήδη από την έκδοσή τους, αφετέρου, με τις διατάξεις δεν επιβάλλεται οποιαδήποτε κύρωση για την περίπτωση που τα αρμόδια όργανα του δήμου ενεργούν κατά παράβαση των ως άνω επιταγών. (Ελ. Συν. Κλιμ. Τμ. VII Πράξη 176/2014)

Oι αποφάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων είναι εκτελεστές από την έκδοσή τους, επιπλέον δε, οι αποφάσεις που αφορούν «στη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων», στις οποίες περιλαμβάνονται και εκείνες που αφορούν στη σύναψη συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου με ιδιώτες (πρβλ. και ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. Εγκύκλιο 11/7666/7.2.2007 κεφ. 1.2 περ. στ.ΙΙΙ), αποστέλλονται, εντός ενδεικτικής προθεσμίας δεκαπέντε ημερών στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ο οποίος, στο πλαίσιο της κατ' άρθρο 102 παρ. 4 του Συντάγματος κρατικής εποπτείας, διενεργεί (κατά το μεταβατικό διάστημα μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.) τον έλεγχο νομιμότητας αυτών. Η μη  αποστολή, δε,  των αποφάσεων αυτών στο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης προς άσκηση της προμνησθείσας εποπτείας δεν αποτελεί κατά νόμο όρο του κύρους ή της νομιμότητάς τους και για το λόγο αυτό είναι εκτελεστές από την έκδοσή τους. Κατά συνέπεια, η παράλειψη αποστολής ή η για άλλον λόγο παράλειψη της άσκησης της προβλεπόμενης εποπτείας, δεν καθιστά τις αποφάσεις αυτές πλημμελείς, ανεξαρτήτως της τυχόν υπηρεσιακής ευθύνης των αρμοδίων δημοτικών οργάνων για την παράλειψη αυτή (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. VII πράξεις 250/2007, 64, 270/2008, 189/2009, 308/2010, 7, 141/2011, Ελ. Συν. Πράξη 27/2016 Κλιμ. Τμ. 1)

Είναι χαρακτηριστικό της βούλησης του νομοθέτη στους νόμους που διέπουν την εποπτεία των πράξεων των Πρωτοβάθμιων ΟΤΑ να διατηρεί την αρχή της εκτελεστότητας των αποφάσεων με την έκδοσή τους.

Οι αποφάσεις επομένως των δημοτικών συμβουλίων και των οργάνων διοίκησης των δημοτικών νπδδ ισχύουν από την έκδοσή τους, χωρίς δηλ. να απαιτείται έγκριση από άλλο όργανο.

Συνεπώς, από τη ρύθμιση αυτή και ελλείψει ρητής περί του αντιθέτου πρόβλεψης, οι προθεσμίες που θέτουν οι ειδικότερες διατάξεις του ΔΚΚ, εντός των οποίων ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας διενεργεί τον έλεγχο νομιμότητας, δεν αναστέλλουν την εκτέλεση των αποφάσεων των συλλογικών οργάνων των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ. Προκειμένου, όμως, να αποφεύγονται αναπότρεπτες καταστάσεις σκόπιμο είναι οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης που υποχρεωτικά αποστέλλονται για έλεγχο νομιμότητας στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας κατά το άρθρο 149 ΔΚΚ, να μην εκτελούνται πριν την έκδοση της αντίστοιχης απόφασης του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας. (Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007)


ΙV. Υποχρεωτικός έλεγχος

Α. Αποφάσεις που υποχρεωτικά αποστέλλονται για έλεγχο 

 

Δείτε Πίνακα της ΔήμοςΝΕΤ με κατηγοριοποίηση των αποφάσεων που αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας.


1. Γενική ρύθμιση

i) Αποφάσεις συλλογικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών και των Ν.Π.Δ.Δ. αυτών

Οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών, καθώς και των Ν.Π.Δ.Δ. αυτών, αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α, εφόσον αφορούν:

α) ρυθμίσεις κανονιστικού περιεχομένου, (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

Κανονιστικές πράξεις είναι εκείνες που θεσπίζουν απρόσωπους κανόνες γενικού ή ειδικού περιεχομένου, όπως, ενδεικτικά, οι αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις:
- του άρθρου 79 ΔΚΚ, που αφορούν την ψήφιση τοπικών κανονιστικών αποφάσεων  
- του άρθρου 82 ΔΚΚ, που αφορούν τη ρύθμιση της κυκλοφορίας, τον καθορισμό των πεζοδρομίων, μονοδρομήσεων και κατευθύνσεων της κυκλοφορίας, τον προσδιορισμό και  λειτουργία των χώρων στάθμευσης οχημάτων σε κοινόχρηστους χώρους
- του άρθρου 187, παρ. 1 ΔΚΚ, που αφορούν τον καθορισμό των κατηγοριών δικαιούχων για την εκποίηση σε αυτούς δημοτικών οικοπέδων
- του άρθρου 189, παρ. 2 ΔΚΚ, που αφορούν θέματα παραχώρησης χωρίς δημοπρασία σε γεωργούς δημότες κατοίκους για υτοκαλλιέργεια ή χρήση δημοτικών εκτάσεων
- των διοικητικών συμβουλίων των νπδδ με τις οποίες καθορίζονται όροι και προϋποθέσεις για τον τρόπο παροχής των υπηρεσιών τους κλπ.  (Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007)

β) 
Καθεστώς ελέγχου δημοσίων συμβάσεων από 27.12.2021

(βα) την ανάθεση συμβάσεων μελετών, παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, προμήθειας αγαθών και παροχής γενικών υπηρεσιών η εκτιμώμενη αξία των οποίων υπερβαίνει το ποσό των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και μέχρι το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,
(ββ) την ανάθεση συμβάσεων έργων και υπηρεσιών, που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των άρθρων 107 έως 110 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147), η εκτιμώμενη αξία των οποίων υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και μέχρι το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,
(βγ) την ανάθεση συμβάσεων, ανεξαρτήτως είδους αυτών, που συγχρηματοδοτούνται από ενωσιακούς πόρους, η εκτιμώμενη αξία των οποίων δεν υπερβαίνει το ποσό των πέντε εκατομμυρίων (5.000.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 45 του Ν.4873/21)

 

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Ν.4873/21:

Στο Ελεγκτικό Συνέδριο ανήκει η αρμοδιότητα του προσυμβατικού ελέγχου δημοσίου συμβάσεων, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον ν. 4700/2020 (Α’ 127). Όμως, επιπροσθέτως με τον ανωτέρω θεσμοθετημένο έλεγχο, έχει προβλεφθεί και δεύτερο παράλληλο στάδιο ελέγχου νομιμότητας από την οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση για τις δημόσιες συμβάσεις των Ο.Τ.Α. άνω των 60.000 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. Οι παράλληλες ισχύουσες διαδικασίες ελέγχουν έχουν προκαλέσει άσκοπες χρονικές καθυστερήσεις και μεγάλο διοικητικό βάρος για το Ελεγκτικό Συνέδριο, ενώ συνολικά δημιουργούν προσκόμματα στην περαίωση του προσυμβατικού ελέγχου σε βάρος των Ο.Τ.Α. - αναθετουσών αρχών. Για την επίλυση του ανωτέρω προβλήματος, προτείνεται η διατήρηση της αρμοδιότητας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ως προς τον έλεγχο αποφάσεων ανάθεσης των Ο.Τ.Α. από 60.000 ευρώ μέχρι 300.000 ευρώ, ενώ από το ποσό των 300.000 ευρώ και άνω επιλαμβάνεται του ελέγχου της ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων μόνο το Ελεγκτικό Συνέδριο, σύμφωνα με το άρθρο 324 του ν. 4700/2020.

 

Καθεστώς ελέγχου δημοσίων συμβάσεων έως 27.12.2021

β) την ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, αν το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

 

Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Έπειτα από την από 19.07.2018 αντικατάσταση του άρθρου 225 του Ν.3852/10 από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 οι αποφάσεις ανάθεσης έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών που αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας περιορίζονται στις περιπτώσεις που το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των 60.000 € χωρίς Φ.Π.Α.

Συνεπώς, αποφάσεις που αφορούν αναθέσεις με τίμημα κάτω του ανωτέρω ποσού δεν αποστέλλονται για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας.

Σε αυτήν την κατηγορία εντάσσονται οι κατακυρωτικές αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των Δήμων, Κοινοτήτων και των οργάνων διοίκησης Ιδρυμάτων, νπδδ και Συνδέσμων αυτών, που λαμβάνονται για την ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών. Τονίζουμε ότι ο Γενικός Γραμματέας στο πλαίσιο του ελέγχου αυτού, μπορεί να ασκήσει παρεμπιπτόντως έλεγχο και σε κάθε άλλη πράξη (διακηρύξεις, δημοπρασίες, πρακτικά επιτροπών κλπ.), στην οποία στηρίχθηκε η έκδοση της κατακυρωτικής πράξης. Η κατακυρωτική πράξη ακυρώνεται, εάν από τον παρεμπίπτοντα έλεγχο προκύψει ότι η κατακυρωτική απόφαση στηρίχτηκε σε πράξη μη νόμιμη. (Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007)

O έλεγχος νομιμότητας δεν ασκείται από την Αποκεντρωμένη στην (πρώτη) απόφαση του άρθρου 98 του ν. 4412/2016 περί έγκρισης του αποτελέσματος της διαδικασίας του διαγωνισμού για την ανάθεση έργου, αλλά στην (δεύτερη) απόφαση του άρθρου 105 του ν. 4412/2016 περί κατακύρωσης του διαγωνισμού όπου και αποτελεί την τελευταία εκτελεστή διοικητική πράξη της σύνθετης διοικητικής ενέργειας.
Κατόπιν των ανωτέρω, για να καταστεί εφικτός ο έλεγχος νομιμότητας από την Αποκεντρωμένη, επισημαίνεται ότι σχετικές αποφάσεις, που θα πρέπει σύμφωνα με το άρθρο 225 του ν. 3852/2010 να αποστέλλονται για τον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας, είναι αυτές του άρθρου 105 του ν. 4412/2016, συνοδευόμενες από όλα εκείνα τα έγγραφα στοιχεία, τα οποία όχι μόνο μνημονεύονται στη σχετική απόφαση, αλλά και επί των οποίων επιστηρίχτηκε η λήψη της, δηλαδή όλες τις αποφάσεις που οδήγησαν στην τελική κατακυρωτική απόφαση. (Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής 23333/8565/16.03.2017)

 

Μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (εφεξής Ο.Τ.Α.) όπως αυτή προβλέπεται στο ν. 3852/2010 όπως ισχύει, οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των Ο.Τ.Α. και των νομικών τους προσώπων που αφορούν, μεταξύ άλλων, ανάθεση έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, αποστέλλονται υποχρεωτικά στο Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ο οποίος ελέγχει τη νομιμότητα της απόφασης μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την περιέλευσή της (εφόσον διαπιστωθεί η πληρότητα του διοικητικού φακέλου) και εκδίδει υποχρεωτικά ειδική πράξη (άρθρα 225 και 238 του ν. 3852/2010 όπως ισχύουν). Οι εν λόγω αποφάσεις αποστέλλονται συνοδευόμενες από τα έγγραφα στοιχεία που είναι αναγκαία για τη νόμιμη έκδοσή της, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη συνεδρίαση του συλλογικού οργάνου. Περαιτέρω, οι Ο.Τ.Α. και τα νομικά τους πρόσωπα υποχρεούνται να διαβιβάζουν και κάθε επιπλέον στοιχείο που ζητείται από το Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Ο έλεγχος νομιμότητας των αποφάσεων ασκείται, σε κάθε περίπτωση, κατά το στάδιο πριν την έναρξη εκτέλεσης των συμβάσεων και αποσκοπεί στην πρόληψη τυχόν παραβάσεων της κείμενης νομοθεσίας (και άρα στην αποφυγή σύναψης άκυρων συμβάσεων). Διεξάγεται βάσει των γενικών αρχών και κανόνων που διέπουν τόσο την ενωσιακή όσο και την εθνική έννομη τάξη. Βλ. περισσότερες οδηγίες στο εν λόγω έγγραφο (Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής 60454/21280/12.07.2018)

 

Δαπάνη διανυκτέρευσης συμμετεχόντων σε διεθνές συνέδριο. Η απόφαση του ΔΣ δεν υπόκειται στον έλεγχο νομιμότητας που ορίζεται στο άρθρο 225 παρ. 1 ν. 3852/2010 διότι δεν αφορά στην ανάθεση της επίμαχης υπηρεσίας διανυκτέρευσης των συνέδρων αλλά την καταρχήν έγκριση για την πραγματοποίηση της σχετικής δαπάνης.  (Ελ.Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 178/2018)


γ) την αγορά και εκποίηση, λόγω πώλησης ή δωρεάς κατά κυριότητα, ακινήτων, (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

Ενδεικτικά αναφέρονται οι αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις:
- του άρθρου 186 παρ. 1 ΔΚΚ, που αφορούν την εκποίηση ακινήτων του δήμου ή της κοινότητας και της παρ. 4, που αφορούν την απευθείας και χωρίς δημοπρασία εκποίηση δημοτικών ή κοινοτικών ακινήτων στο Δημόσιο, σε άλλους ΟΤΑ, σε επιχειρήσεις των ΟΤΑ, σε νπδδ και σε οργανισμούς και επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας για την εκτέλεση έργων του προγράμματός τους.  
- του άρθρου 190 ΔΚΚ, που αφορούν την ανταλλαγή οικοπέδων. Καίτοι στο άρθρο 149 ΔΚΚ δεν αναφέρεται ρητά η ανταλλαγή, εν τούτοις σύμφωνα με το άρθρο 573 ΑΚ στις περιπτώσεις ανταλλαγής εφαρμόζονται οι διατάξεις για την εκποίηση  (πώληση) ακινήτων. 
- του άρθρου 191 ΔΚΚ, που αφορούν την αγορά ακινήτων.
Σημειώνουμε ότι δεν αποστέλλονται για έλεγχο οι αποφάσεις της δημαρχιακής επιτροπής για τις δημοπρασίες, που αφορούν τα ανωτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 201 ΔΚΚ (και το ισχύον πδ 270/ 1981, Α΄77), αλλά αυτές θα ελεγχθούν για τη νομιμότητά τους κατά τη διαδικασία του παρεμπίπτοντος ελέγχου της κατακυρωτικής απόφασης για την αγορά ή εκποίηση του ακινήτου, και η, τυχόν, πλημμέλειά τους μπορεί να επιφέρει την ακύρωση αυτής της τελικής πράξης, στην οποία έχει ενσωματωθεί. Δηλ. εφαρμόζεται και στην κατηγορία αυτή ό,τι ισχύει στην προηγούμενη περίπτωση β. (Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007)

Σε περίπτωση δωρεάν παραχώρησης χρήσης ακινήτων από Δήμους σε νομικά πρόσωπα κοινωφελούς δραστηριότητας, όπως οι δημοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις, δεν απαιτείται έγκριση των σχετικών αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου (περί δωρεάν παραχώρησης) και του Διοικητικού Συμβουλίου της κοινωφελούς επιχείρησης (περί αποδοχής της) από το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Αντιθέτως, τέτοια έγκριση απαιτείται στις περιπτώσεις αγοράς και εκποίησης ακινήτων. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 212/2014 και Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.7 Πράξη 214/2014)

δ) την κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

Οι αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις:
- του άρθρου 212 ΔΚΚ, υπό τις προϋποθέσεις των διατάξεων του άρθρου 211 ΔΚΚ, που αφορούν την απαλλοτρίωση ακινήτου και τη σύσταση δουλείας. Και εδώ θα πρέπει να διευκρινηστεί ότι, καίτοι η σύσταση δουλείας δεν αναφέρεται ρητά στο άρθρο 149ΔΚΚ (ήδη άρθρο 225 παρ. 1 N. 3852/2010), οι σχετικές αποφάσεις πρέπει να αποστέλλονται για έλεγχο, αφού η σύσταση δουλείας αποτελεί βάρος για το ακίνητο και περιορίζει το δικαίωμα της κυριότητας επ΄αυτού.
- του άρθρου 189, παρ. 2 και 4 ΔΚΚ, που αφορούν την απαλλοτρίωση ιδιωτικών γαιών.  (Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007)

 

ε) τη μίσθωση ακινήτων από τρίτους,  (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)


στ) τη σύναψη πάσης φύσεως δανείων, (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

 

ζ) την ίδρυση πάσης φύσεως νομικών προσώπων, τη συμμετοχή σε υφιστάμενα νομικά πρόσωπα, καθώς και τη λύση και τη θέση σε εκκαθάριση νομικών προσώπων, (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

Η ανωτέρω περίπτωση αποτελεί νέα υποχρέωση από 19.07.2018.


η) Καθεστώς ελέγχου προγραμματικών συμβάσεων από 27.12.2021

τη σύναψη πάσης φύσεως προγραμματικών συμβάσεων η προϋπολογιζόμενη δαπάνη, των οποίων δεν υπερβαίνει το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 45 του Ν.4873/21)

 

Καθεστώς ελέγχου προγραμματικών συμβάσεων έως 27.12.2021

τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων, με την επιφύλαξη του τελευταίου εδαφίου της περίπτωσης α' της παραγράφου 1 του άρθρου 100 και (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

 

θ) τη διεξαγωγή δημοτικού ή περιφερειακού δημοψηφίσματος (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)

Δείτε και την ενότητα:

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ - ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ » ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΟΤΑ » ΔΙΑΦΟΡΑ » Δημοτικό Δημοψήφισμα » Προκήρυξη Δημοψηφίσματος

 

Για τα Ν.Π.Δ.Δ. δείτε και την ενότητα Ν.Π.Δ.Δ. » Ν.Π.Δ.Δ. » 10. Εποπτεία- Εκτελεστότητα - Έλεγχος νομιμότητας αποφάσεων

ε) την επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010) Για ενδεικτική απαρίθμηση τέτοιων περιπτώσεων βλ.  Εγκ ΥΠΕΣΔΔΑ 11 Αριθ. Πρωτ.: 7666/2007.

 

Αποφάσεις σχετικά με την επιβολή φόρων, τελών, δικαιωμάτων, εξακολουθούν να εμπίπτουν στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας ως αποφάσεις κανονιστικού χαρακτήρα- περιεχομένου. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Διευκρινίζεται ότι για τις εκδοθείσες ως άνω αποφάσεις (Ρύθμιση οφειλών από δημοτικά τέλη, φόρους, εισφορές κλπ στο πλαίσιο του άρθρου 26 του Ν. 3649/2008), δεν απαιτείται η αποστολή τους στον οικείο Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας για έλεγχο νομιμότητας, κατά την πρόβλεψη της παρ. 1 του άρθρου 149 του Ν. 3463/2006. Ωστόσο, το ανωτέρω όργανο μπορεί να προβεί αυτεπαγγέλτως στον έλεγχο και ακύρωσή τους, δυνάμει της παρ. 2 του ίδιου άρθρου.   (ΥΠΕΣ εγκ.19/18115/09.04.2008

Δεν εμπίπτουν στο πεδίο ελέγχου νομιμότητας κατά το εν λόγω άρθρο (άρθρο 149 ΚΔΚ και ήδη άρθρο 225 Ν. 3852/2010), τόσο οι αποφάσεις των δημοτικών/κοινοτικών συμβουλίων, οι οποίες αναφέρονται σε θέματα ρύθμισης και διαγραφής οφειλών, όσο και οι αποφάσεις των ανωτέρω οργάνων περί αποδοχής της πρότασης των επιτροπών συμβιβαστικής επίλυσης φορολογικών διαφορών. (ΥΠΕΣΔΔΑ εγκ.41/12243/14.06.2007)

στ) τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και εκείνες που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010)

 

Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Έπειτα από την αντικατάσταση του άρθρου 225 του Ν.3852/10 από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 δεν αποστέλλονται πλέον από 19.07.2018 για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις που αφορούν τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων.

Συνεπώς οι παρακάτω διευκρινίσεις σχετικά με την αποστολή των εν λόγω αποφάσεων για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας από 19.07.2018 δεν ισχύουν.

Τονίζουμε ότι στην κατηγορία αυτή υπάγονται όλες οι συμβάσεις που συνάπτουν οι Δήμοι και οι Κοινότητες, χωρίς καμμία απολύτως διάκριση, με απόφαση συλλογικού τους οργάνου, ανεξάρτητα εάν ως αντισυμβαλλόμενο μέρος υπογράφει μονομελές όργανο (πχ ο δήμαρχος). Ετσι, ενδεικτικά αναφέρουμε:

I . Αποφάσεις που λαμβάνονται σύμφωνα με τις διατάξεις: π.χ. του άρθρου 166, παρ. 5 ΔΚΚ, που αφορούν τη σύναψη σύμβασης διαδημοτικής συνεργασίας για τη σύσταση κοινής ταμειακής υπηρεσίας.
II. Αποφάσεις του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου αναφορικά με τη διαχείριση της περιουσίας τους, όπως π.χ:  του άρθρου 184 ΔΚΚ, που αφορά τις δωρεές ακινήτων, 
Σε αυτήν την κατηγορία ελέγχονται οι κατακυρωτικές αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των Δήμων, Κοινοτήτων Ιδρυμάτων, νπδδ και Συνδέσμων αυτών, που λαμβάνονται με σκοπό τη σύναψη των παραπάνω συμβάσεων. Επομένως, και στην περίπτωση αυτή ο Γενικός Γραμματέας στο πλαίσιο του ελέγχου νομιμότητας μπορεί να ασκήσει παρεμπιπτόντως έλεγχο και σε κάθε άλλη πράξη (διακηρύξεις κλπ.), στην οποία στηρίχθηκε η έκδοση της κατακυρωτικής. Η κατακυρωτική πράξη ακυρώνεται, εάν από τον παρεμπίπτοντα έλεγχο προκύψει ότι η κατακυρωτική απόφαση στηρίχτηκε σε προηγηθείσα μη νόμιμη πράξη της σχετικής διαδικασίας.
ΙΙΙ. Αποφάσεις που αφορούν τη σύναψη συμβάσεων έργου και ορισμένου χρόνου με ιδιώτες  για την παροχή υπηρεσιών, κλπ. 
(ΥΠΕΣΔΔΑ Εγκ.11/7666/07.02.2007. Για περισσότερα παραδείγματα δείτε αναλυτικά την προαναφερθείσα Εγκύκλιο) (βλ. για συμβάσεις μίσθωσης έργου και την (ΥΠ.ΕΣ.Δ.Α 17555/07.08.2015)

Επισημαίνεται ότι κατά το άρθρο 149 παρ. 1 του ΚΔΚ στον έλεγχο νομιμότητα υπόκεινταν οι αποφάσεις των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων, της δημαρχιακής επιτροπής και  των οργάνων διοίκησης των ιδρυμάτων, των δημοτικών και κοινοτικών νομικών προσώπων  δημοσίου δικαίου και των συνδέσμων, που αφορούσαν "....τ) τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, περιλαμβανομένων και των προγραμματικών, ζ) τη  σύναψη συμβάσεων, κατά τις διατάξεις των άρθρων 222 και 223,..." Στην αντίστοιχη διάταξη του άρθρο 225 παρ. 1 Ν. 3852/2010 αναφέρεται ότι "Οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας...εφόσον αφορούν:... στ) τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και εκείνες που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας"

Οι αποφάσεις της οικονομικής επιτροπής των δήμων, των περιπτώσεων ιβ' και ιγ' παρ. 1 άρθρου 72 του ν. 3852/2010 (σχετικά με την υποβολή προσφυγών στις διοικητικές αρχές και την άσκηση όλων των ενδίκων βοηθημάτων και των ενδίκων μέσων), ως μονομερείς πράξεις, δεν αφορούν, τουλάχιστον ευθέως, στην ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, δεν αποτελούν συμβάσεις ούτε οδηγούν στη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και εκείνες που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, όπως και συμβάσεις περί αλλοιώσεως ή καταργήσεως της ενοχής ή περί παραιτήσεως από ενοχική αξίωση. Ως εκ τούτου, αυτές δεν υπάγονται στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας του άρθρου 225, αλλά μόνον στον έλεγχο των άρθρων 226 και 227 του ιδίου νόμου. Αντιθέτως, οι αποφάσεις των περιπτώσεων ιδ' και ιε' (σχετικά με τον δικαστικό και εξώδικο συμβιβασμό ή κατάργηση δίκης με αντικείμενο μέχρι του ποσού των 30.000 ευρώ, την πρόσληψη πληρεξουσίου δικηγόρου, ανάθεση σε δικηγόρο της παροχής συγκεκριμένων υπηρεσιών, γνωμοδοτήσεων κλπ.) κατά νόμο οδηγούν ευθέως, εν πάση δε περιπτώσει, αφορούν σε ανάθεση έργων και υπηρεσιών και εμπίπτουν στην περίπτωση της συνάψεως συμβάσεων οποιοσδήποτε μορφής, από αυτές που προβλέπονται από διατάξεις της κειμένης νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένων των εξωδίκων και δικαστικών συμβιβασμών, που οδηγούν σε κατάργηση δίκης και συνιστούν αλλοίωση ή κατάργηση ενοχών από συμβάσεις ή σε παραίτηση από ενοχική αξίωση. Επομένως, ως προς τις αποφάσεις αυτές, εφαρμόζεται και ο υποχρεωτικός έλεγχος νομιμότητας του άρθρου 225 του ιδίου νόμου, πέραν του ελέγχου των άρθρων 226 και 227. Εξαίρεση αποτελούν οι μη έχουσες εκτελεστό χαρακτήρα εισηγήσεις της οικονομικής επιτροπής προς το δημοτικό συμβούλιο, επί περιπτώσεων αντικειμένου που υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ, οπότε ο έλεγχος νομιμότητας αφορά στην σχετική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. (ΓνΝΣΚ 326/2016)

θ) τις διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010)

 

Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Έπειτα από την αντικατάσταση του άρθρου 225 του Ν.3852/10 από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 δεν αποστέλλονται πλέον από 19.07.2018 για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις που αφορούν τις διαδικασίες κατάρτισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων.

Συνεπώς οι παρακάτω διευκρινίσεις σχετικά με την αποστολή των εν λόγω αποφάσεων για υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας από 19.07.2018 δεν ισχύουν.


Για τον έλεγχο νομιμότητας, υποβάλλεται στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ, και μέχρι την έναρξη λειτουργίας αυτής στην αντίστοιχη αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με ευθύνη του Δημάρχου, έκθεση με τις διαδικασίες κατάρτισης του Πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος, εγκεκριμένη από το Δημοτικό Συμβούλιο. (άρθρο 4 εδ. β΄ απόφασης ΥΠ.ΕΣ. 41179/23.10.2014)

 

Οι αποφάσεις των οργάνων κοινότητας δεν εμπίπτουν, καταρχήν, στις διατάξεις του άρθρου 225 του ν. 3852/2010 και επομένως δεν αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α.. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.88/59846/21.08.2019)

 

Αποφάσεις προέδρου ή συμβουλίου κοινότητας που εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 84, παρ. 1 και 2 του ν. 3852/2010, ύστερα δηλαδή από μεταβίβαση αρμοδιοτήτων του δημάρχου ή του δημοτικού συμβουλίου, αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α., εφόσον εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 225 του ίδιου νόμου.  Οι ανωτέρω αποφάσεις αποστέλλονται δια μέσου των υπηρεσιών του δήμου για έλεγχο νομιμότητας, συνοδευόμενες από αντίγραφο του αποδεικτικού δημοσίευσης μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη συνεδρίαση του συλλογικού οργάνου. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.88/59846/21.08.2019)



ii) Αποφάσεις κοινωφελών επιχειρήσεων, ΔΕΥΑ και μονομετοχικών ανωνύμων εταιρειών Ο.Τ.Α.

Καθεστώς από 27.12.2021

Στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. αποστέλλονται προς έλεγχο νομιμότητας και οι αποφάσεις των κοινωφελών επιχειρήσεων, των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης - Αποχέτευσης και των μονομετοχικών ανωνύμων εταιρειών Ο.Τ.Α. που αφορούν:
α) αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου,
β) εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων,
γ) αγορά και εκποίηση ακινήτων,
δ) σύναψη δανείων,
ε) (εα) την ανάθεση συμβάσεων μελετών, παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, προμήθειας αγαθών και παροχής γενικών υπηρεσιών η εκτιμώμενη αξία των οποίων υπερβαίνει το ποσό των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και μέχρι το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,
(εβ) την ανάθεση συμβάσεων έργων και υπηρεσιών, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των άρθρων 107 έως 110 και 318 έως 321 του ν. 4412/2016, η εκτιμώμενη αξία των οποίων υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και μέχρι το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,
(εγ) την ανάθεση συμβάσεων, ανεξαρτήτως είδους αυτών, που συγχρηματοδοτούνται από ενωσιακούς πόρους, η εκτιμώμενη αξία των οποίων δεν υπερβαίνει το ποσό των πέντε εκατομμυρίων (5.000.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,

στ) μίσθωση ακινήτων από τρίτους και
ζ) τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων δεν υπερβαίνει το ποσό των 300.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 10 παρ. 5 του Ν.4071/2012 και αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 1 του Ν.4257/2014 και από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 και από το άρθρο 45 του Ν.4873/21)

 

Ειδικά, για τις ΔΕΥΑ, εκτός από τις παραπάνω αποφάσεις, αποστέλλονται επιπλέον προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις εκείνες που αφορούν την ψήφιση του προϋπολογισμού της επιχείρησης και του τεχνικού προγράμματος έργων, καθώς και κάθε τροποποίησή τους. Επίσης, αποστέλλονται προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις των Περιφερειακών Ταμείων Ανάπτυξης, εφόσον υπάγονται στις περιπτώσεις των προηγούμενων εδαφίων της παραγράφου αυτής, καθώς και ο προϋπολογισμός τους. Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις αυτών κοινοποιούνται στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 10 παρ. 5 του Ν.4071/2012 και αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 1 του Ν.4257/2014 και από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 και από το άρθρο 45 του Ν.4873/21)

 

Καθεστώς έως 27.12.2021

Στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. αποστέλλονται προς έλεγχο νομιμότητας και οι αποφάσεις των κοινωφελών επιχειρήσεων, των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης και των μονομετοχικών ανωνύμων εταιρειών Ο.Τ.Α. που αφορούν:
α) αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου,
β) εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων και
γ) αγορά και εκποίηση ακινήτων, 
δ) σύναψη δανείων, 
ε) ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, εάν το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.,
στ) μίσθωση ακινήτων από τρίτους και 
ζ) τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων, με την επιφύλαξη της περίπτωσης α' της παραγράφου 1 του άρθρου 100. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 10 παρ. 5 του Ν.4071/2012 και αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 1 του Ν.4257/2014 και από το άρθρο 116 του Ν.4555/18) (άρθρο 20 παρ. 1 του Ν. 1069/1980)

 

Στον έλεγχο νομιμότητας που διαρθρώνεται με τον «Καλλικράτη» εμπίπτουν και οι πράξεις των επιχειρήσεων των δήμων και των περιφερειών, εκτός από τις αποφάσεις των ανωνύμων εταιρειών, στις οποίες οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχουν την πλειοψηφία. (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 60/74895/30.12.2010)

Δείτε σχετικά την ενότητα ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΟΤΑ » ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (www.npid.gr) » ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ » ΚΟΙΝΩΦΕΛΕΙΣ - Α.Ε. » Αποφάσεις- Συνεδριάσεις- Προσκλήσεις

Ειδικά, για τις ΔΕΥΑ, εκτός από τις παραπάνω αποφάσεις, αποστέλλονται επιπλέον προς έλεγχο νομιμότητας οι αποφάσεις εκείνες που αφορούν 
την ψήφιση του προϋπολογισμού της επιχείρησης και του τεχνικού προγράμματος έργων, καθώς και κάθε τροποποίησή τους. (άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 10 παρ. 5 του Ν.4071/2012 και αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 1 του Ν.4257/2014 και από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)  (άρθρο 20 παρ. 1 του Ν. 1069/1980)

Για περισσότερα σχετικά με τις ΔΕΥΑ δείτε ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΟΤΑ » ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (www.npid.gr) » ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ » Δ.Ε.Υ.Α. » Αποφάσεις- Συνεδριάσεις- Προσκλήσεις

 

Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Έπειτα από την αντικατάσταση του άρθρου 225 του Ν.3852/10 από το άρθρο 116 του Ν.4555/18 επέρχονται από 19.07.2018 οι εξής αλλαγές:

α. όσον αφορά τις κοινωφελείς επιχειρήσεις και τις μονομετοχικές Α.Ε.:

-προστίθενται οι αποφάσεις που αφορούν:

αγορά και εκποίηση ακινήτων, 

ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, εάν το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των 60.000 € χωρίς Φ.Π.Α.,

μίσθωση ακινήτων από τρίτους και 

σύναψη προγραμματικών συμβάσεων.

β. όσον αφορά τις Δ.Ε.Υ.Α.:

-οι αποφάσεις που αφορούν μελέτες, έργα και προμήθειες περιορίζονται στις περιπτώσεις που το τίμημα είναι άνω των 60.000€ χωρίς ΦΠΑ, ενώ προστίθεται και η αποστολή αποφάσεων που αφορούν υπηρεσίες άνω των 60.000€ χωρίς ΦΠΑ.

-παύει η υποχρέωση αποστολής αποφάσεων που αφορούν την επιβάρυνση των ακινήτων της επιχείρησης με εμπράγματα δικαιώματα

-προστίθενται οι αποφάσεις που αφορούν μίσθωση ακινήτων από τρίτους και σύναψη προγραμματικών συμβάσεων

 

iii) Αποφάσεις ΦΟΔΣΑ

Για τις αποφάσεις του δεύτερου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 225 του ν. 3852/2010 (Α΄87), οι οποίες λαμβάνονται από τα μονομελή και συλλογικά όργανα διοίκησης των ΦΟΔΣΑ, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, ασκείται υποχρεωτικός έλεγχος νομιμότητας του άρθρου 225 του ν. 3852/2010, με εξαίρεση όσες αποφάσεις ελέγχονται, σύμφωνα με τις διατάξεις του κ.ν. 2190/1920 (Α΄144) και του ν. 4548/2018 (Α΄104). Από τον αυτεπάγγελτο έλεγχο νομιμότητας του άρθρου 226 του ν. 3852/2010 εξαιρούνται όσες αποφάσεις ελέγχονται, σύμφωνα με τις διατάξεις του κ.ν. 2190/1920 και του ν. 4548/2018. (άρθρο 240 Ν.4555/18, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 3 του άρθρου 35 του Ν. 4599/19)

 

Συνεπώς, στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας εμπίπτουν και αποφάσεις των οργάνων των ΦΟΔΣΑ, ανεξαρτήτως νομικής μορφής, σύμφωνα με το άρθρο 240 του ν.4555/2018 που αφορούν την :

>             αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου

>             εκποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων

>             αγορά και εκποίηση ακινήτων

>             σύναψη δανείων

>             ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, εάν το τίμημα υπερβαίνει το ποσό των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α,

>             μίσθωση ακινήτων από τρίτους

>             σύναψη προγραμματικών συμβάσεων, με την επιφύλαξη του τελευταίου εδαφίου της περ. α' της παρ. 1 του άρθρου 100 του ν.3852/2010, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 179 του ν. 4555/2018. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Σημείωση ΔήμοςΝΕΤ: Από 27.12.2021 (ημερ. έναρξης ισχύος του άρθρου 45 του Ν.4873/21 τίθενται συγκεκριμένα όρια της εκτιµώµενης αξίας της σύµβασης για τον έλεγχο νοµιµότητας αποφάσεων δημοσίων συμβάσεων.

Βλ. για λεπτομέρειες παραπάνω την υποενότητα ii) Αποφάσεις κοινωφελών επιχειρήσεων, ΔΕΥΑ και μονομετοχικών ανωνύμων εταιρειών Ο.Τ.Α.

 

Σύμφωνα με το άρθρο 240 του Ν.4555/18, από τον υποχρεωτικό και αυτεπάγγελτο έλεγχο νομιμότητας εξαιρούνται οι αποφάσεις των ΦΟΔΣΑ με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας, οι οποίες ελέγχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του κ.ν.2190/20 και ν.4548/2018. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

iv) Εκθέσεις τακτικού ή έκτακτου διαχειριστικού ελέγχου

Εκθέσεις τακτικού ή έκτακτου διαχειριστικού ελέγχου σε Ο.Τ.Α. ή νομικά πρόσωπα αυτών, από ορκωτούς ελεγκτές ή από υπηρεσίες εσωτερικού ελέγχου, που διενεργείται σύμφωνα με ειδικές διατάξεις νόμου ή Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας, διαβιβάζονται υποχρεωτικά στον Επόπτη Ο.Τ.Α., για την παρακολούθηση και υλοποίηση των σχετικών συστάσεων ή πορισμάτων.  (άρθρο 225 παρ. 4 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18)


v) Αποφάσεις που δεν υπάγονται σε υποχρεωτικό έλεγχο
Δεν αποστέλλονται για έλεγχο νομιμότητας στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας (ή τον Ελεγκτή Νομιμότητας, εάν έχει ιδρυθεί η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ - βλ. άρθρο 225 παρ. 3 του Ν. 3852/2010),

α) αποφάσεις των συλλογικών οργάνων, οι οποίες δεν ορίζονται ρητά στο άρθρο 149 παρ. 1 του Ν. 3463/2006 (πλέον άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010), όπως π.χ. οι αποφάσεις της δημαρχιακής επιτροπής για την άσκηση όλων των ένδικων μέσων και βοηθημάτων και για την υποβολή προσφυγών στις διοικητικές αρχές , η προέγκριση για την ίδρυση καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος, η χορήγηση άδειας λειτουργίας μουσικών οργάνων, η απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου για τον ορισμό των μελών του διοικητικού συμβουλίου δημοτικού ή κοινοτικού νομικού προσώπου, και

β) αποφάσεις μονομελών οργάνων (π.χ. Προέδρου δημοτικού νπδδ, Προέδρου ιδρύματος, Προέδρου Συνδέσμου). (εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ)  

 

Οι αποφάσεις συγκρότησης της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας (άρθρο 70Α Ν.3852/10), της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης (άρθρο 76 Ν.3852/10), του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων (άρθρο 78 Ν.3852/10) και των Επιτροπών του Δημοτικού Συμβουλίου (άρθρο 70 Ν.3852/10), ήτοι οι διοικητικές πράξεις με τις οποίες καθορίζονται τα φυσικά πρόσωπα τα οποία θα απαρτίσουν τα εν λόγω συλλογικά όργανα της διοίκησης, είναι πράξεις ατομικές και ως εκ τούτου δεν εμπίπτουν στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας του άρθρου 225 του ν.3852/2010, όπως ισχύει. Συγκρότηση είναι ο καθορισμός, με ατομική πράξη, όλων των μελών του οργάνου, δηλαδή η  αναφορά των ονομάτων των οριζόμενων μελών. Οι αποφάσεις συγκρότησης, επομένως, είναι πράξεις ατομικού περιεχομένου (ΣτΕ 4242/2015, 2938/2012) 

Οποιοσδήποτε, ωστόσο, έχει έννομο συμφέρον δύναται να υποβάλει ειδική διοικητική προσφυγή κατά αυτών, για λόγους νομιμότητας, ενώπιον του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 227 του ν.3852/2010, όπως ισχύει. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.67/23624/14.04.2020)


Οι αποφάσεις εγκρίσεων Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών (ΑΠΕ) δεν υπάγονται σε έλεγχο νομιμότητας. (Γ.Γ.Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου 3251/19.01.2017)

 

Δεν προβλέπεται από τις ειδικές διατάξεις του άρθρου 24 του ν. 4479/2017 υποχρέωση υποβολής της σχετικής με την πρόσληψη υπαλλήλων καθαριότητας απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου προς διενέργεια ελέγχου νομιμότητας αυτής από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, κατά το άρθρο 225 του ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Α΄ 87). (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 276/2017) (Όμοιες οι Κλιμ.Τμ.1 Πράξεις 280/2017, 282/2017, 285/2017, 286/2017 και 288/2017)

2. Ειδικές διατάξεις

Από 19.07.2018 κάθε διάταξη που ρυθμίζει διαφορετικά τον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας καταργείται. (παρ.1 άρθρο 132 Ν.4555/18)

 

Συνεπώς, ειδικότερες διατάξεις νόμων που προβλέπουν την άσκηση υποχρεωτικού ελέγχου νομιμότητας σε κατηγορίες αποφάσεων, πέραν αυτών που προβλέπονται στο άρθρο 225 του ν.3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 116 του ν. 4555/2018 καταργούνται. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)


Εκτός όμως από τις ανωτέρω αποφάσεις, είναι ευνόητο ότι για όσες αποφάσεις προβλέπεται ρητά από άλλες διατάξεις του Κώδικα ο έλεγχός τους από το Γενικό Γραμματέα, τότε αυτές θα αποστέλλονται για έλεγχο νομιμότητας. Τέτοια περίπτωση αποτελεί π.χ  η επικύρωση των πρακτικών εκλογής  οργάνων διοίκησης του δήμου  κλπ. Στην περίπτωση βέβαια αυτή κατά της απόφασης του Γενικού Γραμματέα χωρεί προσφυγή ενώπιον του Υπουργού ΕΣΔΔΑ. Ειδικές διατάξεις νόμων που δεν είχαν ενσωματωθεί στο πδ 410/1995 και οι οποίες προβλέπουν έλεγχο νομιμότητας από το Γενικό Γραμματέα ή τυχόν άλλο όργανο της Διοίκησης, διατηρούνται σε ισχύ. (εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ. Για τις ειδικές διατάξεις βλ. αναλυτικά την προαναφερθείσα εγκύκλιο)

 

3. Εκκρεμείς υποθέσεις

Σε εκκρεμείς υποθέσεις που αφορούν αποφάσεις των, κατά τα ανωτέρω, εξαιρούμενων του υποχρεωτικού ελέγχου κατηγοριών, ελλείψει ειδικής μεταβατικής ρύθμισης, ο υποχρεωτικός έλεγχος νομιμότητας καταργείται από την έναρξη ισχύος του νόμου, (δηλ. από 19.07.2018) λόγω έλλειψης αντικειμένου. Σε κάθε περίπτωση δεν θίγονται οι διατάξεις περί αυτεπάγγελτου ελέγχου νομιμότητας. Ακολούθως, αποφάσεις των ΟΤΑ και των νομικών τους προσώπων που εντάσσονται στον υποχρεωτικό έλεγχο, για πρώτη φορά με τις διατάξεις του άρθρου 116 του ν. 4555/2018, υπόκεινται στον έλεγχο αυτόν, εάν έχουν ληφθεί μετά την 19η Ιουλίου 2018 (ημερομηνία ισχύος του ν. 4555/2018).(ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)


Β. Διαδικασία ελέγχου

1. Διαβίβαση αναγκαίων εγγράφων

Η απόφαση αποστέλλεται για έλεγχο νομιμότητας συνοδευόμενη από αντίγραφο του αποδεικτικού δημοσίευσης και από τα έγγραφα στοιχεία που είναι αναγκαία για την νόμιμη έκδοσή της, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη συνεδρίαση του συλλογικού οργάνου. Οι δήμοι, οι περιφέρειες, τα Ν.Π.Δ.Δ. και οι ανωτέρω επιχειρήσεις τους υποχρεούνται να διαβιβάζουν αμελλητί και κάθε επιπλέον στοιχείο που ζητείται από την ΑΥΕ Ο.Τ.Α
 (ή από τον Συντονιστή Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης τον Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με την παρ. 3 άρθρο 64 ν. 4954/22, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 57 του ν. 5027/23) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.291/21712/14.03.2023)] και τις Ειδικές Επιτροπές του άρθρου 152 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006, Α' 114) μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας). (άρθρο 225 παρ. 2 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 116 του Ν.4555/18, άρθρο 238 παρ. 1 Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)

Η προθεσμία των 15 ημερών για αποστολή της απόφασης του συλλογικού οργάνου (του αποδεικτικού δημοσίευση της και των εγγράφων που είναι αναγκαία για την έκδοσή της), κατά άρθρο 225, παρ. 1 του Ν. 3852/ 2010, είναι ενδεικτική, όμως δεν πρέπει να υπερβαίνει ένα εύλογο διάστημα, εντός του οποίου θα πρέπει να αποστέλλεται η απόφαση για τον έλεγχο. Το εύλογο αυτό διάστημα δεν μπορεί να υπερβαίνει τις τριάντα (30) ημέρες. Τονίζουμε ότι υπερβολική καθυστέρηση ή και μη αποστολή για έλεγχο πράξης, μπορεί να επισύρουν πειθαρχικές κυρώσεις (κεφάλαιο 2.1 της υπ' αριθμ. 11/ 2007 εγκυκλίου). Η δυνατότητα άσκησης πειθαρχικού ελέγχου των αιρετών και των υπαλλήλων των δήμων και των περιφερειών, λόγω της μη αποστολής των ανωτέρω, συνάγεται και από το δεύτερο εδάφιο της παρ. 2 του ιδίου ως άνω άρθρου (διάταξη που δεν υφίσταται στο άρθρο 149 του Ν. 3463/ 2006), σύμφωνα με το οποίο οι δήμοι και οι περιφέρειες υποχρεούνται να διαβιβάζουν στο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ, κατά άρθρο 238 του Ν. 3852/ 2010) κάθε επιπλέον στοιχείο που ζητείται από αυτόν. (ΥΠ.ΕΣ. 14351/13.05.2013) (Βλ. σχ. και εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ)

Κατά τη διενέργεια του υποχρεωτικού ελέγχου νομιμότητας από υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων έχει παρατηρηθεί μεγάλη χρονική καθυστέρηση στην αποστολή των ελεγχόμενων αποφάσεων και κυρίως ότι αυτές δεν εμπεριέχουν την απαιτούμενη κατά το νόμο αιτιολογία, ενώ περιέρχονται και χωρίς να συνοδεύονται από τα απαιτούμενα δικαιολογητικά έγγραφα, που καθιστούν εφικτό τον έλεγχο. Περαιτέρω οι υπηρεσίες των Δήμων και των Περιφερειών δεν ανταποκρίνονται εγκαίρως, πολλές δε φορές και καθόλου στα έγγραφα για διαβίβαση των σχετικών επιπλέον στοιχείων, παρά τις επανειλημμένες συστάσεις των υπηρεσιών των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων , ώστε εν τοις πράγμασι να καθίσταται ανέφικτος ο έλεγχος νομιμότητας.

Κατόπιν των ανωτέρω επισημαίνεται ότι εφεξής οι αποφάσεις, που εμπίπτουν στον υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας, πρέπει:
α) να αποστέλλονται εγκαίρως,
β) να εμπεριέχουν πλήρη και επαρκή αιτιολογία. Απαραίτητο δε στοιχείο της αιτιολογίας αυτών είναι μεταξύ άλλων και η παράθεση των συγκεκριμένων διατάξεων της νομοθεσίας που λαμβάνονται υπόψη για την έκδοση τους, τυχόν άλλες εισηγήσεις, διοικητικές πράξεις ή αποφάσεις που λαμβάνονται υπόψη (εφόσον αυτές έχουν περιέλθει στην υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης κατά το παρελθόν, αυτό πρέπει να καταγράφεται με ειδική αναφορά στους σχετικούς αριθμούς πρωτοκόλλου της αλληλογραφίας)
γ) και να συνοδεύονται από τα απαιτούμενα κατά περίπτωση δικαιολογητικά έγγραφα.

Σε κάθε δε περίπτωση οι υπηρεσίες των Δήμων και των Περιφερειών πρέπει να ανταποκρίνονται άμεσα προσκομίζοντας κάθε επιπλέον στοιχείο που ζητείται προφορικώς ή εγγράφως, ώστε να μην παρατηρούνται αδικαιολόγητες καθυστερήσεις και να διενεργείται ο απαιτούμενος έλεγχος νομιμότητας. Διαφορετικά η υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, στο πλαίσιο της υποχρέωσης άσκησης των αρμοδιοτήτων της για έλεγχο νομιμότητας, θα προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες για την ακύρωση αυτών λόγω έλλειψης της απαιτούμενης κατά το νόμο αιτιολογίας. (Γ.Γ Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας- Θράκης οικ.23988/22.03.2013)

 

2. Έλεγχος

i) Μετά την ίδρυση Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.

Η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. μπορεί στο πλαίσιο του έργου της να ενεργεί επιτόπιους ελέγχους προκειμένου να διαμορφώνει ίδια αντίληψη. 
(άρθρο 229 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 120 του Ν.4555/18)

 

Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών μπορούν να ρυθμίζονται ειδικότερα θέματα σχετικά με τη διαδικασία διεξαγωγής των επιτόπιων ελέγχων. (άρθρο 229 του Ν.

3852/2010όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 120 του Ν.4555/18)

Κατ' εξουσιοδότηση του άρθρου 229 του Ν.3852/10 πριν την αντικατάστασή του από το άρθρο 120 του Ν.4555/18 είχε εκδοθεί η Απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α&Η.Δ. 74531/29.12.2010 (ΦΕΚ 2044/30.12.2010 τεύχος Β') Διαδικασία διεξαγωγής επιτόπιων ελέγχων Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ.


i) Πριν την ίδρυση Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.

1) Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας δύναται να διατάσσει Ε.Δ.Ε. για πειθαρχικά παραπτώματα μόνο των αιρετών οργάνων των Ο.Τ.Α. 2) Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας στο πλαίσιο του ελέγχου νομιμότητος δύναται δι' ειδικώς εξουσιοδοτουμένου οργάνου του και κατόπιν εγγράφου αιτήσεως να προβαίνει σε επιτόπια εξέταση εγγράφων των Ο.Τ.Α. και νομικών τους προσώπων, που είναι αναγκαία για την έκδοση των ελεγχομένων εκ μέρους του πράξεων. (Γνωμ. ΝΣΚ 465/2006)

3. Έκδοση ειδικής πράξης

Ο Επόπτης Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης ο Γραμματέας της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με την παρ. 3 άρθρο 64 ν. 4954/22, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 57 του ν. 5027/23) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.291/21712/14.03.2023)]ελέγχει τη νομιμότητα της απόφασης μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την περιέλευσή της στην ΑΥΕ Ο.Τ.Α. και εκδίδει υποχρεωτικά ειδική πράξη, με την οποία διαπιστώνεται η νομιμότητα των αποφάσεων ή το παράνομο αυτών, με ταυτόχρονη ακύρωσή τους. Η μη έκδοση της ειδικής πράξης του προηγούμενου εδαφίου συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα του Επόπτη Ο.Τ.Α.. (άρθρο 225 παρ. 3 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 6 παρ. 12 του Ν.4071/2012 και το άρθρο 116 του Ν.4555/18. άρθρο 238 παρ. 1 και 2 Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)  (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

Σε περίπτωση που λείπουν στοιχεία που είναι απαραίτητα για τον έλεγχο και ζητηθεί η αποστολή ή συμπλήρωσή τους, η αποκλειστική τριακονθήμερη προθεσμία άρχεται από την περιέλευση αυτών, εφόσον έκτοτε είναι δυνατόν να διαμορφωθεί ολοκληρωμένη κρίση για τη νομιμότητα ή μη της πράξης (κεφάλαιο 2.2 της υπ' αριθμ. εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ). Τούτο διότι αποτελεί λόγο διακοπής της προθεσμίας η αναζήτηση στοιχείων που προβλέπονται από το νόμο για την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης και είναι κρίσιμα για τη διάγνωση της νομιμότητάς της (ΣτΕ 1530/ 2006), οπότε και η συμπλήρωσή τους, με βεβαιωμένη τη χρονολογία πρωτοκόλλησής τους στη Γραμματεία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είναι κρίσιμη για την έναρξη υπολογισμού της προθεσμίας των τριάντα ημερών για τον έλεγχο νομιμότητας. (ΥΠ.ΕΣ. 14351/13.05.2013)


Σας αποστέλλουμε την υπ' αριθμ. 34/ 2008 γνωμοδότηση του Γ' Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία έχει γίνει αποδεκτή από τον Υφυπουργό Εσωτερικών κ. Αθανάσιο Νάκο, και σας πληροφορούμε τα εξής: Σε περίπτωση παρέλευση απράκτων των αποκλειστικών προθεσμιών, προς ακύρωση πράξεων των αιρετών οργάνων των Δήμων και Κοινοτήτων, από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, στο πλαίσιο «προληπτικού» ή αυτεπάγγελτου ελέγχου νομιμότητας τούτων, κατά άρθρο 149, παρ. 1 και 2 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΔΚ), υφίσταται στο πλαίσιο των αρχών της χρηστής διοίκησης, υποχρέωση προς έκδοση διαπιστωτικού χαρακτήρα απόφασης για την τεκμαιρόμενη νομιμότητά τους. Σε περίπτωση άσκησης προσφυγής κατ΄ άρθρο 150, παρ. 2 του ΚΔΚ και εφόσον παρέλθη άπρακτη η αντίστοιχη αποκλειστική προθεσμία, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας οφείλει, για λόγους που υπαγορεύονται, επίσης, από τη τήρηση των αρχών της χρηστής διοίκησης, και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του πολίτη, να ενημερώσει τον προσφεύγοντα για την τεκμαιρόμενη σιωπηρή απόρριψη της προσφυγής του. (ΥΠΕΣ εγκ.14/17237/13.03.2008)

Μετά την λήξη της προθεσμίας αυτής η αρμοδιότητα της Επιτροπής λήγει και δεν μπορεί πλέον να αποφανθεί η δε τυχόν εκδιδομένη ακυρωτική απόφασή της μετά την πάροδο της προθεσμίας είναι ακυρωτέα ως εκδοθείσα αναρμοδίως κατά χρόνο (πρβλ. ΣτΕ 2115/2009). (ΣτΕ 1090/2014)

 

 


V. Αυτεπάγγελτος έλεγχος

Α. Γενικά

Ο Επόπτης Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) μπορεί αυτεπαγγέλτως να ακυρώσει οποιαδήποτε απόφαση των συλλογικών ή μονομελών οργάνων:

α) των δήμων και των περιφερειών, για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δύο (2) μηνών αφότου η απόφαση έχει δημοσιευθεί ή εκδοθεί. (άρθρο 226 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 2 του Ν. 4257/2014 και από το άρθρο 117 του Ν.4555/18)

Ο Επόπτης Ο.Τ.Α, , σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 226, παρ. 1, του ν. 3852/2010, μπορεί αυτεπαγγέλτως να ακυρώσει οποιαδήποτε εκτελεστή απόφαση των οργάνων κοινότητας. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.88/59846/21.08.2019)

β) των νομικών προσώπων των Δήμων (δηλ. ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ) 

γ) και των συνδέσμων,
για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δύο (2) μηνών αφότου η απόφαση έχει δημοσιευθεί ή εκδοθεί. (άρθρο 226 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 7 παρ. 2 του Ν. 4257/2014 και από το άρθρο 117 του Ν.4555/18)

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Ν.4257/2014, ουσιαστικά εξαιρούνται από τον διοικητικό έλεγχο νομιμότητας των αποφάσεων από τον επόπτη νομιμότητας, οι πολυμετοχικές ανώνυμες εταιρείες. Η νομιμότητα των αποφάσεων των εταιρειών αυτών, ως Ν.Π.Ι.Δ. που είναι και λειτουργούν ως Α.Ε., κρίνεται από τα αρμόδια (πολιτικά) δικαστήρια και δεν είναι σκόπιμο να υποβάλλονται σε διοικητικό έλεγχο, σαν να ήταν φορείς διοίκησης.

 

Σύμφωνα με το άρθρο 240 του Ν.4555/18, από τον υποχρεωτικό και αυτεπάγγελτο έλεγχο νομιμότητας εξαιρούνται οι αποφάσεις των ΦΟΔΣΑ με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας, οι οποίες ελέγχονται σύμφωνα με τις διατάξεις του κ.ν.2190/20 και ν.4548/2018. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)



Αναφορικά με τη ρύθμιση οφειλών από δημοτικά τέλη, φόρους, εισφορές κλπ στο πλαίσιο του άρθρου 26 του Ν. 3649/2008 διευκρινίζεται ότι για τις εκδοθείσες σχετικές αποφάσεις, δεν απαιτείται η αποστολή τους στον οικείο Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας (ή στον Ελεγκτή Νομιμότητας εάν έχει συσταθεί η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ - βλ. άρθρο 225 παρ. 3 του Ν. 3852/2010) για έλεγχο νομιμότητας, κατά την πρόβλεψη του άρθρου 149 παρ. 1 του Ν. 3463/2006 (πλέον άρθρο 225 παρ. 1 του Ν. 3852/2010). Ωστόσο, το ανωτέρω όργανο μπορεί να προβεί αυτεπαγγέλτως στον έλεγχο και ακύρωσή τους, δυνάμει του άρθρου 149 παρ. 2 του Ν. 3463/2006 (πλέον άρθρο 226 παρ. 1 του Ν. 3852/2010). (ΥΠΕΣ εγκ.19/18115/09.04.2008)

Β. Διαδικασία ελέγχου

Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας (ή η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. όταν ιδρυθεί) ασκεί τον αυτεπάγγελτο έλεγχο μετά από οποιονδήποτε τρόπο περιέλθει σε γνώση του η πράξη αυτή. Δηλ. ο Γενικός Γραμματέας μπορεί να ασκήσει τον έλεγχο αυτόν ή κατόπιν αναφοράς πολίτη, ή δημοσιεύματος στον Τύπο ή εφόσον η πράξη αυτή περιήλθε στην υπηρεσία της Περιφέρειας από τον ίδιο τον ΟΤΑ α΄ βαθμού κλπ. (εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ)

Οι δήμοι, οι περιφέρειες, οι σύνδεσμοι και τα νομικά πρόσωπα αυτών υποχρεούνται να παρέχουν αμελλητί κάθε στοιχείο που ζητείται από την ΑΥΕ Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) ο Γραμματέας της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με την παρ. 3 άρθρο 64 ν. 4954/22, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 57 του ν. 5027/23) (ΥΠ.ΕΣ. εγκ.291/21712/14.03.2023)] με σκοπό την άσκηση του ελέγχου νομιμότητας.
 (άρθρο 226 παρ. 2 του Ν. 3852/2010 όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 117 του Ν.4555/18, άρθρο 238 παρ. 1 και 2 Ν. 3852/2010 όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)

Για τη δυνατότητα διεξαγωγής επιτόπιου ελέγχου βλ. ανωτέρω σε IV. Υποχρεωτικός έλεγχος

 

Γ. Δειγματοληπτικός έλεγχος

Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Εποπτών Ο.Τ.Α. και της Επιτροπής Συντονισμού και Ελέγχου Εποπτείας Ο.Τ.Α., μπορεί να προβλέπεται η διενέργεια δειγματοληπτικού ελέγχου, σύμφωνα με συγκεκριμένες ποσοστώσεις ανά κατηγορία πράξης ή ανά Ο.Τ.Α., με τη χρήση μεθόδων εκτίμησης κινδύνου, καθώς και η διαδικασία μέσω της οποίας η ΑΥΕ Ο.Τ.Α. θα λαμβάνει γνώση των εκδιδόμενων πράξεων, η μέθοδος ανάρτησης ή ηλεκτρονικής διακίνησης της σχετικής αλληλογραφίας, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα. (άρθρο 226 παρ. 3 του Ν. 3852/2010 όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 117 του Ν.4555/18)

 



 VI. Έλεγχος μετά από προσφυγή ή αίτηση θεραπείας πολιτών

Α. Προϋποθέσεις άσκησης προσφυγής

Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλει τις αποφάσεις των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων, των περιφερειών, των νομικών προσώπων αυτών, καθώς και των συνδέσμων τους, για λόγους νομιμότητας, ενώπιον του Επόπτη Ο.Τ.Α., μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης ή την ανάρτησή της στο διαδίκτυο ή από την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε πλήρη γνώση αυτής. (άρθρο 227 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18)

 

Ατομικές πράξεις κοινοποιούνται στον ενδιαφερόμενο με απόδειξη παραλαβής και αναφέρουν υποχρεωτικά ότι κατ' αυτών χωρεί ειδική προσφυγή για λόγους νομιμότητας ενώπιον του Επόπτη Ο.Τ.Α. μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών. (άρθρο 227 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18)

 

 

Προσφυγή επιτρέπεται και κατά παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας των οργάνων της προηγούμενης παραγράφου. Στην περίπτωση αυτή η προσφυγή ασκείται εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την παρέλευση άπρακτης της ειδικής προθεσμίας που τυχόν τάσσει ο νόμος για την έκδοση της οικείας πράξης, διαφορετικά μετά την παρέλευση τριμήνου από την υποβολή της σχετικής αίτησης του ενδιαφερομένου. (άρθρο 227 παρ. 2 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18)

 

Σε περίπτωση υποβολής αίτησης θεραπείας κατά των αποφάσεων ή των παραλείψεων της παραγράφου 2, οι προβλεπόμενες για την άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής ενώπιον του Επόπτη Ο.Τ.Α. προθεσμίες αναστέλλονται από την υποβολή της αίτησης θεραπείας και μέχρι την έκδοση απόφασης επ' αυτής ή την παρέλευση άπρακτης της σχετικής προθεσμίας του άρθρου 24 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, ο οποίος κυρώθηκε με το ν. 2690/1999 (Α' 45). (άρθρο 227 παρ. 3 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18)

 

Έχει γίνει νομολογιακά δεκτό ότι δημοτικός σύμβουλος, έχει έννομο συμφέρον για την άσκηση ειδικής διοικητικής προσφυγής των άρθρων 227 του Ν. 3852/2010 και 151 ΚΔΚ, κατά απόφασης του δημοτικού συμβουλίου στην έκδοση της οποίας δεν έχει συμπράξει. Τούτο γιατί οι δημοτικοί σύμβουλοι είναι εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας και μεριμνούν στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων τους, για την τήρηση της νομιμότητας ή την εξυπηρέτηση του συμφέροντος των δημοτών όλης της εδαφικής περιφέρειας του δήμου. Ακολούθως, θα πρέπει να θεωρηθεί, για τον ίδιο λόγο, ότι ο πρόεδρος και οι σύμβουλοι δημοτικής ή τοπικής κοινότητας και ο εκπρόσωπος της τοπικής κοινότητας έχουν έννομο συμφέρον ως εκ της ιδιότητάς τους αυτής, για την άσκηση  της ειδικής διοικητικής προσφυγής των άρθρων 227 του Ν. 3852/ 2010 και 151 ΚΔΚ, κατά των αποφάσεων του δημοτικού συμβουλίου που αφορούν τις κοινότητές τους, εφόσον δεν έχουν συμπράξει στην έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης (ΥΠ.ΕΣ. 29518/07.08.2013)

 

Έννομο συμφέρον έχει δημοτικός σύμβουλος που είναι δημότης (εκ γεννήσεως) του δήμου, στην δε κρίσιμη συνεδρίαση του δήμου κλήθηκε να μετάσχει, πλην αυτός δεν παρέστη, ή αποχώρησε πριν από την λήψη της αποφάσεως. Τέλος, όπως έχει κριθεί, έννομο συμφέρον υφίσταται εκ μόνης της ιδιότητας του προσφεύγοντος, ως δημοτικού συμβούλου, ασυνδέτως προς την παρουσία και την ψήφο του και, επομένως, τούτο θεμελιώνεται επί της θεσμικής ιδιότητάς του και είναι ανεξάρτητο από το αν ο δημοτικός σύμβουλος θίγεται ατομικώς από την απόφαση.

Κατά συνέπεια, κατ' αντίθεση προς την με αριθμό 484/2008 γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ., δημοτικός σύμβουλος, ο οποίος απουσίασε από την συνεδρίαση δημοτικού συμβουλίου ή οικονομικής επιτροπής δήμου, έχει έννομο συμφέρον προς άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής, κατά το άρθρο 227 του ν. 3852/2010, κατά της αποφάσεως που ελήφθη στην εν λόγω συνεδρίαση. (ΓνΝΣΚ 270/2017)- έγινε αποδεκτή από τον Υπουργό Εσωτερικών δείτε σχετικά το ΥΠ.ΕΣ. 42260/2017/31.01.2018

 

Σε συµµόρφωση µε την ανωτέρω Γνωµοδότηση του Ν.Σ.Κ., η οποία έγινε αποδεκτή από τον Υπουργό Εσωτερικών στην παρ.4 του άρθρου 227 του Ν.3852/10, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18 ορίζεται ότι:

Δικαίωμα για την άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής τεκμαίρεται ότι έχουν όλοι οι αιρετοί του οικείου δήμου ή περιφέρειας, ανεξάρτητα από το εάν έλαβαν μέρος στη συνεδρίαση κατά την οποία ελήφθη η προσβαλλόμενη απόφαση, εφόσον δεν την υπερψήφισαν. Δικαίωμα έχουν ομοίως οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση πρώτου ή δεύτερου βαθμού, καθώς και νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που επιδιώκουν σύμφωνα με το καταστατικό τους περιβαλλοντικούς, πολιτιστικούς και εν γένει κοινωνικούς σκοπούς.

 

Οι αποφάσεις των μονομελών οργάνων των Δήμων, των Ιδρυμάτων, των Συνδέσμων και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών που εκδίδονται βάσει του ν. 3584/2007, καθώς και των περιφερειών και των Ιδρυμάτων αυτών που εκδίδονται βάσει του ν. 3528/2007, υπόκεινται στην ειδική διοικητική προσφυγή του άρθρου 227 του Ν. 3852/2010. (άρθρο 17 του Ν. 4257/2014)

Η προθεσμία είναι αποκλειστική, δηλ. μετά την πάροδό της ο πολίτης χάνει το δικαίωμα για την άσκησή της. (εγκ.11/7666/2007 του ΥΠΕΣΔΔΑ)

Επισημαίνουμε ότι η προθεσμία εξέτασης της προσφυγής αρχίζει από την ημερομηνία που πρωτοκολλήθηκε αυτή στην αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας. Επιπρόσθετα, επαναλαμβάνουμε και εδώ ότι εάν η προσφυγή αποστέλλεται στην Περιφέρεια ταχυδρομικά με συστημένη επιστολή, τότε ως ημερομηνία περιέλευσης στο Γενικό Γραμματέα θεωρείται αυτή που αναγράφεται στην απόδειξη του Ταχυδρομικού καταστήματος, όπου κατατέθηκε η απόφαση ως συστημένη επιστολή (ΣτΕ 2569/2004). (ΥΠΕΣΔΔΑ εγκ.14/10028/21.02.2007)

Εάν έχει ασκηθεί προσφυγή κατά των πράξεων των τέως Δήμων και Κοινοτήτων και Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, μετά τις 1.1.2011 τότε ο χρόνος άσκησής της καθώς και ο χρόνος εξέτασης αυτής είναι αυτός που ορίζεται στις διατάξεις του «Καλλικράτη». (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 15/5370/02.02.2011)

Η άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση ένδικων βοηθημάτων ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων.. (άρθρο 227 παρ. 6 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18) Μέχρι την έναρξη λειτουργίας της ΑΥΕ Ο.Τ.Α. δεν εφαρμόζεται η παράγραφος 6 του άρθρου 227. (άρθρο 238 παρ. 6 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 131 του Ν.4555/18)

Β. Αναστολή εκτέλεσης αποφάσεων

Ο Επόπτης Ο.Τ.Α. μπορεί, εφόσον υποβληθεί σχετικό αίτημα με την προσφυγή του άρθρου 227 του Ν. 3852/2010, να αναστείλει με απόφασή του την εκτέλεση της προσβαλλόμενης πράξης. Οι δήμοι, οι περιφέρειες και οι φορείς αυτών ειδοποιούνται από την ΑΥΕ Ο.Τ.Α. για την άσκηση της προσφυγής και της αίτησης αναστολής και τους παρέχεται σύντομη προθεσμία για την έκθεση των απόψεών τους. Αν συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι επείγοντος χαρακτήρα ο Επόπτης (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) μπορεί να αναστείλει την προσβαλλόμενη πράξη και πριν από τη διαβίβαση των απόψεων των ανωτέρω νομικών προσώπων. (άρθρο 228 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 119 του Ν.4555/18)

Η αναστολή χορηγείται εφόσον η προσφυγή παρίσταται προδήλως βάσιμη ή κρίνεται ότι ο ασκών την ειδική διοικητική προσφυγή θα υποστεί ανεπανόρθωτη ή δυσχερώς επανορθώσιμη βλάβη μέχρι την εξέτασή της. Σε κάθε περίπτωση το αίτημα αναστολής απορρίπτεται αν η προσφυγή παρίσταται προδήλως απαράδεκτη ή αβάσιμη. (άρθρο 228 παρ. 2 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 119 του Ν.4555/18 και συμπληρώθηκε από το άρθρο 109 του Ν.4604/19)

 

Η πράξη αναστολής ισχύει μέχρι την έκδοση απόφασης του Επόπτη (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) επί της προσφυγής ή την άπρακτη πάροδο των δύο (2) μηνών, εντός των οποίων οφείλει να αποφανθεί ο Επόπτης Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) κατά την παράγραφο 5 του άρθρου 227. (άρθρο 228 παρ. 3 του Ν. 3852/2010 όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 119 του Ν.4555/18)

 

Ανάκληση της απόφασης που χορηγεί την αναστολή επιτρέπεται μόνο αν γίνει επίκληση νεότερων κρίσιμων στοιχείων τα οποία δεν είχαν τεθεί υπόψη του Επόπτη Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) κατά την έκδοση της απόφασής του ή αν έχουν μεταβληθεί τα δεδομένα με βάση τα οποία χορηγήθηκε η αναστολή. (άρθρο 228 παρ. 4 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 119 του Ν.4555/18)

 

Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών μπορεί να ρυθμίζεται κάθε άλλο θέμα σχετικό με τη διαδικασία για τη χορήγηση αναστολής. (άρθρο 228 παρ. 5 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 119 του Ν.4555/18)

 

Σχετικά είχε εκδοθεί πριν την αντικατάσταση του άρθρου 228 του Ν.3852/10 από το άρθρο 119 του Ν.4555/18 η Απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α&Η.Δ 74529/29.12.2010 (ΦΕΚ 2029/27.12.2010 τεύχος Β'): Διαδικασία ενώπιον του Ελεγκτή Νομιμότητας για την αναστολή εκτέλεσης αποφάσεων των ΟΤΑ.


Γ. Απόφαση επί της προσφυγής

Ο Επόπτης Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) αποφαίνεται επί της προσφυγής μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δύο (2) μηνών από την υποβολή της. Αν παρέλθει η ανωτέρω προθεσμία χωρίς να εκδοθεί απόφαση θεωρείται ότι η προσφυγή έχει σιωπηρώς απορριφθεί. (άρθρο 227 παρ. 5 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 118 του Ν.4555/18)

Εάν έχει ασκηθεί προσφυγή κατά των πράξεων των τέως Δήμων και Κοινοτήτων και Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, μετά τις 1.1.2011 τότε ο χρόνος άσκησής της καθώς και ο χρόνος εξέτασης αυτής είναι αυτός που ορίζεται στις διατάξεις του «Καλλικράτη» (δηλ. Ν. 3852/2010). (ΥΠ.ΕΣ.Α.&Η.Δ. εγκ. 15/5370/02.02.2011)

Σας αποστέλλουμε την υπ' αριθμ. 34/ 2008 γνωμοδότηση του Γ' Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία έχει γίνει αποδεκτή από τον Υφυπουργό Εσωτερικών κ. Αθανάσιο Νάκο, και σας πληροφορούμε τα εξής: Σε περίπτωση παρέλευση απράκτων των αποκλειστικών προθεσμιών, προς ακύρωση πράξεων των αιρετών οργάνων των Δήμων και Κοινοτήτων, από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, στο πλαίσιο «προληπτικού» ή αυτεπάγγελτου ελέγχου νομιμότητας τούτων, κατά άρθρο 149, παρ. 1 και 2 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΔΚ), υφίσταται στο πλαίσιο των αρχών της χρηστής διοίκησης, υποχρέωση προς έκδοση διαπιστωτικού χαρακτήρα απόφασης για την τεκμαιρόμενη νομιμότητά τους. Σε περίπτωση άσκησης προσφυγής κατ΄ άρθρο 150, παρ. 2 του ΚΔΚ και εφόσον παρέλθη άπρακτη η αντίστοιχη αποκλειστική προθεσμία, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας οφείλει, για λόγους που υπαγορεύονται, επίσης, από τη τήρηση των αρχών της χρηστής διοίκησης, και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του πολίτη, να ενημερώσει τον προσφεύγοντα για την τεκμαιρόμενη σιωπηρή απόρριψη της προσφυγής του. (ΥΠΕΣ εγκ.14/17237/13.03.2008)

 

Η καταβολή του επίμαχου επιδόματος θέσης ευθύνης στον δικαιούχο του ελεγχόμενου εντάλματος είναι μη νόμιμη διότι δεν υπάρχει νόμιμη απόφαση τοποθέτησής του σε θέση αναπληρωτή Προϊστάμενου Τμήματος Διοικητικών – Οικονομικών Υπηρεσιών, καθόσον η απόφαση της Προέδρου του ΝΠΔΔ του Δήμου, κατά το μέρος που αφορούσε στον ΧΧ, ακυρώθηκε με την απόφαση του Συντονιστή Α.Δ.., το δε ακυρωτικό αποτέλεσμα της απόφασης αυτής ανατρέχει στο χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης απόφασης της Προέδρου του. Εξάλλου, η άσκηση καθηκόντων αναπληρωτή Προϊσταμένου Τμήματος Διοικητικών – Οικονομικών Υπηρεσιών από τον συγκεκριμένο κατά το χρονικό διάστημα από 1.8.2018 έως 31.10.2018 δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της εντελλόμενης με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνης. Μη νόμιμη η δαπάνη. (Ελ.Συν.Κλιμ.Τμ.1 Πράξη 149/2019)

 

Δ. Αίτηση θεραπείας 

Προβλέπεται, δυνατότητα υποβολής αίτησης θεραπείας από όποιον έχει έννομο συμφέρον κατά ατομικών αποφάσεων ή παραλείψεων των μονομελών ή συλλογικών οργάνων των δήμων, περιφερειών, νομικών προσώπων αυτών και των συνδέσμων τους. Στις περιπτώσεις αυτές η αίτηση θεραπείας υποβάλλεται ενώπιον του αρμόδιου οργάνου του ΟΤΑ που εξέδωσε την πράξη, με αντικείμενο την ανάκληση ή τροποποίηση της προσβαλλόμενης πράξης, και αντίστοιχα ενώπιον του αρμόδιου οργάνου του ΟΤΑ που παρέλειψε την έκδοσή της. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Για λόγους ενημέρωσης και διευκόλυνσης των πολιτών, οι ΟΤΑ παρακαλούνται να αναγράφουν στις εκδοθείσες ατομικές διοικητικές πράξεις και τη δυνατότητα άσκησης αίτησης θεραπείας ενώπιον του οργάνου που εξέδωσε την πράξη, πέραν της υποχρεωτικής αναγραφής ότι κατά αυτών χωρεί ειδική διοικητική προσφυγή ενώπιον του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης μέσα σε προθεσμία 15 ημερών. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Η υποβολή της αίτησης θεραπείας αναστέλλει τις προβλεπόμενες προθεσμίες για την άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής ενώπιον του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Η εν λόγω αναστολή ισχύει μέχρι την έκδοση απόφασης επί της αίτησης θεραπείας ή την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας των 30 ημερών που προβλέπει το άρθρο 24 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, (ν.2690/1999 Α'45), εκτός εάν από ειδικές διατάξεις προβλέπεται διαφορετική προθεσμία. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Επισημαίνεται ότι, αν και κατά κανόνα η άσκηση αίτησης θεραπείας είναι απρόθεσμη, βάσει των εφαρμοστέων διατάξεων, το ανασταλτικό αποτέλεσμα που μπορεί να επιφέρει η υποβολή της αίτησης θεραπείας στην προθεσμία άσκησης της ειδικής διοικητικής προσφυγής περιορίζεται εντός της προθεσμίας των 15 ημερών που τίθεται από το νομοθέτη ως χρονικό όριο για το παραδεκτό άσκησης της ειδικής διοικητικής προσφυγής. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Οι ΟΤΑ υποχρεούνται να ενημερώσουν αμελλητί και με κάθε πρόσφορο μέσο την αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, τόσο για την υποβολή αίτησης θεραπείας, όσο και την έκδοση σχετικής απόφασης πριν της παρέλευση της προθεσμίας εξέτασης των 30 ημερών που προβλέπεται στο άρθρο 24 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, ή της προθεσμίας που προβλέπεται από ειδικότερες διατάξεις. (ΥΠ.ΕΣ. εγκ. 27/42203/13.08.2018)

 

Έπειτα από την αντικατάσταση του άρθρου 227 του Ν.3852/10 από το άρθρο 118 του Ν.4555/18 από 19.07.2018, οι παρακάτω διατάξεις απαλείφονται.

 

Ο Ελεγκτής Νομιμότητας (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Γενικός Γραμματέας της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης) είναι αρμόδιος να αποφαίνεται επί: α) αιτήσεων θεραπείας για έργα με προϋπολογισμό μέχρι 5.000.000 ευρώ προ Φ.Π.Α., μελετών και υπηρεσιών που υπάγονται στις διατάξεις του ν. 3316/2005 και αφορούν δήμους. (άρθρο 227 παρ. 4 περ. α΄ Ν. 3852/2010)

 

Οι αποφάσεις του ασκούντος καθήκοντα Ελεγκτή Νομιμότητας Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης (ήδη Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης), οι οποίες εκδίδονται επί αιτήσεων θεραπείας, σύμφωνα με το άρθρο 227 παρ.4 του ν. 3852/2010, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 231 του ιδίου νόμου και ως εκ τούτου είναι άμεσα εκτελεστές. Περαιτέρω, οι ως άνω αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είναι άμεσα εκτελεστές και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες έχουν ασκηθεί από τον οικείο δήμο ενδικοφανείς προσφυγές κατά των εν λόγω αποφάσεων, σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ.5 του π.δ. 171/1987, χωρίς να έχουν εκδοθεί, κατά το άρθρο 200 του Κώδ.Διοικ.Δικονομίας, αποφάσεις του αρμοδίου δικαστηρίου περί αναστολής εκτελέσεως αυτών (ομόφ.). (ΓνΝΣΚ 269/2017)

Βλ. σχετικά και την Υπ. Υποδομών Μεταφ. & Δικτ. εγκ.4/Δ17γ/06 /25/Φ.5.9.1/14.02.2011 Αιτήσεις θεραπείας ΟΤΑ Α΄και Β΄βαθμού.




 VII. Δημοσιότητα απόφασης ελέγχου


Οι αποφάσεις του Επόπτη Ο.Τ.Α. (μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α. αρμόδιος είναι ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης), οι οποίες εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 225 έως 227, κοινοποιούνται στον φορέα που εξέδωσε την πράξη την οποία αφορούν, στον οικείο Δημοτικό ή Περιφερειακό Διαμεσολαβητή, καθώς και σε αυτόν που έχει ασκήσει την προσφυγή κατά της πράξης, εντός πέντε (5) ημερών από την έκδοσή τους. (άρθρο 230 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 121 του Ν.4555/18)

 

Οι αποφάσεις της παραγράφου 1 αναρτώνται στην επίσημη ιστοσελίδα της οικείας ΑΥΕ Ο.Τ.Α., καθώς και στην ιστοσελίδα του προγράμματος «Διαύγεια» εντός δύο (2) ημερών από την έκδοσή τους. Παράλειψη της σχετικής υποχρέωσης συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα για τον Επόπτη Ο.Τ.Α.. (άρθρο 230 παρ. 2 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 121 του Ν.4555/18)

 


 VIII. Προσβολή απόφασης ελέγχου

Οι αποφάσεις του Επόπτη Ο.Τ.Α. προσβάλλονται στα αρμόδια δικαστήρια με τα ένδικα βοηθήματα που προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία. (άρθρο 230 παρ. 3 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 121 του Ν.4555/18)

 


IX. Συμμόρφωση σε απόφαση ελέγχου

 

Α. Υποχρέωση συμμόρφωσης
Τα συλλογικά και μονομελή όργανα των δήμων και των περιφερειών, καθώς και τα νομικά πρόσωπα και οι σύνδεσμοι αυτών έχουν υποχρέωση συμμόρφωσης χωρίς καθυστέρηση προς τις αποφάσεις του Επόπτη Ο.Τ.Α. που εκδίδονται σύμφωνα με τα άρθρα 225 έως 228. (άρθρο 231 παρ. 1 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 123 του Ν.4555/18)

 

Οι αποφάσεις του ασκούντος καθήκοντα Ελεγκτή Νομιμότητας Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης (ήδη Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης), οι οποίες εκδίδονται επί αιτήσεων θεραπείας, σύμφωνα με το άρθρο 227 παρ.4 του ν. 3852/2010, εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 231 του ιδίου νόμου και ως εκ τούτου είναι άμεσα εκτελεστές.  (ΓνΝΣΚ 269/2017)

 

Επιχορήγηση του Αθλητικού Πολιτιστικού Συλλόγου για την πραγματοποίηση αθλητικής εκδήλωσης. Η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη καθόσον η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία αποφασίστηκε η πραγματοποίησή της, έχει ακυρωθεί με απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης και ως εκ τούτου αυτή έχει χάσει το νόμιμο έρεισμά της. Μη νόμιμη η δαπάνη. (Ελ.Συν. Κλιμ. Τμ. 7 Πράξη 310/2019)

 

Την υποχρέωση της παρ. 1 του άρθρου 231 του Ν. 3852/2010 έχει και το πάσης φύσεως προσωπικό που υπηρετεί στα νομικά πρόσωπα της παρ. 1 του άρθρου 231 του Ν. 3852/2010 με οποιαδήποτε σχέση εργασίας. (άρθρο 231 παρ. 2 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 123 του Ν.4555/18)

 

Οι δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι, καθώς και τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου των δήμων και των περιφερειών, έχουν υποχρέωση συμμόρφωσης με τις υποδείξεις της αρμόδιας για τον έλεγχο και την εποπτεία Αρχής, οι οποίες γίνονται στο πλαίσιο ελέγχου νομιμότητας απόφασης ή εξέτασης προσφυγής. (άρθρο 231 παρ. 3 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 123 του Ν.4555/18 και το άρθρο 92 του Ν.4674/2020)


Η μη τήρηση των υποχρεώσεων των παραγράφων 1, 2 και 3 συνιστά σοβαρή παράβαση καθήκοντος, η οποία ελέγχεται πειθαρχικά κατά τις οικείες διατάξεις που διέπουν τους αιρετούς και το προσωπικό των ανωτέρω νομικών προσώπων (άρθρο 231 παρ. 4 του Ν. 3852/2010, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 123 του Ν.4555/18 και το άρθρο 92 του Ν.4674/2020)

 

Μη νομίμως αποκλείστηκαν, σε συμμόρφωση προς την απόφαση της Επιτροπής του άρθρου 152 ν.3463/2006 στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, οι εταιρείες ΧΧΧ...ΧΧΧ διότι η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου εσφαλμένα υπέλαβε ότι η παραδοχή, εκ μέρους της Επιτροπής του άρθρου 152 ν.3463/2006, της προσφυγής του εργολήπτη «ΙΙΙ» σήμαινε αυτόθροα και την αποδοχή της ένστασής του κατά της απόφασής της και, κατά συνέπεια,  και του ουσιαστικού ισχυρισμού του ενισταμένου, ότι το Τυποποιημένο Έντυπο Υπεύθυνης Δήλωσης (Τ.Ε.Υ.Δ.), που υπέβαλαν οι ως άνω εταιρείες, φέρει υπογραφή μόνο από το νόμιμο εκπρόσωπο, ενώ, σύμφωνα με τη διακήρυξη, έπρεπε να φέρει υπογραφές από το σύνολο των μελών των Διοικητικών τους Συμβουλίων. Η αναθέτουσα αρχή όφειλε, σε συμμόρφωση προς την απόφαση αυτή, να επαναλάβει τη διαδικασία από το σημείο της εξέτασης από την Επιτροπή Αξιολόγησης Ενστάσεων και Προσφυγών Δημοσίων Συμβάσεων Έργων της ως άνω ένστασης στην ουσία της. (Ελ. Συν. Κλιμάκιο Ε' Πράξη 149/2019)

Β. Αίτηση ακύρωσης Δήμου
Εξάλλου, η προσβολή της ίδιας ως άνω απόφασης της Ειδικής Επιτροπής με αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του αρμοδίου Δικαστηρίου από το Δήμο, δεν δύναται σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ότι παραβιάζει την υποχρέωση συμμόρφωσης των οργάνων του Δήμου προς αυτήν και τούτο, διότι το δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας από τα δικαστήρια, το οποίο βρίσκει συνταγματική κατοχύρωση στο άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος και του οποίου φορείς είναι και οι Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, όταν από τη δράση της κρατικής διοίκησης πλήττονται ουσιαστικά δικαιώματά τους, δεν δύναται να υποχωρήσει έναντι της νομοθετικώς θεσπιζόμενης υποχρέωσης συμμόρφωσης, η τήρηση της οποίας ελέγχεται, μετά την εξάντληση των προϋποθέσεων άσκησης του ως άνω συνταγματικού δικαιώματος. (Ελ. Συν. Τμ VII Πράξη 23/2015)  


X. Ετήσια έκθεση έργου Αυτοτελούς Υπηρεσίας

Ο Επόπτης Ο.Τ.Α. συντάσσει στο τέλος κάθε έτους έκθεση στην οποία καταγράφει το έργο της ΑΥΕ Ο.Τ.Α., της οποίας προΐσταται και ειδικότερα τον αριθμό των πράξεων που ελέγχθηκαν, τους επιτόπιους ελέγχους που διενήργησαν, τις προσφυγές που εξετάσθηκαν και τα ζητήματα εν γένει που απασχόλησαν την υπηρεσία κατά τη διενέργεια της εποπτείας, όπως τυχόν καταγγελίες που υποβλήθηκαν στην υπηρεσία από πρόσωπα για θέματα νομιμότητας. Στην ίδια έκθεση μπορεί να προτείνονται νομοθετικά και άλλα μέτρα τα οποία πρέπει να ληφθούν για την αποτελεσματικότερη διενέργεια του ελέγχου νομιμότητας. Η έκθεση υποβάλλεται εντός ενός (1) μήνα από το τέλος του έτους στο οποίο αφορά στον Υπουργό Εσωτερικών και κοινοποιείται στο Συμβούλιο Εποπτών Ο.Τ.Α. και διά του Υπουργού Εσωτερικών στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής των Ελλήνων. Μέσα στην ίδια προθεσμία υποβάλλεται στην Επιτροπή Συντονισμού και Ελέγχου Εποπτείας Ο.Τ.Α., η οποία συζητά υποχρεωτικά, εντός μηνός από την υποβολή της τελευταίας έκθεσης, για τις εκθέσεις που έχουν υποβληθεί και συντάσσει σχετικό πόρισμα. (άρθρο 230Α του Ν. 3852/2010, όπως προστέθηκε από το άρθρο 122 του Ν.4555/18)

 

 

 

[/post_tab][/post_tabs]